Bir İnternet Televizyonunda Haberin Üretimi: Ege Üniversitesi Örneği

Transkript

1 Bir İnternet Televizyonunda Haberin Üretimi: Ege Üniversitesi Örneği Uzm. Levent Konuş 1, Uzm. Yiğit Açık 2, Çetin Ayvaz 3, Prof. Dr. Fazıl Apaydın 4 1 Ege Üniversitesi, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi, İzmir 2 Ege Üniversitesi, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi, İzmir 3 Ege Üniversitesi, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi, İzmir 4 Ege Üniversitesi, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi, İzmir levent.konuş@ege.edu.tr, yigit.acik@ege.edu.tr, fazil.apaydin@ege.edu.tr Özet: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin bugün geldiği nokta her alanı olduğu gibi radyo ve televizyon yayıncılığı sektörünü de radikal bir şekilde dönüştürmüştür. Bu süreç halâ devam etmektedir. Teknolojinin bu alanda sunduğu en önemli avantajlardan biri yapım ve yayın maliyetlerini azaltması, böylece radyo veya televizyon yayını yapmak amacıyla kurulan şirketlere ek olarak sektörde kamu kurumları ve üniversiteler gibi yeni aktörlerin de ortaya çıkmasına olanak tanımasıdır. Bu çalışmada ülkemizde 1990 dan sonra hızlanan özel radyo ve televizyon yayıncılığının bir yansıması olarak üniversiteler tarafından kurulmaya başlanan televizyon kanallarından biri olan Ege Üniversitesi Televizyonu Haber Merkezi nin yayın hizmet ilkeleri çerçevesinden bir üniversite televizyonunda haber üretiminin nasıl olması gerektiğine ilişkin deneyim ve önerileri paylaşılacaktır. Haberin tanımı, haber ilkeleri, haber üretim süreci, haber yayını, haber kaynakları, bir haber merkezinin organizasyon yapısı gibi konulara değinilecek bu bildiride yeni yayın platformlarında bu haberlerin paylaşımı konusunda da bilgi verilecektir. Anahtar Sözcükler: internet televizyonu, haber üretimi, üniversite televizyonları News Production in a Internet TV: Sample of Ege University Abstract: The point where today all areas of information and communication technologies such as radio and television broadcasting sector was transformed into a radical. This process is still ongoing. One of the most important advantages technology has to offer in this field production and broadcast reduce costs, so radio or television Founded publications in order to make the new actors such as public institutions and universities in the sector, in addition to the company is that it allows also to emerge. In this study, our country after 1990 will be shared accelerating private radio and television Ege University is one of the TV channels started to be established by the universities as a reflection of broadcasting TV Newsroom broadcasting service principles that should be how the news production at a university television the framework of experience and suggestions. The definition of news, news policy, news production process, news broadcasts, news feeds, a news that is focused on the center's organizational structure will be informed also about sharing the news of the new broadcasting platform in this paper. Keywords: internet tv, web tv, news production, university tv

