FEN BİLİMLERİ LGS 1. FÖY. 2 Ders Saati PERİYODİK SİSTEM. Ünite: 4. Periyodik Sistem. 8. sınıf. Neler Öğreneceğiz?

Transkript

1 . FÖY FEN BİLİMLERİ Maddenİn VE ENDÜSTRİ LGS Neler Öğreneceğiz? Ders Saati PERİYODİK SİSTEM Ünite: 4 Periyodik Sistem Periyodik Sistemin Özellikleri Elementlerin Periyot ve Gruplarını Belirleme Periyodik Sistem Bilim tarihi sürecinde bilim insanları elementleri benzer özelliklerinden yararlanarak sınıflandırmışlardır. Bu sınflandırma ile elementler daha kolay öğrenilebilir hale gelmiştir. Johann Döbereinier ( ) Benzer özellik gösteren elementlerden üçlü gruplar oluşturmuştur. Örneğin, klor, brom ve iyot bir grubu oluştururken; lityum, sodyum ve potasyumu başka bir grup oluşturacak şekilde sınıflandırmıştır. Alexandre Beguyer de Chancourtois (80-886) Silindir üzerinde, sarmal oluşturacak şekilde benzer fiziksel özellik gösteren elementleri dikey olacak şekilde sıralamıştır. Atom ağırlıklarına göre sıralama yapan Beguyer listede bazı bileşik ve iyonlara da yer vermiştir. John Newlands ( ) Elementleri artan atom ağırlığına göre sıralayan Newlands ilk sekiz elementten sonra benzer fiziksel ve kimyasal özelliklerin tekrar ettiğini belirtmiştir. Dimitri Mendeleyev ( ) Mendeleyev, elementleri atom ağırlıklarını göz önüne alarak yatay ve düşey olacak şekilde gruplar halinde modern periyodik cetvele benzer şekilde sıralamıştır. Lothar Meyer ( ) Meyer, elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sınıflandırmıştır. Elementleri, Mendeleyev ile aynı şekilde sıralamıştır. Henry Moseley (887-95) Elementleri artan proton sayısına göre sıralamıştır. Günümüzde kullanılan periyodik cetvel de proton sayısına göre sıralanmıştır. Glenn Seaborg (9-999) Periyodik cetvelin altına son iki sırayı eklemiştir. Böylece periyodik cetvele son şeklini vermiştir.

2 PERİYODİK SİSTEM Ünite: 4 Periyodik tablo ile ilgili çalışma yapan bilim insanları ve çalışmalarını eşleştiriniz. Aşağıda verilen kavram haritasına uygun bilim insanlarını yazarak tamamlayınız. Benzer özellik gösteren elementlerden üçlü gruplar oluşturmuştur Benzer sıralama yapmışlardır Elementleri artan proton sayısına göre sıralamıştır. Periyodik Cetvel 3 Elementleri, atom ağırlıklarına göre yatay ve düşey olacak şekilde gruplar hâlinde, modern periyodik cetvele benzer şekilde sıralamıştır. Atom numarasına göre sıralamıştır Silindir üzerinde, sarmal oluşturarak, benzer fiziksel özellik gösteren elementleri dikey sıralar oluşturacak şekilde sıralamıştır. Elementleri artan atom ağırlığına göre sıralamıştır. İlk sekiz elementten sonra benzer fiziksel ve kimyasal özelliklerin tekrar ettiğini belirtmiştir. Periyodik cetvelin altına son iki sırayı eklemiştir. Böylece periyodik cetvele son şeklini vermiştir. Elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sınıflandırmıştır. Mendeleyev ile aynı sıralamayı bulmuştur. ÖRNEK SORU XIX. yüzyılın başlarına gelindiğinde 45 element keşfedilerek tespit edilmişti. Bilim insanları bu ana kadar hiç üzerinde durmadıkları elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre sınıflandırmaya odaklanmaya başladılar. Bu anlamda ilk bilimsel çalışmayı Döbereinier yaparak çalışmalarını 89 yılında yayınladı. İlk kıvılcım olan Döbereinier in çalışmaları onlarca bilim insanına esin kaynağı oldu ve günümüzde son hali verilen periyodik cetvel ortaya çıktı. Elementlerin sınıflandırılmasının bizlere sağladığı en önemli katkı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Eksik elementler belirlenmiştir. Johann Döbereinier Alexandre Beguyer De Chancourtois John Newlands Dimitri Mendeleyev Lothor Meyer Henry Moseley Glenn Seaborg B) Elementler daha kolay ve öğrenilebilir hâle gelmiştir. C) Daha çok element keşfedilmiştir. D) Elementlerin proton sayısı belirlenmiştir. ÇÖZÜM: Benzer özelliklere göre elementlerin sınıflandırılması sayesinde, elementler daha kolay ve öğrenebilir hâle gelmiştir. CEVAP B

