HEPATİT C DE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ELİMİNASYON HEDEFLERİ VE ÜLKEMİZDE YAPILANLAR

Transkript

1 HEPATİT C DE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ELİMİNASYON HEDEFLERİ VE ÜLKEMİZDE YAPILANLAR Dr. Bilgehan AYGEN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı KAYSERİ

2 HCV infeksiyonunda tedavinin amaçları Viral eradikasyonu sağlamak v Siroz, dekompanse siroz v Hepatoselüler kanser (HSK) v Ekstrahepatik hastalıkların gelişmesini önlenmek v Mortaliteyi azaltmak v HCV bulaşmasını önlemek

3 HCV tedavisinin evrimi Farklı popülasyonlarda İFN siz iyileşme Telaprevir ve Boceprevir (GT1) Daclatasvir + Asunaprevir (Japonya) Daclatasvir + Sofosbuvir (Avrupa) Sofosbuvir/ Ledipasvir(GT1) Simeprevir + Sofosbuvir (GT1) Paritaprevir-Ritonavir/ Ombitasvir (GT4) + Dasabuvir (GT1) Daclatasvir + Sofosbuvir (GT3) (2016: GT1) Sofosbuvir/Velpatasvir/ Voxilaprevir (DEA başarısızlığı, tüm genotipler) Sofosbuvir/ Velpatasvir (tüm genotipler)? İFN Çağı İFN olmadan iyileşme Simeprevir veya Sofosbuvir + İFN (GT1) İlk onaylanan İFN suz tedavi: Sofosbuvir + RBV (GT2,3) Grazoprevir/ Elbasvir (GT1,4) Glecaprevir/ Pibrentasvir (tüm genotipler)

4 Antiviral tedaviler ve KVY oranları KVY oranı (%) Klasik interferon (İFN) 1991 Ribavirin (RBV) Peginterferon (pegifn) Direkt etkili antiviraller (DEA) Tüm oral tedaviler Günümüz İFN 6 ay İFN 12 ay İFN/RBV 6 ay İFN/RBV 12 ay PegİFN 12 ay PegİFN/ RBV 12 ay PegİFN/ RBV + DEA DEA + RBV ± PegİFN Tüm oral DEA± RBV

5 KVY başarısının faydaları KVY Bulaşmanın önlenmesi Smith-Palmer J, et al. BMC Infect Dis. 2015;15:19. Negro F, et al. Gastroenterology. 2015;149: George SL, et al. Hepatology. 2009;49: Klinik sonuçların düzelmesi Hepati c Hepatik Siroz Dekompansasyon HSK Transplantasyon Extrahepa tic Ekstrahepatik Tüm nedenlere bağlı mortalite Yaşam kalitesi Kanserler Diyabet Kardiyovasküler hastalıklar Renal hastalıklar Nörobilişsel fonksiyonlar

6 v Hastaların çoğunda tedavi ile kür elde edilebilir kür sürecin son aşamasıdır!

7 HCV infeksiyonunda tanı ve tedavi süreci (ABD) Hastalar (%) DEA tedavinin desteği Kronik Tanı ve HCV farkındalık infeksiyonu Kontrole ulaşan HCV RNA doğrulaması Biyopsi HCV tedavisi KVY ye ulaşanlar n = Yehia BR, et al. PLoS One. 2014;9:e

8 Küresel olarak HCV infeksiyonu izlemindeki süreç 80,000,000 70,000,000 %100 HCV ile infekte olanlar 60,000,000 50,000,000 40,000,000 30,000,000 20,000,000 %20 10,000,000 0 %1.5 Popülasyon Tanı konan Tedavi alan WHO

9 Tedaviden önceki gereksinimler v Bireysel tedavi kolay, toplumda eliminasyonu sağlamak GÜÇ! Hastalardaki KVY Toplumdaki KVY KVY elde edilen hastalar (%) Toplumdaki KVY düzeyi (%) İFN İFN + RBV PegİFN + RBV PegİFN + RBV + Pİ İFN siz tedavi Yıllar Yıllar

10 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Viral hepatitler büyük bir halk sağlığı tehdididir WHO global health sector strategy on viral hepatitis, Avaliable at: eng.pdf?ua=1; WHO. Combating hepatitis B and C to reach elimination by Avaliable at: (accessed Nisan 2018)

11 DSÖ 2030 yılı hedefleri Viral hepatit etkenlerinin bulaşmasının durduğu ve herkesin güvenli, uygun maliyetli, etkili tedavi ve bakım hizmetlerine eriştiği bir dünya %90 --Tanı %80 --Tedavi %65 --Mortaliteyi azaltmak

