TÜRK GİRİŞİMCİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA DEĞERLERİ MALATYALI GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Transkript

1 1 i T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANA BİLİM DALI TÜRK GİRİŞİMCİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA DEĞERLERİ MALATYALI GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA DOKTORA TEZİ HAKAN KUVAN Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hasan İBİCİOĞLU ISPARTA, 2007

2

3 iii ÖZET TÜRK GİRİŞİMCİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA DEĞERLERİ MALATYALI GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Hakan KUVAN Süleyman Demirel Üniversitesi, İşletme Bölümü Doktora Tezi, 281 Sayfa, Ekim 2007 Danışman: Prof. Dr. Hasan İBİCİOĞLU Girişimciliğin yaygınlaştırılabilmesi için toplumsal olarak girişimcilik olgusunun incelenmesi gerekmektedir. Toplum içerisindeki girişimcilerin üzerindeki bireysel ve toplumsal etki boyutları irdelenerek, girişimciliğin gelişimini hızlandıracak yaklaşımların ortaya çıkmasına yardımcı olacak ilişkilerin tespiti, ülke ekonomisinin gelişimine büyük avantaj sağlayacaktır. Bu nedenlerden dolayı bu çalışmada tezin konusu Türk girişimcilerin yaşam ve çalışma değerleri olarak belirlenmiştir. Türk insanındaki girişimsel özelliklerin oluşumunda, içinde bulunduğu doğal, ekonomik ve sosyo-kültürel faktörlerden sürekli olarak etkilemektedir. Girişimciliğin toplum içerisinde oluşabilmesi ve yaygınlaşabilmesi için mevcut olan temel ilişki boyutlarının ortaya konulabilmesi ve bu sonuçlara göre girişimcilik politikalarının oluşturulması en önemli sorunlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır. Tezin ilk dört bölümünde, konunun teorik zemini oluşturulmaya çalışılmıştır. Birinci bölüm giriş bölümüdür. Bu bölümde çalışmanın konusu, amacı, varsayımları, sınırları ve içeriği irdelenmiştir. İkinci bölümde girişimcilik konusu; ana hatlarıyla, girişimci özellikleri ve girişimci kişilik özellikleri ayrıca girişimcilik yaklaşımları incelenmiştir. Üçüncü bölümde yaşam ve çalışma değerleri açıklanmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise, Türkiye deki girişimciliğin AB ne üyelik süreciyle birlikte durumu ve girişimcilerin yaşam ve çalışma değerleri anlatılmaya çalışılmıştır. Tezin beşinci bölümünde, Türk girişimci özelliklerinin ilişkilerini tespit etmek amacıyla Malatyalı girişimcilerin yaşam ve çalışma değerlerinin, demografik ve girişimcilik özellikleriyle olan ilişkileri incelenmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde Türk girişimcilerinin; yaşam ve çalışma değerlerinin, girişimcilik özelliklerinin, girişimci kişilik özelliklerinin neler olduğu, girişimci özelliklerinin oluşumda etkili olan unsurların tespiti, tüm tespit edilen faktörlerin demografik özelliklerle olan ilişkilerinin ve ilişki yönlerinin nasıl olduğu, AB sürecindeki girişimcilere verilmek istenenler konusunda başarılı olunup olunmadığı gibi soruların cevaplarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Girişim,Girişimcilik, Yaşam Değeri, Çalışma Değeri, Girişimci Kişilik

