AĞUSTOS SAYI SAYILI KANUN UN 25. MADDESĠNĠN UYGULAMA ALANINA ĠLĠġKĠN DEĞERLENDĠRMELER

Transkript

1 Son Güncelleme Tarihi AĞUSTOS SAYI 126 GĠRĠġ 6103 SAYILI KANUN UN 25. MADDESĠNĠN UYGULAMA ALANINA ĠLĠġKĠN DEĞERLENDĠRMELER Prof. Dr. Tekin MEMĠġ 1 Türk Ticaret Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun un (6103 sayılı Kanun) 25. Maddesi gereğince yönetim kuruluna tüzel kişinin temsilcisi olarak seçilmiş olan kişilerin Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde istifa etmesi, onun yerine de tüzel kişinin ya da bir başkasının seçilmesi gerekir. Bu hükmün ayrım gözetmeksizin bütün tüzel kişi temsilcisi yönetim kurulu üyelerine uygulanıp uygulanmayacağı bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Bu çerçevede anonim şirket yönetim kurulu üyeliklerine tüzel kişilerin uygulamada nasıl atama yaptığı sorunu öncelikle ortaya konulmalıdır. Hemen vurgulamalıyım ki, tüzel kişilerce atanan yönetim kurulu üyelerinin hepsinin niteliği aynı değildir. Aşağıda önce tüzel kişilerin anonim şirketlere tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi atamalarına ilişkin Türk Ticaret Kanununda ve diğer Kanunlardaki düzenlemeler incelenecektir. Bu üye atama işlemlerinin mahiyetinin kanunlarda aynı şekilde düzenlenmediği, atama-temsil ve yönetimdeki işlevlerinin de aynı olmadığı açıklığa kavuşturulacaktır. 1. Pay sahibi tüzel kiģilerin temsilcilerinin yönetime temsilci göndermeleri Bir anonim şirketin ortağı, gerçek kişi olabileceği gibi bir tüzel kişi de olabilir. Hatta ortak olan bu tüzel kişinin mutlaka bir ticaret şirketi olmasına da gerek yoktur. Bir dernek ya da vakıf da anonim şirket ortağı olabilecektir. Bu tüzel kişilerin şirket yönetiminde temsil edilmeleri, bir takım hukuki kurallara bağlanmıştır sayılı etk ile 6102 sayılı TTK, konuyu farklı şekilde çözüme kavuşturmuştur. a sayılı Kanunun Düzenlemesi 1 İstanbul Şehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi.

2 Bilindiği üzere, 6762 sayılı Kanun un 312/II. maddesine göre tüzel kişilerin anonim şirket yönetim kurulunda üye olması mümkün değildir. İdare meclisi pay sahibi âza ortaklardan teşekkül eder. Ancak pay sahibi olmıyan kimseler âza seçildikleri takdirde bunlar pay sahibi sıfatını kazandıktan sonra işe başlıyabilirler. Pay sahibi olan hükmi bir Ģahıs idare meclisi âzası olamaz. Fakat hükmi Ģahsın temsilcisi olan hakiki Ģahıslar idare meclisine âza seçilebilirler. Bu hükmün gerekçesinde tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olamamasının kabul edildiği, bunun en önemli neticesinin yönetim kurulu üyesinin şahsen şirkete ve üçüncü şahıslara karşı sorumlu olması gerektiği belirtilmiştir 2. Bu çerçevede, bir anonim şirkette pay sahibi olan tüzel kişi, 6762 sayılı Kanun a göre kendisi bizatihi yönetimde bulunamayacak ancak buna karşın temsilcilerini yönetim kuruluna sokabileceklerdir. Atanan bu kimselerin seçimi de yönetim kurulundan azli de genel kurula ait bir yetkidir. Temsilcinin göreve getirilmesinde olduğu gibi azledilmesinde de yetki tüzel kişiye ait değildir. Temsilcinin tüzel kişi ile bağı kalmasa bile bu kimsenin görevden alınması konusunda yine tüzel kişinin bir yetkisi bulunmamaktadır. Bu çerçevede