DEPREM MÜHENDİSLİĞİ'NDE YENİ UFUKLAR: PERFORMANS YAKLAŞIMI

Transkript

1 DEPREM MÜHENDİSLİĞİ'NDE YENİ UFUKLAR: PERFORMANS YAKLAŞIMI Mustafa KUTANİS Y.Doç.Dr., Sakarya Üniversitesi,İnşaat Mühendisliği Bölümü, Adapazarı Öz: Deprem mühendisliğindeki gelişmeler son yüzyılda ortaya çıkmış ve gelişmesini sürdürmeye devam etmektedir. Yaşanan her depremin ardından çok iyi dersler çıkarılmış ve tasarım felsefeleri geliştirilmiştir. Northridge 1994 ve Kobe 1995 depremleri ise yeni bir dönüm noktası olmuştur. Performansa dayalı tasarım yaklaşımının benimsendiği günümüzde, yapısal analiz yöntemlerinde de tam bir devrim yaşanmaktadır. Performansa dayalı deprem mühendisliği olasılıksal bir yaklaşım olduğundan dolayı yeterli hassasiyette karar verebilmek için veri tabanlarının sağlıklı olması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Performansa Dayalı Deprem Mühendisliği, Performansa Dayalı Tasarım Abstract: New Horizons in Earthquake Engineering: Performance Approach The developments in earthquake engineering came out during the last century and the improvements are still going on. After each destructive earthquake, the understanding of seismic response is increased. This led to change in philosophy in seismic design. Northridge 1994 and Kobe 1995 earthquake became the turning points in this field of science and practice. After those, performance based approach is adopted and become widespread. In this approach, it is possible to analyze the effects of earthquakes on structures rationally and more correctly and hence it can be coping with the earthquakes more wisely. The performance based approach is a probabilistic manner by considering the inherent uncertainties; therefore, sound and safe database is carry great importance. Keywords: Performance Based Earthquake Engineering, Performance based Design TARİHSEL PERSPEKTİF Alp-Himalaya aktif deprem kuşağında yer alan ülkemizde, MS 11 ile MS 2008 yılları arasında 412 önemli deprem yaşanmıştır [ Bu depremler arasında en yıkıcı olanı, belki de, 12 Aralık 1939 Erzincan depremi olmuştur. Son onbeş yılda, 1992 Erzincan, 1995 Dinar, 1998 Adana-Ceyhan, 17 Ağustos 1999 Marmara ve 12 Kasım 1999 Düzce ve 1 Mayıs 2003 tarihinde Bingöl de yıkıcı depremler meydana gelmiştir. Bütün bu yıkıcı depremlerden dolayı, deprem mühendisliğindeki gelişmeler ülkemizde her zaman ilgi odağı olmuştur. Bilindiği gibi, modern deprem mühendisliğinin merkezinde Kaliforniya, İtalya ve Japonya yer almaktadır. Son yüzyılda yaşanan gelişmeler izlendiğinde, genellikle bu üç bölgede cereyan ettiği görülmüştür. Örneğin, daha önce çeşitli girişimlerde bulunulmuş olsa da, günümüzdeki anlamıyla ilk sismograf, Italyan Cecchi tarafından, 1875 yılında imal edilmiş ve kullanılmıştır. 20.yy da, deprem mühendisliği çeşitli evreler geçirmiştir. Bu evreler, genellikle hasar verici önemli depremlerle birlikte anılmaktadır. Depremlerle beraber alınan dersler, konuya yaklaşım felsefesinde de iyileştirmelere yol açmıştır de İtalya da meydana gelen ve 83,000 can kaybının meydana geldiği Messina depreminden sonra (Resim 1, Resim 2), İtalya hükümeti tarafından kurulan komitenin yazdığı raporda, ilk defa bina tasarımında, deprem yüklerinden bahsedilmiştir [Priestley, et. al. 2007]. Raporda deprem yükleri yapı ağırlığının yüzdesi olarak hesaplanmaktadır. Turin (Torino) Politeknik Profesörlerinden Panetti nin çalışması olan bu öneride, yapı birinci katına yapı ağırlığının 1/12 si, ikinci ve üçüncü katlara 1/8 i kadar