12 DSÖ viral hepatitleri eliminasyon hedefleri v Halk sağlığı tehdidi olarak HBV ve HCV'yi ortadan kaldıracak hizmet kapsamı hedefleri, Hedef Alanlar Başlangıç hedefi Hizmet kapsamı Eliminasyona yol açan etki Önleme u Bebekler için üç doz hepatit B aşısı (kapsama oranı) v HBV'nin anneden çocuğa geçmesini önlemek için doğum sırasında uygulancak HBVkorunma yöntemleri (kapsama oranı) w Kan ve enjeksiyon güvenliliği (kapsama oranı) Kan güvenliliği: Kalite güvencesiyle taranan bağışlar Enjeksiyon güvenliliği: Özel cihazların kullanımı 2030 hedefi %82 %90 %90 %38 %50 %90 %89 %95 %100 %5 %50 %90 x Zararın azaltılması [damar içi madde bağımlılarında (DİİK) yılda kişi başına dağıtılan steril şırınga/iğne seti] y Tedavi 5a. HBV ve HCV tanısı (kapsama oranı) <%5 %30 %90 5 milyon %80 (HBV) <%1 uygun tedavi 5b. HBV ve HCV tedavisi (kapsama oranı) 3 milyon edilme (HCV) Kronik HBV ve HCV infeksiyonu insidansı 6-10 milyon %30 %90 Kronik HBV ve HCV infeksiyonlarına bağlı mortalite 1.46 milyon azalma %10 azalma azalma %65 azalma WHO. Combating hepatitis B and C to reach elimination by Avaliable at : (accessed Nisan 2018)

13 DSÖ vizyonu: 2030 a kadar kronik HBV ve HCV infeksiyonları ve ölümler Yeni infeksiyonlar ve ölümler (milyonda) %30 azalma %10 azalma 2015 yılı: 6-10 milyon infeksiyon, 1.4 milyon ölüm 2030 yılı: infeksiyon, ölüm Hepatit B + C %90 azalma %65 azalma Yeni infeksiyonlar Ölümler WHO Global health sector strategy on viral hepatitis Available at: (accessed March 2017).

14 HCV infeksiyonunun %80 inden sorumlu olan ülkeler Toplam viremik infeksiyon (milyon) Toplamın %50 si Çin Pakistan Hindistan Mısır Rusya Amerika Nijerya Brezilya Kongo Ukrayna Bangladeş Toplamın %80 i Özbekistan Endonezya Vietnam Japonya Italya Etyopya Filipinler Suriye Romanya Meksika Angora Kazakistan Türkiye Tayvan Tayland Kolombiya Gana Cezayir İspanya Polaris observatory HCV collaborators. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2017;2: Blach S, et al. AASLD Abstract 753.

15 DSÖ HCV eliminasyon hedefleri sonrası ülkelerin ulusal planlamaları Ulusal planı olan ülkelerin sayısı DSÖ açıklaması DSÖ açıklaması Dünya hepatit zirvesi Global strateji 82 ülke kendi ulusal planını geliştirdi Hutchinson S. Global progress on viral hepatitis: WHO country profiles. World hepatitis summit Available at (accessed Mart 2018)

16 Türkiye ve Hepatit C

17 Türkiye ve hepatit C Erişkinler: v Anti-HCV pozitiflik prevalansı: %1 (% ) v Viremik olgu oranı: %82 v Viremik olgu prevalansı: %0.8 (% ) v Anti-HCV pozitif olgu sayısı: ( ) v Viremik hasta sayısı: ( ) Gower E, et al. J Hepatol 2014;61:S45 S57.

18

19

20

21 HCV tedavisi erişilebilir bir hastalıktır ve SGK nın geri ödeme kapsamındadır

22

23

24 Hasta Sağlık kayıt sistemi Anti-HCV pozitif saptananlar Kan bankası Cerrahi öncesi Diş operasyonları AMATEM Kan bankası (ayaktan/ yatan hasta) Reçete edilemez Anti HCV (+) Hastanın Enfeksiyon/ eğitimaraştırma/üniv. Gastroenteroloji den konsültasyon isteyin hastanelerine yönlendirilmesi? Tedavi edicinin AMATEM de görevlendirilmesi? Hastanesinde Dr ile görüşün Tedavi ediciler (Enfeksiyon/ Gastroenteroloji) Tedavi Reçete edebilir

25

26

27 Veri üretimi Enf/Gastro Uzmanları Analiz yapan istatistikçiler Sağlık Bakanlığı SGK

28

29 i-hastaliklardb/duyurular/turkiye_viral_hepatit_onleme_ve _Kontrol_Programi/Turkiye_Viral_Hepatit_Onlem e_ve_kontrol_programi_tr (accesed Ocak 2019)

30

31

32

33

34

35 Eliminasyon için tanı ve tedavi modelleri basitleştirmeli Nasıl Ne Kim Nerede Basit, yüksek KVY sağlayan pangenotipik rejimler Reçeteyebilen hekim sayısında artış HCV tanı ve tedavisi verebilen merkez sayısının arttırılması Grebely J. EASL monothematic conference 2018; Oral ; Kirby Enstitütüsü izniyle, Sidney, Avustralya.

