Evlat Edinme. Mevzuat /İşleyiş, Sıklıkla Sorulan Sorular

Transkript

1 Evlat Edinme Mevzuat /İşleyiş, Sıklıkla Sorulan Sorular

2 Bu kitap, ulusal/uluslararası evlat edinme hizmetine ilişkin, kişilerarası/korunma altında olan çocukların evlat edinme işlemlerine ait bilgileri içerir. Ulusal evlat edinme işlemleri: Bakanlığımızca, Türk Medeni Kanunun 320. Maddesi gereği yürürlüğe giren Küçüklerin Evlat Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzük Gereği Aracı Kurum yetkisi ile yürütülmektedir. Uluslararası Evlat Edinme İşlemleri: Bakanlığımızca, Lahey Ülkelerarası Evlat Edinme Sözleşmesi gereği Merkezi Makam yetkisi ile yürütülmektedir. Bu kitapçık; Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü (Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığınca hazırlanmıştır.)

3 EVLAT EDİNME ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARI ODAĞINDA YÜRÜTÜLEN BİR HİZMETTİR. 3

4 Artık evlat edinmeyi düşünmeye başladıysanız Henüz ebeveynlik için uygun yaşlardayken BAŞVURMAKTA GECİKMEYİN. 4

5 Sayın evlat edinme ebeveyn adayı Biliyoruz ki, evlat edinmek üzere başvuran ailelerimizin büyük çoğunluğu gibi siz de bu başvuruyu yapmadan önce karar vermek için uzun bir süreç geçirdiniz. Siz de biyolojik çocuğunuza sahip olabilmek için uzun bir süreçten geçerken gerek fizyolojik gerekse psikolojik olarak ciddi anlamda örselendiniz ya da çocuğunuz olmasına rağmen bir çocuğu hayata hazırlamak üzere ebeveyn sorumluluğunu alma konusunda hissettiğiniz sosyal sorumluluk bilinci ile başvurmaktasınız. Bu süreçte özellikle ailenizin ve sosyal çevrenizin sorularına ve soran bakışlarına maruz kaldınız. Karar verdiğiniz bu erdemli davranışın hemen sonrasında, artık bir an önce evlat edinerek çocuğunuza kavuşma isteğiniz tarafımızdan bilinmekte ve anlayışla karşılanmaktadır. Ancak evlat edinme hizmeti çocuğun yüksek yararı odağında yürütülen bir hizmettir. Bu nedenle, çocuklarımız adına başvuru sahiplerinin uygun ebeveynler olma durumu, alanında uzman ekibimiz tarafından hassasiyet gösterilerek değerlendirilmektedir. Ebeveyn olmak güçlüklerle başetmeyi göze alabilmek demektir. Bunu güzel ve vazgeçilmez kılan ise karşılık beklemeksizin verilen emektir. Evlat edinilen çocuğun ebeveyni olmak ise olası sürprizleriyle geri dönüşü olmayan tek yönlü bir yola girmeyi göze alabilmektir. Çıktığınız bu yolun açık olması dileğiyle. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 5

6 Evlat Edinme Nedir? Evlat edinme durumu evlat edindirilmeye uygun olan çocukla, durumu evlat edinmeye uygun kişi/eşler arasında hukuki bağlar sağlanarak, çocuk- ebeveyn ilişkisinin kurulmasıdır. 6

7 Evlat Edinmek Üzere Başvurabilir miyim? Siz ve eşiniz otuz yaşını doldurmuş veya en az beş yıldan beri evli iseniz evlat edinmek üzere başvuruda bulunabilirsiniz. (Ancak yapılan her başvuru çocuk yerleştirme ile sonuçlanacağı anlamı taşımamaktadır.) Yerleştirme / Evlat Edinme Evlat Edinmek Üzere Nereye Başvurabilirim? Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı iseniz ve Türkiye de yaşıyorsanız, ikamet ettiğiniz İl deki Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne, Yurt dışında ikamet ediyorsanız, bulunduğunuz ülkenin ülkelerarası evlat edinme merkezi makamı/yetkili birimine, başvurmalısınız. Nasıl Başvurmalıyım? Başvurunuzu önceden randevu alarak ve şahsen yapmalısınız. Eşler birlikte başvuruda bulunmalıdır. 7

