TMMOB KADIN MÜHENDİS, MİMAR ve ŞEHİR PLANCILARI KURULTAYI EGE BÖLGESİ KADIN ÇALIŞTAYI KARAR TASLAKLARI VE GEREKÇELERİ (TASLAK) 4 Ekim 2009 / İzmir

Transkript

1 TMMOB KADIN MÜHENDİS, MİMAR ve ŞEHİR PLANCILARI KURULTAYI EGE BÖLGESİ KADIN ÇALIŞTAYI KARAR TASLAKLARI VE GEREKÇELERİ (TASLAK) 4 Ekim 2009 / İzmir SUNUŞ: EGE BÖLGESİ KADIN ÇALIŞTAYI nda ana amacımız; ilk kez yapılacak TMMOB Kadın Kurultayına uygulanabilirliği olan öneriler taşımak, TMMOB çatısı altında ve bağlı Odalarda uzun soluklu, etkili ve güçlü bir kadın çalışmasının sağlıklı temellerinin atılmasına katkıda bulunmak olmuştur. TMMOB ve Odalarında yeni bir mecra olan kadın çalışmasının iletişim ve çalışma yönteminin sağlıklı oluşturulmasının çok önemli olduğuna inanıyoruz. Tüm çalışmalarımızda olduğu gibi çalıştayda ve karar taslaklarımızda da çözüme odaklı, ortak ve üretken bir dil kullanmaya önem verdik. TMMOB de Kadın Örgütlülüğü Atölyesi Karar Taslağı 1 : KT 1/a : TMMOB de bir kadın sekreterliğinin oluşturulması ve bunun tüzükte yer alması; TMMOB İKK larda kadın üyeler çalışma gruplarının oluşturulması; Oda merkezlerinde ve Şubelerinde kadın üye komisyonlarının oluşturulması ve bu yapıların iletişim ve çalışma modellerinin TMMOB Genel Kurulundas belirlenmesi KT 1/b: TMMOB nin mevcut yönetmelik ve tüzüklerinin, kadın duyarlılığı bakış açısıyla tekrar gözden geçirilmesi KT 1/c: TMMOB nin ve Odalarının genel politikaları arasında kadın sorunlarının çözümüne yönelik taleplere ve çalışmalara yer verilmesi KT 1/d : TMMOB kadın sekreterliğinin, ulusal ve uluslar arası kadın örgütleriyle iletişim içinde olarak, kadın dayanışma ağının oluşmasına katkıda bulunması KT 1/e : TMMOB ve odaların yayın organlarında mutlaka bir kadın sayfasının olması ve toplumsal cinsiyet konularının işlenmesi / İlerleyen süreçte periyodik bir kadın yayını çıkartılması KT 1/f : TMMOB ve Odalarında, Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda kadın - erkek tüm üyeleri bilinçlendirmek amacıyla düzenli eğitim, seminer ve aktiviteler düzenlenmesi; KT 1/g: Öğrencilik döneminde TMMOB nin ve Odaların tanıtılması, Öğrenci ve oda ilişkilerinin geliştirilmesi, Odaların sosyal faaliyetlerle, üyelerin odayla ilişkilerini arttırması KT 1/h: Kadınların mühendis, mimar ve şehir plancılığı mesleklerine özendirilmesi için liselerde meslek tanıtımlarında kadın meslektaşların görev alması; Mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı eğitimi alan kız öğrencilere eğitim bursu verilmesi KT 1/ı: İş yaşamında karşılaşılan çeşitli problemlere ve üyelerinin ekonomik sorunlarına Odaların sahip çıkabilmesi ve çözüm üretmesi için yöntem geliştirilmesine çalışılması KT 1/i: Oda üyeliğinin zorunlu hale getirilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi yönünde çok yönlü girişimlerde bulunulması

2 KT 1/j: Kadın üyelerin Oda ve TMMOB yönetim kurullarında ve organlarında görev almalarının desteklenmesi ve kadın üye katılımının nitelliğinin geliştirilmesi; TMMOB içinde ve yönetim kurullarında kotaların desteklenmesi KT 1/k: Cinsiyetçi kimlik ayrımcılığı yaklaşımının değiştirilmesi için çalışmalar yapılması, buna karşı denetim ve yaptırım mekanizmalarının oluşturulması, bu konuda basın-yayın organlarıyla bilgilendirme yapılması TMMOB de Kadın Örgütlülüğü Atölyesi Karar Taslağı Gerekçesi 1 : Atölye çalışmasında TMMOB de kadın örgütlenmesi yetersiz durum tespitinden yola çıkılarak konu irdelenmiş ve aşağıdaki tespitler yapılmıştır; - Kadın mühendis, mimar ve şehir plancısı sayısının az olması; buna bağlı olarak kadın üye sayısının azlığı - Örgüt ve örgütlenmeye