GÖNLÜNÜZCE GEÇİREBİLECEĞİNİZ BİR YARIYIL TATİLİ DİLİYORUZ

Transkript

1 Ç A N K A Y A R E H B E R L İ K V E A R A Ş T I R M A M E R K E Z İ 2015, ŞUBAT Sayı 3 GÖNLÜNÜZCE GEÇİREBİLECEĞİNİZ BİR YARIYIL TATİLİ DİLİYORUZ Yayına Hazırlayan Şermin Pınar YOGEV Yayın Kurulu Altan YAMAKOĞLU Serpil TOPALCA Gökçen KILIÇ Uğur GÜMÜŞ Şermin Pınar YOGEV Muharrem ÖZAKSOY Günsu ERTUNÇ Mürsel ALKAÇ Abdülkadir ATLAY

2 S a y f a 2 MUTLU ANNE BABALARDAN MUTLU ÇOCUKLARA Sevgili anne ve babalar, Toplumu kristal bir kaba benzetirsek çocuklar onun içerisindeki herhangi bir sıvı gibi o kabın rengini ve şeklini alırlar. Anne babalar olarak çocuklarımızla ilgilenirken aslında onlara kendi renk ve desenimizi verdiğimizi unutmamalıyız. Bizler duygu ve düşüncelerimizi, beklentilerimizi, geleceğe yönelik ideallerimizi, tavır ve davranışlarımızı kısacası bize ait olan renk ve deseni farkına varmadan çocuklarımızda görmek isteriz. Oysa değişen ve gelişen yaşam standartları bizim çocuklara işlemeye çalıştığımız bu renk ve desenin çok ötesinde olabilir. Dolayısıyla bu beklentiler bazen aynı ortamı paylaştığımız çocuklarımızın iç dünyalarında olumsuzluklar oluşturabilir. Oluşan bu olumsuzluklar çocukların arkadaş ortamında, okullarında, yaşadıkları sosyal çevrede kendini gösterir. Çocuğun sosyal çevresi tarafından kabul gören veya görmeyen davranışlar işte bizim aslında kendi iç dünyalarımızı yansıtan bu davranışlardır. Son günlerde sık sık tartışan anne-babasına sürpriz yaparak onları mutlu etmek isteyen bir çocuk anne babasına güzel bir hediye vermek ister ve iç içe geçmiş kutulardan oluşan bir paket hazırlar. Hazırlamış olduğu paketi anne-babası eve geldiklerinde heyecanlı bakışlarla size bir hediyem var diye ellerine tutuşturur. Anne-baba iç içe yerleşmiş kutuları açmaya başlarlar. En son kutucuğu da açıp içini boş görünce hem yaşadıkları sıkıntıların etkisiyle hem de beklentilerinin dışında bir hediye ile karşılaştıklarından olacak ne yani bize hazırladığın hediye içi boş küçücük bir kutu muydu diyerek onu bir kenara atarlar. O sırada çocuk korku içerisinde anne babasına şöyle seslenir: Ama o kutunun içerisinde sizin için biriktirdiğim en özel öpücüklerim vardı. Çocuklarımızla ilgilenirken kendi içimizde yaşadıklarımız, beklentilerimizi ve dolayısıyla davranışlarımızı farklılaştırmakta bu da çocuklarımızı anlamamızda zorlanmamıza sebep olmaktadır. Anne ve babalar olarak çocuklarımızı dinleyip anlamaya çalışmalı yavrularımız ile sevgi dolu saygıya dayalı el ele, gönül gönüle zamanı paylaşırken sevgi ve şefkatin yamaçlarında kol gezmeliyiz. Bu atmosferin içerisinde yetişen çocuklarımız da bizlere birer yük değil zenginlik olarak karşımıza çıkacaktır. Anne babanın evlatlarından daha büyük bir zenginliği var mıdır. Acaba? diye düşünmeli ve ona göre hareket etmeliyiz. Bilmeliyiz ki biz anne baba olarak karşılıklı bir biçimde kurduğumuz dünyamızda ne kadar huzurlu ve mutlu, güvene ve saygıya dayalı bir iletişim içerisinde olursak bu duygular da çocuklara farkında olmadan akacaktır. Böylece çocuklarımızla geçirdiğimiz zaman bize yük olmaktan çıkacak aksine huzur ve mutluluğumuzun kaynağı olacaktır ve biz bu kaynaktan doya doya içtiğimiz sürece bize ait olan dünyamız da alabildiğine zenginleşecek, renklenecektir. Bu renkler tıpkı denize atılan taşın etrafında oluşturduğu halelenmeler gibi içinde yaşanılan sosyal çevreye yansıyacaktır. Mürsel ALKAÇ Rehber Öğretmen

3 2015, ŞUBAT Sayı 3 S a y f a 3 OKUMA ÖNERİLERİ KÜÇÜK AĞACIN EĞİTİMİ Orjinal isim: The Education Of Little Tree Forrest Carter Say Yayınları / Edebiyat Dizisi ŞEKER PORTAKALI Yazar :Jose Mauro De Vasconcelos Orjinal isim: O Meu Pe de Laranja Lima Çevirmen :Aydın Emeç Yayın Evi :Can Çocuk Yayınları ERGENLİK ÇAĞINDAKİ ÇOCUĞUNUZU ANLAMANIN YOLLARI Yazar George H. Orvin Orjinal isim: Understanding The Adolescent HYB Yayıncılık / Yayınevi Genel Dizisi