2 1. Giriş İletişim sektöründe gelişen teknoloji hedef kitleye ulaşma yol ve yöntemlerini hızlı bir şekilde çeşitlendirmiştir. Televizyon yayınları bu açıdan bakıldığında hem görsel hem de işitsel mesajları iletebilme özellikleriyle etkili iletişim araçlarından biridir. Teknolojik gelişmelerle birlikte televizyon yayıncılığı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de maliyeti daha düşük ve alt yapısı daha kolay kurulabilir hale gelmiştir. Türkiye de kurulan ilk dört üniversiteden biri olan Ege Üniversitesi, 1963 yılından bu yana eğitim yaşamında etkin bir şekilde yer alan iletişim fakültesiyle, bu sektörün yetişmiş insan gücünü önemli ölçüde karşılamaktadır li yıllarda yayın hayatına başlayan Kalem gazetesi hem öğrencilerin derslerde aldıkları teorik bilgileri uygulayarak öğrenmelerini sağlamak hem de Ege Üniversitesi nin faaliyetlerini çalışanlarla ve toplumla paylaşmak amaçlarıyla yaşama geçirilmiştir. İlerleyen yıllarda bir yandan Ege Üniversitesi nin haber ajansı olarak kurulan Ege Ajans, Ege Üniversitesi nden haberleri basın kuruluşlarıyla paylaşmak üzere oluşturulmuş ve üniversitenin faaliyetleri daha etkin bir şekilde basınla ve kamuoyu ile paylaşılmıştır. Ege Üniversitesi nin medya organlarını İletişim Fakültesi nin de katkısıyla kullanma çabası, kapalı devre radyo yayınlarıyla sürmüştür yılında kabul edilen 3984 sayılı Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun un yürürlüğe girmesiyle öncelikle İzmir e yönelik radyo yayınlarına başlayan Ege Üniversitesi, karasal televizyon yayınına 2013 yılında geçmiştir. Bilgi (information) ve eğlence (entertaiment) kelimelerinin birleşiminden oluşan infotaintment formatıyla [1] yayın hayatına başlayan Ege Üniversitesi Televizyonu yayınlarda gençliğin enerjisi ekrana yansıtılırken, Ege Üniversitesi nin ürettiği bilimsel bilginin doğrudan toplumla paylaşılması amaçlanmıştır. Televizyonun yayın içeriği programlar ve haber bültenlerinin yayınlanmasıyla oluşturulmuştur. Ege Üniversitesi Televizyonu nu üç yıl önce 24 saat yayın yapar hale getirmiştir. Programlar; Ege Üniversitesi nde görev yapan akademisyenlerin kendi uzmanlık alanlarını konu olarak aldıkları kuşaklar, öğrencilerin çeşitli güncel konuları işledikleri aktüel programlar ve yine televizyon imkânlarıyla oluşturulan belgesel, kısa film gibi yapımların toplamından oluşmaktadır. İçeriğinin tamamına yakını Ege Üniversitesi kaynaklarından sağlanan yayın akışı içinde haber bültenleri önemli bir yer tutmaktadır. Bilimsel bilgiyi en doğru ve direk şekilde toplumla buluşturmayı amaçlayan Ege Üniversitesi Televizyonu Haber Merkezi kurduğu özgün sistemle evrensel yayıncılık ilkelerinden taviz vermeden diğer üniversite televizyonlarına örnek teşkil edecek bir standartta haber yayınlarını sürdürmektedir. Televizyonda, canlı ve kayıttan yayınlanan haber bültenleri ise önceliğine Ege Üniversitesi nin gündemindeki konuları alarak, öğrencilerin yaptıkları özel haberler ve kent gündeminden haberlerle zenginleştirilerek yayınlanmaktadır. Haber merkezi, televizyonun kuruluşun ilk yılında (2013) toplam 1200, ikinci yılında 1300, üçüncü yılında 1300 haber üretmiştir. Haberler yayınlandığı günün ertesinde internet adresine, Youtube da oluşturulan Ege Üniversitesi TV Kanalı na ve diğer paylaşım platformlarına yüklenerek izleyicilere dijital ortamda izleyicilere ulaştırılmaktadır. 2. Haber ve Televizyon Haberciliği İletişimi sürecinin temel unsurlarından olan haber kavramı çeşitli yönlerden yapılan farklı tanımlarla ifade edilmektedir. Haber olgusunu Belirli bir yer ve zaman içinde gerçekleşen olayların, bu olayların varlığından ya da içeriğinden haberdar olmayanlara aktarıldığı rapor olarak belirten tanımlamalar olduğu gibi [2] haberin içeriğine odaklanarak okuyucu, izleyici ya