3 Ünite: 4 PERİYODİK SİSTEM Periyodik Sistemin Özellikleri Günümüzde, elementler periyodik sisteme artan atom numaralarına göre sıralanmıştır. Periyodik sistemde elementlerin sembolü ve atom numarası gibi bilgilere yer verilir.. Periyot. Periyot A H Lİ A Be Atom numarası H Element Sembolü 3A B 4A C 5A N 6A O 7A F 8A He Ne 3. Periyot 4. Periyot Na Mg B Grubu Elementleri Al Si P S Cl Ar 5. Periyot 6. Periyot 7. Periyot Periyodik sistemde yatay sıralara periyot adı verilir. Periyodik sistemde yedi tane periyot vardır. Nötr atoma ait elektron-katman dağılımında, katman sayısı periyot sayısına eşittir. 3 Periyot 3 Al : e - 8e - 3e - Periyodik sistemde dikey sütunlara grup adı verilir. 8 tane A ve 0 tane B grubu olmak üzere 8 grup vardır. A grubu elementlerinde grup numarası, son katmandaki elektron sayısına eşittir. Benzer kimyasal özellik gösteren elementler aynı grupta yer alır. Aynı periyotta bulunan elementlerin katman sayıları eşittir. Aynı grupta bulunan elementlerin son katmanlarındaki elektron sayıları eşittir ve bu elementler benzer kimyasal özellik gösterirler. 3

4 PERİYODİK SİSTEM Ünite: Periyodik sistem ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden doğru olanın karşısına (D), yanlış olanın karşısına (Y) yazınız. Yatay sıralara periyot adı verilir. Düşey sütunlara grup denir. 7 periyottan oluşur. Aşağıda verilen periyodik sistem ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden doğru olanın karşısına (D), yanlış olanın karşısına (Y) yazınız. He Li Be O Ne Na Mg Si S Ar K Toplam 8 tane grup vardır. Elementler artan atom ağırlıklarına göre sıralanmıştır. Katman sayısı, periyot numarasını verir. Aynı periyotta bulunan elementler benzer kimyasal özellik gösterir. A grubu elementlerinde son katmandaki elektron sayısı grup numarasını verir. 8 tane A grubu, 0 tane B grubu vardır. - O ve S aynı periyottadır. - Li ve K nin kimyasal özellikleri benzerdir. 3- Periyot numarası en büyük olan K dir. 4- Si, 4. periyot 3A grubundadır. 5- Grup numarası en büyük olan Ar dir. 4 Periyodik sistemde verilen elementlerin periyot ve gruplarını belirleyiniz. H He Be B C F Ne Na Mg P S Ca ÖRNEK SORU Periyodik sistem ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Elementler periyodik sisteme artan atom ağırlıklarına göre sıralanmıştır. B) Benzer kimyasal özellik gösteren elementler aynı grupta yer alır. C) Atoma ait katman-elektron dağılımında katman sayısı grup numarasını verir. Element Adı Sembol Periyot No Grup No Hidrojen B Karbon P Kükürt Flor Ca D) Atoma ait katman-elektron dağılımında son katmandaki elektron sayısı elementin periyodunu verir. ÇÖZÜM: Elementler periyodik sisteme artan proton sayısına göre sıralanmıştır. Katman-elektron dağılımında katman sayısı periyodu, son katmandaki elektron sayısı grup numarasını verir. Benzer kimyasal özellik gösteren elementler aynı grupta yer alır. CEVAP B 4