4 S a y f a 4 DELİKANLI BEYİNLER Ergenlik çağı hem ergenler hem de aileleri için fırtınalarla dolu geçen, çocukluk çağının bitip yetişkin hayata geçişi içeren, hem biyolojik, hem de psikolojik olarak tam bir ortada kalmışlık dönemidir. Halkımız yıllardır bu gençleri deli-kanlı olarak tabir etmiş, yani onların yetişkin ve çocuklardan farklı olduğunu gözlemleyip, bu güzel tanımı koymuşlardır. Aslında sadece erkekler için değil kızlar içinde geçerli olan bu tanımda anlatılmak istenen kavram delilik değil, delikanlıların daha coşkun, daha sabırsız, daha hızlı daha dürtüsel olduklarıdır. Bu toplumsal gözlemleri artık bilimsel olarak da açıklayabilmekteyiz. Yapılan araştırmalar ergenlerin beyin gelişimi ile ilgili birçok heyecan verici bulguyu su yüzüne çıkarmıştır. Araştırmalar ergen beyninin daha gelişim basamaklarını tamamlamamış olduğunu ve hatta beyin gelişimi için en önemli fırça darbelerinin yirmili yaşların başına kadar sürdüğünü göstermiştir. Çocukluktan genç yetişkinliğe beyin gelişimi Ergenliğin sırrını çözmek için öncelikle ergenlerin gelişimini anlamak gerekir. Ergenler ve ailelerine hizmet veren hekimlerin (bireylerin), ergenlik çağında beyinde oluşan anatomik ve nörobiyolojik değişiklikleri bilmeleri aileyi bilinçlendirme açısından çok yararlı olacaktır. Ergenlik, beyin gelişiminin mükemmel olarak tamamlanabilmesi için bir fırsatlar dönemidir. Kranial sistem aşağıdan yukarıya doğru gelişimini tamamlar. Yani aşağı bölgelerden beyin sapı ve orta beyin önce tamamlanır. Bu bölgeler beynin sağ kalma merkezleridir, örneğin ısı ayarı ve kan basıncı gibi işlevleri düzenlerler. Üst merkezler olarak tanımlanan serebral korteks ve amigdala ise ergenlik döneminde hala gelişimini tamamlayamamıştır. Amigdala ve limbik sistem beynin duygusal algı merkezleridir. Serebral korteks ise mantık, düşünce üretimi, yargılama becerisi gibi yüksek fonksiyonlu işlevlerin merkezidir. Ergenlik döneminde serebral korteks büyük değişikliklere uğrayarak erişkindeki halini alır. Beynin en ön kısmında alnın tam arkasında yer alan bölge prefrontal kortekstir. Bu bölge yargılama, dürtü kontrolü, organizasyon becerisi, planlama ve yürütme gibi erişkin hayatının vazgeçilmez unsurlarını yönetir. Büyüme atağı 9-10 yaşlarında başladıktan sonra prefrontal korteks kalınlaşmaya başlar 11 yaşında hız kazanır ve erken erişkin dönemine kadar sürer. Bu dönemde tecrübe edinilen yeniliklerin beyinde yeni ağların, bağlantıların oluşmasını sağlarken, uyarılmayan beyin bu özelliklerini kaybedecektir. Ergenlerle basit ve net konuşmak ve gerekirse tekrarlayıcı olmak gerekir. Ergenler büyüdükçe düşünce hızları artar. Yargılama yetileri geliştikçe nasıl ve niçin sorularını sıkça sorarlar, soyut düşünce yetileri gelişir ve karar verme becerileri artar. Fakat prefrontal korteksin diğer merkezlere göre geç gelişmesi nedeniyle önceliklerini belirleme, planlama ve organizasyonda sorunlar yaşarlar ve bu yüzden hala ailelerinin desteğine ihtiyaç duyarlar. Çocuklardan farklı olarak canlandırma, münazara, senaryolar ile tartışma gibi katılımcı çalışmalarla daha iyi öğrenirler. Ergen beyninin birçok uyarıcıya ihtiyacı vardır. O yüzden ders dışında da çeşitli hobilerle bu uyarıların sağlanması, ders çalışma potansiyellerini de artıracaktır. Ergenlerin beyinleri yeni uyaran ve bilgileri erişkinlerden daha değişik değerlendirirler. Erişkinler bilgileri frontal lopları yani mantık yürütme merkezleri ile karşılarken, ergenler öncelikle duygu merkezi olan amigdalayı kullanırlar. Bu yüzden de olaylara karşı aşırı duygusal tepki verme, alınganlık ya da aşırı sevinç onların doğasında vardır. Aynı zamanda gelişimsel olarak duyguları algılamaya erişkinler kadar hazır olmadıkları için bazen duyguları yanlış yorumlayabilirler. Örneğin anne babanın onlara karşı duydukları üzüntü ve endişeyi, sinirlilik veya öfke olarak algılayıp, buna göre tepki verirler. Ebeveyn ve eğitimcilerin yapması gereken, kendi duygularını onlara net bir şekilde açıklamak, onların duygularını söze dökebilmelerine sık sık bu sana kendini nasıl hissettirdi şeklinde sorular sorarak yardımcı olmaktır.