2 deprem atalet kuvveti uygulanması tavsiye edilmiştir. Bu metot eşdeğer statik yük yöntemi olarak geliştirilerek günümüzde halen uygulanmaktadır. Resim depreminden önce Messina ( Resim depreminden sonra Messina ( Bilinen ilk resmî deprem şartnamesi ise 1923 Büyük Kanto depreminden sonra Japonya da yürürlüğe girmiştir. Bu şartnamede, yapı ağırlığının %10 u deprem yükü olarak alınmaktadır. ABD de ise, 1933 Long Beach (Los Angeles) depreminden sonra, 1935 yılında UBC da, deprem yükleri yapı ağırlığının %8 i olarak hesaplanmıştır. Long Beach depreminde aralarında okul binalarının da bulunduğu sadece birkaç bina çökmüştür. Bu nedenle, bu depremden sonra yapılan çalışmalarla birlikte, sünek davranış ve enerji yutma kapasitesi gibi terimler literatüre girmeye başlamıştır Messina (İtalya), 1923 Kanto (Japonya), 1933 Long Beach (Kaliforniya) depremlerinde incelenen yapılarda, özellikle, rüzgar yüklerine karşı dayanıklı olarak inşa edilen yapıların, deprem performaslarının daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, deprem şartnamelerinde, yapıların, yatay atalet kuvvetlerine karşı tasarlanmalarına yer verilmiştir [Priestley, et. al. 2007] 26 Aralık 1939 tarihinde meydana Erzincan depremi sonrası, ABD, Japonya, İtalya ve Yunanistan gibi ülkelerde yapılan çalışmalar incelenmiş ve İtalya tarafından 1937 yılından itibaren uygulanmaya başlanan Zelzele

3 Mıntıkalarında Yapılacak İnşaata ait İtalyan Yapı Talimatnamesi Türkçeye çevrilmiş ve Nafia Vekaleti tarafından yayımlanmıştır. Bu yönetmelikten yararlanarak 1940 yılı içerisinde Zelzele Mıntıkaları Muvakkat Yapı Talimatnamesi hazırlanarak yurt genelinde uygulanmaya başlanmıştır yılı Zelzele Mıntıkaları Muvakkat Yapı Talimatnamesi için ana kaynak olarak kullanılması, ülkemiz için konu ile ilgili yayımlanmış ilk eser olması gibi nedenlerle İtalyan Yapı Talimatnamesinin de kitaba konulmasının yararlı olacağı düşünülmüştür. 20 Aralık 1942 Niksar-Erbaa, 20 Haziran 1943 Adapazarı-Hendek, 26 Kasım 1943 Tosya-Ladik ve 1 Şubat 1944 Bolu-Gerede gibi depremlerin birbiri peşi sıra meydana gelmesi ve büyük can ve mal kayıplarına neden olması sonucunda 22 Temmuz 1944 tarih ve 4623 sayılı Yersarsıntısından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun çıkarılmıştır. Bu kanun Türkiye de deprem tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve deprem zararlarının azaltılması konusunda, merkezi ve yerel düzeylerde nasıl örgütlenileceğini, yerleşme ve yapılaşmaların nasıl denetleneceğini belirleyen ilk yasal düzenlemedir [Pampal ve Özmen 2007]. Deprem mühendisliği ile ilgili ilk organizasyon 1956 yılında gerçekleşmiştir. California, Berkeley de Birinci Dünya Deprem Mühendisliği Konferansı 40 bildiri ile toplanmıştır. Dört yılda bir yapılan bu konferansların ikincisi, 1960 da Tokyo da, yedincisi 1980 de İstanbul da yapılmıştır. 