DOKTORA PROGRAMI BİLİMSEL HAZIRLIK DERSLERİ

Transkript

1 DOKTORA PROGRAMI BİLİMSEL HAZIRLIK DERSLERİ Bölümümüz tarafından bilimsel hazırlık dersleri alması uygun görülen öğrencilerin toplamda 18 krediyi geçmemek koşuluyla alacağı dersler danışmanları tarafından belirlenecektir. Danışman, öğrencinin almakla yükümlü olduğu zorunlu derslerin yanı sıra, alacağı seçmeli dersleri, öğrencinin yüksek lisans eğitiminde aldığı dersleri göz önünde bulundurarak, aşağıdaki listedeki derslerden seçecektir. BİLİMSEL HAZIRLIK DERSLERİ PROGRAMI 1. Yarıyıl (Güz Dönemi) 2. Yarıyıl (Bahar Dönemi) Dersin Adı Tür T U K Dersin Adı Tür T U K SOS 501 Klasik Sosyoloji Teorileri Zorunlu SOS 502 Çağdaş Sosyoloji Teorileri Zorunlu SOS 503 Araştırma Teknikleri I Zorunlu SOS 504 Araştırma Teknikleri II Zorunlu Seçmeli 3 Seçmeli 3 Kredi Toplamı 9 Kredi Toplamı 9 1

2 GÜZ DÖNEMİ BİLİMSEL HAZIRLIK DERS LİSTESİ Zorunlu Dersler SOS 501-Klasik Sosyoloji Teorileri SOS 503-Araştırma Teknikleri I Seçmeli Dersler SOS 505-Eğitim, Toplum ve Siyaset SOS 507-Sağlık ve Toplum SOS 509-Türkiye de Kentleşme SOS 511-Cinsiyet ve Toplum SOS 513-Kalkınma Sosyolojisi SOS 515-Ortadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi SOS 517-Sosyal Etki SOS 519-Kimlik ve Çok kültürlülük SOS 521-Türkiye de Göç ve Toplumsal Değişme SOS 523-Türk Toplumunun Sosyal Yapısı I SOS 525-Kentleşme ve Din İlişkileri SOS 527-Dini Grupların Sosyolojik Analizi I SOS 529-Gündelik Hayat Sosyolojisi SOS 531-Çalışma Yaşamı Sosyolojisi SOS 533-Boş Zaman Sosyolojisi SOS 535-Ekonomik Karar ve Uygulama Süreçlerinde Sosyolojik ve Psikolojik Belirleyiciler BAHAR DÖNEMİ Zorunlu Dersler SOS 502-Çağdaş Sosyoloji Teorileri SOS 504-Araştırma Teknikleri II Seçmeli Dersler SOS 508-Kültür ve Davranış SOS 510-Türkiye de Kırsal Yapılar ve Toplumsal Dönüşüm SOS 512-Türkiye de Toplum ve Çevre SOS 514-Kent ve Mekan Üzerine Farklı Yaklaşımlar SOS 516-Osmanlı İmparatorluğu nun Sosyo-Ekonomik Yapısı SOS 518-Sivil Toplum Üzerine Kuramsal ve Politik Tartışmalar SOS 520-Toplum, İdeoloji ve Söylem SOS 522-Türk Toplumunun Sosyal Yapısı II SOS 524-Dini Grupların Sosyolojik Analizi II SOS 526-Sosyolojik Açıdan Din-Toplum İlişkileri SOS 528-Medya Çalışmaları SOS 530-Popüler Kültür ve Din SOS 532-Milliyetçilik Teorileri SOS 534-Türkiye de Sosyal Politika SOS 536-Sosyolojik Sosyal Psikoloji

3 DERS İÇERİKLERİ GÜZ DÖNEMİ SOS 501-Klasik Sosyoloji Teorileri (3 0 3) Bu derste modernleşme, sanayileşme, iktidar, subjektivite-objektivite, yapı-aktör, bireyselleşme, tabakalaşma, rasyonelleşme, kimlik, sosyalleşme gibi sosyolojinin çeşitli anahtar kavramlarının anlaşılmasına yönelik olarak klasik dönem teorisyenlerinin geliştirdiği sosyolojik perspektifler karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır. SOS 503-Araştırma Teknikleri I (3 0 3) İki dönemlik olarak açılacak bu derslerde, sosyolojik araştırmalarda kullanılan niceliksel ve niteliksel teknikler ele alınacak; bunlara ek olarak, öğrencilerin, herhangi bir konuda yapacakları araştırma(lar) yoluyla, hazırlık aşamasından son basamağa kadar, bir araştırma sürecinin ne şekilde işleyebileceğine dair bilgiye uygulama yoluyla erişebilmesi sağlanacaktır. SOS 505-Eğitim, Toplum ve Siyaset (3 0 3) Bu derste farklı sosyolojik kuram ve yaklaşımlar doğrultusunda eğitim, toplum ve siyaset alanlarının kesişiminde bulunan güncel konu ve sorunların değerlendirilmesi; ve