36 İş birliği SB/SGK DSÖ Aile hekimleri İnfeksiyon / gastroenteroloji uzmanları Diğer uzmanlıklar Hastalar Politikacılar YÖK İlaç şirketleri Hasta dernekleri Sivil toplum

37 İş birliği basamakları 1. Tedaviye erişim ile ilgili iş birliğini arttırmak v v Sürekli tıp eğitimlerinin arttırılması Tedavi edicilerin arttırılması 2. Tanı ve tedaviye erişim ile ilgili iş birliğini arttırmak v v v Yeni sevk sistemi kurulması Uyarı sistemlerinin kurulması AMATEM merkezlerinde kısa süreli (haftada 1 gün gibi) uzman görevlendirilmesi 3. Tarama için iş birliğini arttırmak v v v Spesifik yüksek riskli gruplara ulaşmak Yeni hızlı tanı testlerinin kullanımı Maliyet-etkin olan mikroeliminasyon için çalışmalar yapmak

38 Ülkemiz için çözüm v SAĞLIK BAKANLIĞI TARAFINDAN ULUSAL EYLEM PLANININ ZAMAN KAYBETMEDEN HAYATA GEÇİRİLMESİ!

39 Tedavide ne kadar yol aldık?

40 HCV infeksiyonunda tedavi endikasyonları HCV nedenli kompanse ve dekompanse kronik karaciğer hastalığı olan, tedavi olmak isteyen ve tedaviye kontendikasyonu bulunmayan tüm tedavi naif ve deneyimli hastalar tedavi edilmelidir! Zaman kaybetmeden tedavi başlanması gereken hastalar v İleri fibrozu olan hastalar (Metavir F2 ya da F3) / sirotik hastalar (Metavir F4) -dekompanse sirotik hastalar ve anlamlı ekstrahepatik tutulumları olan hastalar dahilv Nakil sonrası nüks yaşayan hastalar v Komorbid hastalığı bulunanlar v Bulaştırma riski yüksek olan hastalar v Damar içi madde kullanıcıları v Eşcinsel erkekler v Gebe kalmak isteyen kadınlar v Hemodiyaliz hastaları Karaciğer dışı nedenlerle yaşam beklentisi kısa olan hastalara tedavi önerilmez! v Mahkum hastalar EASL 2016; J Hepatol (Accessed September 2016)

41 KLİMİK-VHÇG - Türkiye de KHC li hastalarda DEA tedavi sonuçlarının değerlendirildiği gerçek yaşam verisi Merkez 1414 hasta -

42 v Toplam hasta sayısı: 1414 v Sofosbuvirli kombinasyon tedavisi: 552 v PTV-RTV+OBV ± DSV ± RBV tedavisi: 862

43 PTV-RTV+OBV ± DSV ± RBV tedavisi alan hastalar (n=862)

44

45

46 Grafik 2. Ombitasvir/paritaprevir/ritonavir ± dasabuvir ± ribavirin tedavisi ile elde edilen kalıcı virolojik yanıt oranları (A): Genotip 1a ile infekte hastalar; (B): Genotip 1b ile infekte hastalar; (C): Genotip 4 ile infekte hastalar; (D); Tüm hastalar

47

48

49 Ombitasvir/ paritaprevir/ ritonavir + ribavirin combination therapy in hepatitis C virus infected patients with genotype 4 in real-life practice: a multicentre experience Aygen B, Demirtürk N, Yıldız O, Çelik İ, Güzel DK, Ersöz G, Batırel A, Örmen B, Karakeçili F, Korkmaz P, Tuna N, Şener A, Çetinkaya RA, Türkoğlu E, Evik G, TürkerN, BinayUD,Yenilmez E

50 Sofosbuvirli kombinasyon tedavisi alan hastalar (n=552)

51 Virological response in patients according to genotype, cirrhosis, previous therapy and treatment options Virological response RVR EOT SVR (%) All patients a/b (%) a/b a/b Genotypes GT1, n=17 GT1a, n=50 GT1b, n=341 GT2 n=22 GT 3 n=40 GT4, n=53 GT 3+4, n=1 GT5, n=1 14/17 50/50 320/339 19/22 10/15 43/48 1/1 1/1 17/17 50/50 341/341 19/19 39/39 51/51 1/1 1/1 17/17 (100) 50/50 (100) 326/326 (100) 17/22 (77.3) 39/39 (100) 49/49 (100) 1/1 (100) 1/1 (100) Cirrhosis No cirrhosis, n=381 Compansated cirrhosis, n=125 Decompansated cirrhosis, n=19 Previous therapy Treatment naive, n=131 Treatment-experineced, n=394 Treatment options SOF/LDV 12 weeks n=120 SOF/LDV+RBV 12 weeks n=126 SOF/LDV 24 weeks n= 213 SOF/LDV+RBV 24 weeks n=18 SOF/RBV 12 weeks n=24 SOF/RBV 24 weeks n=24 340/ /125 12/19 94/ / / / /193 13/15 9/24 23/ / /125 19/19 128/ / / / /213 17/17 24/24 20/20 370/370 (100) 115/118 (97.5) 15/17 (88.2) 118/119 (99.2) 382/386 (99) 117/117 (100) 125/126 (99.2) 201/201 (100) 18/18 (100) 19/23 (82.6) 20/20 (100)

52 2019 Apr;31(4):

53

54

55 Teşekkür ederim