14 üncüsü 2008 de Çin de yapılacaktır li yıllarda genellikle yapı dinamiği ve davranış spektrumu üzerinde çalışmalar yoğunlaşmıştır. Anderson tarafından yayınlanan makalede (Anderson A.W., Lateral Forces of Earthquake and Wind, Proceedings:Separate 66, ASCE, 1951) ilk defa eşdeğer deprem kuvvetlerinin yapının serbest titreşim periyodunun bir fonksiyonu olduğu belirlenmiştir larda yapı sistemlerinin depremlerde kapasitelerinin çok üzerinde deprem atalet kuvvetlerinde bile ayakta kalabildikleri gözlemlenmiştir. Süneklik ve dayanım azaltma faktörü gibi eşdeğer deprem yükü yönteminde kullanılan terimler bu dönemde belirginleşmiştir. Yine bu yıllarda, depreme dayanıklı yapı tasarımında, deplasman bilgilerinin önemi anlaşılmaya başlanmıştır yılında John Blume, Nathan Newmark ve Leo Corning tarafından Nevada çölünde yapılan deneylerde, elastik ötesi sismik tasarım hesabı için elde edilen yanal yük-yapı tepe noktası yerdeğiştirmesi diyagramı (statik itme eğrisi) ilk olarak ortaya konulmuştur. Resim 3. Nevada deney sahasında üzerinde statik itme deneyi yapılan betonarme yapılar [Freeman, 2005] İkinci Dünya Deprem Mühendisliği Konferansı nda, Muto vd., tek serbestlik dereceli yapı sisteminin elastik ötesi deplasmanının, benzer başlangıç periyodu ve sönüme sahip elastik sistemin deplasmanından çok farklı olmadığını yazmışlardır. Bu konferansta, Veletsos ve Newmark [1960] da benzer sonuçların alındığı bir çalışmayı konferansta sunmuşlardır. Bu sonuç, günümüzde nonlineer statik prosedürlerin teorik dayanağı olan Eşdeğer Yerdeğiştirme Kuralı nın kendisidir. Şekil 1. Eşit Yerdeğiştirme Kuralı: Esnek yapılar

4 1970 ve 1980 lerde farklı yapısal sistemlerin süneklik kapasiteleri ile ilgili çalışmalar yoğunluk kazanmıştır lerde bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle, günümüzde yaygın olarak kullanılan bilgisayar yazılımları ortaya çıkmaya başlamıştır. Örneğin: 1970 de SAP (güncel adı: Sap2000), 1971 de Drain (güncel adı: Perform3D), Shake (güncel adı: Shake2000) gibi. Nonlineer statik yöntem algoritmalarının uygulanması, çok serbestlik dereceli (ÇSD) yapı modelinin eşdeğer tek serbestlik dereceli (TSD) yapı modeline dönüştürülmesini gerekli kılmaktadır. Gülkan ve Sözen [8], betonarme TSD sistemlerin deprem simülatörü deneylerine dayanarak, yapı sistemlerinin elastik ötesi davranışının azaltılmış direngenlik ve arttırılmış sönümlü TSD yapı sistemleri ile tanımlanabileceğini bulmuşlardır. Gülkan ve Sözen ın bu çalışması daha sonra, Shibata ve Sözen [20] tarafından ÇSD sistemler için Yerine Koyma Yöntemi (substitute structure method) adıyla verilmiştir. Yerine Koyma Yöntemi, betonarme yapılar için, tasarım spektrumu ile verilen deprem hareketine ait tasarım kuvvetlerinin belirlenmesinde kullanılan bir yöntemdir. Bu çalışmalar, kapasite spektrum metodununun geliştirilmesinde araştırmacılar tarafından kullanılmıştır. Ayrıca, günümüzde, Priestley et. al. [2007] tarafından Yerdeğiştirmeye Göre Doğrudan Tasarım yönteminin geliştirilmesinde faydalanılmıştır (Şekil 3) yılında, Saiidi ve Sözen tarafından önerilen Q-model de ilk kez, yapı elemanlarının moment eğrilik ilişkileri kullanılmıştır. Burada, TSD sistemin kuvvet yerdeğiştirme karakteristiklerini elde etmek amacıyla moment-eğrilik eğrisinin iki doğrulu olarak idealleştirilmesi yapılmıştır (Şekil 2). Daha sonra, Fajfar ve Fischinger [1988], Q- model den esinlenerek geliştirdikleri N2 Metod u önermişlerdir. Şekil 2. Q-Model ve çok serbestlik dereceli yapı ilişkisi: (a) Statik yanal yükler; (b) Q-Model (c) Kuvvet - deplasman ilişkisi [Saiidi ve Sözen, 1981]