4 iv ABSTRACT LIFE AND WORKING VALUES OF THE TURKISH ENTREPRENEURS A RESEARCH ON ENTREPRENEURS IN MALATYA Hakan KUVAN Süleyman Demirel University, Department of Management PhD. Thesis, 281 Pages, October 2007 Supervisor: Prof. Dr. Hasan İBİCİOĞLU In order to widespread enterprising we need to search the enterprising fact ın a social way. By investigating(researching) the individual and social influence dimensions on the enterpreneurs in societies, the fixing of the relations which are going to help to appearing of the approaches that will accelarate the developing of enterprising is going to provide a great advantage for developing of the country economy. For this reason, in this study, the subject of the thesis is determined as the Life and working values of the Turkish enterpreneurs. During the forming of enterprising characteristics, Turkish people are continously influenced from the natural,economic and socia-cultural factors which they are living in for the purpose of widwspreading and forming the enterprising in a society, one of the most important issue is to examine the dimensions of the basic relations and according to these reasons forming the enterprising politics. In the fırst four sections of the thesis, a theoretical backgrand of the topic is established. First section is introduction. In this section, the topic, purpose, assumptions, limitations and content of the research is examined. In the second enterprising subject is examined by main points, entrepreneur features, enterpreneurs personality and enterprising approaches. In the third section, life and working values are examined. In the fourth section, the state of the enterpreneurs in the Turkey during the AB membership process and the life and working values of the enterpreneurs are tried to explain. In the fifth section, in the purpose of establishing the enterprising features, the relation between the life and working values of the enterpreneurs in Malatya and their enterprising features are examined by demographics. In the application part of the research, what are the living and working values, enterprising features, enterpreneurs personality features, fixing the most effective agents in the forming of entrepreneurs features, how is all the factors which are examined by demographics are related with each other and answers to questions like whether they succeeded in their programs of change are eamined in the AB process. Keywords: Enterprise, Enterprising, Organization, Enterpreneur personality Living Values, Working Values,

5 v ÖNSÖZ Yaşamakta olduğumuz hayat sürekli olarak geriye bakılarak anlaşılmaya çalışılsa da, geçmişe bakarak geleceği yönlendirmek gerekmektedir. Geleceğini yönlendirmeye çalışanların, hayat boyunca elde edebilecekleri kazançlar diğer insanlarınkine göre daha fazla olacaktır.günümüz şartlarında ise sadece geleceği yönlendirmekle kalınmamakta geleceğin öncüsü olunmaya çalışmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle, toplumsal yapı içerisindeki tüm süreçlerin sürekli olarak değerlendirilmesinin yapılması,değişim ve gelişmelere uyumunun hızlı bir şekilde gerçekleşebilmesi için çalışmaların yapılması gerekmektedir. Global yapı içerisinde geçmişe de bakarak yapılan değerlendirme sonucunda, geleceği oluşturan en önemli unsurun ekonomi olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.günümüz şartlarında toplumları yaşatan hatta toplumlara hayat veren, adeta bir insanın vücudundaki kan gibi tüm sistemler arasındaki bağlantıyı sağlayan, ekonomidir. Ekonomi,aynı zamanda toplumsal yaşayıştaki uyumun en belirgin göstergesidir. Geleceğini şimdiden kazanabilmek için çalışan gelişmiş olan toplumlar, ekonomik alanında sinerji etkisi yaratacak önemli gelişmeler sağlayabilmek için sürekli bir çaba içerisindedirler. Ekonomik alanda en önemli gelişmeyi saylayacak faaliyet ise, üretimdir. Günümüzde artan bir şekilde devam eden insan ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yapılacak olan üretimin sadece devlet tarafından gerçekleştirilmesi imkansızdır. Üretimin arttırılabilmesi ve toplumsal olarak yaratacağı faydanın çoğaltılabilmesi için, yaygınlaştırılması gerekmektedir. Üretimi yaygınlaştırabilmek girişimcilik sayesinde olmaktadır. Bu nedenle girişimcilik ülke ekonomisi ve gelişimi için en önemli unsurdur. Girişimciliğin toplumsal olarak yaygınlaştırılabilmesi için, girişimcilerin yaşam ve çalışma değerlerini tespit ederek, belirlenen bu değerlerin girişimcilik özelliklerinin oluşumdaki etkilerinin,olabilecek başka faktörlerle karşılaştırılmasının yapılması gerekmektedir. Bu nedenle girişimciliği etki altına alan temel unsurların çok iyi tespit edilmesi gereklidir. Toplumun ve bireyin girişimsel yapısı ortaya çıkarılarak, girişimci özelliklerinin oluşumunu etkileyen toplumsal gerçeklerin ortaya