dünyadan ve Türkiye den bu alana dair yapılmış çeşitli ampirik araştırmalardan derlenen farklı örneklerin karşılaştırmalı olarak tartışılması amaçlanmaktadır. SOS 507-Sağlık ve Toplum (3 0 3) Sağlık ve hastalığın sosyal, kültürel, tarihsel ve politik boyutları irdelenerek geleneksel sağlık ve hastalık algılamalarında meydana gelen değişim, bu değişmelerin şekillendiriciliğinde ortaya çıkan yeni sağlık bakım sistemleri tartışma konusu edilecektir. SOS 509-Türkiye de Kentleşme (3 0 3) Türkiye de ki kentleşme süreci sosyo-ekonomik ve tarihsel dinamikleri içinde ele alınacak ve bu konuda başta sosyoloji olmak üzere farklı disiplinler tarafından yapılan çalışmalar daha detaylı incelenecek. Bir sosyolojik olgu olarak Türkiye de kentleşmenin sunduğu sosyolojik sorunsallar ortaya konarak gelecek araştırmalara olası yollar bulunmaya çalışılacaktır. SOS 511-Cinsiyet ve Toplum (3 0 3) Bu ders kapsamında cinsiyet olgusu konusundaki kuramsal yaklaşımlar tartışılarak, ulusal ve uluslar arası bağlamında cinsiyete dayalı tutum, davranış ve yaklaşımlar karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Cinsiyete dayalı eşitsizliklerin nedeni ve sonuçları ve bu konularda önerilen sosyal politikalar irdelenecektir. SOS 513-Kalkınma Sosyolojisi (3 0 3) Büyüme ve kalkınma, sosyal ve ekonomik kalkınma, yapısal değişim teorileri, yapısal değişim ve kalkınma, toplum kalkınması, katılımcılık, kalkınmakta olan ülkeler ve Türkiye'nin kalkınma indikatörleri açısından değerlendirilmesi, Türkiye'nin kalkınma çabalarına örnekler ve eleştiriler 3

4 SOS 515-Ortadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi (3 0 3) Ortadoğu bölgesindeki toplumların sosyo-kültürel örgütlenme biçimleri, iktisadi yapıları, farklı dini ve ideolojik yönelimler, sosyal hareketler, ve toplumsal dönüşümün kapsamı, karşılaştırmalı ve tarihsel bir perspektiften ele alınacaktır. SOS 517-Sosyal Etki (3 0 3) Bu derste, sosyal uyma, grup polarizasyonu, tepkisellik, azınlık etkisi, güç, itaat, benlik sunumu, ve benlik sınıflandırması gibi kavramlar ve konular ele alınacaktır. SOS 519-Kimlik ve Çok Kültürlülük (3 0 3) Bu derste ortak kimliklerin nasıl oluştuğu ve dönüştüğü özelliklede küreselleşme ile birlikte dönüşen ulus-devlet çerçevesinde ele alınacaktır. Bu çerçevede sınıf kültür ilişkisine ve etnik ve dinsel kimliklerin sosyo-ekonomik arka planına özellikle odaklanılacaktır. SOS 521-Türkiye de Göç ve Toplumsal Değişme (3 0 3) Türkiye de iç göçler türleri ve iç göçleri etkileyen faktörler. Türkiye de kentleşme ve kırsallığın yapısal özellikleri. İç göçlerin özellikleri ve sonuçları. Türkiye de göçün işsizlik, eşitsizlik, yoksulluk, gecekondulaşma, kültürel çözülme, etnik çatışma ve şiddet gibi toplumsal sorunlarla ilişkisi temelinde irdelenmesi. SOS 523-Türk Toplumunun Sosyal Yapısı I (3 0 3) Bu derste; Bozkır kültürü ve Bozkır Türk toplumunun sosyal yapısı. Bozkır ilinde örgütlenme tarzı. Bozkır toplumu ve göçebelik. Bozkır toplumu ile feodalite ve Asya Tipi Üretim Tarzı arasında bir karşılaştırma. Bozkır Sosyal Yapısı ve Anadolu Türk Toplumu. Selçuklu toplumunun sosyal yapısı ve toprak düzeni. Selçuklu ikta sisteminin özellikleri. Selçuklu döneminde Anadolu da belli başlı sosyal kurum ve organizasyonlar: Medrese, Vakıf ve Ahi Birlikleri gibi konular ele alınacaktır. SOS 525-Kentleşme ve Din İlişkileri (3 0 3) Kentleşmenin tarihi, kentleşmenin