Ünite: 4 ELEMENTLER. Metaller Ametaller Yarı Metaller Soygazlar

Transkript

1 2. ÖY EN BİLİMLERİ Madde ve endüstri LGS 2 Ders Saati ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI Neler Öğreneceğiz? Elementlerin Sınıflandırılması Elementlerin Sınıflandırılması Periyodik sistemdeki elementler sertlik, parlaklık, elektron alma ya da vermeye yatkınlık gibi fiziksel veya kimyasal özelliklerine göre metaller, ametaller, yarı metaller ve soygazlar olarak sınıflandırılmıştır. ELEMENTLER Metaller Ametaller Yarı Metaller Soygazlar Metaller: Periyodik sistemin sol tarafında bulunan metaller, periyodik sistemin büyük bir bölümünü oluşturur. Metallerin genel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. B Cıva hariç diğer bütün metaller oda sıcaklığında katı halde bulunur. Yüzeyleri ışığı iyi yansıttığı için parlak bir yapıya sahiptir. Elektrik akımı ve ısıyı iyi iletir. Tel veya levha hâline getirilebilir. Kendi aralarında bileşik oluşturmaz. 1

2 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI 1 3 Elementler fiziksel veya kimyasal özelliklerine göre 4 grupta sınıflandırılmıştır. Element gruplarını uygun yerlere yazınız. Metallerle ilgili olarak tabloda verilen bilgilerden doğru olanın karşısına (D), yanlış olanın karşısına (Y) yazınız Elektrik akımı ve ısıyı iyi iletir. 2- Tel ve levha hâline getirilebilir. Elementler 3- Oda sıcaklığında katı, sıvı veya gaz hâlde bulunabilir Kendi aralarında bileşik oluşturmaz. 2 A) Tablodaki elementlerin katman-elektron dağılımını yaparak periyot ve grup numaralarını bulunuz. 5- Yüzeyleri parlak bir yapıya sahiptir. 6- Peryodik sistemin sol tarafında bulunurlar. Element Katman-Elektron Dizilimi Periyot Numarası Grup Numarası 13 Al 3 Li ÖRNEK SORU Oda sıcaklığıda katı hâlde olan X elementi, ışığı yansıtan parlak bir yüzeye sahiptir. Ayrıca X elementi dövülerek tel ve levha hâline getirilebiliyor. 17 Cl Yukarıda belirtilen X elementi aşağıdakilerden hangisi olamaz? 11 Na A) 11 Na B) 13 Al C) 4 Be D) 16 S B) Periyot ve grup numarasını belirlediğiniz elementleri, aşağıdaki periyodik sisteme yerleştirerek hangilerinin metal olduğunu belirleyiniz. B Element Elektron-Katman Dağılımı Na Al Be S Metal olan elementler;... Özellikleri verilen X elementi metaldir. Na, 1A grubu, Al, 3A grubu ve Be 2A grubu metal iken S elementi metal değildir. CEVAP D 2

3 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI Elementlerin Sınıflandırılması Ametaller: Periyodik sistemin sağ tarafında bulunan ametallerin genel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz hâlde bulunabilir. Elektrik akımını ve ısıyı iyi iletmez. Katı ametaller mat, gaz olanları ise saydam görünümlüdür. Kırılgandır, tel ya da levha hâline getirilemez. Ametaller kendi aralarında kovalent bağlı bileşik oluşturur. Yarı Metaller Periyodik sistemde metallerle ametaller arasında yer alır. iziksel özellikleri yönünden metallere, kimyasal özellikleri yönünden ametallere benzer. Oda sıcaklığında genellikle katı hâlde bulunur. Parlak veya mat görünümlü olabilir. Elektrik akımını ve ısıyı metallerden az ametallerden iyi iletir. İşlenerek tel ya da levha hâline getirilebilir. Kırılgan değildir. Metallerle iyonik bağlı bileşik oluşturur. Metallerle bileşik oluştururken (-) yüklü anyon oluşturur. Soygazlar Periyodik sistemin en sağında yer alan 8A grubu elementleri soygaz olarak adlandırılır. Soygazlar oda koşullarında gaz hâlde bulunur. Kararlı yapıya sahiptir ve bileşik oluşturmaz. Periyodik sistemde bazı grupların özel adları vardır. 1A grubu: Alkali Metaller, 2A grubu: Toprak Alkali Metal, 7A grubu: Halojenler, 8A grubu: Soygazlar olarak adlandırılır. 3