8 Başvuru Randevusuna Gelirken Getirmem Gereken Belgeler Var mı? Bilgilendirme başvurusuna gelirken önceden hazırlayarak yanınızda getirmeniz gereken herhangi bir belge bulunmamaktadır. Başvuru Randevusu Nedir? Evlat edinme birimi, genel anlamda evlat edinme başvurusu için uygun koşullara sahip olma durumunuzu değerlendirecektir. Başvuru için uygun koşulları taşımanız halinde görüşmeye devam edilecektir. Yapılacak görüşmede; evlât edinilecek küçüklerin özellikleri, evlât edinmenin sosyal ve hukuki sonuçları ile evlat edinme koşulları hakkında kapsamlı olarak bilgilendirileceksiniz. Evlat edinme hakkında sorularınızı il müdürlüklerimizde ilgili görevli ile paylaşabilirsiniz. 8

9 Başvuruda Bulunmaya Karar Vermeniz Halinde; Bilgilendirme görüşmesinde evlat edinmeye karar vermeniz halinde İlk Görüşme Formu düzenlenir. Evlat edinme iş ve işlemleri ile süreç hakkında bilgi verilir. Hazırlamanız gereken belgelerin listesi verilir. Evlât edinmek üzere başvuran kişi veya eşler, evlât edinme işlemlerine ilişkin tüm yükümlülükleri kabul ve taahhüt ederler. 9

10 İleri Yaştayım Bir Yaşına Kadar Çocuk Evlat Edinebilir miyim? Evlat edinme hizmeti çocuğun yüksek yararı odağında yürütülen bir hizmettir. Evlat edinme ile amaçlanan ebeveyn çocuk ilişkisinin kurulmasıdır. Ebeveynlik için uygun yaşta olma kriteri; çocukla daha uzun süreli, kaliteli, sağlıklı, dinamik ilişki ile çocuğun; sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterliliğini sağlamak için belirlenmiştir. Ebeveynlik için uygun yaşta olma kriteri; çocuk odağında bir düzenleme olmakla birlikte aynı zamanda sizlerin de ilerleyen yaşlarda olmanız halinde yaşın gerektirdiği ihtiyaçlarınız ile olası kuşak çatışmaları riski göz önüne alınarak belirlenmiştir. Bu nedenle başvuru sahiplerinin ebeveynlik için uygun yaşta olması koşulu aranır. Evlat edinme birimi tarafından; evlat edinme mevzuatı gereği yanınıza yerleştirilebilecek çocuğun yaş grubu hakkında bilgilendirmede bulunulacaktır. Bebek yaşta çocuk evlat edinmek istiyorsanız, Henüz ebeveynlik için uygun yaştayken başvurun. Unutmayın! Geçen zamanla birlikte evlat edineceğiniz çocuğun yaşı da artacaktır. 10

11 Sırada Bekleme Süresini Kısaltabilir miyim? Çocuk tercihinde bulunurken; Cinsiyet tercihi yapmamanız, Yaş sınırını geniş tutmanız, büyük yaş, kardeş çocuk tercihinde bulunmanız, Çocuğun hukuksal durumuna ilişkin tercihte bulunmamanız, İl dışından da çocuk almayı kabul etmeniz, sırada bekleme sürenizi kısaltabilir. 11

12 Belgelerin Teslimi İçin Belli Bir Süre Var mı? Hazırlamanız istenilen belgeleri, başvuru tarihinden itibaren en geç iki ay içinde tamamlayarak teslim etmelisiniz. Bu süre içinde belgelerini sunmayanların başvuruları işleme konulmaz. Belgelerin sunulduğu tarih ve saat sıralamada esas alınır. Belgelerini süresi içerisinde teslim etmeyenlerin başvuruları işlemden kaldırılır. 12