demografik, sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik ve sosyopsikolojik açılardan incelenmesi. Günümüzde şehirleşme ve din ilişkileri, özellikle Batı toplumlarında din sosyolojisinin en önemli konularından birisi haline gelmiş; kentleşme, kentlileşme, sanayileşme ve kentsel ortamlarda dinin tezahür biçimleri inceleme konuları olarak dikkat çekmektedir. Buradan yola çıkarak derste, şehirleşme, şehirlileşme, sanayileşme olgusu teorik ve pratik düzeyde ele alınmakta, şehirleşme teorileri ve şehirleşme ile ilgili yapılan uygulamalı çalışmalar değerlendirilmektedir. Bu bağlamda şehirleşme, sanayileşme, gecekondu kavramları ile anomi gibi temel kavramlar ele alınmaktadır. Ayrıca şehirleşme süreci ile dini yaşayış arasındaki etkileşimin, dini anlayış, uygulama ve anlamlandırma kalıplarında yarattığı etkiler ele alınmaktadır. SOS 527-Dini Grupların Sosyolojik Analizi I (3 0 3) Dini gruplar konusu, din sosyolojisinin ilgi alanları içerisinde merkezi bir yere sahiptir. Dünyada özellikle 1970 lerden sonra yeni dini hareketlerin ortaya çıkması, batılı din sosyologlarının dikkatlerini daha çok bu yöne çekmiştir. Bu durum, ülkemiz açısından da benzer sonuçları doğurmuş; Türk din sosyologları, Türk toplum yapısı içerisinde tarikat veya cemaat şeklindeki yapılanmalara gittikçe artan bir biçimde eğilir olmuştur. Buradan hareketle dersin birinci kısmında, sosyal gruplar ve sosyal hareketler çerçevesinde dini grup ve dini hareketlerin kavramsal analizleri, yeni sosyal hareketler ve bunların sosyolojik bağlamı ve sosyolojik uzantıları ele alınacaktır. 4

5 SOS 529-Gündelik Hayat Sosyolojisi (3 0 3) Farklı sosyoloji kuramcıları tarafından gündelik hayatın yorumlanması üzerine yazılan klasik ve güncel metinlerin inceleneceği bu derste, gündelik hayatın toplumsal organizasyonunun farklı boyutları üzerinde durulacaktır. SOS 531-Çalışma Yaşamı Sosyolojisi (3 0 3) Çalışma yaşamının, sosyolojik bakış açısı kapsamında farklı boyutlarıyla değerlendirileceği bu derste, sanayileşmenin başlarından günümüze dek iş yaşamında ve bu çerçevede kurulan ilişkilerde ortaya çıkan değişimler ve süreklilikler, farklı kuramsal yaklaşımlar yoluyla irdelenecektir. SOS 533-Boş Zaman Sosyolojisi (3 0 3) Bu derste, boş zaman kavramı ve bu başlık altındaki bireysel/toplumsal faaliyetler, tarihsel süreçte yüklendikleri anlamlar ve özellikle kapitalizm sürecinde geçirdikleri dönüşüm çerçevesinde açıklamaya yönelik teoriler ışığında tartışılacaktır. SOS 535-Ekonomik Karar ve Uygulama Süreçlerinde Sosyolojik ve Psikolojik Belirleyiciler (3 0 3) Bu derste, ekonomik karar alma ve uygulama süreçlerinde rol oynayan sosyolojik ve psikolojik etkenler ele alınacaktır. BAHAR DÖNEMİ SOS 502-Çağdaş Sosyoloji Teorileri (3 0 3) Çağdaş sosyoloji yazınında tartışılan çeşitli kavramlar ve konular, psikanaliz, yapısökümcülük, postkolonyalizm, feminist kuram gibi temalara referansla ve M. Foucault, J.Derrida, J.Lacan, J.Butler, G.Deleuze ve F.Guattari gibi önde gelen isimlerin çalışmaları çerçevesinde tartışılacaktır. SOS 504-Araştırma Teknikleri II (3 0 3) İki dönemlik olarak açılacak bu derslerde, sosyolojik araştırmalarda kullanılan niceliksel ve niteliksel teknikler ele alınacak; bunlara ek olarak, öğrencilerin, herhangi bir konuda yapacakları araştırma(lar) yoluyla, hazırlık aşamasından son basamağa kadar, bir araştırma sürecinin ne şekilde işleyebileceğine