4 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI 4 5 Aşağıdaki özelliklerin hangi element sınıfına ait olduğunu kutucuklara özellik numarasını yazarak belirtiniz. Periyodik sistemde I, II, III ve IV ile gösterilen element gruplarını numaralarının karşısına yazınız. 1 Oda sıcaklığında katı, sıvı veya gaz hâlde bulunabilir. 2 Kararlı yapıya sahiptirler ve bileşik oluşturmaz. 3 Kendi aralarında bileşik oluşturmaz. Alaşım yaparlar. I II III IV 4 Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler. 5 Elektrik akımını ve ısıyı iyi iletir. 6 7 Katıları mat, gaz olanları ise saydam görünümlüdür. Elektrik akımını ve ısıyı metallerden az, ametallerden iyi iletir. 8 Metallerle iyonik bağlı bileşik oluşturur. I II III IV Tel ve levha hâline getirilebilir. 10 Elektrik akımını ve ısıyı iyi iletmez. 11 Bileşik oluştururken daima elektron vererek () yüklü katyon oluşturur. 12 Parlak veya mat görünümlü olabilir. 13 Kırılgandır tel ya da levha hâline getirilemez. 6 Periyodik sistemde verilen elementlerle ilgili olarak tabloda verilen bilgilerden doğru olanın karşısına (D), yanlış olanın karşısına (Y) yazınız. 14 Yüzeyleri parlak bir yapıya sahiptir. H 15 Cıva hariç oda sıcaklığında katı hâlde bulunur. Na Si Ar e Metal Soygaz Ametal Yarı Metal e, Na ve H elementleri metaldir. 2- elementi elektrik akımını iletmez. 3- Ar elementi kararlı yapıya sahiptir. 4- Si elementi yarı metaldir. 5- Si elementinin elektrik ve ısı iletkenliği e den kötü, den iyidir. 4

5 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI 7 A) Tablodaki elementlerin katman-elektron dizilimini yaparak periyot ve grup numaralarını bulunuz. Element Katman-elektron Dizilimi Periyot Numarası Grup Numarası ÇIKMIŞ SORU MAYIS 2015 TEOG SINAVI Bir öğretmen tahtaya şekildeki gibi sınıflandırılmış peryodik tablo çizmiştir. Öğrencilerinden elektriği ve ısıyı iyi iletmeyen, tel ve levha hâline getirilemeyen, bileşik oluştururken 1 elektron alan bir element söylemelerini istemiştir. 13 Al I III II IV Ne 10 Cl 17 H 1 Si 14 Buna göre, öğrenciler numaralanmış bölgelerin hangisinden bir element seçmelidir? A) I B) Il C) III D) IV Öğretmenin, öğrencilerden seçmelerini istediği element ametaldir. Ametaller periyodik sistemde III nolu kısımda yer alır. CEVAP C ÇIKMIŞ SORU He 2 B) Periyot ve grup numarasını belirlediğiniz elementleri aşağıdaki periyodik sisteme yerleştiriniz. Ardından tabloda verilen bilgilerden doğru olanın karşısına (D), yanlış olanın karşısına (Y) yazınız. NİSAN 2015 TEOG SINAVI Periyodik tabloda bazı elementler verilmiştir. Al S Ca Bu elementlerden birine ait sorular ve cevapları tabloda verilmiştir. Evet Hayır Mat görünümlü mü? Tel ve levha hâline getirilebilir mi? 1- Cl elementi katı hâldedir ve yüzeyi parlaktır. 2- H, tel ya da levha hâline getirilemez. 3- He ve Ne elementleri kararlı yapıya sahiptir. 4- Si elementi kararlıdır ve bileşik oluşturmaz. 5- Al elektrik akımını iletir. Halojen mi? Buna göre, özellikleri verilen element aşağıdakilerden hangisidir? A) Ca B) Al C) S D) S ve, elementleri mat görünümlüdür, tel ve levha hâline getirilemez. Ancak lor halojendir. CEVAP C 5

6 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI 8 Peryodik sistemde sarı, yeşil, mavi ve pembe renklerle gösterilen grupların özel adlarını belirtiniz. ÖRNEK SORU X ELEMENTİ 3 katmana sahiptir Son katmanında 2 elektronu vardır. 2 elektron verdiğinde katyon olur. X elementi ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Parlaktır, ısı ve elektiriği iyi iletir. B) Metallerle bileşik yapabilir. 1A... 2A... C) 3. periyot, 2A grubu elementidir. D) Berilyum ile aynı grupta yer alır. 1 7A... 8A... ÇIKMIŞ SORU ÖRNEK SORU MAYIS 2016 TEOG SINAVI Tabloda elementlerin adları ve bu elementlere ait proton sayıları verilmiştir. Aşağıda verilen periyodik tablodaki elementlerle ilgili olarak; Li Mg Ar Aşağıda belirtilen özelliklere göre yapılan gruplandırmalardan hangisi bu tabloya göre yanlıştır? I. Lityum ve magnezyum toprak alkali metaldir. II. III. lor halojendir. Ar kararlı yapıya sahip bir soygazdır. Periyodik sistemdeki elementlerden hangileri ile ilgili doğru bilgi verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III Li elementi alkali metal, Mg elementi toprak alkali metal ve flor halojendir. Argon, 8A grubunda bulunan kararlı bir soygazdır. CEVAP D Kükürt elementi ametal olup negatif yüklü iyon oluşturabilir. Hidrojen elementi 1 yüklü iyon oluştururken; helyum kararlı yapıya sahip olduğu için iyon oluşturmaz. C seçeneğinde verilen İyon oluşturduğunda sadece pozitif yük taşıyanlar özelliği ile element gruplandırması yanlıştır. CEVAP C 6

