Yıldızımız GÜNEŞ. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü

Transkript

1 Yıldızımız GÜNEŞ Serdar Evren Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü e-konferans: 13 Nisan 2016 Bolu İl Milli Eğitim Müdürlüğü Bilime Yolculuk Projesi

2 Amaterasu, Japon Güneş Tanrıçası Arinna, Hitit Güneş Tanrıçası Apollo, Yunan ve Roma Güneş Tanrısı Helios, Yunan Güneş Tanrısı

3 Tonatiuh, Aztek Güneş Tanrısı Surya, Hint Güneş Tanrısı Ra, Mısır Güneş Tanrısı

4 HELIOS, Eski Yunan Güneş Tanrısı

5 Maya Hindistan Güneş Tapınakları

6 Teleskopla İlk Gözlem: Güneş Lekeleri, Galileo Galilei

7 Gökada merkezine uzaklık: ıy Gökada merkezi etrafında Dolanma dönemi=250 milyon yıl Hız= 220 km/s Samanyolu İçinde

8 Güneş ne kadar büyük? Yer boyutu Yarıçap: km Yer e uzaklık: km Güneş in çapı üzerine yaklaşık 109 tane Yer yerleştirebiliriz.

9 Kütle (M)= 2x10^30 kg M = M (Yer) Ort. Yoğunluk=1.4 gr/cm3 Merkezdeki yoğunluk= 160 gr/cm km Merkezdeki sıcaklık= 16 milyon K Yüzeydeki sıcaklık= 5780 K Yaş=4.5 milyar Boyut Karşılaştırması

10 Boyut Karşılaştırması

11 Güneş in Kimyasal Yapısı HİDROJEN, kütlenin yaklaşık % 70 i HELYUM, kütlenin yaklaşık % 28 i AĞIR ELEMENTLER, % 2 (karbon, azot, oksijen, neon, magnezyum, silisyum, demir)

12 Güneş in İç Yapısı ve Atmosferi

13 HİDROSTATİK veya ÇEKİMSEL DENGE Güneş in içinde dışa doğru basınç kuvveti, içe doğru çekim kuvvetini her yerde dengeler. basınç çekim

14 Çekirdekte Enerji Üretimi Proton-Proton Çevrimi 4 1 hidrojen = kg - 1 helyum = kg Kayıp kütle = kg E = 2 Δmc

15 Bulgurlanma

16 FOTOSFER Fotosfer Güneş in görünür yüzeyidir. 24 Ekim 2014 Çok ince olup yaklaşık 100 km kalınlığındadır. Yüzeyde karanlık lekeler, parlak fakülalar ve bulgurlar (granüller) vardır.

17 Güneş Lekesi ve Bulgurlar Faküla: Lekelerin etrafında parlak alanlar Güneş diski kenarında rahat görünürler

18 Güneş in Dönmesi Güneş kendi dönme ekseni etrafında ortalama 27 günde döner. Bu dönme hareketi fotosferdeki lekelerin hareketleriyle saptanabilir. Güneş bir gaz topu olduğundan katı cisim dönmesi yapmaz. Aslında, eşlek bölgesi (25 gün) kutuplara göre (32 gün) daha hızlı döner. Bu dönme diferansiyel dönme olarak adlandırılır.

19 Tam Güneş Tutulması anında görülebilen Kromosfer Fotosfer üzerindeki düzensiz katman. Sıcaklık 6000 den 20000K e kadar yükselir.

20 Hα 6563Ǻ filtresiyle CaII K 3934Ǻ filtresiyle Yüksek sıcaklıklarda hidrojen kırmızı renkte ışık salar. (Hα salması) Kromosferik aktivitenin belirteci olan CaII H&K salmaları Güneş in dışındaki diğer lekeli yıldızlarda çok değişkenlik gösterir.

21 En dış atmosfer katmanı: Korona Sıcaklık en az 1 milyon K Koronanınşekli güneş aktivitesinin şiddetiyle ilişkili olarak değişir.

22 31 Ağustos 2012, SDO, Patlama sonrası koronadan fırlatılan bir madde

23 3 Nisan 2016

24 Koronadan madde fırlatılışı

25 LEKE ÇEVRİMİ Galileo Galilei 1610 yılında güneş lekelerinin ilk gözlemlerini yaptı. Günlük gözlemler 1749 yılında Zurich Gözlemevi nde başladı ve diğer gözlemevlerinin eklenmesiyle 1849 yılından itibaren gözlemler günümüze kadar süreklilik kazandı. Leke sayılarının aylık ortalaması azalan ve çoğalan değerlerle yaklaşık 11 yıllık çevrim gösterir.

26 Maunder Minimum ( ) İlk kayıtlara göre, Güneş 17 yy. da aktif olmayan bir döneme girdi den 1715 e kadar yüzeyde leke görünmez oldu. 30 yılda leke görünmesi gerekirken 50 leke göründü Bu dönem Küçük Buz Çağı olarak da adlandırılır. Güneş aktivitesiyle iklim arasındaki ilişkiler günümüzün araştırma konularından biridir. 400 yıllık güneş lekesi gözlemleri Leke Sayısı

27 KELEBEK DİAGRAMI

28 Güneş Rüzgarı

29 Aurora Kuzey Işıkları Kutup Işıması

30 Yazışma Adresi: Prof. Dr. Serdar Evren Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Bornova, İzmir e-posta: Dancer and The Sun