karşı duyulan güvensizlik nedeniyle meslek odalarına üye olmaya ihtiyaç duymamak - Yönetimlerde var olan erkek egemenliğinin yarattığı fırsat eşitsizliği nedeniyle kadınlar yönetimlerde görev almaktan kaçınıyorlar - Kadınlar arasında dayanışma bilincinin eksikliği, özgüven eksikliği nedeniyle etkin olamama önyargısının baştan kabul edilmesi - Son yıllarda toplumdaki muhafazakârlaşma nedeniyle kadının iş ve sosyal yaşamdan uzaklaştırılması - Siyasi iktidarın kadına bakış açısı - Toplumsal baskıyı kabullenme - Kadınlar kendilerini kanıtlamak ve evdeki sorumluluklarına da yetişmek için daha fazla çalışmak zorunda olduklarından, örgütlenmeye zaman ayıramamaları - Kadının çok kimlikli olması; yani kadının anne, mühendis, mimar, eş, evlat gibi sorumluluklarının fazla olması - TMMOB yapısında kadın üyelerin iletişimini sağlayacak bir mekanizmanın bulunmaması - Kadın sorunlarına karşı TMMOB nin duyarsız kalması ve kadın konularında politika üretmemesi - Toplumda eğitimsizlik nedeniyle, toplumsal cinsiyet farkındalığının gelişmemiş olması Yukarıdaki mevcut durum tespitlerinden hareket ederek, TMMOB ve bağlı Odalarında kadın üyelerin çalışmalara nitelik ve nicelik olarak daha etkin katılabilmelerini sağlamak, mesleki ve sosyal açıdan kendilerini geliştirerek ifade edebilecekleri mekanizmaları yaratabilmek; gerek örgütsel gerek toplumsal gelişmede potansiyel kadın enerjisini harekete geçirmek amacıyla Karar Taslağı 1 deki maddeler önerilmiştir. Mühendislik, Mimarlık, Şehir Planlama Eğitiminde Cinsiyetçilik Atölyesi Karar Taslağı 2 : KT 2/a : Meslek seçimlerinin cinsiyete göre değil, ilgi, yetenek ve becerilere göre yapılabildiği bir eğitim sisteminin oluşturulması için kamuoyu yaratılması yönüne TMMOB nin çalışmalar yapması KT 2/b: Toplumda kadın işi, erkek işi ön yargılarının giderilmesi için başta kadınlar olmak üzere aile bireylerinin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bilinçlendirilmesine katkı sağlanması KT 2/c: Eğitim kitaplarında cinsiyet ayrımcılığına son verilmesi; Medyada, program hazırlayıcılarının toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda eğitimli, duyarlı ve tarafsız kişiler olmasının sağlanması KT 2/d : TMMOB tarafından eğitim siteminin istikrarlı ve sağlıklı bir yapıya kavuşturulması yönünde bilgilendirme seminerleri ve paneller düzenlemesi KT 2/e : TMMOB ve Odalarının, kız ve erkek öğrenci üyelere yönelik mesleki, sosyal, kültürel ve sportif alanlarda ortak çalışabilecekleri proje ve etkinlikler düzenlemesi KT 2/f : Öğrenci yurtlarında kız öğrencilere uygulanan yurda giriş saatleri kısıtlaması gibi negatif ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılması

3 Mühendislik, Mimarlık, Şehir Planlama Eğitiminde Cinsiyetçilik Atölyesi Karar Taslağı Gerekçesi 2 : Atölye çalışmasında karar taslakları, aşağıdaki durum tespitlerinden yola çıkılarak oluşturulmuştur; - Teknik temelli bölümlerde kız öğrenci sayısının az olması - Arazi çalışmasında kız öğrencilerin kent içine, erkek öğrencilerin ise kent dışına gönderilmesi - Genel olarak toplumda kız çocuklarının ikinci planda tutulması - Farklı coğrafi bölgelerdeki eğitim ve kültür farklılıklarının mesleki tercihler üzerinde etkili olması - Teknik bölümlerin erkek mesleği olarak düşünülmesi ve bunun sonucunda kız öğrencilerin bu bölümleri tercih etmemesi - Devlet yurtlarında kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha erken saatte yurtta bulunmaları zorunluluğu - Eğitim süreleri boyunca kız öğrencilere teknik alanlarda yetersiz olacaklarının hissettirilmesi; ayrıca teknik mesleklerin fiziksel