ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14

Transkript

1 ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14 COĞRAFÎ TERİMLERİN BELİRLEYİCİLİĞİ HAKKINDA: İTİBARÎ ADLAR 1 ON THE DETERMINATION OF GEOGRAPHIC TERMS: NOTIONAL NAMES Özet: Levent KURGUN * Yer adı, asıl ad ve coğrafî terim parçalarından oluşan ve dünyadaki ve dünya dışındaki coğrafî nesneleri işaretlemeye yarayan unsurdur. Bu yapının iki temel taşından asıl ad parçası nesneyi başka benzerinden ayırt etme görevini üstlenirken, coğrafî terim parçası ise nesneyi belirtme görevini taşımaktadır. Türk yer adları sisteminde pınar, deniz, tepe, dağ gibi sıklıkla karşılaşılan terimlerin yanı sıra, genel işletim sisteminde kullanılan alt, arka, art, baş, dip, iç vb. gibi kelimeler de coğrafî terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Başka dillerde pek sık karşımıza çıkmayan bu durum, Türk mikrotoponimleri içinde sıklıkla görülebilmektedir. Yazı, bu gibi kelimelerin coğrafî terim olarak nasıl kullanıldıkları hususunu ve kullanım biçimlerini ele almaktadır. Anahtar Kelimeler: Adbilim, Yer Adı, Mikrotoponim, Coğrafî Terim. Abstract: Toponym is the element that is formed in the original name and the parts of the geographical term and is used to mark the geographical objects in the world and outside the world. While the original name, one of the main piece of this structure, carries out the task of distinguishing the object from another, the geographical term carries the task of specifying the object. In the Turkish place names system, besides frequently encountered terms such as spring, sea, hill, mountain, it is used in general operating system such as lower, back, rear, head, bottom, inner as the geographical term. This situation, which is not often encountered in other languages, can be seen frequently in English microtoponimies. The article examines how such words are used as geographical terms and how to be used. Key words: Onomastics, Toponym, Microtoponym, Geographical term. 1 * Bu yazı, Ekim 2008 tarihlerinde Ankara da yapılan VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı nda sunulan bildirinin düzenlenmiş halidir. Doç. Dr., Pamukkle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Denizli medele@gmail.com 5

2 Levent Kurgun Coğrafî Terimlerin Belirleyiciliği Hakkında: İtibarî Adlar On The Determination Of Geographic Terms: Notional Names GİRİŞ Yer adı, asıl ad ve coğrafî terim parçalarından oluşan ve dünyadaki ve dünya dışındaki coğrafî nesneleri işaretlemeye yarayan unsurdur. Bu yapının iki temel taşından asıl ad parçası nesneyi başka benzerinden ayırt etme görevini üstlenirken, coğrafî terim parçası ise nesneyi belirtme görevini taşımaktadır. Yer adı ifadesi bu iki parçayı da kapsamaktadır. Bir işarete yer adı denebilmesi için eksik parçanın olmaması gerekmektedir. Bazı yer adlarında coğrafî terimin kullanılmaması parçanın olmadığından değil, görevini asıl ad parçasına devretmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Yer adının coğrafî nesneyi gösteren parçası için kullanılan coğrafî terim ifadesi doğru mudur? 