ana sözleşmeye konulacak hükümle yönetim kurulu üyeliğinin devamı için tüzel kişi ile bağ şartı konulabilir. Bu durumda yönetim kurulu üyesi sadece istifaya davet edilebilir. Ancak bu durumda dahi istifa etmeyen yönetim kurulu üyesi ile tüzel kişi arasındaki ilişki bir tazminat ilişkisine yol açar, yoksa üyeliğin kendiliğinden düşmesi söz konusu olmaz 3. Tüzel kişinin temsilcisinin istifa etmesi de yine kendiliğinden tüzel kişinin yönetim kuruluna atama yapmasının önünü açmamaktadır. Atama, yine genel kurulda yapılmalıdır ya da boşalan üyeliğe diğer yönetim kurulu üyeleri tarafından atama yapılmalıdır. Bu arada tüzel kişi tarafından atanan temsilcisinin pay sahibi olması da gerekmez. Tüzel kişinin temsilcisi bile olsa yönetimden kaynaklanan hak ve sorumluluklar, tüzel kişiye değil temsilciye aittir. b sayılı Kanunun Düzenlemesi 6102 sayılı Kanun ise, tüzel kişinin anonim şirketlerde yönetici olabilmesine imkan sağlamıştır. Yeni Kanun, tüzel kişilerin anonim şirketin yönetiminde görev yapamayacaklarına ilişkin kuramsal ve maddi gerekçeleri kabul etmemiş ve sistemi değiştirmiştir 4. 2 Bkz. Madde 312 -Bu maddenin 2 nci fıkrasının 2 ve 3 üncü cümleleri "hükümleriyle takip olunan gaye, hükmî bir şahsın ortak olsa bile idare meclisinde âza seçilemeyeceği ve fakat onun temsilcilerinden birisinin seçilebileceğidir ki, bunun en mühim ameli neticesi de idare meclisi âzası sıfatiyle ancak temsilcinin şahsen şirkete veya üçüncü şahıslara karşı mes'ul tutulacağıdır. Bu cümleler maksadı daha kolay anlatacak bir şekle konulmuştur ( 6762 sayılı Kanunun Gerkçesi, Adliye Encümeni Mazbatası). 3 Ünal Tekinalp, Anonim Ortaklıkların Yönetim Kurullarında Tüzel Kişilerin Temsili, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü,, Ankara 1965, s.102; Orhan Nuri Çevik, Anonim Şirketler, Seçkin Kitabevi, Ankara 1979, s Ünal Tekinalp, Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığın Esasları, 2. Bası, İstanbul 2011, s. 118.

3 Kanunun 359. Maddesi gerekçesi, bu değişikliğin sebebini açık bir şekilde ortaya koymuştur: İkinci fıkrada, tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olabilmelerine olanak tanınarak, bir taraftan, 623 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile uyum sağlanmış, diğer taraftan tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olarak sorumlu tutulmasının yolu açılarak şirkete, paysahiplerine ve alacaklılara güvence verilmiştir. Düzenleme sorumluluk hukukunun ana gelişme ekseni ile çakışmaktadır. Dev yapılı, çok uluslu şirketlerin; temsilcilerinin arkasına gizlenmelerine hukukun seyirci kalması sadece adaletsizliği artırmakla kalmamakta aynı zamanda hukuka güveni de sarsmakta, hukukî gerçeğe göz kapama anlamına gelmekte ve kanun koyucuyu da hukuk kuralının nesnelliği yönünden müşkül durumda bırakmaktadır. Bu fıkra ile çağdaş, hakça bir sorumluluk sistemi kabul edilerek, tüzel kişinin temsilcisinin üye seçilmesi ile üyenin (temsilcinin) tüzel kişi ile arasındaki bağın kesildiği ve tüzel kişinin, temsilcisinin eylem ve kararlarından sorumlu tutulamayacağı şeklindeki yapay teori reddedilmiştir. Artık, tüzel kişilerin temsilcilerinden oluşan zayıf malvarlıklı üyelerin sorumluluğu ile