FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYONDA GELECEK, YÖNELİMLER VE İNSAN GÜCÜ SUNUM PLANI P R O F. D R. G Ü L Ş E N E R

Transkript

1 SUNUM PLANI Fizyoterapi ve Rehabilitasyonun Tarihçesi ve İlkler Fizyoterapi ve Rehabilitasyonun Gelişimi FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYONDA GELECEK, YÖNELİMLER VE İNSAN GÜCÜ Fizyoterapi ve Rehabilitasyonda İnsan gücü Fizyoterapi ve Rehabilitasyonda Yönelimler ve Gelecek P R O F. D R. G Ü L Ş E N E R 30 K A S I M 2018 A N K A R A 1 2 Fizyoterapi alanındaki ilk dernekler 1894 Eğitimli masözler derneği 1920 Royal Charter 1944 Chartered Society of Physiotherapy 1916 yılında Amerikan Kadınları Fizik Tedavi Derneği ( Mary Mc Millan The mother of physical therapy Dünyada fizyoterapi kelimesi ilk kez Dr. Edward Playter tarafından ingilizce olarak 1894 yılında Montreal Medical Journal in 816. sayfasında kullanılmıştır 3 4 1

2 1950 lilerde ortopedik manuel terapi kavramı ve hastane dışı uygulamalar 1970 li yıllarda toplumsal gereksinimler doğrultusunda özelleşmeler ve doğrudan erişim (direct access) 1980 li ve 1990lı yıllarda üzerinde yoğunlaşılan mesleki standartlar 2000 li yıllarda profesyonelliği tanımlayan davranışsal standartlar oluşturulması ve uygulanması 2000 sonrası profesyonelleşme ve jenerik beceriler Dünyadaki ilk fizyoterapi okulları Yeni Zelanda da 1913 yılında Otoga Üniversitesinde ve 1914 yılında Amerika Oregon-Portland da Reed College de kurulmuştur. Bugün dünyada 765 fizyoterapi okulu bulunmaktadır. Okul sayısı USA da 212 iken Hindistan da 250 Birleşik Krallıkta 35 tir. Günümüzde en yaygın kullanılan fizyoterapi eğitim modeli öğrenci merkezli eğitim modelidir. 5 6 Fizyoterapi ve rehabilitasyon eğitimi 1961 yılında Hacettepe Üniversitesinde başlatılmıştır. Üniversitelerde aktif 88 fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümü 2018 yılı öğrenci kontenjanı toplam 5600 Mezun sayısı Fizyoterapistler tarafından bulunan ilk yöntemler Manuel kas testi Egzersizler I. Dünya savaşı II. Dünya savaşı Kore ve Vietnam savaşları polio epidemileri Türkiye Fizyoterapistler Derneği üye sayısı 3751 dir 7 8 2

3 Fizyoterapide dünyadaki ilk araştırma USA Mart 1921 Physical Therapy Review Fizyoterapide ilk RCT 1929 Medical Research Council Special Report Series (UV konusunda yapılmış çalışma) Fizyoterapi dergisinde yayınlanan ilk RCT 1967 Physical Therapy Journal (LBP de yüzeyel sıcak ve soğuğu karşılaştıran çalışma) İlk sistematik review 1975 Ugeskr Laeger (Ayak bileği lateral bağ injurileri) Fizyoterapistlik mesleği; dünyadaki ulusal fizyoterapi derneklerini çatısı altında barındıran Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu (WCPT) tarafından regüle ve koordine edilmektedir. Bu yapılanmaya üye olan tüm ulusal dernekler, uluslararası çalışmaya yönelik mesleki/eğitimsel ağlar ve açılımlar; etik ilkeler, akran değerlendirmeleri ve mesleki standartların geliştirilmesi gibi konularda aktif katılım göstermektedirler İlk kanıta dayalı uygulama rehberi 1987 Spinal problemlerde aktivite ile ilgili Quebeck task force) 9 10 FİZYOTERAPİSTLİK MESLEĞİ WCPT ye göre fizyoterapi; yaşamın tüm evrelerinde maksimum hareket ve fonksiyonelliği geliştirmek, devam ettirmek ve restore edebilmek için gereken fizyoterapi hizmetlerinin kişilere ve toplumlara sunumu şeklinde tanımlanmaktadır. Özgün etik değerleri olan; iletişim, düşünme, öğrenme, ekip çalışması, araştırma, değerlendirme ve problem çözme konularında jenerik beceri, tutum ve yetkinlikler ile lisanslandırılmış, uluslar arası tanınan ve otonomisi olan bir sağlık mesleğidir

4 JENERİK BECERİLER Kritik Düşünme İletişim Problem çözme Bireyler ve halkla etkileşim Sorumluluk alma Profesyonellik Yapıcı dönüt kullanabilme becerisi Zaman ve kaynakların etkin kullanımı Stres yönetimi Öğrenme isteği İnsan gücü planlaması Mevcut durum analizi (stratejik plan) Gelecekteki olası sağlık problemlerinin belirlenmesi Gereksinimlerin belirlenerek iyileştirme çalışmalarının yapılması Eğitim ile güçlendirme Dünyada kişi başına düşen fizyoterapist sayısı ülkeden ülkeye değişmektedir Avustralyada 1750, Hindistanda ise kişiye bir fizyoterapist düşmektedir. Etyopyaya bakıldığında 60 milyon kişiye sadece 14 fizyoterapistin hizmet sunduğu görülmektedir. Fizyoterapi pek çok ülkede hala kadınların dominant olduğu bir sağlık mesleğidir ancak bu oranın gelecek nesillerde yavaş yavaş eşitleneceği varsayılmaktadır. Fizyoterapi yaklaşımları, diğer sağlık çalışanlarına ait yöntemlerden teorikpratik ve tarz olarak farklılık gösterir ve fizyoterapi mesleğine özeldir