6 vi çıkarılması gerekmektedir. Bunun sonucu olarak da, toplumsal açıdan girişimciliğe yönelik yapılan uygulamalarda bir kısmı yeni arayışlara yönelinmiştir. Ancak, İhtiyaçların tam olarak tanımlanması ile nelerin yapılacağı ve hangi adımların atılacağı konusunda somut ve açık bir görüş oluşturmasına ilişkin belirsizlikler bugün de devam etmektedir. Bu belirsizliğin azalması için yapılacak iş, uygulamalardaki gerçekleri ortaya koymaktır. Bu ise, toplumsal olarak girişimciliği etkileyen asıl unsurları açığa çıkarmaktan, diğer bir deyişle bilimsel yakınlaşmalarla bilimsel bulgular elde etmekten geçmektedir. Türk Girişimcilerinin Çalışma ve Yaşam Değerleri, konulu çalışma, bu anlayışla sürdürülen gayretlere katkıda bulunmayı amaçlayan bir üründür. Bu çalışmanın konusunun belirlenmesi ve çalışmanın oluşturulmasında sürekli yardım ve tavsiyelerde bulunan, çalışma süresince görüş ve önerilerini benimle paylaşan danışmanım Sayın Prof. Dr. Hasan İBİCİOĞLU na, doktora eğitimim esnasında yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen kıymetli hocalarım Sayın Prof. Dr. Bilal Murat ÖZGÜVEN e, Sayın Prof. Dr. İbrahim GÜNGÖR e, Sayın Doç. Dr. İlker ÇARIKÇI ya, Sayın Doç. Dr. Abdullah TOPÇUOĞLU na, bu eğitime başlamam konusunda beni teşvik eden, bu noktaya gelmemde büyük pay sahibi Sayın Prof. Dr. M. Şerif ŞİMŞEK e ve Sayın Doç. Dr. Tahir AKGEMCİ ye, Doç. Dr. Feridun MERTER e ve Yrd. Doç. Dr. Kemal DURUHAN a değerli dostum ve arkadaşım Dr. Kağan YEMEZ e, Çalışmanın uygulama bölümündeki sorunların çözümündeki gösterdikleri sıcak ve ilgi dolu yaklaşımları nedeniyle Malatya KOSGEB ve Organize Sanayi çalışanlarına, Son olarak da, yedi senelik bu uğraşta ziyadesiyle ihmal etmeme, onlara ait olan zamanımın büyük bölümünü bu yönde sarfetmeme rağmen; beni hep destekleyen, ilgi, sevgi ve yardımlarını üzerimden eksik etmeyen sevgili eşim, hayat arkadaşım Zeliha KUVAN ve biricik kızım Dilara KUVAN a Sonsuz şükran ve yürekten teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.

7 vii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... ÖZET... ABSTRACT... İÇİNDEKİLER..... KISALTMALAR DİZİNİ... ŞEKİLLER DİZİNİ... TABLOLAR DİZİNİ... iii v vi vii xiv xvii xviii BİRİNCİ BÖLÜM ÇALIŞMANIN KONUSU, AMACI, ÖNEMİ, VARSAYIMLARI, SINIRLARI VE İÇERİĞİ 1.1. Çalışmanın Konusu, Amacı ve Önemi Çalışmanın Konusu Çalışmanın Amacı Çalışmanın Önemi Çalışmada Kabul Edilen Varsayımlar ve Sınırlamalar Çalışmada Kabul Edilen Varsayımlar Çalışmaya İlişkin Sınırlamalar Çalışmanın İçeriği İKİNCİ BÖLÜM GİRİŞİMCİLİK 2.1. Girişimcilik ve Girişimci Kavramıyla İlgili Genel Bilgiler Girişimcilikle İlgili Tanımlar Girişimcilikle İlgili Kavramlar Tacirlik Esnaflık