güç gerektirdiği yanlış algısının yetenekli olan kız öğrencilerin meslek tercihlerini de olumsuz etkilemesi - Kız öğrenciler, eğitim sonrası iş bulma kaygısıyla teknik meslekleri seçmemektedirler - Kız öğrenciler, teknik mesleklerin çalışma koşullarının ağır olacağı düşüncesiyle toplumun dayattığı kadın modeline uygun bir yaşam kuramayacağı ve aile içi sorumluluklarını yerine getiremeyeceği inancıyla teknik meslekleri seçmemektedirler (AÇIKLAMA; Bu atölyede katılımcı profilinden ve sayı düşüklüğünden (12 kişi) dolayı istenildiği düzeyde veri toplanamadığı kanaati oluşmuştur.) Cinsiyetçi İşbölümü ve İşyeri Pratikleri Atölyesi Karar Taslağı 3 : KT 3/a : TMMOB bünyesinde İKK larda kurulacak Kadın Üyeler Çalışma Grupları Koordinatörlüğünde ve TMMOB temsilcilikleri aracılığıyla; Odalarda ise Şubelerdeki kadın Üyeler Komisyonları organizasyonlarıyla kadın ve erkek üyelere Toplumsal Cinsiyet Farkındalığı Eğitimleri düzenlenmesi ve kadın haklarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması ve kadın örgütlenmesinin desteklenmesi KT 3/b: 39. Dönem TMMOB Genel Kurulunda alınan Genel Kurul Kararı doğrultusunda TMMOB de Cinsiyet Eşitliği Komisyonun ivedilikle oluşturularak işler ve işlevsel kılınması KT 3/c: Çalışan kadın sayısının ve girişimci kadınların sayısının arttırılmasına yönelik çalışmalara destek olunması KT 3/d : Cinsiyet ayrımcılığına uğramış üyelerin haklarının korunması yönünde destek verilmesi; KT 3/e : Özel sektörde ücret ve ücret sorunlarının giderilmesi ve denetlenmesi konusunda çalışmalar yapılması ve örgütlenmenin desteklenmesi KT 3/f : Kadın kotalarının konması ve pozitif ayrımcılığın desteklenmesi, kadın müh. Mim. Şp istihdamının artırılması yönünde TMMOB nin genel plan ve strateji belirlemesi ve uygulaması KT 3/g: TMMOB Danışma Kurullarında, kadın üyelerin karşılaştıkları sorunların ve ülkemizdeki kadın sorunlarının sürekli gündem maddeleri arasında yer alması KT 3/h: Kadın üyelerin sosyalleşebilecekleri ortamlar yaratılması KT 3/ı: Doğum vb. özel zamanlarda kadının evinden çalışma ortamının yaratılması KT 3/i: TMMOB kadın kurultayının ve kadın üyelerin bu konuların sürekli takipçisi olması

4 Cinsiyetçi İşbölümü ve İşyeri Pratikleri Atölyesi Karar Taslağı Gerekçesi 3 : Atölye çalışmasında iş yaşamında Cinsiyetçi İşbölümü olduğu ve İşyerlerinde bu konuda çok sayıda örnek yaşandığından yola çıkılarak konu irdelenmiş ve aşağıdaki tespitler yapılmıştır; - İşyerinde iş alımında kadın personelin tercih edilmemesi - Kadın erkek arasındaki ücret eşitsizliği - Kadınların iş yeri kariyerlerinde engellenmeleri - Toplumsal rollerin ve aile sorumluluklarının kadının iş yerlerinde görev ve inisiyatif almalarını engellenmesi, - Sosyal Güvenlik Yasasında ve İş Kanunda kadın haklarına yeterince yer verilmemesi; Ayrıca kadınların yasal haklarının farkında olmaması, siyasette kadınların az olması - İş yerlerinde cinsel tacizin yaşanması, - İş yeri dilinin erkek olması, - Toplumdaki namus kavramının (gelenek ve göreneklerin) kadının çalışmasının önünde engel teşkil etmesi, - İş yerinin kadınları erkeksi davranmaya yönlendirmesi, (kadın kimliğinde uzaklaştırması) - Bazı iş yerlerinin kadını cinsel obje olarak kullanma isteği - Eşit yeteneklere ve koşullara sahip olunması durumunda bile erkeklerin tercih edilmesi, - Kadının atölye ve arazi çalışmalarında tercih edilmemesi, - Kadına dair toplumsal ön yargılarının iş yerlerine yansıması, - Kadının yönetimsel formasyona sahip olmadığı ve duygusal oldukları savı ile iyi yönetici olamayacağına dair önyargı; erkeklerin kadından emir almak