5 Şekil 3. Yerdeğiştirmeye Göre Doğrudan Tasarım ile ilgili temel kavramlar [Priestley, et.al., 2007 ] PERFORMANSA DAYALI DEPREM MÜHENDİSLİĞİ Performans kelimesi, Türk Dil Kurumu Sözlüğü nde başarganlık, iş yapabilme ya da bir edim sürecini başarıyla sonuçlandırma yeteneği olarak beliren, beceri ya da başarı ölçüsü olarak kullanılan edebilme gücü olarak tanımlanmakta olup pekçok alanda kullanılmaktadır. Deprem mühendisliğinde kastedilen ise, önceden belirlenmiş, yer değiştirmeler veya şekil değiştirmelerle bağlantılı olarak, hedeflerin sağlanmasıdır. Belirli bir performans düzeyini gerçekleştirmek için kaçınılmaz olarak elastik ötesi (nonlineer) hesap yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir yılından itibaren, yapı ve deprem mühendisleri, yapıların sismik performanslarını sadece tahmin edebilen Dayanıma Göre (veya Kuvvet Esaslı) Tasarım dan, yapıların sismik performanslarının sayısal olarak belirlenebilmesini sağlayan Performansa (veya Yerdeğiştirmeye, Şekildeğiştirmeye, Deplasmana) Göre Tasarım ilkeleri üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırmışlardır Loma Prieta, 1994 Northridge ve 1995 Kobe depremlerinin ardından maruz kalınan çok yüksek mali kayıplardan sonra, yapı sistemlerinin performanslarının belirlenmesi ile ilgili yayınlanan ilk çıktı Vision 2000 Raporu dur [SEAOC, 1995]. Bu raporda ve diğer çalışmalarda [FEMA 356, Stewart, et.al., 2001], performansa dayalı deprem mühendisliğinin kapsamı, detaylarda farklılık arz etmekle beraber, aşağıdaki gibi ortaya konmuştur: 1. Deprem tehlikesinin tanımlanması (İncelenen veya inşa edilecek yapı ekonomik ömrü boyunca maruz kalabileceği deprem etkisi) 2. Performans düzeylerinin seçilmesi (Yapının ekonomik ömrü, kullanım amacı ve mal sahibinin isteği doğrultusunda belirlenecek ) 3. Yapısal analiz ve tasarım (Performans hedeflerini sağlayacak elastik ötesi analiz yöntemleri ) 4. Hasar analizi, ve kayıp tahmini (Öngörülen deprem tehlikesi altında oluşabilecek can ve mal kayıplarının tahmin edilmesi, Hasargörebilirlik analizi) Sismik tehlike analizi ile, yapının bulunduğu alana yakın fay mekanizmaları ve uzaklıkları, magnitüd-frekans ilişkileri, azalım ilişkileri, geri

6 dönüş periyotları, geoteknik saha özellikleri, gibi özellikler incelenerek olasılıksal olarak belirlenmektedir. Bu çalışmaların sonucunda, 50 yıllık bir süreçte aşılma olasılıkları % 50, %20, %10 ve %2 ve dönüş periyodu 72, 225, 474 ve 2475 yıl olan depremlere ait tasarım spektrumları belirlenmektedir. Performans düzeyleri, şartnamelerde (FEMA 356, Eurocode 8-3, TDY- Böl.7) birbirine benzer bir şekilde tanımlanmıştır (Şekil 4, Şekil 5). Hemen Kullanım (Hasarsızlık- Fully Operational, HK, IO) durumunda, uygulanan deprem etkisi altında yapısal elemanlarda hasar oluşmamıştır ve dayanım özelliklerini korumaktadırlar. Az sayıda elemanda akma sınırı aşılmış olabilir. Yapısal olmayan elemanlarda çatlamalar görülebilir, ancak bunlar onarılabilir düzeylerdedir. Yapıda kalıcı ötelenmeler oluşmamıştır. Can Güvenliği (Orta Hasar - Life Safety, CG, LS) durumunda, uygulanan deprem etkisi altında yapısal elemanların bir kısmında hasar görülür, ancak bu elemanlar yatay rijitliklerinin ve dayanımlarının önemli bölümünü korumaktadırlar. Düşey elemanlar düşey yükleri taşımada yeterlidir. Yapısal olmayan elemanlar hasarlı olmakla birlikte dolgu duvarlar yıkılmamıştır. Yapıda az miktarda kalıcı ötelenmeler oluşabilir, ancak gözle farkedilebilir