1. Buna eleştiriler gelebileceği düşünülerek hem de varsa, daha doğru ifadeyi bulmak maksadıyla şöyle bir izah yolu izlenmiştir: Coğrafya biliminde coğrafî nesneler için kullanılan kelimeler genellikle terim olarak kabul edilmektedir. Örneğin, dağ, tepe, dere, pınar, deniz, ova vb. dilimizde olduğu gibi, diğer dillerde de terim sayılmaktadır 2. Buna dayanarak, yukarıda sayılanların eşdeğerleri de aynı şekilde adlandırılabilir düşüncesiyle, yer adının coğrafî nesneyi gösteren parçasına coğrafî terim demeyi uygun bulduk ki, bu adlandırmanın coğrafya bilimine göre değil, adbilim çerçevesinde işletilmek üzere yapıldığını belirtmek gerekir. 2. Genel olarak orun, su, yükselti, düzlük ve mevki şeklinde beşe ayrılabilecek olan coğrafî nesnelerde ilk dört gruba giren nesneleri gösteren terimler, ilgili nesneleri büyük oranda işaret edebilirlerken, mevki ile ilgili nesneleri gösteren terimlerdeki belirleyicilik nispeten daha azdır. Coğrafî terimlerin kavram ile ilgili belirleyicilik hususunu başka bir çalışmaya bırakarak, işaret edilen nesne bakımından belirleyicilik ile ilgili tespitlerimizi sunmaya çalışacağız: 2 Bu konu için şu kaynaklara bakılabilir: İzbırak, R. (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü, İstanbul, MEB Yayınları; Sanır, F. (2000). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Ankara, Gazi Kitabevi; Witherick, M. ve Ross, S. ve Small, J. (2001). Modern Dictionary of Geography. Hodder Arnold, London; Kotlyakov, V. M. ve Komarova, A.I. (2007). Elsevier's Dictionary Of Geography. Elsevier, Amsterdam; Campbell, M. R. (1928). Geographic Terminology, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 18, No. 1, s ; Burrill, M. F. (1968). The Language of Geography. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 58, No. 1, s. 1-11; ; http : // www. doukhobor.org / Terms-Geographic.htm vd. 6

3 ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14 Türkler çok geniş alanlara yayılan ovalardan, çöllerden, en küçük an taşına kadar birçok nesneye karşılık bulmuşlardır. Bazen aynı nesne için on beş yirmi terimin kullanıldığı bile olmuştur: Örneğin Denizli İli nde su ile ilgili nesneler için 84 terim kullanılmıştır. Bunların içinde yalnızca su kaynağı ifade eden yirmiden fazla terim vardır (DS, 1993; Kurgun, 2002). Bununla beraber, doğrudan bir coğrafî nesneyi bildirmeyen ancak bir yer tayini için coğrafî terim gibi işletilen kelimeler de Türk yer adlandırma sisteminin bir parçasıdır. Orun nesnelerinden başlayacak olursak, coğrafya bilimine göre temel olarak sürekli ve geçici yerleşmeler şeklinde iki ana gruba ayrılan orun nesnelerini gösteren coğrafî terimlerin, büyük oranda belirttiği nesneyi karşıladığı görülmektedir. Bir başka deyişle, orun nesneleri için kullanılan terimler, belirleyiciliği yüksek olan terimlerdir. Örneğin, köy terimi, niteliği bakımından belirleyiciliği hesaba katılmadan, kullananların zihninde bahsedilen orunu canlandırmak için yeterli olmaktadır. Yani köy deyince zihinlerde, bahçeli köy evlerinden oluşan, dar sokakları bulunan, sakinleri genellikle tarımla uğraşan bir orun canlanmaktadır ki, bu da onun belirleyicilik özelliğinin yüksek olduğunu göstermektedir: Yeşiloba Köyü, Sandalcık Köyü, Oğuzlar Köyü gibi 3. Çiftlik terimi de böyledir. Bu terim, işitildiğinde başka bir nesne ile