8 viii Sermayedar Patron Yönetici Girişimci Girişimciliğin ve Girişimcinin Önemi Girişimci ve Girişimci Kişilik Özellikleri Girişimci Özellikleri Bağımsız Olma Risk Alma Belirsizliğe Tahammül Başarı İhtiyacı Kendine Güven Yenilikçilik Otokontrol Girişimci Kişilik Özellikleri Pragmatik Kişilik Moralist Kişilik Duygusal Kişilik Karışık Kişilik Girişimcilikle İlgili Yaklaşımlar Klasik Yaklaşımlar Rıchard Cantıllon'un Yaklaşımı Jean Baptiste Say'ın Yaklaşımı Alfred Marshall'ın Yaklaşımı Joseph Schumpeter'in Yaklaşımı Thomas C.Coachron'un Yaklaşımı Mcclelland'ın Yaklaşımı Frank Knıght'ın Yaklaşımı Modern Yaklaşımlar Keith Davis ve Robert Blomstrom'un Yaklaşımı Schakel'in Yaklaşımı Israel Kirzner'in Yaklaşımı

9 ix Marc Casson'un Yaklaşımı Robert Hisrich'in Yaklaşımı ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YAŞAM VE ÇALIŞMA DEĞERLERİ 3.1. Değer Kavramının Tanımı Değer Kavramıyla İlgili Benzer Kavramlar Varsayım Norm İnanç Tutum Değerlerin Fonksiyonları Standart Fonksiyonlar Karar Verme ve Çatışmaları Çözme Fonksiyonu Motivasyonel Fonksiyonu Yüksek ve Alçak Düzey Fonksiyonu Davranış Yaptırım Fonksiyonu Örgütsel Davranış Açısından Değerlerin Önemi Değerlerin Temel Özellikleri ve Sınıflandırılması Değerlerin Temel Özellikleri Değerlerin Sınıflandırılması Değer Yaklaşımları Liedtka'nın Değer Yaklaşımı Örgütsel Değer Yaklaşımı Kapitalist Değer Yaklaşımı Neoklasik Değer Yaklaşımı Maslow'un Değer Yaklaşımı Max Weber'in Değer Yaklaşımı All Port,Vernon Lindzey'in Değer Yaklaşımı Schwartz ve Bilskey'in Değer Yaklaşımı Graves'in Değer Yaklaşımı

10 x Hofstede'nin Değer Yaklaşımı George W.England'ın Değer Yaklaşımı Rokeach'ın Değer Yaklaşımı Yaşam Değerleri ve Çalışma Değerleri Arasındaki İlişki Yaşam Değerleri Çalışma Değerleri Yaşam Değerleri ve Çalışma Değerleri Arasındaki İlişki DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE DE GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİLERİN ÇALIŞMA VE YAŞAM DEĞERLERİ 4.1. Girimciliğin Tarihsel Gelişimi Cumhuriyet Öncesi Cumhuriyet Sonrası Türkiye'de Girişimcilik Kültürünü Etkileyen Kurumlar Kültürel Yapı Aile Eğitim Din Türkiye de Girişimcilik Performansı Sosyo-Kültürel Etkileri Ekonomik Etkileri İdari ve Siyasi Etkileri Girişimciliğin Geleceği Girişimcilik Eğitimi Girişimciliğin Gelişimine Katkıda Bulunan Kuruluşlar Finansman Alanında Katkıda Bulunan Kuruluşlar Dünya Bankası Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Maliye Bakanlığı Türkiye Halk Bankası

11 xi Türkiye Vakıflar Bankası Sınai Yatırım ve Kredi Bankası (SYKB) Eximbank Teknik Yardım ve Danışmanlık Alanında Katkıda Bulunan Kuruluşlar Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler,Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı (TOSYÖV) Avrupa Ekonomik Danışma Merkezi (EKO) Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) Katkıda Bulunan Diğer Kuruluşlar AB Sürecinde Türk Girişimciliği Türkiye de Girişimcilerin Yaşam ve Çalışma Değerleri BEŞİNCİ BÖLÜM MALATYALI GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA 5.1. Amacı ve Önemi Sınırlılıkları Yöntem Araştırmanın Modeli ve Hipotezleri Araştırmanın Modeli Araştırmanın Hipotezleri Evren ve Örneklem