5 2015, ŞUBAT Sayı 3 S a y f a 5 Ergenlerde cinsiyete göre beyin gelişimi de farklıdır. Erkeklerde testesteron etkisiyle nöral bağlantıların ağırlıkta olduğu beyaz cevher gelişirken, kızlarda gri cevher ön planda olgunlaşır. Bu değişim kızların sözel ifadelerinin daha üstün olmasını, bilgi değerlendirme ve birçok işi beraber yapma yetilerinin ön plana çıkmasını sağlarken, erkekler üç boyutlu algı, yön bulma ve matematik gibi uzaysal düşünce yetilerinde gelişim gösterirler. Kızlarda hipokampus östrojen etkisiyle gelişip onlara sosyal dayanışma becerileri, karmaşık ilişkiler içinde yer alma yetileri kazandırır. Hormonlardan etkilenerek büyüyen hipofiz bezi ve amigdala erkekleri bazı korku ve tehlikeyle mücadeleye yatkın kılar. Erkeklerin kızlara oranla daha kısa dikkat sürelerine sahip olmaları ve ders çalışırken daha çok ara alıp hareket etmek istemeleri bu yüzdendir. Ergenler, alkol ve uyuşturucu maddelerin bağımlılık yapıcı etkilerine daha açıktırlar. Bir ergen bu maddeleri ne kadar erken tüketmeye başlarsa, bağımlılığa o kadar açık olur. Maddelerin bu dönemde verdikleri hasar, erişkin hayatlarında kalıcı bozukluklara neden olur. Bu nedenle ergenleri alkol ve uyuşturucu maddelerden korumak sadece ebeveynlerin görevi değil, toplumsal bir sorumluluktur. Ergenleri alkolden korumak için öncelikle onları bu tarz heyecanlara iten nedenlerin ayırtına varılmalıdır. Sadece anatomik ve biyolojik olgunlaşma değil, yaşanan psikolojik olumsuzluklar da ergenleri alkol ve uyuşturucu maddelere itebilir. Özellikle aile içi şiddet, evde uyaran eksikliği, çok çalışan/tek anne veya baba tarafından uzun süreli yalnız bırakılma, duygusal ve fiziksel şiddet içeren ilişkiler içinde olma ergenlerin duygulanımlarını bozar. Kendini kaygılı, mutsuz ve umutsuz hisseden ergen bu duygulardan kurtulmak için geçici de olsa bu bunaltısını söndürecek olan maddelere yönelebilir. Ergenlikte uyku bozuklukları doğaldır. Ergen beyninde oluşan bir başka önemli değişiklikte çocuklukta daha erken salınan uyku hormonu melatoninin, ergenlikle beraber iki saat daha geç salınması ve sabahları vücutta daha uzun süre kalmasıdır. Ergenlerde oluşan geç yatma isteği ve sabahları kalkmakta güçlük bu hormonal değişiklikten dolayıdır. Özelikle gece geç saatlerde şiddet içeren bilgisayar oyunlarından uzak tutulmaları, çay, kahve, kola gibi kafeinli içecekleri içmemeleri, hareketli film ve dizileri izlememeleri uyku kalitesi açısından önemlidir. Geceleri ılık duş, loş ışıkta kitap okuma, sabahları uyku açıcı fiziksel aktiviteler uyku sorunu için çözüm olabilir. Ergenlerin gecede 9 saatlik uykuya ihtiyaçları vardır. Günde 6 saat veya daha az uyuyan gençlerde depresyon ve dikkat problemleri daha çok görülür. Ergenlerin doğru karar verme, yani yargılama merkezleri daha gelişim halindedir. Bu yüzden ergenler, heyecan verici uyaranları yetişkinlerden daha farklı değerlendirir. Ergenler aldıkları kararların ve yaptıkları davranışların sonuçlarını yetişkinler kadar iyi tartamazlar. Yani ergenler biyolojik olarak heyecan aramaya yatkındırlar. Onların bu ihtiyacı göz ardı edilmemeli ve heyecan verici olumlu aktivitelere yönlendirilerek doyurulmalıdır. Örneğin tırmanma, uzak doğu sporları, toplu sporlar, müzik aktiviteleri gibi heyecan verici işlerle uğraşan ergenlerin prefrontal korteksleri güçlenirken, risk değerlendirme ve yargılama yetileri gelişir. Aksi halde zaten heyecan ve risk arayan ergen okuldan kaçma, suç işleme gibi