istememeleri - Kadın işveren sayısının azlığı, - Kamusal hayatta kısıtlı yer bulan kadının işyerlerinde hemcinsleriyle rekabete zorlanması / veya girmesi / Bu rekabette hemcinslerine karşı acımasız ve ezici olabilmesi / Ezilenlerin psikolojisi - Kriz durumlarında kadının öncelikli olarak işten çıkartılması, - Kadınların üzerlerindeki toplumsal görevleri nedeni ile şirket içi etkinliklere katılmakta zorlanmaları ve sosyalleşmelerinin engellenmesi; Kadının iş yerindeki sosyal iletişim kanallarına giremeyişi, mesai saatleri ve vardiyaların bu rollere göre tariflenmemiş olması - Eşitsiz koşulları yaşayan kadınların durumlarının iyileştirilmesine yönelik pozitif ayrımcılık anlayışının olmaması, - Yasada bulunmasına karşın büyük şirketlerin bile (kadın çalışan sayısını sınırlandırarak ya da işyerlerini bölerek) kreş açma sorumluluğundan kaçmaları; devletin okul öncesi çocuk bakımı ve eğitimiyle ilgili hiçbir sosyal politikasının olamaması - Gücü kaba kuvvet olarak algılayan yaygın toplumsal anlayışın kadının aciz ve güçsüz görmesi; Gücü; akıl, bilim, yaratıcılık ve sanat olarak değil, kaba kuvvet olarak algılayan toplumda şiddete dayalı korku kültürünün giderek egemen olması ve bu anlamda gücü temsil eden erkek egemen anlayışın toplumu teslim alması - Aileyi geçindirme görevinin erkeğin sorumluluğunda görülmesi, - Erkeğin, kadının bedeni üzerinde hak görmesi ve kadının giysi seçimi ve davranışlarını yanlış algılaması, - Eğitimsizlik, - Toplum içinde ve ailede kız ve erkeğin eşit yetiştirilmemesi, - Taciz olasılığı ve fikirlerini dinletememe olasılığı, - Kadın bendinin objeleştirilmesi, - Erkeklerin kadınları yük olarak görmeleri, - Toplumsal cinsiyetçi yaklaşımlar, - Sermaye eksikliği ve toplumsal roller, - Kadının kimliksizleştirilerek öz güveninin ve cesaretinin kırılması - Kadınların toplumsal rolleri nedeniyle, daha rahat ve kolay çalışma koşullarını tercih etmek zorunda kalmaları, Ülkemizde bu olumsuzluklardan oluşan cinsiyetçi iş bölümü tablosunun iyileştirilmesi için TMMOB de örgütlü kadın mühendis, mimar ve şehir plancılarının ortak hedef ve stratejiler çerçevesinde, meslek Odalarının çatısı altında çalışmalar yürütmesinin gerekli ve yararlı olacağına inanıyoruz.

5 Kapitalist Krizin Kadın Mühendis, Mimar, Şehir Plancılarına Etkisi Atölyesi Karar Taslağı 4 : KT 4/a : TMMOB ve Odaların krizde işini kaybeden kadın ve erkek üyeleri için ücretsiz eğitim programları düzenlemesi KT 4/b: Ülkemizde kadınların genel eğitim düzeyinin yükseltilmesi için acil çalışmalar yapılması; Kadınların ekonomik dayanışmasına yönelik modellerin geliştirilmesi ve eğitimler düzenlenmesi KT 4/c: Kayıt dışı çalıştırmanın devlet tarafından engellenmesi; Sosyal güvenlik haklarının denetlenmesinde meslek örgütlerine aktif rol verilmesi; Kadınlara ilişkin yasaların uygulanmasının denetlenmesi meslek alanımızda Odaların etkin olmasının sağlanması KT 4/d : Mesleki eğitimin niteliğinin geliştirilmesi için meslek odalarının etkin olması KT 4/e: Kadın politikalarının oluşturulmasına mühendis, mimar ve şehir plancıları Odalarında kurulacak kadın örgütlenmelerinin etkin rol almasının sağlanması KT 4/f : Kamuda kadın kontenjanlarının arttırılması; kadın ve erkek teknik eleman istihdam sayılarının en azından eşitlenmesi KT 4/g: Kadın istihdamının devlet tarafından teşvik edilmesi; İş bulma kurumlarının istihdam konusunda kadınlara öncelik tanıması KT 4/h: İşverenlerin pozitif ayrımcılık konusunda eğitilmesi KT 4/ı: Psikolojik destek alınması konusunun sosyal güvenlik kapsamına alınması KT 4/i: Kadına yönelik cinsiyetçi uygulamalar