12 xii Verilerin Toplanması Verilerin Analizi ve Yorumlanması Bulgular ve Yorum Girişimcilerin Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular Demografik Özelliklerin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Yaşın Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Eğitimin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Endüstriyel Faaliyet Kolunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Sektörde Çalışma Süresinin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular İşletmenin Mülkiyet Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Gelir Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Demografik Özelliklerin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Yaşın Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Eğitimin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Endüstriyel Faaliyet Kolunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Sektörde Çalışma Süresinin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular İşletmenin Mülkiyet Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Gelir Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular

13 xiii Kişilik Özelliklerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Girişimci Özelliklerinin Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Girişimci Özelliklerinin Çalışma Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Yaşam Değerlerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular Çalışma Değerlerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisine İlişkin Bulgular ALTINCI BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER 6.1. Sonuç Öneriler KAYNAKÇA EKLER EK 1: AB VE TÜRKİYE GİRİŞİMCİLİĞİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 313 EK 2: ANKET EK 3: TEST ÖNCESİ FAKTÖR YAPISI EK 4: TEST SONRASI FAKTÖR YAPISI EK 5: GİRİŞİMCİLİK VE DEĞERLE İLGİLİ YERLİ VE YABANCI KAPSAMLI ÇALIŞMA BULGULARI EK - 6: ANKETE İLİŞKİN BULGULAR ÖZGEÇMİŞ

14 xiv KISALTMALAR DİZİNİ ABD AB A.g.e. A.g.m. AR-GE A.Ş. ATAUM A.Ü. Çev. Der. D.E.Ü. DPT DİE DEİK ESİAD GAP-GİDEM GATT GSMH İ.Ü. İGEME İKV İTÜ İ.İ.B.F. : Amerika Birleşik Devletleri : Avrupa Birliği : Adı geçen eser : Adı geçen makale : Araştırma Geliştirme : Anonim Şirketi : Avrupa Topluluğu araştırma ve Uygulama Merkezi : Anadolu Üniversitesi : Çeviren : Derleyen : Dokuz Eylül Üniversitesi : Devlet Planlama Teşkilatı : Devlet İstatistik Enstitüsü : Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu : Ege Sanayicileri ve İş Adamları Derneği : GAP Bölgesi Girişim Destekleme ve Yönlendirme Merkezi : General Agreement on Trade and Tarrifs : Gayri Safi Milli Hasıla : İstanbul Üniversitesi : İhracatı Geliştirme Merkezi : İktisadi Kalkınma Vakfı : İstanbul Teknik Üniversitesi : İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

15 xv KÜSGET KÜGEM KOSGEB : Küçük Sanayi Geliştirme Teşkilatı : Küçük İşletmeler Geliştirme Merkezi : Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı MÜSİAD MAM MEB MEKSA MPM MÜSİAD NAFTA : Müstakil İşadamları Derneğinin : Marmara Araştırma Merkezi : Milli Eğitim Bakanlığı : Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı : Milli Prodüktivite Merkezi : Müslüman Sanayici ve İş Adamları Derneği : Kuzey Amerika Ticari Antlaşma Yasası S. : Sayı s. : Sayfa ss. SDÜ SBE: SEAP SÖİK-TL SÖİK-DVZ SYKB TESK TEKMER TESAR TİDEB TOBB : Sayfalar : Süleyman Demirel Üniversitesi : Sosyal Bilimler Enstitüsü : İş Yardımı Programı : Sevk Öncesi Türk Lirası İhracat Kredisi : Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi : Sanayi Yatırım ve Kredi bankası : Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfedarasyonu : Teknoloji Geliştirme Merkezleri : Türkiye Esnaf Sanatkar ve Küçük Sanayi Araştırma Enstitüsü : Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