davranışlara yönelecektir. Bu yüzden uyuşturucu madde kullanımına daha yatkın olurlar. Bu maddeler daha oturmamış beyin kimyasal sisteminde ruhsal bozukluklar için zemin hazırlar. Ergenlik, fırtınalarla dolu olduğu kadar fırsatlarla da dolu bir dönemdir. Güvenli bir ortamda, uygun ve heyecan verici uyaranlarla büyüyen ergen topluma özgüven ve sağlam bir kişilik yapısı ile girer. Ebeveynler, eğitmenler ve hekimler bu dönemin daha rahat atlatılması için ergenlere yardımcı olabilirler. Öncelikle hormonal ve beyin gelişimini sürdüren, anne ve babanın ördükleri kozayı yırtıp kendi kimliklerini oluşturmaya çalışan ergenlerde belli ölçüde öfke ve çelişkinin, duygusal patlamaların, risk alıcı davranışların ve dürtüselliğin normal olduğunu kabul etmemiz gerekir. Onların karar verme yetilerini beslememiz, yeteneklerini geliştirmesini sağlamamız, heyecan arayışlarını olumlu ve zevkli aktivitelerle karşılamamız, stresle baş etmelerine yardımcı olmamız ve yardımcı olamadığımızı düşünüyorsak bir uzmanın görüşünü almamız gerekir. Bütün bu stratejiler ergenlerin sağlam ve güçlü beyin gelişimine katkıda bulunacak, topluma sorumluluk sahibi ve sağlıklı bireyler yetiştirmemizi sağlayacaktır. Dr. Ali Sarper TAŞKIRAN Çocuk, Ergen ve Erişkin Psikiyatrisi Uzmanı Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi

6 S a y f a 6 ANNE BABALARIN DA SORUNLARI OLUR Kimi anne babalar çocuğunu sorunlardan korumaya çalışırken sorumluluktan da korumaktadırlar. Modern toplum ve kent yaşamı, geleneksel toplumdan farklı bir aile modeli ve ilişkileri doğurmuştur. Ülkemizde özellikle 80 li yıllardan sonra çocuk yetiştirmede ve çocuk eğitiminde anne-babanın rolü ve etkisi fark edilmiş, özel eğitim ve okul öncesinde anne-babalar eğitim sürecinde eğitimci ve ilk öğretmen olarak algılanmaya başlanmıştır. Anne babaların çocuk eğitimi üzerinde etkisi fark ettirilmeye çalışılmış, anne babanın aile eğitimi konusunda gereksinim hissetmesi ile de 90 lı yıllardan günümüze kadar da artan bir şekilde çeşitli kurumlar tarafından aile eğitimi programları hazırlanmış ve uygulanmıştır. Bu programlarda anne-babanın çocuğunun gelişim özelliklerini yaş düzeyine göre değişen bir şekilde tanıması, çocuğun fizyolojik, sosyal, ekonomik, duygusal ve ruhsal gereksinimleri ve bunları karşılamak konusunda sorumlulukları hakkında bilgi sahibi olması, çocuğuna iyi bir gelecek sağlayabilmek için anne babanın neler yapabileceği anlatılmaya çalışılmıştır. Çocuğun iyi bir eğitim görmesi, sınavlarda başarılı olabilmesi, iyi meslek sahibi olabilmesi, bağımsız bir yaşam kurabilmesi konularında anne babanın nasıl destekler sunabileceği hakkında mesajlar verilmiştir. Bu eğitimler sayesinde anne babalar çocuğunu nasıl dinleyeceği, daha iyi nasıl anlayacağı, anladığını ona hangi dille ifade edebileceği, çatıştıklarında hangi yöntemleri kullanabilecekleri, nasıl model olabilecekleri konularında bilgi sahibi olmuşlardır. İyi de olmuştur Anne babalar çocukları üzerinde etki ve sorumluluklarını daha iyi fark etmişler ve bu doğrultuda çabalar göstermişlerdir. Belki bununla ilintili olarak yeni nesil fizyolojik, sosyal, ekonomik, duygusal ve ruhsal gereksinimlerinin farkında olan, bunları ifade ve talep edebilen bireylerden oluşmaktadır. Ancak kanımca Aile Eğitiminde ihmal edilen bir yön, aksak bir taraf var. Aileyi kabaca anne baba ve çocuklardan oluşan sosyal yapı olarak tanımlıyorsak bu yapı içerisinde çocukların etki ve sorumluluklarını da gözetmemiz