dair bilgiye uygulama yoluyla erişebilmesi sağlanacaktır. SOS 506-Yüksek Lisans Semineri (3 0 3) Bu seminerin amacı öğrencinin danışmanı veya bir öğretim üyesi rehberliğinde belirli bir konuda derinlemesine araştırma yapmaktır. Öğrenci, elde ettiği bulguları lisans üstü öğrencilerine öğretim elemanlarına ve konuya ilgi duyan diğer akademik ve idari üniversite personeline sunması ve tartışılması. SOS 508-Kültür ve Davranış (3 0 3) Kişiliğin ve insan davranışlarının oluşumunda farklı sosyo-kültürel bağlamların etkisini; ve psikolojiyle kültür ve sosyal yapı arasındaki ilişkileri inceleyen çeşitli antropolojik, sosyolojik, ve sosyal psikolojik kuramlar tartışılacaktır. 5

6 SOS 510-Türkiye de Kırsal Yapılar ve Toplumsal Dönüşüm (2 2 3) Ders Teorik ve Uygulamalı olmak üzere iki aşamada işlenecektir. Teorik kısımda, genel olarak köy ve köylülük olgusu başlangıçtan günümüze kadar tarihsel süreç içerisinde ele alınıp çözümlenecektir. Türkiye de kırsal yapıların özellikleri, modernleşme sürecinin bu yapılara etkileri, Osmanlıdan günümüze kadar kırsal yapıdaki toplumsal dönüşümler, kırdankente göç, kırsal kalkınma, kırsal kalkınma ve bölgesel kalkınma projelerinin sonuçları vb. teorik çerçevede ele alınacak konulardan bazılarıdır. Dersin uygulamalı kısmında ise, öğrenciler kırsal yapılarda alan çalışması yaparak, öğrendikleri teorik bilgilerin uygulamaya geçirilmesi sağlanacaktır. SOS 512-Türkiye de Toplum ve Çevre (3 0 3) Bu derste önce çevre ve toplum ilişkisini inceleyen temel çevre sosyolojisi kuramsal yaklaşımları tartışılacaktır. Sonra, küresel iklim değişikliği, doğal kaynakların kullanımı ( enerji kaynakları, su, toprak ve bunun gibi) ve doğal çevrenin kirlenmesi konuları ele alınıp her konu kuramsal yaklaşımlar çerçevesinde detaylı bir şekilde incelenecektir. Bu dersin genel amacı, ele alınacak her bir konunun incelenmesinden yola çıkarak, Türkiye de çevre adaleti ve çevre eşitsizliği tespitleri yapılacaktır. SOS 514-Kent ve Mekân Üzerine Yaklaşımlar (3 0 3) Bu derste önce kent ve mekânın toplumsal üretimi ile ilgili kuramların gelen bir tartışması yapılıp, daha sonra kent ve mekân üzerine 5 6 seçilmiş çalışma derste detaylı bir şekilde incelenecektir. Bu dersin genel amacı, dersi alanların kent ve mekân üzerine olan kuramları öğrendikten sonra, bu kuramsal yaklaşımlıların nasıl araştırma projesine uyarlanabileceğini sorgulamalarıdır. SOS 516-Osmanlı İmparatorluğu nun Sosyo-Ekonomik Yapısı (3 0 3) Kuruluşundan son döneme kadar Osmanlı toplumunun sosyo-ekonomik yapısının dönüşümü, üretim biçimi ve ilişkileri, devlet geleneği, iktidar ve sınıf ilişkileri, dini yönelimler, eğitim anlayışı ve sistemi, kapitalizmin ve küresel işbölümünün gelişiminin Osmanlı ya etkisi, gibi konular ele alınacaktır. SOS 518-Sivil Toplum Üzerine Kuramsal ve Politik Tartışmalar (3 0 3) Bu ders genel olarak sivil toplum kavramı etrafında gelişen kuramları ve tartışmaları inceler. Bu bağlamda öncelikle sivil toplum devlet ilişkisi ele alınır. Daha sonra küreselleşme ile bu ilişkinin nasıl dönüştüğü, sivil toplum içerisinde ortaya çıkan yeni toplumsal hareketlerin ve devlet dışı örgütlerin bu gelişimdeki rolü tartışılacaktır. Son olarak Türkiye de bu yönde yaşanan gelişmelere ve tartışmalara odaklanılacaktır. SOS 520-Toplum, İdeoloji ve Söylem (3 0 3) Anlamın kuruluşu ; öznenin kuruluşu ; iktidar ilişkilerinin söylemsel niteliği; ben ve öteki nin toplumsal üretimi; radikal sosyal teoride ideoloji ve söylem analizi; söz konusu çerçevede yanlış bilinç olarak ideoloji (Lukacs), hegemonya sorunsalı (Gramsci), arkeolojik ve soykütüksel okuma (Foucault), ideal konuşma ve iletişim etiği (Habermas), sosyal olanın söylemselliği (Laclau and Mouffe) ve metinlerarasılık (postyapısalcılık ve Derrida) gibi kuramsal açılımların değerlendirilmesi. 6