karıştırılmayacak şekilde ilgili nesneyi gösterebilmektedir. Tanımında verilen, tarım yapılan, hayvan yetiştirilen, çalışanlarının da oturması için evler bulunan geniş toprak parçası (TS, 2005, s.435) ifadesi, bu terim kullanıldığında sınırları belirli bir coğrafî bölgeyi işaret edebilmektedir: Tokat Çiftliği, Yavuzca Çiftliği gibi. Su nesnelerinde de durum farklı değildir. Akmazlar ve akarsular olarak iki ana gruba ayrılabilen su nesneleri için kullanılan coğrafî terimler de büyük oranda işaret ettikleri nesneleri canlandırabilmektedirler. Örneğin, göl terimi, büyük ya da küçük olmasına bakmadan, tamamen kara parçası ile çevrili bir su nesnesini canlandırmaktadır. Bu terim, kullananın ya da işitenin zihninde bildiği bir su nesnesini çağrıştırır. Bu nesnenin de sınırları bellidir: Acı Göl, Tuz Gölü, Manyas Gölü gibi. Pınar teriminde de belirleyicilik oranı yüksektir. Yerin altı ile yerin üstünün birbirine yakınlaştığı bir konumu ifade eden pınar, ilgili nesneyi gösterebilme gücü bakımından bir aksaklığa yol açmaz. Yerin altından çıkan su karşılığında kullanılan bu terim, doğrudan o nesneyi canlandırmaktadır: Akça pınar, Asmalı pınar, Ballık pınarı gibi. 3 Çalışmadaki örnekler genellikle Denizli İli sınırları içindeki yer adlarından seçilmiştir. 7

4 Levent Kurgun Coğrafî Terimlerin Belirleyiciliği Hakkında: İtibarî Adlar On The Determination Of Geographic Terms: Notional Names Dere ile çay arasında hem kavramda hem de işaret ettikleri nesnelerde bir karışıklık söz konusudur. Bir başka deyişle hangi coğrafî nesnenin dere, hangi coğrafî nesnenin ise çay olduğu hususu tam olarak açıklanabilmiş değildir (İzbırak, 1992, s.68). Bunların yanına çay ile ırmak arasındaki belirsizliği de eklemek mümkündür: Büyük Menderes Irmağı kastedilerek çaydan balık tutulduğu, tarla sulamak için dereden su alındığı ifadeleri, saha çalışmalarımızla ilgili kayıtlarımızda bulunmaktadır. Her ne kadar dere yatağını da işaret etse de dere; çay ve ırmak (ve yabancı karşılıkları), belli bir akarsuyu gösterebildikleri için belirleyiciliği yüksek olan terimlerdir: Gök Dere, Ak Çay, Gediz Irmağı gibi. Dilimizde, yaşayış ile doğrudan ilgili olarak, en küçük bir engebe, taş, kaya vs. için bile neredeyse birden fazla terim kullanılmıştır. Yükseltiler, çukurluklar ve diğer engebeler olmak üzere üçe ayrılabilecek olan bu grupta terimler genellikle gösterdikleri nesneleri karşılayabilmektedir. Ancak tepe ile dağ arasındaki kavram karışıklığını burada vurgulamak gerekir. Bu iki terim, genel dil işletim sisteminde birbirlerinin yerlerine geçebilen terimlerdir. İkisi de yükselti bildirmekle beraber, dağın hacim bakımından daha büyük nesneler için, tepenin ise daha küçük nesneler için kullanıldığı bilinmektedir. Buna karşılık, Everest Tepesi ile Everest Dağı şekillerinin aynı zamanda kullanılabilmesi göze çarpan hususlardandır. Yine de gösterdikleri nesne bakımından her ikisi de zihinde belli bir yükseltiyi canlandırabildikleri için, bu iki terim belirleyiciliği yüksek olan terimlerdendir: Ağrı Dağı, Palandöken Dağı, Ulu Dağ, Gökbel Tepesi, Ak Dağ, Akbayır Tepesi gibi. İki dağ ve tepe arasındaki dar geçit, boğaz; dağların kuytu yeri; derenin ya da ırmağın çok dar yeri; ufak derelerin