gerekir. Özellikle ergenlik döneminde çocuğun anlaşılması, anne babanın çocuğunu anlayarak tutum ve davranışlar geliştirmesi çok önemlidir. Diğer yandan anne babanın aldığı eğitim sonucu meydana gelen davranış değişikliği konusunda çocuğun bilgi sahibi olmaması, bu davranış değişikliğinin algılanması ve kalıcı olması konusunda yetersizlikler doğurmaktadır. Çocuk büyürken anne babalarında yaşamı devam eder. Anne babaların da gereksinimleri vardır. Yeni cep telefonuna, yeni arabaya, yeni eşyalara, yeni giysilere, arkadaşları ile bir şeyler yapmaya, bir yerlerde bir şeyler içmeye, dışarıda yemek yemeye, konserlere-sinemaya-tiyatroya gitmeye, birkaç saatliğine bile olsa yalnız kalmaya, hatta tembellik yapmaya ihtiyaçları vardır. Anne babalar da genç yetişkin, yetişkin, orta yaş, ilk yaşlılık, yaşlılık gibi gelişimsel dönemlerden geçerler. Anne babalar birbiriyle çatışabilirler. İş sorunları yaşarlar. Geçim dertleri vardır. Çocuklarının gelecek kaygısı ile kaygılıdırlar. Orta yaş bunalımları olur. Menopoz ve andropoz yaşarlar. Kendi anne babalarının hastalıkları olur ve bunlarla da ilgilenmek zorundadırlar. Anne babalar da bunalım yaşarlar. Sevinirler, üzülürler, öfkelenirler ve hatta korkarlar. Gelecekten korkarlar. Hastalıktan korkarlar. Yalnız kalmaktan korkarlar. Arkadaşlarını, sevdiklerini, eşlerini kaybetmekten korkarlar. Ölmekten korkarlar Anne babaların da çocukları tarafından dinlenilmeye, anlaşılmaya, anlayışla karşılanmaya ihtiyaçları vardır. Anne babaların da sorunları olur. Kendi sorunları varken çocuklarının desteğine ihtiyaç duyabilirler. Aile eğitimleri ile anne babalar çocuklarını anlamaya, onların sorun yaşamamaları, sorun çıktığında da baş edebilmeleri için gerekli önlemleri almaya çalışmaktadırlar. Bazen aşırı önlem almak, risklerden korumak gelişimi engellemek gibi bir sonuç da doğurabilir. Kimi anne babalar çocuğunu sorunlardan korumaya çalışırken sorumluluktan da korumaktadırlar. Yaşamın içerisinde diğerinin sorunlarının çözümünde sorumluluk alabilmek hem duygusal bir ihtiyaç hem de gelişimsel ve yaşamsal bir görevdir. Sanırım bu aile eğitimleri sürerken, çocuklarımıza sen önemlisin, kişisel gelişim önemli demekle birlikte, diğerini anlamak, başkaları için bir şeyler yapmaktan keyif almak, biz olmak da çok önemli mesajlarını daha güçlü bir şekilde verebilmeliyiz. Muharrem ÖZAKSOY Psikolog

7 2015, ŞUBAT Sayı 3 FİLM ÖNERİLERİ S a y f a 7 Yapımı: Brezilya Tür:Dram Süre:99 Dak. Yönetmen:Marcos Bernstein ŞEKER PORTAKALI Oyuncular:José De Abreu, João Guilherme Ávila, Caco Ciocler, Eduardo Dascar, Ricardo Bravo Senaryo:Marcos Bernstein, Melanie Dimantas Yapımcı:Katia Machado Diğer Adı:My Sweet Orange Tree FORREST GUMP Vizyon Tarihi:06 Temmuz 1994 Yapımı: ABD Tür:Dram, Romantik Süre:142 Dak. Yönetmen:Robert Zemeckis Oyuncular:Tom Hanks, Robin Wright, Gary Sinise, Sally Field, Mykelti Williamson Senaryo:Eric Roth Yapımcı:Wendy Finerman, Charles Newirth Pİ NİN YAŞAMI Yapım: 2012 Amerika Tür: Aksiyon, Macera Süre: 127 dakika Yönetmen: Ang Lee Oyuncular: Gérard Depardieu, Tabu, Suraj Sharma, Andrea Di Stefano, Irrfan Khan