3 da dinleyici için önemli olan, yakın zamanda meydana gelmiş ya da ortaya çıkarılmış bir olaya ilişkin bilgidir. Tarihin kabaca yazılmış ilk müsveddesidir şeklinde bir tanım yapılmaktadır. [3] Haberi, okuyucuların öğrenmek istedikleri olarak özetleyen Parsa ise Okuyucunun şahsi işlerine, onun toplumla ilişkilerine, refahına ilgi duyan, belirli bir zamana ait olan ve okuyucunun/izleyicinin ilgisini çeken herhangi bir şeydir. Olan her şey haberdir. Olayın kendisi değil, o olayın bilgisinin aktarımı, bildirimidir ifadelerine tanımında yer vermektedir.[4] Haber unsuruna çeşitli yönlerden yapılacak yaklaşımlar tanımını farklılaştırmaktadır. Diğer yandan haber kavramı, üretildiği kültür, siyasal ve toplumsal yapıyla ilgili olarak farklılaşmaktadır. Bu aşamada basın meslek kuruluşlarının ve sektör çalışanlarının üzerinde hemfikir olduğu haber ilkelerinin bazıları şu şekilde ifade edilmelidir; a- Doğruluk b- Gerçeklik(Doğruluk) c- Nesnellik d- Anlamlılık e- Kesinlik f- Hızlılık g- Tutarlılık h- İnanılırlık i- Tarafsızlık İnsanın ve toplumun habere olan ihtiyacı gelişen teknolojiyle birlikte çeşitlenmiştir. Önceleri gazete dergi gibi basılı yayınlar haber ileten organlarken ilerleyen yıllarda işitsel organlar(radyo) ardından ise hem görsel hem işitsel iletimi sağlayan televizyon haberin aktarımında popüler araçlar olmuştur. Televizyonun toplum yaşamına girmesiyle birlikte haberin ektisi daha ön plana çıkmıştır. Televizyon haberlerindeki görüntülü metin gerçek yaşamdan bir alıntıdır. İşte habercilik de gücünü gerçekliğin bu alıntılarına dayandırmaktadır, çünkü bilindiği gibi insan gördüğüne duyduğundan daha çok inanmaktadır. Haberin görsel söylemi içinde, görsel kod söze, söz de görsel metne dayanmaktadır. [5] 3. Ege Üniversitesi Televizyonu Ege Üniversitesi Televizyonu karasal yayında VHF 11.kanal üzerinden İzmir e, adresinden tüm dünyaya Ege Üniversitesi ile ilgili televizyon yayınları gerçekleştirmektedir. Haftanın yedi günü ve 24 saat kesintisiz yayın akışı olan Ege Üniversitesi Televizyonu nda birçok farklı konuda TV programları üretilmekte ve üniversite içindeki etkinlikler canlı olarak yayınlanmaktadır. Ege Üniversitesi Televizyonu Haber Merkezi Ege Üniversitesi nde gerçekleşen olayları ve etkinlikleri hazırladığı TV haber bültenleriyle canlı olarak yayınladığı gibi birçok ulusal ve yerel televizyon kanalı ile haber ajansına servis etmektedir. Televizyon yayıncılığı ve haberciliğine ilgi duyan tüm Ege Üniversitesi öğrencileri Radyo ve Televizyon Öğrenci Topluluğu na üye olduktan sonra alacağı eğitimler doğrultusunda Ege Üniversitesi Televizyonu nun çeşitli kademelerinde görev alabilmektedir. Ege Üniversitesi TV yayınlarını Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİTAM) ın stüdyolarından gerçekleştirmektedir. [6] Radyo Televizyon Üst Kurulu nun hazırladığı ve Türkiye'de yayın yapan ulusal, bölgesel ve yerel televizyonların altına imza atarak yayınlarında uyguladığı 12 maddeden oluşan "Yayıncılık Etik İlkeleri" Ege Üniversitesi Televizyonu nun yayınlarında da uygulanmaktadır. [7] 4. Bir Haber Merkezinin Yapısı ve Çalışması 4.1. Organizasyon Haber Merkezi nin organizasyonunda merkezde gündemin oluşturulması ile başlayan ve haber bültenlerinin yayınlanmasına kadar geçen haber yapım sürecini yönlendiren bir koordinatörlük