hukukî gerçeklere göz yumulmayacaktır sayılı Kanun, açıkça tüzel kişilerin yönetim kurulu üyesi olabilmesine imkan sağlamıştır. Ancak Kanun bununla yetinmemiş ve Uygulama Kanunun 25. Maddesi ile de, eskiden devam eden yönetim kurulundaki tüzel kişi temsilcilerin de Kanunun yürürlüğe girmesini takiben üç ay içinde görevden alınmalarını ve yerlerine ya tüzel kişinin atanmasını ya da başka bir kimsenin seçilmesini buyurmuştur. Böylece Kanun, tüzel kişilerin temsilcilerinin arkasına sığınarak sorumluluktan kurtulma yolunu kapatmak istemiştir. Yeni sistemde tüzel kişinin doğrudan yönetici olarak atanması ile eski sistemden önemli ölçüde farklılıklar oluşmuştur. Bir kere, her halükarda yönetim kurulu üyeliği hak ve yetkileri tüzel kişiye aittir. Ayrıca tüzel kişi, yönetim sorumluluklarının da muhatabı olacaktır. Bu sistemde tüzel kişi, yönetimi kendisini temsil etmeyen ancak somutlaştıran bir kimseyi sicile tescil ve ilan ettirmek zorundadır. Tüzel kişi, bu gerçek kişide somutlaşmıştır. İstediği zaman da tüzel kişi, gerçek kişiyi değiştirebilme hak ve yetkisine sahiptir sayılı Kanun, artık açık bir şekilde tüzel kişi yöneticiyi kabul etmiş ve onun atanabilmesine imkan vermiş ve tüzel kişiyi yönetim kuruluğu üyeliğinin bütün hak ve sorumluluklarına muhatap kılmıştır 6. Bu bağlamda toplantılara, tüzel kişiyi temsil edecek gerçek kişi katılıp oy kullanacaktır. Ancak kullanılan oy, tüzel kişinin olacaktır. Anılan fıkra uyarınca yönetim kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişi, sadece bir gerçek kişiyi tescil ve ilan ettirebilir. Bu nedenle yönetim kurulu toplantılarına, sadece bu tescil ve ilan edilen kişi katılıp oy kullanabilir, başkası katılamaz. Tüzel kişi adına tescil ve ilan edilecek kişi, tüzel kişinin temsilcisi olarak görev yapacağı şirketin genel kurulu tarafından değil, bizzat tüzel kişinin kendisi tarafından belirlenecektir. Tüzel kişi üye seçiminde, tüzel kişi ile birlikte, bu tüzel kişi tarafından belirlenen ve tüzel kişi adına yönetim kurulunda bulunacak olan bir gerçek kişinin de tescil ve ilan edilmesi (bu kişi, tüzel kişi tarafından istenildiğinde değiştirilebilir) ve bu tescil ve ilanın yapılmış olduğunun ayrıca varsa şirketin internet sitesinde hemen açıklanması zorunlu tutulmuştur. 5 Tekinalp, Tek Kişi Ortaklık, s Hasan Pulaşlı, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Şirketler Hukuku Şerhi, Ankara 2011, C. II, s

4 6103 sayılı Kanunun 25. Maddesi, 6762 sayılı Kanuna göre atanmış olan bu tüzel kişi temsilcilerin üç ay içinde değiştirilmesini ve yeni sisteme intibakını öngörmektedir. Bu bağlamda şirketlerde tüzel kişi temsilcisi olarak en fazla 1 kişinin seçileceği kuralı nedeniyle, mevcut durumda olan şirketlerde Uygulama Kanunu m. 25 gereğince 1 Ekim 2012 ye kadar tüzel kişiyi temsil eden üyelerin istifa etmeleri ve yeniden seçim yapılması gerekmektedir. Hemen belirtelim ki, yönetim kurulu birden fazla tüzel kişi temsilcisinden oluşan yönetim kurulunda mutlaka genel kurulun yapılmasına gerek yoktur. Üç aylık zaman diliminde yönetim kurulunun diğer üyeleri sırası ile boşalan üyelikleri doldurabilirler. 