8 S a y f a 8 AKRAN ZORBALIĞI ÖNLEME PROGRAMI GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu Akran Zorbalığı Önleme Programı öykü ve kompozisyon yarışmasında derece alan I. Kademe öğrencilerimizin çalışmaları MUTLU OKUL (BİRİNCİLİK) Ankara nın güzel sokaklarından birinde kardeşliğin, arkadaşlığın ve sevginin kıymetinin bilindiği bir okul varmış. Bu okulda herkes birbirine yardım eder, birisi zor durumda kalınca diğerleri yanına koşar, birinin kalemi, silgisi yoksa diğeri verirmiş. Öğrenciler, öğretmenlerine saygılı ve nazik davranmaktan bıkmaz, sihirli sözcükler olan lütfen, teşekkür ederim, rica ederim ve özür dilerim sözlerini kullanmaktan vazgeçmezlermiş. Kısa süre önce çevre okullardan birinden bir çocuk gelmiş. Bu çocuk geldiğinden beri bir garip davranıyormuş. Kötü söz söyleme, birilerini incitme, itme ve onları tehdit etme gibi birçok kötü davranış gösteriyormuş. Arkadaşlarının iyi davranışları karşısında bile kötü davranmaktan vazgeçmiyormuş. Öğretmenleri uyarmış, vazgeçmemiş, arkadaşları uyarmış, vazgeçmemiş. Anne ve babasının uyarılarına zaten hiç kulak asmıyormuş. Bu kötü davranışlarından dolayı çevresinde hiç arkadaşı yokmuş. Günlerden bir gün okul bahçesindeki yüksek ağaçlardan birinde mahsur kalmış. Bütün çabalarına rağmen bir türlü aşağı inememiş. Onu gören arkadaşı, koşarak öğretmenine haber vermiş. Çocuk, arkadaşının bu davranışı karşısında çok şaşırmış. Arkadaşının yerinde kendisi olsa dalga geçer, kötü sözler söyler ve yardım etmeyi hiç aklından bile geçirmezmiş. Öğretmeninin de yardımıyla çocuğu aşağıya indirmişler. Çocuğun yaşadığı bu olay, ona büyük bir ders olmuş ve güzel davranmanın önemini anlamış. Bir daha da arkadaşlarına kötü davranmamış. ZORBA ÇOCUK VE AHMET (İKİNCİLİK) Irmak BEKDEMİR 3/A GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu Güzel bir ilkbahar sabahı, Ahmet çok mutlu bir şekilde uyanmış. Kahvaltısını yapıp dişini fırçalamış. Annesinden harçlığını alıp okula gitmek için yola çıkmış. Teneffüste bir çocuğun, birinci sınıfa giden küçük bir çocuğundan zorla para istediğini görmüş. Küçük çocuk yardım istercesine Ahmet e bakmış. Fakat Ahmet, korkudan yardım edememiş. Ertesi gün kötü çocuk Ahmet e Korkak!! diyerek bağırmış. Ahmet in tüm paralarını zorla almış. Bir gün sonra, Ahmet sınıfındaki güçlü çocukları toplayarak para toplayan kötü çocuğu dövdürmüş. Eve gelince annesine zorba bir çocuğu nasıl dövdürttüğünü anlatmış. Çocuğa iyi bir ders verdiğini ve bir daha zorbalık yapamayacağını anlatmış. Bunun üzerine annesi de; Sen de o kötü çocuk kadar zorbasın. Senin yaptığın da hiç güzel bir şey değil. Böyle sorun çözülmez. Bizlerden ve okuldan yardım isteyerek konuyu halledebilirdin, demiş. Ahmet yaptığı yanlışın farkına varmış. Sorunları bir daha böyle çözmemeye karar vermiş. En önemlisi, zorbalığı bırakmış. ZORBALIK KÖTÜLÜK (ÜÇÜNCÜLÜK) Eylül YILDIZ 3/A GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu Bir yaz günü hava sıcak ve güneşliydi. Okulların kapanmasına az kalmıştı. Ödevleri az olan çocuklar okuldan gelince yemeklerini yedikten sonra parka gittiler. Ali, Cemre, Eren ve Ceren parkta buluşup oyun oynamaya başladılar. Güzel bir şekilde oyun oynarlarken yanlarına Hüseyin geldi. Hüseyin oyuna katılmak istedi; ama çocuklar oyuna katılmasına izin vermediler. Aslında oyuna kim isterse katılabilirdi, ama Hüseyin olmazdı. Çünkü Hüseyin oyun kurallarına uymayan bir çocuktu. Çocuklar bu yüzden onunla oynamak istemiyorlardı. Hüseyin onlara çok kızdı ve yine onları tartaklamaya, tekmelemeye ve küfür etmeye başladı. Çocuklar da ona kızmaya başladılar. "Okulda da böyle yapıyorsun, parkta da böyle yapıyorsun senden hiç rahat yok mu?" diye tartışırken olayı çocukların öğretmeni gördü. Hemen yanlarına gidip neden tartıştıklarını sordu. Çocuklar da olayı anlattılar. Öğretmen