4 oluşturulmuştur. Haber Merkezine içerik akışı öncelikle öğrencilerden oluşan haber ekiplerinden sağlanmaktadır. Haber Merkezi yönetimi tarafından oluşturulan gündem doğrultusunda haber ekipleri üniversite içinde ve İzmir de haberler yapmaktadır. Haber Merkezi nin organizasyonunda diğer bir kaynak ise Rektörlük Halkla İlişkiler Müdürlüğü dür. Üniversite üst yönetiminin günlük faaliyetlerinden elde edilen görüntülerle oluşturulan haberler, haber merkezine, Halkla İlişkiler Müdürlüğü nde görevlendirilen alanında uzman elemanlar tarafından iletilmektedir. Haber Merkezine kaynak sağlayan diğer bir birim ise Sağlık Kültür ve Spor Daire(SKS) Başkanlığıdır. Üniversitedeki spor organizasyonları, kültürel faaliyetler ve öğrenci topluluklarının çalışmalarını koordine eden Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı, haber merkezine önemli ölçüde içerik sağlayan noktalardan biri durumundadır. Sürekli olarak SKS Daire Başkanlığı nda bulunan bir haber personeli, haber bültenlerinde kullanılacak görüntü ve haber metinlerini hazırlayarak haber merkezine dijital ortamda iletmektedir. Ege Üniversitesi nin haber ajansı Ege Ajans da, Ege Üniversitesi Televizyonu nun haber bültenlerini oluşturacak haber akışını sağlayan bir diğer haber kaynağıdır. İletişim Fakültesi bünyesinde faaliyet gösteren Ege Ajans, Ege Üniversitesi ile ilgili haberleri yazılı ve görsel medya kuruluşlarına servis eden bir birim olarak çalışmaktadır. Ege Ajans ile Ege Üniversitesi Televizyonu Haber Merkezi istihbarat paylaşımı başta olmak üzere çeşitli işbirlikleriyle Ege Üniversitesi haberlerinin yayına hazır hale getirilmesini sağlamaktadırlar. Ayrıca Ege Üniversitesi Televizyonu haber bültenlerinde İzmir kent gündemine ilişkin haberlere de yer verilmektedir. Bu haber ise kentteki görüntülü haber servisi sağlayıcılardan elde edilmektedir Gündem Oluşturulması Ege Televizyonu Haber Merkezi nde gündem bir gün önceden taslak olarak belirlendikten sonra, sabah yapılan toplantıda merkezde görevli öğrencilerden oluşan muhabir ve kameramanlarla paylaşılmaktadır. Muhabir ve kameramanlara görev yerleri ve saatleri bu toplantıyı takiben kendilerine bildirilmektedir. Ayrıca onlardan yapmayı planladıkları araştırarak ortaya çıkarabilecekleri, kamuoyu tarafından bilinmeyen bir konuyu gündeme getirebilecekleri özel haber önerileri alınır. Özel haber, haberciler için saygın çalışmalar olması nedeniyle öğrenciler mesleki gelişimleri açısından önemlidir. Bu nedenle öğrenciler özel haber çalışmalarına daha fazla yönlendirilmektedir.[4] Ardından haber bülteninin taslağı oluşturulmuş olur. Özel haber, araştırmacı gazeteciliğin bir ürünüdür. Gazetecinin araştırıp ulaştığı, izlediği ya da seçtiği konuları yansıtması özel haber in temelini oluşturmaktadır. Bir gazeteci ya da haber ajansı, örneğin gizli kalmış bilgileri ya da kamuoyu tarafından bilinmeyen olayları meydana çıkararak özel habere ulaşmaktadır. Ayrı bir çalışma ve emek isteyen özel haber, rutin dışında, hatta belli kaynakları da devre dışı bırakarak elde edilmektedir. Özel haberi gerçekleştiren gazeteci, diğer yayın organlarını atlatacağı için mesleksel bir başarı da sağlamış olmaktadır. Sık sık özel haberlere yer veren basın organı, kamuoyunda saygın bir yere oturtulmakta hatta satışını da artırmaktadır. Özel haber, uzun uğraş, emek ve özen istediğinden, mesleğin zor ama keyif veren çalışmalarından birini oluşturmaktadır Haber Yapım Süreci Çeşitli kaynaklardan ve muhabirlerden gelen haberler, evrensel televizyon haberciliği ilkeleri çerçevesinde yazılır.