değerlerde değildir. Göçmenin Önlenmesi (Ağır Hasar, Collapse Prevention, GÖ, CP) durumunda, uygulanan deprem etkisi altında yapısal elemanların önemli kısmında hasar görülür. Bu elemanların bazıları yatay rijitliklerinin ve dayanımlarının önemli bölümünü yitirmişlerdir. Düşey elemanlar düşey yükleri taşımada yeterlidir, ancak bazıları eksenel kapasitelerine ulaşmıştır. Yapısal olmayan elemanlar hasarlıdır, dolgu duvarların bir bölümü yıkılmıştır. Yapıda kalıcı ötelenmeler oluşmuştur. İncelenen veya tasarlanan yapı sisteminde iç kuvvetler ve deformasyonların elastik ötesi (nonlineer) analiz yöntemleri kullanılarak belirlenmesi gerekmektedir. Bu sonuçlar girdi kabul edilerek, belirli bir bölgeye ait yapı stoğunun hasargörebilirlik analizi ve bunu sonucu olarak da olasılıksal olarak kayıp tahminini yapmak mümkün olabilmektedir. Şekil 4. Vision 2000 (1995) Raporu nda belirlenen performans hedefleri [SEAOC, 1995]. Hemen Kullanım İÇ KUVVET Can Güvenliği MN GV Sınırlı Güvenlik GÇ Yapısal göçme bölgesi Performans düzeyinin seçilmesi ile ilgili olarak, şartnameler minimum hedefleri belirlemişlerdir. Ancak, yapının önemi, ekonomik ömrü, deprem tehlike düzeyi ve kullanım amacı gözönünde bulundurularak minimum hedeften daha yüksek performansların seçilmesi her zaman sözkonusudur. Minimum Hasar Bölgesi Belirgin Hasar Bölgesi İleri Hasar Bölgesi Göçme Bölgesi ŞEKİLDEĞİŞTİRME Şekil 5. TDY 2007 de hasar sınırları

7 YAPILACAK ÇALIŞMALAR ve ÖNERİLER Performansa dayalı deprem mühendisliği, inşaat mühendisliğinde çok önemli bir boşluğu doldurmuştur. Performansa dayalı tasarım ve değerlendirmede, öngörülen sismik tehlike altında, bir yapının veya yapı stoğunun, hangi performans düzeyini göstereceği kantitatif olarak hesaplanabildiğinden, mevcut bir yapının yol açacağı maddi kayıpları ve muhtemel can kaybını belirlemek mümkün olabilmektedir. Doğal bir olay olan depremin afet e dönüşmemesi için, karar verme konumunda bulunanları, sayısal verilere ve hesaplamalara dayanarak rasyonel bir biçimde, bilgilendiren bir yaklaşımdır. Doğal olarak, sunulan bilgilerin hassasiyeti, kullanılan veritabanı ile yakından ilgilidir. Ülkemizde, kuvvetli yer hareketi kayıtlarının 1970 li yıllardan itibaren alındığı, 1999 depremlerine kadar gerek kamuoyu gerekse bilim çevrelerince konuya yeterli ölçüde değinilmediği gözönünde bulundurulduğunda, sağlıklı ve güvenilir veritabanı için bilimsel araştırmaların yapılması bir zorunluluktur. Yapısal analiz yöntemleri ile ilgili olarak, ideal çözüm yöntemi olan Zaman Tanım Alanında Doğrusal Elastik Olmayan Hesap Yöntemi, 1960 li yıllardan beri akademik çevrelerde kullanılmaktadır. Bu yöntemin, performans yaklaşımında yaygın bir biçimde kullanılabilmesi için, lisans düzeyinde verilen yapı ve deprem mühendisliği eğitimi, bu hesap yöntemini rahatlıkla uygulayabilecek mühedisler yetiştirecek bir biçimde geliştirilmelidir. Son on yıldır, yeterli hassasiyette çözümler gerçekleştirebilen yaklaşık çözüm yöntemleri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Fakat, bu yöntemler bazen, Zaman Tanım Alanında Doğrusal Elastik Olmayan Hesap Yöntemi kadar karmaşık olabilmektedir. Yaklaşık yöntemler, az katlı, hiçbir düzensizliği bulunmayan, çerçeveli veya esnek yapılarda iyi sonuçlar verdiği anlaşılmıştır. Çok katlı yapılar, bazı düzensizlikleri bulunan binalar ve