16 xvi TOSYÖV : Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler,Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı TTGV TÜSES OECD UNIDO : Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı : Türkiye sosyal, Ekonomik ve Araştırma Vakfı : Organisation For Economic Cooperation And Development : Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Kuruluşu Ü. : Üniversite Vol. Vs. Ya. : Volume : vesaire : Yayınları y. : Yıl yy. www : Yüzyıl : World Wide Web

17 xvii ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 2.1. Girişimci Özellikleri Şekil 2.2. Girişimci Kişilikleri Şekil 2.3. Keith Davis ve Robert Blomstrom un Değerler Hiyerarşisi Şekil 3.1. Maslow un Gereksinme Zinciri Şekil 3.2. Değerlerle Davranış İlişkisinin Teorik Modeli Şekil 3.3. Rokeach ın Değerler Sistemi Şekil 3.4. Yaşam Değerlerinin Temel Unsurları Şekil 3.5. Çalışma değerlerinin Temel Unsurları Şekil 5.1. Araştırmanın Modeli Şekil 5.2. Örneklem Grubunun Yaşlarına Bağlı Olarak Dağılımı Şekil 5.3. Örneklem Grubunun Eğitim Düzeylerine Bağlı Olarak Dağılımı Şekil 5.4. Örneklem Grubunun Endüstriyel Faaliyet Koluna Bağlı Olarak Dağılımı Şekil 5.5. Örneklem Grubunun Sektörde Çalışma Süresine Bağlı Olarak Dağılımı Şekil 5.6. Örneklem Grubunun Şirketlerinin Mülkiyetine Bağlı Olarak Dağılımı Şekil 5.7. Örneklem Grubunun Sektörde Çalışma Süresine Bağlı Olarak Dağılımı

18 xviii TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1.1. Girişimci özellikleriyle İlgili Araştırmalar... 9 Tablo 2.1. Girişimcilik Kavramının Gelişimi Tablo 2.2. Girişimciyle İlgili Tanımlar Tablo 2.3. Yönetici ve Girişimci Karşılaştırması Tablo 2.4. Girişimci Tanımları Tablo 2.5. Başarılı Girişimcilerin Özellikleri Tablo 2.6. Girişimcilerde Olması Gereken Girişimsel beceriler Tablo 3.1. Değerin Tanımları Tablo 3.2. İşletme Değişkenleriyle İlgili Kültürel Varsayımlar Tablo 3.3. Değer-Tutum Karşılaştırması Tablo 3.4. Toplumsal değerlerin gelişimi İçin Yapılması Gerekenler.. 96 Tablo 3.5. Değer Öbekleri Tablo 4.1. Osmanlının Sanayi Durumu Tablo 4.2. Örgütsel Kültür Tanımları Tablo 4.3. Bazı Ülkelerde Her 100 Yetişkin İçindeki Girişimci Sayısı Tablo 4.4. Türk Girişimcilerinde Olması Gereken Nitelikler Tablo 4.5. Girişimcilik Eğitim Araştırmaları Tablo 4.6. Devletin Girişimciye Sağladığı Katkı. 190 Tablo 5.1. Girişimcilik Özellikleri Ölçeği Unsurları Tablo 5.2. Yaşam ve Çalışma Değerleri Ölçeği Unsurları Tablo 5.3. Anket Soru Sayısının Alt Boyutlara Göre Dağılımı Tablo 5.4. Çalışma ve Yaşam Değerleri Ölçeğinin Güvenilirlik Değerleri. 219