2. Pay sahibi olan tüzel kiģilerin anonim Ģirket esas sözleģmesine ya da pay çoğunluğuna göre yönetime aday gösterme hakkı Bazı şirketlerin esas sözleşmelerinde bazı gruplar için yönetim kuruluna aday gösterebilme imkanı tanınmış olabilir. Bunlar, gerek imtiyaz gerekse de grup imtiyazı şeklinde de olabilir 7. Şayet, tüzel kişi, elindeki imtiyaza ya da grup imtiyazına dayanarak birini yönetim kurulu üyesi seçtirecek ise (temsilcisi olarak değil) bu durumda zaten bu kimseler 6762 sayılı Kanun un aradığı gerçek kişi olma ve pay sahipliği şartları ile diğer yönetim kurulu olabilmenin şartlarını taşımak zorundadır. Yani diğer bir deyişle bu üyeleri kimin seçtirdiğinin herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Bir tüzel kişinin şirketteki pay çoğunluğuna sahip olması durumunda yönetime istediği kimseleri seçtirebilme imkanına da sahiptir. Bu halde, seçilecek bu yönetim kurulu üyesinin de genel kurulun seçtiği yönetim kurulu üyelerinden bir farkı bulunmamaktadır. Yani bu yönetim kurulu üyelerini tüzel kişi seçtirmiş ancak etk anlamında tüzel kişinin temsilcisi üyeler de değildir. Halkbankası na atanan yönetim kurulu üyeleri ise sermayesinin çoğunluğunu elinde bulunduran Özelleştirme İdaresi Kurulu tarafından aday gösterilmiş ve seçtirilmiş üyelerdir. Halkbankası örneğinde sermaye yapısı incelendiğinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, zaten şirketin %75 hissesini elinde bulundurmaktadır. Bu halde istediği kişileri zaten üye olarak seçtirebileceği aşikardır. Nitekim, Halkbankası örneğinde çoğunluk hisseyi elinde bulunduran Özelleştirme İdaresi nin 1 Mart 2011 tarihli genel kurul toplantısında yönetime üye önerisi yapılmış ve oy çokluğu ile kabul edilmiştir 8. Bu çerçevede seçilen bu üyeler, tüzel kişi temsilcisi olarak görev yapmamaktadır. Özelleştirme İdaresinin pay hakimiyetine dayanılarak yönetim kurulu üyesi olarak seçilmişlerdir. Bu tür bir seçimin, gerçek bir pay sahibinin yaptığı seçimden mahiyet olarak hiç bir farkı yoktur ve bu kimseler de asla etk.m.312 anlamında pay sahibi tüzel kişinin temsilcisi olarak kabul edilemezler. 7 Bu konuda bkz. Sami Karahan, Anonim Ortaklıklarda İmtiyazlı Paylar ve İmtiyazların Korunması, İstanbul 1991; Abuzer Kendigelen, Anonim Ortaklıklarda Yönetime Katılma Haklarında İmtiyaz, İstanbul Bkz. ul_toplanti_tutanagi.pdf

5 Bu çerçevede 6103 sayılı Kanun un 25. Maddesinin bu ihtimallerde uygulanmasına gerek olmadığı, uygulama şartlarının olmayacağı aşikardır. 3. Kamu Tüzel KiĢilerinin Yönetim Kurulundaki temsilcileri Kamu tüzel kişilerince anonim şirketlerin yönetim kurullarına üye atanmasına ilişkin Türk Ticaret Kanunu nda özel bir hüküm bulunmaktadır (etk.m. 275, TTK.m.334). Bunun yanı sıra diğer özel Kanunlarda da yönetim kuruluna atamalar konusunda özel düzenlemeler bulunabilmektedir. Bu tür özel düzenlemeler, TTK.m. 334 ile karşılaştırıldığında özel hüküm mahiyetini taşıdığı için bu hükümlerin uygulanması gerekecektir. a. TTK Hükümlerine Göre Kamu Tüzel KiĢilerin Yönetim Kurulundaki Temsilcileri Gerek 6762 sayılı Kanun gerekse 6102 sayılı Kanun da kamu tüzel kişilerine, esas sözleşmede öngörülecek bir hükümle pay sahibi olmasalar bile işletme konusu kamu hizmeti olan anonim şirketlerin yönetim kurullarında üye