5 Son kontroller editör tarafından yapılarak haber metinlerine son şekli verilir. Ardından haber metninin görüntülerle birleştirildiği montaj aşamasına geçilir. Bilgisayarlarda montaj programlarında televizyon haberciliği kuralları çerçevesinde yapılan kurgu işlemlerinin ardında haberler yayına hazır hale getirilir Haber Yayını Ege Üniversitesi Televizyonu nda Saat 12:00 ve 16:00(ana haber) da canlı haber bültenleri, 09:00, 20:00 ve 00:00 da ana haberin tekrarı şeklinde yayınlanmaktadır. Haber Bültenine girecek haberlerin sıralaması da Ege Üniversitesi Televizyonu nun yayın stratejisi doğrultusunda şekillendirilmektedir. Haber bülteninde ilk sıralarda üniversitede gün içinde önem sırasında öne çıkan haberler yer alır. İzmir le ilgili önemli bir gelişme olduğu durumda sıralama değiştirilerek bir kent haberi de ilk sırada yer alabilmektedir. Önem sıralamasında gündemdeki haberler, özel haberler, kent haberleri, kültür sanat haberleri ve spor haberleri şeklinde sıralanmaktadır. Haber bülteninin yayınında reji personelinin en önemli kılavuzu Haber Akış Çizelgesi dir.haber akış çizelgesinde, Çizelgenin hangi tarih ve saatteki bültene ait olduğu, bültenin hangi spiker tarafından sunulacağı gibi bilgiler üst bölümde yer alır. İlk sütunda haberlerin sıra numaraları yer alır. İkinci sütunda, haberin adı aynı zamanda ekranda yazılı olacak başlıklar yer alır. Üçüncü sütunda haber VTR sinin süresi ayrıntılı bir şekilde yer alır. Dördüncü sütunda spikerin sıradaki haberi anons ederken söyleyeceği sözlerin(cam SPK Camera Spiker) son bölümü yer alır. Reji personeli bu sözleri takip ederek, stüdyo VTR senkronizasyonunu hatasız olarak sağlamış olurlar. Beşinci sütunda haber yayını sırasında ekrana yansıyacak röportajlardakilerin isimleri ve ünvanlarının yer alacağı KJ listesi yer alır. Son sütunda ise haberi hazırlayan muhabir ve kameramanın isimleri yine haber yayını sırasında ekrana yansıtılması amacıyla yer verilir. Haber Akış Çizelgeleri temelde aynı amaca yönelik hazırlansa da her yayın kuruluşunun ihtiyaçları ve yayın anlayışları ve farklı ihtiyaçları nedeniyle farklılık gösterebilir. Daha sade veya daha detaylı akışlar hazırlanabilir. Sonuç İnsanoğlu için haber, bilimin ve teknolojinin altın çağını yaşadığı günümüzde her zamankinden daha önemli bir konuma gelmiştir. Bugün doğru habere herkes tarafından duyulan ihtiyaç ortadadır. Sağlıklı bir toplumsal yapının işleyebilmesi içinse haberlerin tarafsız ve olabildiğince objektif bir biçimde kamuoyuna ulaştırılması gerekmektedir. Ancak ülkemizin yayıncılık geçmişi incelendiğinde dünyanın gelişmiş ülkeleriyle aramızda olumsuz açıdan bir takım farkların olduğu görülecektir. Medya sektöründe çalışacak insan gücünün eğitimi bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyük ölçüde üniversiteler tarafından yapılmaktadır. Bilimsel bir perspektiften geçirilerek hazırlanan müfredatın eksiksiz bir şekilde uygulanması ile yayıncılık sektörünün neden olduğu ve toplum yaşamına zaman zaman yansıyan olumsuz durumların en aza indirileceği muhakkaktır. Bu noktada üniversitelerin sorumluluğu artmaktadır. Üniversitelerin kendi bünyelerinde kuracağı radyo, televizyon ve haber ajansı gibi oluşumlar öğrencilerin pratik yapmasına imkân sağlayacağı gibi sektörün nitelikli işgücü talebini karşılayacaktır. Bu alanda eğitim alan ve pratik yapma şansı bulan gazeteciler, televizyoncular ve haberciler halkın doğru haber alma hakkı bağlamında medyanın olumlu yönde dönüşümünde kilit rol oynayacaklardır. Bu sayede bireyin en temel haklarından biri olan haber alma özgürlüğü kişi hak ve özgürlükleri ihlal edilmeden yerine getirilebilecektir.

6 5. Kaynaklar [1] Demers, D., Dictionary of Mass Communication and Media Research: A Guide for Students, Scholars and Professionals, Marqette Books, (2005) [2] Tokgöz, O., Temel Gazetecilik, İmge Kitabevi, Ankara, (1990) [3] Alemdar, Z., Oyunun Kuralı-Basında Özdenetim, Bilgi Yayınevi, Ankara (1990) [4] Parsa, S., Televizyon Haberciliği ve Kuramları, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, (1993) [5] Parsa, A., Televizyon Haberciliğinde Görüntü Ve İdeolojinin İşleyişi [6] Erişim Tarihi: [7] pdf, Erişim Tarihi: [8] (Parsa, 1993). Seyide Parsa (1993). Televizyon Haberciligi ve Kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.