Hüseyin e yaptıklarının iyi bir davranış olmadığını, böyle devam ederse hiç arkadaşının kalmayacağını, söyledi. Hüseyin arkadaşlarından, öğretmeninden özür diledi ve evine gitti. Eve gidince yaptıklarını düşündü; ailesini ve arkadaşlarını ne kadar üzdüğünü fark etti. Akşam yemeğinden sonra ailesinden de özür diledi ve bir daha böyle davranışlar yapmayacağına söz verdi. Bir daha arkadaşlarına kötü davranmadı ve onlarla iyi geçindi. Bundan sonra arkadaşları onu her oyuna aldılar ve böylece hep beraber güzel geçindiler. Yazel ELİAÇIK 3/A GOP Necla İlhan İpekçi Ortaokulu

9 2015, ŞUBAT AKRAN ZORBALIĞI ÖNLEME PROGRAMI GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu Akran Zorbalığı Önleme Programı öykü ve kompozisyon yarışmasında derece alan II. Kademe öğrencilerimizin çalışmaları S a y f a 9 ZORBALIK SÖZLÜĞÜ (BİRİNCİLİK) Aşağıda belirtilen birçok cümle; büyük öğrencilerin, küçük öğrencilere zorbalık uygulamaya çalışırken kullandığı cümlelerdir. Bu cümlelerden herhangi biri size söylendiğinde ortamdan acilen uzaklaşmanız yararınıza olacaktır. Hey küçüüük! : Bu sesleniş, aşağılayıcı bir üslup içermektedir. Bunu söyleyen kişi büyük olasılıkla ya topunuzu ya da paranızı isteyecektir. Bu sözü duyduğunuz an ortamdan uzaklaşınız. Gelsene bu tarafa. : Bu cümle edepsiz zorbaların favorisidir. Hem sizi ayağına çağırıp sonra da kötü bir şey yaparlar. Gel gel korkma, yamyam değiliz biz! : Özellikle yedi ve sekizinci sınıfların en çok kullandığı yalandır. Cümlede belirtilenin aksine korkmanız gerekmektedir; ayrıca onlar bir nevi yamyamdır. Biz de futbol oynayalım mı? : Bu bir soru cümlesi değil emir cümlesidir. Sizinle kaba saba bir şekilde oynadıktan sonra %99 olasılıkla topunuzu alıp giderler. Not: Arkalarından koşup topu almaya çalışmanız hiçbir işe yaramayacaktır. Büyük öğrenciler size pis pis bakıp fısıldaşıyorsa büyük olasılıkla sizinle ilgili bir planları vardır. O fısıldaşmalar bazen yüksek sese dönüşebilir. İşte bunlardan bazıları; Oğlum para lazım! Bak şu çocuktan şıkır şıkır ses geliyor! : Bu durumda sizden para isteyeceklerdir. Hızlıca işinizi hâlledip sınıfa dönmeniz önemle rica olunur. Kanka canım sıkıldı benim ya, şu veletlerle uğraşalım mı? : Canları sıkıldığından size bulaşacaklardır. Gerisini siz hayal edin. Size zararı dokunabilecek bakışlar. Aslında tek bir bakış vardır, o da kafalarını çevirip bön bön bakmalarıdır. Sizden para isteme, topunuzu alma olayları sıklaştıysa öğretmeninize başvurunuz. Altın Kural: Okulda grup hâlinde geziniz (özellikle zorbaların yanından geçerken). Tek başınıza ücra koridorlarda dolaşmayınız. Sizi köşeye sıkıştırmalarına izin vermeyiniz. Zeynep ÇOLAKOĞLU (7/B) GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu

10 2015, ŞUBAT AKRAN ZORBALIĞI ÖNLEME PROGRAMI GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu Akran Zorbalığı Önleme Programı öykü ve kompozisyon yarışmasında derece alan II. Kademe öğrencilerimizin çalışmaları S a y f a 10 HERKESİN KIRILABİLECEK BİR KALBİ VARDIR (İKİNCİLİK) İnsanlara kolay gelir birbirleriyle alay etmek. İç yüzünü bilmeden, tanımadan, elinde olmayan bir hatasıyla dalga geçmek; bir insanın iyi yönlerini görüp onunla mutlu olmaktan daha kolay gelir. Bilinmez ki bu alaylara maruz kalan kişilerin, içinde yaşadıklarının onlara ne kadar zarar verdiğini Bizlerin de elbet başına gelmiştir böyle durumlar. Özellikle de çocuklar arasında çoktur. Akranlarıyla dalga geçip etrafındakilere rezil