7 SOS 522-Türk Toplumunun Sosyal Yapısı II (3 0 3) Bu derste; Osmanlı dönemi toprak sistemi ve temel özellikleri. Osmanlı toplumunda toprak sistemi ve sosyal tabakalaşma. Osmanlı döneminde belli başlı sosyal kurum ve organizasyonlar: Enderun Mektebi, Yeniçeri Ocağı ve Lonca Sistemi: Osmanlı devlet yapısı ve toprak sistemi. Osmanlı toprak sistemi ile feodalite ve Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) arasında bir karşılaştırma. Osmanlı toprak sisteminin bozulması. Osmanlı sosyal yapısında meydana gelen çözülmeler ele alıcaktır. SOS 524-Dini Grupların Sosyolojik Analizi II (3 0 3) Ülkemiz, dinî gruplar açısından oldukça zengin bir örnek teşkil etmektedir. Bu bağlamda derste; Türkiye deki dini gruplar ve yeni dini hareketlerle ilgili çalışmalar ve değerlendirilmesi gibi konular üzerinde durulacak; Nakşibendîlik, Kadirîlik ve Rufailik gibi isimlerle anılan tarikat yapılanmaları ile Nurculuk ve Süleymancılık gibi bir takım yumuşak ideolojik cemaatlerin yapısı ve Türk toplum yapısı içerisindeki yeri fonksiyonları ele alınacaktır. SOS 526-Sosyolojik Açıdan Din-Toplum İlişkileri (3 0 3) Din pek çok bilim disiplini tarafından ele alınmaktadır. Özellikle Batı da dinin sosyolojik olarak okunmasına oldukça önem verilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda din ve dini davranış, dini inançlar ve dini semboller, toplumsal yapı, inançlar ve değerler, din ve ahlak, dinin fonksiyonları, din ve toplumsal farklılaşma, din ve toplumsal bütünleşme ve din ve sosyal kurumların ilişkileri önemle üzerinde durulması gereken konular olarak karşımızda durmaktadır. SOS 528-Medya Çalışmaları (3 0 3) Bu derste, sosyal bir pratik olarak medyanın toplumsal fonksiyonları ve içeriklerine dair tarihsel gelişmeler ve farklı teorik yaklaşımlar değerlendirilecektir. SOS 530-Popüler Kültür ve Din (3 0 3) Bu derste popüler kültür kavramının sosyolojik analizi, popüler kültür kavramına çeşitli yaklaşım biçimleri kitlesel üretim ve tüketim biçimi açısından popüler kültür, kitle iletişimi ve popüler kültür, kişisel özgürlük ve popüler kültür, siyaset erk ve popüler kültür ile din ilişkileri ele alınacaktır. SOS 532-Milliyetçilik Teorileri (3 0 3) Bu derste, millet, milliyet, milliyetçilik kavramlarını açıklamaya dönük çeşitli teorik yaklaşımlar karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır. SOS 534-Türkiye de Sosyal Politika (3 0 3) Sosyal politika ve refah devleti anlayışının Türkiye özelindeki tarihsel gelişimi, bu alandaki çeşitli sosyolojik kuramlar ve farklı refah rejimi anlayışları çerçevesinde incelenerek tartışılacaktır. SOS 536-Sosyolojik Sosyal Psikoloji (3 0 3) Sosyal psikolojide sosyal algı, tutum ve tutum değişimi, yüklemeler, uyma ve itaat, liderlik, kişilerarası çekicilik, sosyal etkileşim, sosyal kimlik, önyargı, toplumsal cinsiyet gibi sosyal psikolojide konuların temel kuramsal yaklaşımların ve araştırmaların sosyolojik bakış açısıyla eleştirel olarak incelenmesini içermektedir. 7