bulundurma hakkı verilebilir. Anonim şirketle yönetim kurulu üyeleri genel kurul tarafından seçilebileceği gibi TTK. m. 334 (etk.m.275) gereği bir kamu tüzel kişisi tarafından da atama yapılabilmektedir. Örneğin Büyükşehir Belediyesi Kanunu nun 26. maddesine göre Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler denilmektedir. Yani bir bağlı kuruluş olan İGDAŞ ta yönetim kurulu üyelerinin bir kısmının genel kurul bir kısmının ise Belediye tarafından atanabilmesi mümkündür. Ancak bu üyeler, yetki ve sorumluluk bakımından diğer yönetim kurulu üyelerinden farklı değildir sayılı Kanun un 275. Maddesine göre devlet, vilayet, belediye gibi kamu tüzel kişileri, pay sahibi olmasalar dahi ana sözleşmeye konulacak bir hükümle yönetim kurullarında temsilci bulundurabilirler. Bu üyeler Genel Kurul tarafından seçilen diğer üyelerle aynı hak ve yetkilere sahiptirler. Kamu tüzel kişileri tarafından atanan üyelerinin, her zaman aynı kamu tüzel kişileri tarafından azledilip yerlerine yenilerinin tayin edilebilmesi mümkündür sayılı Türk Ticaret Kanunun 334. Maddesi aynen etk.m.275 de olduğu gibi, TTK.m.359 dan farklı olarak, tüzel kişi temsilcisinin yönetim kurulunda bulunmasına 9 Tekinalp/Poroy/Çamoğlu, Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, İstanbul 2003, s. 311; yine bu konuda geniş bilgi için bkz. Haluk Tandoğan, Hükmi Şahısların Anonim Şirket İdare Meclisinde Temsili, Batider 1961, C.I, Sayı 1, s. 16 vd sayılı Kanun un 272. Maddesinin gerekçesi: Devlet, il, belediye gibi kamu tüzelkişileri pay sahipleri olmalarına rağmen genel kurulda şu veya bu sebepten dolayı oy çoğunluğuna sahip olmadıkları zaman ortaklık organları için vâki olan seçimlerde kendilerini ve dolayısiyle âmmenin menfaatlerini tesirli bir tarzda temsil edemezler. Bu durumu ıslah için kamu tüzel kişilerinin temsilcisi 275 inci maddede gösterilen şartlar altında genel kurul tarafından seçilmeyip ilgili kamu tüzelkişisi tarafından tayin ve lüzumu halinde azledilir. Bununla beraber bu temsilciler de genel kurul tarafından seçilen yönetim üyelerinin hak ve görevlerini haizdirler. Mesuliyetin de bu gibi hallerde temsil olunan kamu tüzel kişisine yüklenmesi elzemdir.

6 imkan vermektedir. Bu yöntemle atanan üyelerin sorumluluğu konusunda da 6762 sayılı Kanun un 312. Maddesinde öngörülen sistemden farklı olarak da sorumluluğu temsilciye değil temsil edilen tüzel kişiye vermiştir. Görüleceği üzere etk.m.275 de ve TTK.m.334 de öngörülen kamu tüzel kişilerinin temsilcileri hala yönetimde kalmaya devam edeceklerdir. Yeni Türk Ticaret Kanunu, bu konuda bir sistem değişikliğine gitmemiştir. Uygulama Kanunu nun 25. Maddesinde öngörülen tüzel kişi temsilcilerinin üç ay içinde görevi bırakmalarına ilişkin hüküm, 6762 sayılı Kanunun 275. Maddesine göre atanmış bulunan kamu tüzel kişilerinin temsilcileri için ya da yeni Kanunun 334. Maddesine göre atanan yönetim kurulu üyeleri için uygulanmaz. Bu üyeler, yine atayan kamu tüzel kişilerin temsilcileri olarak görev yapacaklar ve görevlerine devam edeceklerdir. b. Özel Kanunlarca Atanan Yönetim Kurulu Üyeleri Bazı Kanunlarda belirli hallerin doğması ya da şartların varlığı halinde yönetim kurullarına üye atama yetkisi