13 Ailelerimiz Genellikle ( 0-1 ) yaş gurubu ve kimsesi olmayan bir çocuğu evlat edinmek istemektedirler. Bunun nedeni ise günün birinde ailesinin ortaya çıkarak çocuğu ellerinden alacakları korkusudur. ANCAK Bir çocuğun kimsesinin olmaması terk/buluntu olarak nitelendirilen grup için dahi mümkün olmayıp sadece ailesine ilişkin bir bilginin olmadığı anlamı taşımaktadır. UNUTMAYIN!!! Evlat edineceğiniz çocuk hangi yaşta ya da hangi grupta yer alırsa ailesinin ortaya çıkma riski her zaman vardır. 13

14 Yeterli koşulları taşımadıkları anlaşılanların başvuruları sosyal inceleme yapılmaksızın reddedilir. Sosyal İnceleme Süreci Nedir? Belgelerin incelenmesi sonucunda dosyanın işlemlerinin devam etmesine karar verilmesi halinde hakkınızda sosyal inceleme süreci başlatılır. İl müdürlüğü evlat edinme birimi tarafından haberli habersiz ziyaretler gerçekleştirilecektir. Yapılacak ziyaretler; evinizde, sosyal çevrenizde, iş çevrenizde vb olabilir. Sosyal inceleme sürecinde sizin evlat edinilecek çocuk/ çocuklar için uygun ebeveyn olma durumunuz ve koşullarınız ayrıntılı olarak incelenir ve değerlendirilir. İnceleme sürecinde haberli ve habersiz ziyaretler olacaktır. 14

15 Evlat edinilecek bir çocuğun ebeveyni olmak artı bir takım özelliklere de sahip olmayı gerekli kılmaktadır. & Mevzuatla belirlenen süreler içinde, sizden kaynaklanan nedenlerle aşamaların her hangi birinde gecikmeler olması durumunda dosyanız işlemden kaldırılır. Nasıl ki sizler evlat edinmek istediğiniz çocuğa ait tercihlerde bulunma hakkına sahipseniz, çocukların da kendini yetiştirmeye uygun ana babaya sahip olma hakkı vardır. Evlat edinme hizmeti verilirken bu tercih çocuk adına onun haklarını korumaktan sorumlu Bakanlığımız tarafından kullanılmaktadır. 15

16 Çocuk Yanıma Ne Zaman Yerleştirilecek? Dosyanızın uygunluğuna karar verilmesi halinde başvurunuz belge teslim tarihi itibariyle sıraya alınır. Sırada bekleme süreniz evlat edinilecek çocuğun yaş ve cinsiyetine göre değişir. Durumu evlat edinme hizmetinden yararlandırılmaya uygun olan çocuklar genellikle bir yaşa kadar olan grupta yer almaktadırlar. Çocuk Yanıma Nasıl Yerleştirilecek? Sıranız geldiğinde, dosyanızın işlemlerinden sorumlu olan görevli sizinle iletişime geçecektir. Çocukla tanıştırılmak üzere kuruluşa yönlendirileceksiniz. Evlat edilinecek büyük yaş grubu çocuklarda, uyum süreci öncesinde karşılaştırma süreci de planlanabilir. İl müdürlüğü ve kuruluş arasında yapılacak ortak değerlendirme sonucu uygun görülmesi halinde sizinle Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü arasında Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi imzalanır. Gerekli iş ve işlemlerin tamamlanmasını takiben çocuk yanınıza yerleştirilir. Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi Yükümlülüklerinizi Taahhüt Altına Alır. 16

17 Çocuğu Hemen Evlat Edinebilir miyim? Bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. (Türk Medeni Kanunun 305. Maddesi) Evlat edinme davası bir yıllık süre dolmadan açılamaz. Bir yıllık sürenin bitiminde evlat edinme davası açabilmeniz için il müdürlüğü tarafından yapılan izlemelerin sonucunda dosyanızın olumlu değerlendirilmiş olması gerekmektedir. Çocuğun hukuksal işlemleri gibi nedenlerle bu sürenin uzaması da söz konusu olabilir. 17