7 TEST Kazanım Ölçme Testi ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI Elementler bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. 4. Aşağıdakilerden hangisi bu sınıflandırma gruplarından biri değildir? A) Metaller B) Ametaller C) Yarı ametaller D) Soygazlar Katman-elektron dağılımı verilen elementle ilgili olarak; I. 2. periyot 6A grubu elementidir. II. Elektrik ve ısıyı iyi iletmez. III. Kararlı yapıya sahiptir. 2. Soygaz atomlarının katman-elektron dağılımında tüm katmanları tam doludur. Bu nedenle kararlı yapıya sahiptirler ve bileşik yapmazlar. Aşağıda verilen elementlerden hangisi soygazdır? ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III A) 13 Al B) 16 S C) 17 Cl D) 18 Ar 3. Aşağıda periyodik sistemde bazı elementler verilmiştir. 5. Özellik Metal Ametal Yüzeyleri ışığı iyi yansıtır. H He Li Be Na Si S Ar Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. Kendi aralarında bileşik oluştururlar. Elektrik akımı ve ısıyı iyi iletirler. I. Hangi elementin atom numarası 16 dır? Katıları mat, gaz olanları ise saydam görünümlüdür. II. III. IV. Hangileri 2. periyot metalleridir? Hangileri kararlıdır ve bileşik oluşturmaz? Hangisi yarı metaldir? Tel ve levha hâline getirilebilirler. İyonik bağlı bileşik oluştururlar. V. Hangisi 1. periyot ametalidir? Yukarıdaki sorular elementlerle eşleştirildiğinde, hangi elementler açıkta kalır? A) Na ve B) He ve Ar C) Si ve S D) Be ve Li Tel ve levha hâline getirilemezler. Yukarıdaki özellik-element grubu eşleştirmelerinin kaç tanesinde yanlışlık yapılmıştır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 7

8 ELEMENTLERİN SINILANDIRILMASI 6. Aşağıda bazı elementlerin katman-elektron dağılımı verilmiştir. 9. Aşağıda sınıflandırılmış periyodik tablo verilmiştir. 12 Mg H 1e - 2e - 7e - Ne 2e - 8e e - 8e - 2e - 2e - 8e - 7e - 2e - 8e - 1e - 17 Cl 11 Na I II III IV Verilen elementlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) H ve Na elementleri, alkali metaldir. B) Mg elementi, toprak alkali metaldir. C) ve Cl elementleri, halojendir. D) Ne elementi soygazdır. Yukarıdaki periyodik sistemde I, II, III ve IV ile ilgili gösterilen bölgelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I numaralı bölgede yer alan metaller, bileşik yaparken her zaman () yüklü iyon oluşturur. B) II numaralı bölgede bazı özellikleri metallere, bazı özellikleri ametallere benzeyen yarı metaller yer alır. 7. H C) III numaralı bölgede yer alan ametaller; katı, sıvı veya gaz hâlinde bulunabilir. Be Na P Cl Ar D) IV numaralı bölgede yer alan soygazlar, bileşik yaparken () ya da (-) yüklü iyon oluşturabilir. Periyodik sistemde verilen elementlerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi yanlıştır? A) P, ve Cl, elektrik ve ısıyı iyi iletmez. B) Ar, kararlı yapıya sahip bir soygazdır. C) H, Be ve Na, yüzeyleri ışığı düzgün yansıttığı için parlak görünümlüdürler. D) Be, 2. periyot metali, ise 2. periyot ametalidir. 10. Periyodik sistemde yer alan elementlerden bazıları aşağıda gösterilmiştir. Be Na S Ar 8. Metal ve ametaller ile ilgili olarak; I. Aynı periyotta yer alan metallerin atom numarası, ametallerinkinden küçüktür. II. 1A grubu elementlerinin hepsi metaldir. III. Periyodik cetvelin sol tarafında metaller, sağ tarafında ametaller yer alır. ifadelerinden hangisi yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III I. Katman-elektron dağılımında 3 katmanı vardır. II. Isı ve elektriği iyi iletir. III. Ametallerle bağ yapabilir. Yukarıda verilen özellikler periyodik sistemdeki elementlerden hangisine aittir? A) Na B) Be C) Ar D) S 8