19 xix Tablo 5.5. Çalışma ve Yaşam Değerleri Ölçeğini Oluşturan Maddelerin Güvenirliliğe Etkileri Tablo 5.6. Çalışma ve Yaşam Değerleri Ölçeğinin Güvenirlilik Değeri Tablo 5.7. Çalışma ve Yaşam Değerleri Ölçeğini Oluşturan Maddelerin Güvenirliliğe Etkileri Tablo 5.8. Toplam Varyans Tablo 5.9. Bileşen Matrisi Tablo Yönlendirilmiş Bileşen Matrisi Tablo Girişimcilik Özellikleri Ölçeğinin Güvenilirlik Değeri Tablo Girişimcilik Özellikleri Ölçeğini Oluşturan Maddelerin Güvenilirliğe Olan Etkileri Tablo Girişimcilik Özellikleri Ölçeğinin Güvenilirlik Değeri Tablo Girişimcilik Özellikleri Ölçeğini Oluşturan Maddelerin Güvenilirliğe Etkileri Tablo Toplam Varyans Tablo Bileşen Matrisi Tablo Yönlendirilmiş Bileşen Matrisi Tablo Çalışma ve Yaşam Değerleri Ölçeği Tek Örneklem Kolmogorow-Smirnow Testi Sonuçları Tablo Girişimcilik Özellikleri Ölçeği Tek Örneklem Kolmogorow-Smirnow Testi Sonuçları Tablo Örneklem Grubunun Yaşlarına Bağlı Olarak Dağılımı Tablo Örneklem Grubunun Eğitim Düzeylerine Bağlı Olarak Dağılımı Tablo Örneklem Grubunun Endüstriyel Faaliyet Koluna Bağlı Olarak Dağılımı

20 xx Tablo Örneklem Grubunun Sektörde Çalışma Süresine Bağlı Olarak Dağılımı Tablo Örneklem Grubunun Şirketlerin Mülkiyetine Bağlı Olarak Dağılımı Tablo Örneklem Grubunun Sektörde Çalışma Süresine Bağlı Olarak Dağılımı Tablo Yaşın Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Yaşın Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi Tablo Eğitimin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Eğitimin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi Tablo Endüstriyel Faaliyet Kolunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Endüstriyel Faaliyet Kolunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi Tablo Sektörde Çalışma Süresinin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Sektörde Çalışma Süresinin Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi Tablo İşletmenin Mülkiyet Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo İşletmenin Mülkiyet Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi

21 xxi Tablo Gelir Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Gelir Durumunun Girişimci ve Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi Tablo Yaşın Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Yaşın Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi Tablo Eğitimin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Eğitimin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi Tablo Endüstriyel Faaliyet Kolunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Endüstriyel Faaliyet Kolunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi. 256 Tablo Sektörde Çalışma Süresinin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo Sektörde Çalışma Süresinin Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi Tablo İşletmenin Mülkiyet Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları Tablo İşletmenin Mülkiyet Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi Tablo Gelir Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Ki-Kare Testi Sonuçları

22 xxii Tablo Gelir Durumunun Çalışma ve Yaşam Değerleri Üzerindeki Etkisi Tablo Kişilik Özelliklerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisi Tablo Kişilik Özelliklerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisine İlişkin Model Özeti Tablo Kişilik Özelliklerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisine İlişkin Katsayılar Tablo Girişimci Özelliklerinin Toplumsal Yaşam Değeri Üzerindeki Etkisi Tablo Girişimci Özelliklerinin Toplumsal Yaşam Değeri Üzerindeki Etkisi Tablo Girişimci Özelliklerinin Ekonomik Yaşam Değeri Üzerindeki Etkisine İlişkin Model Özeti Tablo Girişimci Özelliklerinin Çalışma İnancı Değeri Üzerindeki Etkisi Tablo Girişimci Özelliklerinin Ekonomik Yaşam Değeri Üzerindeki Etkisine İlişkin Model Özeti Tablo Girişimci Özelliklerinin Kendini Gerçekleştirme Değeri Üzerindeki Etkisi Tablo Girişimci Özelliklerinin Bireysel Gelişim Değeri Üzerindeki Etkisi Tablo Kişilik Özelliklerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisi Tablo 5.61 Çalışma Değerlerinin Girişimci Özellikler Üzerindeki Etkisi 270