18 Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi Nedir? Süresi Nedir? Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü ile sizin aranızda imzalanan bir belgedir. Sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren bir yıllık evlat edinme öncesi geçici bakım süreci başlar. Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi ile bu süreçte, çocuğun bakım ve eğitimini Kurum denetiminde üstlenirsiniz. Bu Sözleşme yükümlülüklerinizi taahhüt altına alır. Evlat Edinme Sözleşmesi evlat edinme işlemlerinin tamamlanmasına kadar devam eder. İzlemenin herhangi bir aşamasında olumsuz kanaate varılması ya da Sözleşme hükümlerine riayet edilmemesi halinde Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi tek taraflı olarak iptal edilebilir. 18

19 Evlat Edinme İzleme Süreci Nedir? Çocuğun yanınıza yerleştirilmesinden, evlat edinme işlemi tamamlanıncaya kadar geçen süreçte ziyaretler gerçekleştirilir. Yapılacak bu izleme ziyaretleri haberli olabileceği gibi habersiz de olabilir. İzleme sürecinde gerektiğinde danışmanlık hizmeti verilir. Yapılan izlemeler raporlaştırılarak dosyanıza eklenir. İzleme süreci ve Evlat Edinme Öncesi Geçici Bakım Sözleşmesi evlat edinme işlemlerinin tamamlanmasına kadar devam eder. İzleme sürecinde bu evlat edinmenin çocuk için uygun olmayacağı kanaatine varılması halinde sürecin tamamlanması beklenmeksizin çocuk geri alınır. İzleme sürecinde haberli ve habersiz ziyaretler olacaktır. Her çocuğun kendini yetiştirmeye uygun ana babaya sahip olma hakkı vardır 19

20 Korunma Altındaki Her Çocuk Evlat Edindirilebilir mi? Başvuruda bulunan ailelerimizin büyük çoğunluğu korunma ve bakım altında bulunan tüm çocuklarımızın evlat edindirilebileceğine ilişkin bir yanılgı içinde bulunmaktadırlar. Ancak bir çocuğun evlat edinme hizmetinden yararlandırılabilmesi için koruma altında olsun yada olmasın durumunun hukuksal olarak uygun olması gerekmektedir. Bu nedenle kuruluşlarımızda korunma ve bakım altında bulunan tüm çocuklarımızın evlat edindirilemeyeceğini bilmenizde yarar bulunmaktadır. Çocuğun durumunun hukuksal olarak uygun olması demek; - Küçüğün ana ve babasının rızasının olması, (Türk Medeni Kanunun 309. Maddesi) - Rızanın, küçüğün veya ana ve babasının oturdukları yer mahkemesinde sözlü veya yazılı olarak açıklanarak tutanağa geçirilmesi, gerekir. Ya da - Kim olduğu veya uzun süreden beri nerede oturduğunun bilinmemesi veya ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun bulunması, - Küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesi, nedenleriyle ana babadan birinin rızası aranmaz. (Türk Medeni Kanunun 311. Maddesi) 20

21 Evlat Edinme İlişkisi Nasıl Kurulur? Evlat edinme kararı, evlat edinenin oturma yeri; birlikte evlat edinmede eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince verilir. Mahkeme kararıyla birlikte evlatlık ilişkisi kurulmuş olur. (Türk Medeni Kanunun 315. Maddesi) Çocuğun Biyolojik Ebeveyni Ortaya Çıkabilir mi? Evlat edinilen her çocuğun biyolojik ebeveyni günün birinde ortaya çıkarak çocuğunu arayabilir. Verilen rıza kararından vazgeçme riski her zaman bulunmaktadır. Çocuğun Biyolojik Ebeveynine Evlat Edinen Ailenin İletişim Bilgileri Kurum Tarafından Veriliyor mu? Evlat edinme ile ilgili dosya bilgileri Kurumumuz tarafından gizlilik ilkesine uygun olarak arşivlenmektedir. Ancak ilgili Mahkemece talep edilmesi halinde verilir. (Türk Medeni Kanunun 314 Maddesi.) Evlat edinme dosyanızla ilgili olarak yalnızca tarafınıza bilgi verilecektir. Sizin dışınızda hiç kimseye yazılı ya da sözlü bilgi verilmeyecektir. 21