5 Ünite: 4 PERİYODİK SİSTEM Elementlerin Periyot ve Gruplarını Belirleme Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerini belirlemek için proton sayısı yani atom numarası kullanılır. Nötr hâlde bulunan bir element atomunun proton sayısı elektron sayısına eşittir. Elementlerin nötr haldeki katman-elektron dizilimine göre periyodik sistemdeki yeri belirlenir. Katman-elektron dizilimi yapılan bir atomda; katman sayısı elementin periyot numarasını, son katmandaki elektron sayısı ise grup numarasını verir. Katman Sayısı Son katmandaki elektron sayısı Periyot Magnezyum elementinin periyodik sistemdeki yerini belirleyelim. 3 Periyot : 3. Periyot Mg Mg : e - 8e - e - : A Grubu Oksijen elementinin periyodik sistemdeki yerini belirleyelim. Periyot :. Periyot O 8 O : e - 6e - : 6A Grubu Helyum elementinin periyodik sistemdeki yerini belirleyelim. Periyot :. Periyot He He : e - : 8A Grubu Elementlerin benzer özelliklerine göre sınıflandırıldığını öğrenmiştik. He elementinin bir katmanı vardır ve bu katmanı tam doludur. Bu nedenle kararlı olan He elementi, tüm elementleri kararlı yapıya sahip 8A grubu elementleri ile benzer özellik gösterdiği için 8A grubunda yer alır. Katman-elektron dizilimi verilen bir atomda; katman sayısı periyot numarasını, son katmandaki elektron sayısı ise grup numarasını verir. 5

6 PERİYODİK SİSTEM Ünite: Tablodaki elementlerin katman-elektron dizilimini yaparak periyot ve grup numaralarını bulunuz. Element 6 C Elektron-Katman Dağılımı Periyot Grup Aşağıda bazı elementlerin periyot ve grup numarası verilmiştir. Elementleri ve atom numaralarını belirleyiniz. Periyot Grup. Periyot 5A grubu Atom Element 3 Al 0 Ne. Periyot 8A grubu 3. Periyot 6A grubu. Periyot A grubu 4 Be Cl 7 H B 5 ÇIKMIŞ SORU MAYIS 04 TEOG SINAVI Bir bölümü görülen periyodik tabloda, bazı elementlerin sembolleri verilmiştir. A A 3A 4A 5A 6A 7A O F Cl 8A 9 F 3 Li Na He 4 Si Periyodik tablo Bu elementlerle ilgili olarak; I. Proton sayısı en küçük olan O, en büyük olan Cl dir II. F ve Cl atomlarının son katmanlarındaki elektron sayısı aynıdır. III. O ve F atomlarının elektron dizilimleri aynıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve II 8 Ar 6 S 7 N ÇÖZÜM: Proton sayısı en küçük olan O, en büyük olan Cl dir. Aynı grupta bulunan F ve Cl atomlarının son katmanlarındaki elekron sayısı aynıdır. Nötr atomların elektron dizilimleri birbirinden farklıdır. 5 P CEVAP B 6