tanınmış olabilir. Bu halde atanan üyelerin hukuki durumu da özel olarak incelenmelidir. Bu üyelerin atanması için TTK.m. 334 (etk.m.275) hükmünde olduğu gibi, şirketlerin esas sözleşmelerinde bir hüküm bulunmasına da gerek bulunmamaktadır. Bu üyelerin atanmaları gibi görevden alınmalarında da atamayı yapan kamu tüzel kişisi yetkilidir. Bunlara Bankacılık Kanununda Fona devredilen bankalar örnek olarak verilebilir (Bankacılık Kanunu m. 104). Yine Özelleştirme Uygulamaları Kanununun 4. Maddesi de örnek olarak gösterilebilecek hükümlerden bir tanesidir. Hüküm şu şekildedir: i) Kuruluşların yönetim kurulu başkanlığı ve üyelikleri ile denetim ve tasfiye kurulu üyelikleri ve genel müdürlükleri ile ait oldukları kuruluşlardan ayrı olarak özelleştirme programına alınan ve anonim şirkete dönüştürülmelerine gerek görülmeyen müesseselerde, müessese müdürlükleri ve yönetim komitelerine, işletme ve işletme birimlerinde bunların müdürlüklerine yapılacak atamalar ve bu görevlerden alınma işlemlerine ilişkin olarak Başbakana teklifte bulunmak (bu görevlere atanacaklarda 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartı aranır). Bir başka örnek de, mali durumu bozulan sigorta şirketlerine yapılan atamalardır. Sigortacılık Kanunu nun 20. Maddesine göre de Bakan, yönetim kuruluna üye atayabilmektedir: c) Yönetim veya denetim kurulu üyelerinden bir kısmını veya tamamını görevden alarak ya da bu kurullardaki mevcut üye sayısını artırarak bu kurullara üye atamaya veya sigorta veya reasürans şirketinin yönetiminin kayyıma devredilmesini talep etmeye, 6) Bu madde uyarınca şirket yönetim ve denetimine atananlar, şirkete ait doğmuş veya doğacak kamu borçlarından, sosyal güvenlik kuruluşlarına olan borçlarından ve şirketin diğer mali yükümlülüklerinden sorumlu tutulamaz. Bu madde uyarınca atanan kamu görevlileri hakkında ceza davası açılabilmesi Bakanın iznine tabi olduğu gibi bu kişiler hakkında açılan hukuk davaları da Müsteşarlığa karşı açılmış sayılır. Müsteşarlık tarafından açılan davalar hariç

7 olmak üzere bu kişiler hakkında açılan davalar ve başlatılan soruşturma ve kovuşturmalarda, yargılama giderleri ve Türkiye Barolar Birliğince açıklanan asgari ücret tarifesinde belirlenen avukatlık ücreti, Müsteşarlık bütçesinden karşılanır. Türk Ticaret Kanunu'nun yönetim kurulunun ibrasına ilişkin hükümleri bu madde uyarınca atananlar hakkında uygulanmaz. Bu yönetim kurulu üyeliklerinin hukuki niteliğinin ne olduğu son derece önem kazanmaktadır. Gerek Kanun hükmü gerekse atamanın usulü göz önüne alındığında bu üyelerin durumunun farklılıklarıyla birlikte mahiyeti itibariyle TTK.m. 334 deki (etk.m.275) atamalara uyum gösterdiği tespit edilir. Yani bunlar, bir Kamu Tüzel Kişisi tarafından yapılan atamalardır ve etk.m.312 ye göre genel kurul tarafından yapılan tüzel kişinin temsilcisinin seçilmesinden tamamen farklıdır. Ancak TTK.m.334 de bulunan düzenlemeden de farklı olarak, bu şirketlerin esas sözleşmelerinde bir hüküm bulunmasına da ihtiyaç yoktur. Burada sorumluluğun kime ait olacağı konusunda bu Kanunlarda özel bir düzenleme varsa şüphesiz sorumluluk rejimi bu hükümlere göre tayin edilmelidir. Ancak Sigortacılık Kanunu nun 