22 Evlat Edinme Dosyasının Gizliliği? Evlat edinme ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler mahkeme kararı olmadıkça veya evlatlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz. (Türk Medeni Kanunun 314. Maddesi) Evlat Edineceğim Çocuğun Nüfus Kaydı Nasıl Olacak? Eşler tarafından birlikte evlat edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak evlat edinen kişi/eşlerin adları yazılır. (Türk Medeni Kanunun 314. Maddesi) Evlatlığın, miras ve başka haklarının zedelenmemesi, aile bağlarının devam etmesi için evlatlığın naklen geldiği aile kütüğü ile evlat edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ kurulur. Ayrıca evlatlıkla ilgili kesinleşmiş mahkeme kararı her iki nüfus kütüğüne işlenir. (Türk Medeni Kanunun 314. Maddesi) 22

23 Çocuğuma Evlat Edinildiğini Ne Zaman Söylemeliyim? Çocuk psikolojisi alanında yapılan çalışmalara göre çocukların bu durumu normal kabul ederek sorun yaşamamaları ve yaşatmamaları için evlat edinildiği uygun yaş ve zamanda mutlaka söylenmelidir. En uygun dönem çocuğun henüz sosyal yaşama tam olarak açılmadığı, anne ve babanın yaşamında birinci derecede önem taşıdığı okul öncesi (4 6 yaş) çağıdır. Çocuğunuzun; hazır olmadığı bir anda üstelik sizin dışınızdaki kaynaklardan öğrenme olasılığı çok yüksektir. Bu durum, hem sizin hem de çocuğunuzun yaşamında onarılamayacak yaralar açacaktır. Bu gerçeği saklamanın omuzlarınızda bıraktığı ağırlık, artarak her geçen gün biraz daha kendini hissettirecektir. Çocuğa evlat edinildiğini söyleme konusunda gerekli danışmanlık hizmeti verilmektedir. Çocuk evlat edinildiğini evlat edinen ailesinden öğrenmelidir. 23

24 Evlat Edinilen Çocuk Biyolojik Ebeveynleri Hakkında Soru Sorduğunda Nasıl Davranılmalıdır? Asla biyolojik ailesini kötüleyen ifadeler kullanmayın! Bu durum çocuğun kendi hakkındaki beni ailem istememiş duygusunun oluşmaması için büyük önem taşımaktadır. Bu açıklamalar, çocuğun gözünde gerçek ebeveynini, ne çok iyi ne de çok kötü görmesine ve biyolojik ebeveynleri hakkında gerçek olmayan hayaller kurmasına sebep olmamalıdır. 24

25 Söylerken şunlara dikkat etmeyi unutmayın! Kaygıdan uzak rahat bir duruş! Yalın, net, sade bir ifade! Yaşına uygunluk! Sorduğu kadarına yanıt! Ne az ne de çok 25

26 Herhangi bir çocuk / çocuklarla herhangi bir şekilde kurulan ebeveyn ilişkisi evlat edinme mevzuatı gereği olan iş ve işlemlerin yerine getirilmemesi halinde evlat edinme olarak nitelendirilemeyecektir! "Türk Medeni Kanunu 282. Madde - Çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur. Çocuk ile baba arasında soybağı, ana ile evlilik, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur. Soybağı ayrıca evlat edinme yoluyla da kurulur." 26

27 27

28 Bazı çocuklar annelerinin karnında değil anne ve babalarının kalplerinde büyür.