5 Fizyoterapistlik mesleğine yönelik mesleki bilgi hem empirik hem de klinik kanıtlara dayalıdır. Fizyoterapistlerin anatomi, fizyoloji, patoloji, klinik tıp bilimleri, psikoloji ve sosyoloji gibi temel bilgilerini diğer sağlık meslekleri gibi hatta bazılarını daha detaylı öğreniyor olmaları önemli bir avantajdır Fizyoterapi eğitimi; Multidisipliner platformda bilgi ve becerilerini kanıtlamaları açısından bu durum fizyoterapistlere katma değer sağlamaktadır. Normal ve patolojik hareket paternleri Fonksiyonel yetersizliğe yol açan nedenler Yetersiz fonksiyonların altındaki mekanizmalar, Ölçme ve değerlendirme yöntemleri-klinik problemlerin belirlenmesi ve çözüm stratejileri Fizyoterapi programının planlanması Kısa ve uzun vadeli hedeflere ulaşmak konusunda farkındalık

6 Fizyoterapi eğitimi Hastalara ve kurumlara verilecek danışmanlık becerileri, Mesleki ve araştırma etiği; yönetim ve organizasyon becerilerini, kariyer planının oluşturulmasını, Sağlığı iyileştirici, koruyucu-tedavi edici ve rehabilite edici tüm yaklaşımları, Özelleşilen alanlarda klinik çalışma ve araştırma metodolojisini kapsar Fizyoterapi ve Rehabilitasyon planının belirlenen hedefleri değerlendirebilecek sonuç ölçütlerini de kapsaması eğitimde yer almalıdır Öğrenci ve yetkinliklere dayalı eğitim modelinde fizyoterapi değerlendirmeleri, tedavinin planlanması, uygulanması, mesleki kimlik, etik değerler, yaşam boyu öğrenme, yönetim ve araştırmaya yönelik bilgibeceri, tutum ve davranışlar yer almaktadır. Profesyonelliğe dayalı eğitimden hedeflenen ise mesleki görevlerini özverili ve sorumluluğunun bilinci ile yerine getiren, fedakar, mükemmeliyetçi, dürüst, tarafsız ve şefkatle bakım veren empati kurabilen fizyoterapistler yetiştirmektir

7 Klinik eğitimde klinik problem çözme becerileri için kullanılan modeller; Hipotez oluşturma modeli Hipotez odaklı algoritma modeli Kanıta dayalı uygulama modeli ICF modeli Yıllar içerisinde yaşam boyu öğrenme, web tabanlı eğitimler ve sürekli mesleki gelişim kavramları, fizyoterapi portresinde ön plana çıkmış ve lisansüstü eğitim/hizmetiçi eğitim almak isteyen fizyoterapist sayısı artmıştır GELECEKTE FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON Son yıllarda, bu görevleri başarıyla gerçekleştirebilecek fizyoterapistlerin; yetkinliklere ve profesyonelliğe dayalı eğitim modelleri ile yetiştirilebileceği görüşü yaygınlaşmıştır. AB ortalaması 80.2 Türkiye de

8 Gelecekte; Dünya da olduğu gibi Türkiyede de nüfusun giderek yaşlanması, kanser, kalp hastalıkları, dejeneratif eklem hastalıkları gibi problemler, gün geçtikçe artan obesite, etnik sorunlar, afetler, savaşlar ve ortaya çıkabilecek yeni hastalıklarda görülebilecek aktivite limitasyonları ve fonksiyonel yetersizlikler nedeni ile fizyoterapistlere olan gereksinim artacaktır. Aile fizyoterapistliği Kronik hastalık yönetimi fizyoterapistliği Toplum ve endüstri fizyoterapistliği Uğraşıya dayalı sağlık için fizyoterapi (Occupational Health) Robotik fizyoterapi Sağlıkta sosyal model (Sağlık, İyilik ve Koruyucu Hizmetler) Multidisipliner / İnterdisipliner / transdisipliner çalışmaların yaygınlaşması AR-GE / ÜR-GE ( Teknolojinin kullanımının yaygınlaşması) Eğitim En iyi kanıt kullanımı Globalleşmenin yansımaları (eğitim, hareketlilik, teknoloji) Etik değerlere verilen önemin artması Çekirdek eğitim programları/ Asgari ölçütler (Kalite) Yaşam boyu öğrenme Özelleşme ve Uzmanlıkların görünür olması Sonuç olarak, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon hizmetlerinin kanıtlar eşliğinde, bilgi, beceri ve tutumlarını profesyonel tarzda uygulayabilen yetkin fizyoterapistler tarafından sunulmasını destekleyen eğitim modelleri tercih edilmelidir