birleştiği yer; iki dağ arasında sıkışmış ufak dere (DS, 1993, s.2840; İzbırak, 1992, s.205) tanımlamalarıyla hem su hem de yükselti ile ilgili bir terim olan kısık, genel dil işletim sisteminde bilinmese de yukarıdaki tanımlarla ilgili olarak kanyon karşılığında kullanılabilmektedir. Genel dil işletim sisteminde ise, yerini Fransızca kanyon terimine bırakmıştır. Bununla birlikte, kullanıldığı yerlerde iletişimde karışıklığa yol açmamaktadır: Kara Kısık gibi. Düzlük nesneleri tarım ve bitki alanları ile diğer düzlükler olarak belirlenmiş nesnelerin toplandığı bir grubun adıdır (Kurgun, 2002, s.320). Bu başlık altında ovalar, bağlar, bahçeler, korular, ormanlar vs. ile ilgili nesneler bulunmaktadır. Bunlarla ilgili olarak kullanılan terimlerde de belirleyicilik büyük oranda mevcuttur. Yani, ova terimi ile işaret edilen nesne, başka bir nesne ile karıştırılmaz. Başka örneklerle, bağ, üzüm ile ilgili bir alanı, bahçe ise, sebze ile ilgili bir alanı canlandırır. Orman ve koru (koruluk) arasında kavram bakımından bir karışıklık olsa da her ikisinin 8

5 ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14 ağaç ile ilgili olması nesnede belirleyicilik açısından bir karışıklığa yol açmamaktadır: Apa Bağları, Meram Bağları, Kırçaların Koru, Baklan Ovası gibi. Mevki nesneleri grubu, üstteki dört gruptan hem içerdiği nesne bakımından hem de bunlar için kullanılan terimler açısından farklılıklar göstermektedir. Bu gruptaki nesneler, diğer dört grup altında ele alınamayan nesnelerden oluşmaktadır. Mevki nesneleri, yol ile ilgili nesneler, mezar ile ilgili nesneler, yapı ile ilgili nesneler gibi alt başlıklara ayrılmaktadır. Bu grubun içinde öyle terimler vardır ki, yazının asıl konusunu bunlar oluşturmaktadır. Çalışmalarımızda itibarî adlar şeklinde belirttiğimiz nesnelerin adları, yeryüzü üzerinde bulunan ancak diğerleri gibi belli bir coğrafî nesneyi karşılamayanlara aittir. Bu gruptaki coğrafî terimler, genel dil işletim sisteminde kullanılan ve genel olarak yön bildirmeye yarayan kelimelerdir ki, coğrafî terim gibi kullanılmaları fikrimizce ilgi çekicidir. Örneğin, Alt, ara, arka, art, baş, dip, iç, karşı, kıyı, ön, uç, üst, yaka, yan, yer ve yüz kelimeleri, yeradbilimde birer coğrafî terim gibi işletilmiştir. Bu terimlerin işaret ettiği nesneler, ancak onları kullananın ve onları bilenin aşağı yukarı tahmin edebileceği yerleri göstermektedir. Bu terimlerin ortak özelliği, ifade edildiği gibi, belirgin bir coğrafî nesneyi işaret etmemeleridir. Yani, bunlar göl, tepe, dere, köy gibi, herkesin zihninde aşağı yukarı benzer olan nesneleri canlandıramazlar: Alt. Bir şeyin yere bakan yüzü anlamındaki bu kelime coğrafî terim olarak sıklıkla işletilmiştir. Karşıladığı nesne ise belli değildir: Akçam Altı, Bağ Altı, Çam Altı, Çeşme Altı, Kabir Altı, Karacaoluk Altı, Gümüşçay Altı, Mezarlık Altı gibi. Bu coğrafî işaretlemeler, yukarıda da belirtildiği gibi, zihinde bir nesne karşılığı bulamamaktadır. Ancak bilenler ve kullananların iletişiminde bir anlaşmazlığa yol açmazlar. Bu terimle ifade edilen yerin adlandırılması, ilgili konumda bulunan ve bahsedilenden daha belirgin olan bir nesnenin adı kullanılarak yapılmıştır. Yani, örneklerde