yapan işyerlerinin teşhir edilmesi KT 4/k : Kadın örgütlenmesi çalışmalarının desteklenmesi KT 4/l: Meslek tanıtımlarında etkin olunması ve mühendislik alanlarında kadın sayısının arttırılması KT 4/m: Konuyla ilgili toplumsal mesajlı, çözüm odaklı televizyon programları yapılması Kapitalist Krizin Kadın Mühendis, Mimar, Şehir Plancılarına Etkisi Atölyesi Karar Taslağı Gerekçesi : 4 Konuyu tartışırken ana başlıklarımız; İşsizlik, psikolojik baskı, etik anlayışta bozulmalar, krizden dolayı kadının üzerine düşen sosyal yük artışı, ücret eşitsizliği, rekabet gücünün azalması, kadın örgütlenme bilinci olmaması, negatif ayrımcılık, toplumsal cinsiyet eşitsizliği oldu. Yukarıdaki karar tasarılarını aşağıdaki tespitlerimizden hareketle oluşturduk; İşsizlikle ilgili nedenler: - Kadınların ilk sırada işten çıkarılması, işe alımlarda ikincil olması - Erkek hegemonyasının baskısı - Toplumsal cinsiyet anlayışından dolayı kadının işsiz kalmasının toplumda önemsenmemesi - Küçülen sosyal devlet anlayışıyla özelleşmelerin artmasıyla devlet istihdamının yaratılamaması ve özel sektörde de kadın istihdamının tercih edilmemesi; özellikle mühendisler açısından - Kriz nedeniyle sosyal hakların ortadan kalkmasıyla kadın mühendislerin işten çıkmayı tercih eder duruma gelmesi - İşverenlerin, kadınlara tanınan sosyal hakların -ki, doğum izni gibi haklar- yükümlülüklerini yerine getirmek istememesi - Kadının yaptığı işe ve teknik donanıma güvenilmemesi - Kadınların krizin etkisiyle ve vergi yüklerinden dolayı kendi işlerini kuramamaları

6 - Şantiyelerde veya üretim alanlarında, Mühendis, materyal, metot şeklinde özetlenen zihniyette kadın düşünülmediği için yer alamaması Psikolojik baskı başlığının nedenleri ise şu şekilde tespit edildi: - Kapitalist krizin etkisiyle kadının psikolojik ve fiziksel olarak yıpranması - Az maaşla çok iş yaptırılması; işverenlerin işten çıkarma tehditleriyle duygusal baskı kurması - Ekonomik sıkıntıların aile içinde oluşturduğu baskı - Kariyer yapamama kaygısı - Gelecek kaygısı ve geleceğe yönelik plan yapılamaması - İşsizliğin insanda özgüven kaybına yol açması - Cinsel kimlik kaygısıyla cinsel kimlik kaybı ve erkekleşme Krizin etik anlayışa getirdiği bozulmalar; - İşsiz kalma durumunda sosyal çevreden gelecek olumsuz etkileşimler - Kadın mühendisin iş kaygısı yaşamasından faydalanılması - Toplumdaki ahlak düzeyindeki olumsuz değişimler Rekabet gücü başlığında ise şu sorunlara yer verdik: - Sorumluluğun artmasından dolayı uzmanlaşamama - Gelişen teknolojilere uyum sağlamak için gerekli zaman ve materyale maddi yetersizliklerden dolayı ulaşamama - İşverenin eğitimsizliği - Kadın işgücünün yedek işgücü olarak değerlendirilmesi Aile içi şiddet başlığında ise şunlar yer almakta: - İşsiz kalan kadının maddi geliri olmadığından için aile içinde sıkıntılar yaşanması ve şiddet uygulanması - Boşanmaların artması - Krizden dolayı kadının üzerine düşen sosyal yükler, kadının evde çocuk bakımı ve yaşlı bakımı gibi görevleri arttı. - Alım gücünün düşmesi nedeniyle geçim sıkıntılarının artması - Sosyal hayatta yaşanılan sıkıntılar ve bunun getirdiği huzursuzlukla sıkıntının artması - Kadınlarda örgütlenme bilinci olmadığı için krizden etkilenen kadınların ne şekilde dayanışma içinde olacakları hakkında bilgileri yok. Mesleki dayanışma anlayışı yok. Negatif ayrımcık başlığı altında ise şunlara yer verdik: - Toplumsal cinsiyet eşitsizliği - Medyada, kadın ve çocukların istismar edilmesi, cinsel obje olarak sunulması, basın ve yayın organlarında kadınların kendilerini ifade etmesi için olanak sağlanmaması