etmenin kendini havalı göstereceğini düşünür çocuklar. Bu bilinçsiz davranışı yaparken karşısındakinin insan olduğunu unuturlar. O kişi çocuk da olsa yetişkin de olsa insandır sonuçta. Duyguları vardır. Kırılabilecek bir kalbi vardır. Karşısındakinin umurunda bile değildir bu. O çocuk, doğru bir davranış yaptığını düşünür. Alay ettiği kişinin hemen utanacağını, umurunda olmayacağını sanır. Evet, belki arkadaşları ona gülerken o da gülümser. Umursamaz gibi görünür. Hâlbuki günlerce, haftalarca, hatta yıllarca aklından çıkmaz yaşadıkları; çünkü ona haksızlık yapılmıştır. İyi yönleri varken neden hataları ile dalga geçilmiştir ki? Aklında Ben de onun hatalarıyla dalga geçmeliyim. düşüncesi büyür gider. Ama hiçbir zaman gidip intikamını olmaz; çünkü bu duyguları ona yaşatmak istemez. Birine haksızlık yaparken ya da dalga geçerken Aynısı bana yapılsa ne hissederim? düşüncesi aklımıza gelmelidir. Böylece karşımızdakine haksızlık yapmamayı öğreniriz. Bir tek kişiye yapılan bir haksızlık, bütün topluma yapılan bir tehdittir. demiş Montesque. Haksızlıkların yaşandığı bir toplum, ne gelişebilir ne de modernleşebilir. Kaç yaşında, hangi durumda olursak olalım kimseye haksızlık etmemeyi ve insanların hatalarıyla dalga geçmemeyi bilmeliyiz. Kendimizin yaşamak istemediği durumu, kimseye yaşatmaya hakkımız yoktur. Öykü ÖNDER (7/B) GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu KİLİTLERİ AÇALIM (ÜÇÜNCÜLÜK) Günümüzde insanlar birbirlerini kırmanın, üzmenin kötü bir şey olduğunu bilmiyormuş gibi davranıyorlar. Çoğu birey konuşurken karşısındakinin neler yaşadığını, neler düşündüğünü önemsemiyor. Hepimiz böyle davranmışızdır. Aslında bu birbirimize haksızlık yaptığımız anlamına da gelebilir. Tüm bu yapılan kaba ve kırıcı davranışları zorbalık olarak nitelendirmemiz mümkündür. Zorbalık, ister zihinsel ister fiziksel olsun hiçbir farkı yoktur. Bazen bir söz söylenir insana, şiddete bedeldir. Okulu düşünelim; hiç tanımadığımız kişilere haksızlık yapıyor, hatta kavga bile edebiliyoruz. Diğer arkadaşlarımızı da kavgaya sürüklüyoruz. Tek bir kişiye haksızlık yapılmış olsa bile bu haksızlık tüm toplumu tehdit etmiş oluyor. Bir sorun olduğunda kavga etmek, şiddete başvurmak yerine tartışarak ortak bir düşünceye varmaya çalışmalıyız. Çünkü insan olmadıkça, adil olamayız. Bu zorbalıklar, karşıdaki insana fiziksel veya zihinsel zararlar verebilirken zorbalık yapan kişi de bundan zorbalığa uğrayan kişi kadar etkilenir. Zorba kişi daha sonra bu yaptığının çok saçma olduğunu fark etse de çok geç kalmıştır. Zorbalığı bir kilit olarak düşünürsek bu kilidin anahtarının adalet, saygı, hoşgörü olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi hepimiz bu anahtarları kullanarak kilitleri açalım. Melis BIYIKLI (8/A) GOP Necla-İlhan İpekçi Ortaokulu

11 Ç A N K A Y A R E H B E R L İ K V E A R A Ş T I R M A M E R K E Z İ BİZDEN HABERLER 2014 Kasım ayında başlayan aile (evlilik) danışmanlığı ve bireysel psikolojik danışma hizmetlerimiz devam etmektedir. Ayrıntılı bilgiye adresinden ulaşılabilir Şubat 2015 tarihleri arasında 0-18 Yaş Aile Eğitimi Programı Oryantasyon kursu ilçemizde çalışan rehber öğretmenlere Muharrem ÖZAKSOY ve Dilek OLUKLU tarafından verilecektir. Resim kaynak: ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Adres: İşçi Blokları Mah Cd Sk. No:6 Yüzüncü Yıl ÇANKAYA- ANKARA Telefon: 0 (312) Faks: 0 (312) E-posta: E-Bülten de yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.