verilen, Çam Altı, bir ağacın dibini; Kabir Altı, bir mezarın altını; Gümüşçay Altı, bir akarsuyun tabanını işaret etmemektedir. Gösterilmek istenen yerler, kendisinden daha belirgin olan nesnelerin civarlarıdır ve bu yerlerin sınırları, şekilleri, hacimleri vs. yoktur. Eğer bir mevki belirlenecekse, çalışmalarımızdan çıkardığımız sonuçlara göre, alt terimiyle, bağlantı kurulan nesnenin rakım bakımından daha düşük olan civarları kastedilmektedir: Karacaoluk Altı, Karaca Oluk tan daha düşük seviyedeki bir yerin adıdır. 9

6 Levent Kurgun Coğrafî Terimlerin Belirleyiciliği Hakkında: İtibarî Adlar On The Determination Of Geographic Terms: Notional Names Üst. Genel dil işletim sisteminde yukarıdakinin karşıtı olarak kullanılan bu kelimenin coğrafî terim olarak alt teriminden bir farkı bulunmamaktadır. Alt terimi için söylenenlerin tam tersini üst için kullanmak mümkündür. Yani üst, bağlantı kurulan nesnenin rakım bakımından daha yüksek olan civarlarını göstermektedir: Kapız Üstü, Kocaark Üstü, Köy Üstü, Yar Üstü, Su Üstü gibi. Dip. Dip terimi ile işaret edilmek istenen yer ile alt terimi ile işaret edilmek istenen yer aşağı yukarı aynıdır. Ancak dip terimi, araştırmalarımıza göre daha küçük bir alanı işaret etmektedir: Alma Dibi, Kırın Dibi, Taş Dibi, Yokuş Dibi gibi. Ara. Bağ Arası, Belen Arası, Çubuk Arası, Armut Arası, Dere Arası, Köy Arası gibi yer adlarının gösterdikleri yerlere göre ara teriminin, sözlükteki iki şeyi birbirinden ayıran uzaklık, boşluk, mesafe anlamlarıyla (TS, 2005, s.110) işletilmesi değil, iç ya da orta karşılığında kullanılması söz konusudur. Bu terim, kapalılık, bir şeyle çevrili olma, mahfazalı yer kavramlarıyla ilgili olarak, kendisinden daha büyük ve bilinen nesneler vasıtasıyla adlandırılan yerler için işletilmiştir: Belen Arası, iki tepenin arasındaki içindeki- bir yeri; Bağ Arası, birden fazla bağın bulunduğu bir bölgede, bağların ortasında içinde/ortasında- kalan bir boşluğu (yeri) işaret etmektedir. İç. Bu terimin işaret ettiği yer ile ara teriminin işaret ettiği yer aşağı yukarı aynıdır. Kullanım şekline göre terim, bir şeyle çevrili olma kavramı çerçevesinde işletilmiştir: Gür İçi, Kesik İçi, Kızılcık İçi, Koru İçi, Ören İçi gibi. Arka. Bu terim, bahsi geçen yerin, adlandırma konumuna göre, bağlantı kurulan nesnenin gerisindeki bir konumu işaret etmektedir: Ardıç Arkası adından yola çıkacak olursak, yer, Ardıç olarak bilinen yerin örneğin, yakınında bulunan köye göre daha gerisindeki bir bölgedir. Yine, bu terimin kullanıldığı adlar da belli bir coğrafî nesneye ait değildir. Art. Bu terim de yaklaşık olarak arka terimi ile aynı görevi taşımaktadır. Bağlantı kurulan ya da temel alınan nesnenin, adlandırma konumuna göre, daha gerisindeki yerler için bu terim işletilmiştir: Bağ Ardı, Bahçe Ardı, Ceviz Ardı, Değirmen Ardı, Çay Ardı gibi. Baş. Bu terim, konum bakımından iki farklı yeri işaret etmektedir. Birinci durumda üst terimi ile yaklaşık olarak aynı şekilde kullanılan baş, ikinci durumda ise, sınır ya da yan, bitişik karşılığında kullanılmaktadır: Kocaoturak Başı, Tepe Başı, Yar Başı, Bayır Başı; buna karşılık Ayvalı Başı, Bağ Başı, Değirmen Başı, Göl Başı, Kabristan Başı, Karapınar Başı gibi. 10