7 Ünite: 4 TEST Kazanım Ölçme Testi PERİYODİK SİSTEM. Periyodik sistem ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) 7 periyot, 8 gruptan oluşur. B) Benzer kimyasal özellik gösteren elementler aynı grupta yer alır. C) Periyodik sisteme son şeklini Mendeleyev vermiştir. D) Elementler artan proton sayısına göre sıralanmıştır. 4. X ile Y elementlerinin katman sayıları aynıdır. Y ile Z benzer kimyasal özellik gösterir. Buna göre; X, Y ve Z elementlerinin periyodik sistemdeki yeri hangisi gibi olamaz? A) X Y Z B) X Y Z C) Z D) X Y Z. Aşağıda verilen bilim insanlarından hangisi elementleri artan proton sayısına göre sıralamıştır? 3. A) Döbereinier B) Moseley C) Newlands D) Mendeleyev K, L, M ve N elementleri ile ilgili olarak; I. K elementi,. periyot, 3A grubunda yer alır. II. III. M ve L elementleri aynı periyottadır. N ve M elementlerinin son katmanlarındaki elektron sayıları eşittir. ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) I, II ve III K L N M Y X 5. Mendeleyev çalışmalarını yaptığı dönemde, bütün elementler tam olarak keşfedilmemişti. Bu nedenle, hazırladığı periyodik sistemde bazı elementlerin yerlerini boş bıraktı. Ancak Mendeleyev boş bıraktığı yerlerdeki elementler hakkında tahminlerde bulunabiliyordu. Örneğin, alüminyum elementinin özelliklerinden yola çıkarak, henüz keşfedilmeyen galyum elementinin, bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri hakkında tahminlerde bulunabiliyordu. Galyum elementinin keşfi ile Mendeleyevin tahminleri doğrulanmış oldu. Mendeleyev in periyodik sisteminin bir bölümü B Al? Günümüz periyodik sisteminin bir bölümü Mendeleyev periyodik sistemin hangi özelliğinden yola çıkarak tahminlerde bulunmuştur? A) Aynı periyotta bulanan elementlerin katman sayıları aynıdır. B) Aynı grupta bulunan elementler benzer kimyasal özellik gösterir. C) Son katmandaki elektron sayısı grup numarasını verir. 3A D) Elementler proton sayısına göre sıralanır. B Al Ga 7

8 PERİYODİK SİSTEM Ünite: 4 6. A Grubu 7A Grubu 8A Grubu 9. Aşağıda periyodik sistemde bazı elementler verilmiştir. Mg He e - N e - 5e - Ne e - 8e H e - 8e - e - e - 8e - 7e - e - 8e - 8e - Ca 7 Cl 8 Ar F P Cl Ar Katman-elektron dağılımı verilen elementler yukarıdaki gibi gruplandırılmıştır. Buna göre hangi elementlerin grup numarası hatalı verilmiştir? A) Helyum ve Neon B) Azot ve Klor C) Helyum ve Azot D) Helyum, Azot ve Magnezyum Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Fosfor, klor ve argon aynı periyotta yer alır. B) Flor, 7A grubunda, kalsiyum ise A grubunda yer alır. C) Grup numarası en küçük olan hidrojen, en büyük olan ise argondur. D) Atom numarası en büyük olan Ar elementidir. 7. I :. periyot, 5A grubu II: 3. periyot, 3A grubu Periyot ve grup numaraları verilen elementlerle ilgili aşağıdakilerin hangisi yanlıştır? A) I in çekirdeğinde 7 protonu vardır. B) II nin atom numarası 3 tür. C) II, alüminyum elementi, I ise azottur. D) Her iki elementte aynı grupta yer alır. 8. Si, Al, Be, Mg ve He elementleri ile ilgili olarak; I. Si, Al ve Mg aynı periyotta yer alır. II. III. He ve Mg aynı grupta yer alır. Mg ve Be elementlerinin kimyasal özellikleri benzerdir. ifadelerinden hangisi yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III 0. Periyodik sistemde grup ve periyotların oluşumu ile ilgili olarak; I. Katman sayıları eşit olan elementler, aynı periyotta yer alır. II. III. IV. Son katmandaki değerlik elektron sayısı tüm elementlerin grup numarasını verir. Benzer kimyasal özellik gösteren elementler aynı grupta yer alır. Benzer fiziksel özellik gösteren elementler aynı periyotta yer alır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve III B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV 8