23 1 TÜRK GİRİŞİMCİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA DEĞERLERİ MALATYALI GİRİŞİMCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ 1. ÇALIŞMANIN KONUSU, AMACI, ÖNEMİ, VARSAYIMLARI, SINIRLARI VE İÇERİĞİ Genel olarak çalışmanın konusu, amacı, önemi, sınırları ve içeriği şu şekilde değerlendirilmiştir: 1.1. Çalışmanın Konusu, Amacı ve Önemi Toplumsal yaşayışın temel gerekleri içerisinde ekonomik ihtiyaçların karşılanması yer almaktadır. Ekonomik yönden kendini geliştirerek ihtiyaçlarını karşılayamayan toplumlar yok olmaya mahkumdur. Bu nedenle hızla gelişen günümüz şartları altında ekonomik alanda güçlü olmak isteyen toplumların üretime yönelmesi gerekmektedir. Sadece üretime yönelmek değil aynı zamanda üretimi yaygınlaştırmak gerekmektedir. Üretimin toplum içerisinde yaygınlaşmasını sağlayacak baş aktör olan girişimciliğin, olgusal olarak incelenmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir Çalışmanın Konusu Küreselleşme olgusuyla birlikte yeni bin yılda büyük bir değişim ve dönüşüm yaşanmaktadır. Bu değişim sonucu küresel bir mahalle konumuna gelen dünyamızda yoğun bir bilgi alış verişi ve transferi gerçekleşmektedir. Bilgi ve bilişim teknolojilerinde meydana gelen değişim, ülkeler ve sistemler arasında yoğun bir

24 2 rekabetin yaşanmasına neden olmuştur. Bu bağlamda küreselleşme olgusundan yararlanarak rekabet üstü olabilmek, ülkelerin girişimcilik güçlerini ve potansiyellerini kullanabilmelerine bağlıdır. Günümüzde gelişmiş ülkelerde her yıl milyonlarca iş fikri girişim ve işletme olarak kurulmaktadır. Bu girişimler zamanla büyüyerek geleceğin dünya şirketlerinin temelini oluşturmaktadır. Dünya ya açılan ülkemizin bu gelişmeleri yakından izleyerek benzer bir uygulama içinde bulunması zorunludur. Türkiye günümüz nüfusuyla iyi bir pazar görünümüne sahiptir. Türkiye de gelişen ve büyüyen pazardan pay alabilmek ve işsizliği ortadan kaldırabilmek için, üniversite ve araştırma merkezlerinin katkılarıyla üretilen iş fikirlerinin, girişim haline dönüştürülerek bunlardan yararlanılması gerekmektedir. Ülkemiz dengeli bir ekonomik kalkınma ve toplumsal refahın sağlanması için her yıl geliştirilen on binlerce iş fikrini girişim ve işletme haline getirerek girişim potansiyelinden gereği kadar yararlanmak zorundadır. Bu bağlamda özellikle yeni iş fikirleri uygulamaya konulmak üzere girişimcilik ve genç girişimciler teşvik edilmelidir. Toplum içerisinde girişimciliğin gelişimini destekleyici mahiyette kültürel olgunlaşmanın sağlanması için çalışmalar yapılmalıdır. Girişimcilik son yıllarda büyük önem kazanmaya başlamıştır. Dünya pazarlarında serbest piyasa ekonomisinin hakim olmasıyla birlikte devletin ekonomik faaliyetlerden çekilerek yerini girişimcilere bırakması bu önemin artmasında önemli etkenlerden birisi durumundadır. Belli bir eğitim alan kişiler için devlet, artık iş kapısı olmaktan çıkmıştır. Bu insanların istihdamı açısından geriye sadece kendi işini kurarak ortak veya tek başına girişimcilik alternatifleri kalmaktadır. İş hayatına atılacak olan kişiler için kendi işini kuracak girişimcilerin teşvik edilerek desteklenmesi ülkemizde istihdam ve ekonomik gelişme açısından son derece önemlidir. Bu amaçla girişimcilerin önünde büyük bir engel olan bürokratik zorlukların aşılarak, kredi ve teşvik mekanizmasına gerekli olan yeterli işlerliğin kazandırılması gerekli olmaktadır. Çağımız teknolojik değişim ve bilgi çağıdır. Teknolojik değişim ve bilginin en çok kullanıldığı ve etkilediği birimler işletmelerdir. Bu yönüyle çağımızın girişimcilik çağı olduğu da söylenebilir. Küreselleşmeyle birlikte hızla büyüyen