7 ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14 Kıyı. Çay Kıyı(sı), Koru Kıyısı örneklerinde karşılaşılan bu terim, bitişik kavramından hareketle kullanılmıştır. Karşıladığı nesne, bağlantı kurulan ya da temel alınan nesnenin sınırında bulunan bir bölgedir. Tabiî belirli bir sınırı bulunmamaktadır. Yaka. Yukarıdaki kıyı terimi ile aşağı yukarı aynı nesneyi karşılamaktadır. Sınırları belli değildir. Bazı durumlarda yükselti ile bağlantı kurulmaktadır ki, bir tepenin, dağın eğimli yüzünü işaret eder. Ancak büyük oranda kıyı gibi, bitişik olma özelliği taşır: Hacılar Yakası, Kır Yakası; buna karşılık Ak Yaka, Kızıl Yaka, Gökçe Yaka gibi. Yan. Bu terim de kıyı terimi gibi işletilmiştir. Bağlantı kurulan ya da temel alınan nesnenin sınırındaki bir bölgeyi işaret eder: Akdere Yanı, Alıç Yanı, Ardıç Yanı, Ceviz Yanı, Dağ Yanı, Dam Yanı, Pelit Yanı gibi. Ön. Bu terimle işaret edilmek istenen, bağlantı kurulan ya da temel alınan yerin, adlandırma konumuna göre daha yakınındaki bir yerdir. Kısmen rakım bakımından daha alt seviyede olma içerse de ön daha çok yakınlık ifade etmektedir. İşaret edilen yerin sınırları belli değildir: Bağlar Önü, Boz Önü, Dikmen Önü, Dam Önü gibi. Uç. Hayıt Ucu ve Burun Ucu adlarında tespit edilen uç terimi, aşağı yukarı yan, bitişik, sınır karşılığında işletilmiştir. Temel alınan nesnenin bitişiğindeki bir yeri göstermek için kullanılmaktadır. Bu terim de belirli bir coğrafî nesneyi karşılamamaktadır. Karşı. Çalışma alanımızda tespit ettiğimiz itibarî adlardan ikisi Ev Karşısı, Konak Karşısı şeklinde kayıtlıdır ki, adlandırmanın ev ve konak yönünden yapılmış olması söz konusudur. Bahsi geçen yerler, bu iki nesnenin karşısındaki bir alandır ki, bunların da sınırları belli değildir. Yüz. Dere Yüzü, Yanık Yüzü, Gölet Yüzü gibi örneklerde bu terimin yaka terimi gibi işletildiği görülmüştür. Yüz, bağlantı kurulan ya da temel alınan nesnenin kıyısındaki bir bölgeyi işaret etmektedir. Bu terim de belirli bir nesneyi işaret etmemektedir. Yer. Genel dil sisteminde büyük bir işletim alanına sahip olan yer, coğrafî nesne göstermek bakımından da oldukça geniş bir yelpazede karşımıza çıkmaktadır. Coğrafî açıdan bir nesneyi tespit için ilk başvurulan kelime olan yerin, Dünya Gezegeni karşılığında kullanıldığı da bilinmektedir. Bu terim, çalışma alanımızda, dört beş metrekarelik bir topraktan, yüzlerce dönümlük tarlalara kadar daha çok düzlük alan, saha karşılığında kullanılmıştır: Berberalininöldüğü Yer adında, ilgili olayın cereyan ettiği bölge küçük bir alandır. Çukur Yer biraz daha büyük bir alandır. Kavgalı Yer adında alan biraz daha büyümüştür. Kızıl Yer ise, yüzlerce dönümlük bir alana karşılık gelmektedir. Ak Yer, Boz Yer, Büyük 11

8 Levent Kurgun Coğrafî Terimlerin Belirleyiciliği Hakkında: İtibarî Adlar On The Determination Of Geographic Terms: Notional Names Yer, Kaba Yer vb. gibi adlar da yerin belirsizliğine örnek olarak sayılmalıdır. Buna göre yer, diğerleri ile karşılaştırıldığında belirleyiciliği en düşük olan terimdir. 