özellikle rijit (perdeli) yapılar için ise tatminkar sonuçlar vermemektedir. Ülkemizde, mevcut yapı stoğunun hasargörebilirlik analizleri birkaç pilot bölge için yapılmıştır. Bu konuda da yeterli veritabanının oluşturulması gerekmektedir. Deprem mühendisliğinde performans yaklaşımı, klasik deprem mühendisliğine göre yeni açılımlar ve araştırma alanları sunmaktadır Vision 2000 Raporu milat kabul edildiğinde, son 10 yılda sağlanan ilerlemeler umut vericidir. Yeterli veri tabanları oluşturulduğunda ve gerekli analizler yapıldığında, can kayıpları ve ekonomik kayıplar en aza indirilerek, depremler afet olmaktan çıkacaktır. Son söz olarak, performans kavramı sözkonusu olduğunda, şüphesiz, yabancıların Allah ın yakını olarak değerlendirdikleri ve karşısında eğildikleri Koca Mimar Sinan ı anmak gerekmektedir. Çünkü, arkasında bıraktığı 80 cami, 50 medrese ve mescid, birçok saray ve kervansaray ile yüze yakın köprü ve kemerin tamamını depreme karşı dayanıklı olarak inşa etmiş, deprem dalgalarını emen, engelleyen bir sistem (sırrı henüz tam olarak çözülememiş olan temel harcı veya taban izolatörü) kurmuştur [Söylemez, 2000]. Büyük ustanın, 500 yıldır her türlü doğal koşullara karşı HK performans düzeylerini muhafaza eden bu eserleri, modern deprem mühendisliği açısından örnek teşkil etmektedir. KAYNAKLAR Elnashai, A., A very brief history of earthquake engineering with emphasis on developments in and from the British Isles, Chaos Solitons and Fractals, 13 (2002) pp , Pergamon. Fajfar, P. and M. Fischinger, (1988) N2-A Method for Non-linear Seismic Analysis of Regular Buildings, 9th World Conference on Earthquake Engineering, Proceedings Book, Tokyo-Kyoto, Japan, Paper Gulkan, P., and Sozen, M., Inelastic Response of Reinforced Concrete Structures to Earthquake Motions ACI Journal, Dec,1974. FEMA Federal Emergency Management Agency (2000). Prestandard and commentary for the seismic rehabilitation of buildings (FEMA 356), Washington D.C. Freeman, S.A. Performance Based Earthquake Engineering During the Last 40 Years, Earthquake Engineering: Essentials and Applications Workshops, EERC METU, July, 2005, Ankara. Muto, K., et al, Non-linear Response Analyzers and Application to Earthquake Resistant Design,, Proceedings, 2nd World Conference on Earthquake Engineering, Vol.2, Japan, 1960, pp Pampal, S., Özmen, B., Türkiye nin Deprem Gerçeği Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi, ANKARA Priestley, M.J.N., Calvi, G.M., and Kowalski, M.J., Direct Displacement-Based Seismic Design of Structures IUSS Press, 2007, Pavia, İtalya.

8 SEAOC, (1995), Vision 2000, A Framework for Performance-Based Design, Structural Engineers Association of California, Vision 2000 Committee, California, USA. Shibata, A., and Sozen,M., Substitute Structure Method for Seismic Design in Reinforced Concrete Jour. Structural Division, ASCE, Vol 102,No.12, pp Söylemez, H., Sinan Depremi Çözmüstü, Aksiyon Dergisi, Yıl:6, Sayı: 267, 15 Ocak Stewart, J., S. Chiou, J. Bray, R. Graves, P. Somerville, N. Abrahamson, Ground Motion Evaluation Procedures for Performance-Based Design, PEER 2001/09, UCB, USA. Veletsos, A.S., and Newmark, N.M., Effect of Inelastic Behavior an the Response of Simple Systems to Earthquake Motions, Proceedings, 2nd World Conference on Earthquake Engineering, Vol.2, Japan, 1960, pp