20/6. Maddesinde Bakan tarafından atanan yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğun da özel olarak düzenlendiği görülmektedir sayılı Kanun un 25. maddesinin, kamu tüzel kişiler tarafından atanan bu tür yönetim kurulu üyelerine uygulanmayacağı açıktır. Zira Başbakanlık Özelleştirme İdaresi, hiç bir zaman yönetim kurulu üyeliğine zorlanamayacağı gibi, onların temsilcisi olan yönetim kurulu üyelerinin de istifasına gerek yoktur. Ya da Sigortacılık Kanunu na göre Bakan ya da Bakanlık da yönetim kurulu üyesi olmaya zorlanamaz. Hal böyle iken açık bir kanuni düzenlemenin olduğu bu gibi durumlarda, atamalar TTK nun 334 ve 359. Maddelerinin dışında özel bir düzenlemeye tabidir. Bu özel hükümler varken TTK.m. 334 elbette uygulanmaz. Ancak bu düzenlemelerin halen TTK.m.334 le bağı devam eder. Şöyle ki, şayet ilgili düzenlemelerde bu üyelerin sorumluluğuna ilişkin özel hüküm bulunmuyor ise bu halde TTK.m.334 hükmü sorumluluğu belirleyen hüküm olarak kullanılabilir. SONUÇ Yukarıdaki incelemelerimizde ortaya konulduğu üzere, 6102 ve 6103 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat değerlendirildiğinde anonim şirketlerin yönetim kurullarına tüzel kişilerce farklı atamaların söz konusu olduğu tespit edilmiştir. Yani diğer bir ifadeyle, tüzel kişilerin atadığı kişilerin niteliği birbiriyle aynı değildir sayılı Kanun, etk.m.312 de bulunan ve tüzel kişilerin yönetici olamayacağına ilişkin sistemi değiştirmiştir. Artık yeni sistemde tüzel kişilerin de anonim şirkette yönetici olabilmesine imkan verilmiştir sayılı Kanun ise, eskiden tüzel kişi temsilcisi olarak yönetim kurulunda görev yapan temsilcilerin tasfiyesini amaçlamaktadır. Bunun için de şirketlere üç aylık bir süre verilmiştir. Bu süre zarfında yönetim kurulu üyeleri değiştirilmeli ya tüzel kişinin bizatihi kendisi üye olmalı ya da bir başkası seçilmelidir. Yukarıda açıkladığımız üzere, bir tüzel kişinin elindeki imtiyazlı paylara ya da oy çokluğuna dayanarak yönetici seçtirmesi hali de etk.m.312 deki tüzel kişinin temsilcisinin atanması değildir. Bu tür atamalar, herhangi bir gerçek kişinin pay çoğunluğuna sahip olması nedeniyle bütün yönetim kurulu üyelerini ataması ile eş

8 niteliktedir. Yukarıda Halkbankası örneğinde görüleceği üzere, sermayenin ve oyun %75 ine sahip olan Özelleştirme İdaresi, genel kurul toplantılarında üye teklifinde bulunmakta ve oy çokluğu ile seçtirmektedir. Bu durumun etk.m.312 gereği yönetim kuruluna tüzel kişi temsilcisinin atanması ile uzaktan yakından ilgisi bulunmamaktadır ve 6103 sayılı Kanun un 25. Maddesinin uygulanmayacağı da açıktır. Önemle belirtelim ki, kamu tüzel kişilerince anonim şirketlere atama yapılmasına ilişkin etk.m.275 hükmünün muadili madde yani TTK.m.334 hükmü aynen muhafaza edilmektedir. Yani diğer bir deyişle, bu kamu tüzel kişilerin temsilcileri görevlerine halen devam edeceklerdir. Uygulama Kanunu nun 25. Maddesi bu temsilcileri de etkilemez. Nihayet, Uygulama Kanunu nun 25. Maddesi, ancak ve sadece etk.m. 312 gereği, şirket yönetim kurulunda tüzel kişi temsilcilerinin bulunması hallerine mahsus olarak uygulama alanı bulacaktır. Diğer usullerle atamalarda bu maddenin uygulanma imkanı yoktur.