3. Yukarıda gösterilmeye çalışılan örneklere göre, alt, ara, arka, art, baş, dip, iç, karşı, kıyı, ön, uç, üst, yaka, yan, yer ve yüz kelimelerininterimlerinin- şu özellikleri göze çarpmaktadır: a) Genel dil işletim sisteminde genellikle yön göstermeye yarayan bu kelimeler, yer adları sisteminde birer terim olarak işletilmektedir. b) Bu terimlerin yer gösterme kabiliyeti -belirleyiciliği- diğer terimler kadar güçlü olmasa da yer adları sisteminde yer adının bir parçası olarak kullanılmaktadır. c) Bu terimlerin yer adının özel adın- birer parçası oldukları ve terim oldukları, -konum bakımından farklı yerlerde olunsa bile- kullanımda değişikliğe uğramamalarından anlaşılmaktadır ki, örneğin Bağlar Önü adı, bağların arkasına geçildiğinde bile Bağlar Önü dür; Bağlar Ardı olmaz. ç) Bu tür terimlerin ve kullanım şekillerinin şimdilik yalnızca Türk Yer Adları Sistemi nde bulunduğu görülmektedir ki, araştırabildiğimiz kadarıyla, en azından İngilizce konuşulan ülkelerde böyle adlandırmalar bulunmamaktadır 4. d) Bu tür kelimelerin terim gibi işletilmesi, Türklerin coğrafyaya hâkimiyeti ve yaşayış tarzlarıyla ilişkili görülmektedir ki, belirtildiği gibi, her bir coğrafî nesne için neredeyse birden fazla terimi bulunan bir dilin, bununla yetinmeyerek ara kavramları da işaret etmeyi başardığı gözlenmektedir. KAYNAKLAR Burrill, M. F. (1968). The Language of Geography. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 58, No. 1, s Campbell, M. R. (1928). Geographic Terminology, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 18, No. 1, s Bu konu hakkında genel bir fikir edinmek için en azından şu kaynaklara bakılabilir: Kadmon, N. (2000). Toponymy, The Lore, Laws and Language of Geographical Names. Newyork, Vantage Press; Stewart, G. R. (1975). Names On The Globe. New York, Oxford University Press; Wenno, C. B. (1978). The Place Names of Benton County. Arkansas, The University of Arkansas; Porter, T. (1999). The Place-names of Trinity Bay, Newfoundland A Syntactic Analysis. University of Newfoundland; Carlson, H. S. (1959). Nevada Place Names: Origin and Meaning. The University of New Mexico; ; ; 12

9 ZfWT Vol 10, No. 2 (2018) 5-14 Carlson, H. S. (1959). Nevada Place Names: Origin and Meaning. The University of New Mexico. Derleme Sözlüğü (DS), (1993). Ankara, TDK Yayınları. İzbırak, R. (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü, İstanbul, MEB Yayınları. Kadmon, N. (2000). Toponymy, The Lore, Laws and Language of Geographical Names. Newyork, Vantage Press. Kotlyakov, V. M. ve Komarova, A.I. (2007). Elsevier's Dictionary Of Geography. Elsevier, Amsterdam. Kurgun, L. (2002). Denizli İli Yer Adları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi. Porter, T. (1999). The Place-names of Trinity Bay, Newfoundland A Syntactic Analysis. University of Newfoundland. Sanır, F. (2000). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Ankara, Gazi Kitabevi. Stewart, G. R. (1975). Names On The Globe. New York, Oxford University Press. Türkçe Sözlük (TS), (2005). Ankara, TDK Yayınları. Wenno, C. B. (1978). The Place Names of Benton County. Arkansas, The University of Arkansas. Witherick, M. ve Ross, S. ve Small, J. (2001). Modern Dictionary of Geography. Hodder Arnold, London

10 Levent Kurgun Coğrafî Terimlerin Belirleyiciliği Hakkında: İtibarî Adlar On The Determination Of Geographic Terms: Notional Names 14