DÜZCE İLİNDE 1999 YILINDAKİ DEPREMLERDE YIKILAN BETONARME BİNALARDA KULLANILAN BETONUN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Transkript

1 DÜZCE İLİNDE 1999 YILINDAKİ DEPREMLERDE YIKILAN BETONARME BİNALARDA KULLANILAN BETONUN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Ercan ÖZGAN 1, Metin Mevlüt UZUNOĞLU 1, Tuncay KAP 1 tuncaykap@hotmail.com, metinuzunoglu@hotmail.com ÖZ: Bu çalışmada, Düzce il merkezinde bulunan ve 1999 yılındaki depremlerde yıkılan betonarme binalarda kullanılan betonunun fiziksel özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, depremlerde yıkılan binalar tespit edilmiş olup söz konusu binaların yapıldığı yerler, imar durumları, yapıldıkları tarih, kat adedi, ne amaçla kullanıldıkları gibi genel özellikler belirlenmiştir. Bu aşamadan sonra taşıyıcı yapı elemanları ve bu elemanların nerelerinden karot alınacağı tespit edilerek elemanlar üzerinde işaretlenmiştir. Söz konusu taşıyıcı yapı elemanlarında karot alınacak noktalarda donatıya zarar verilmemesi için profometre ile donatıların yerleri tespit edilmiştir. Bu şekilde belirlenen noktalardan TS EN e göre karot makinesi ile numuneler alınmıştır. TS EN e göre fiziksel özelliklerin belirlenmesi amacıyla deneyler yapılmış ve elde edilen verilerle TS EN değerleri karşılaştırılarak analiz ve kritikler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Betonarme, Beton, Fiziksel Özellikler, Deprem, Mukavemet Giriş Çimento, agrega, su, gerektiğinde katkı maddelerinin karıştırılması ile elde edilen malzeme beton olarak tarif edilmektedir. Betonun çelik çubuklarla birlikte kullanılması sonucu elde edilen kompozit malzeme ise betonarme olarak ifade edilmektedir. Betonarme olarak inşa edilen yapıların taşıyıcı konstrüksiyonların da meydana gelen gerilmeler daha çok basma, çekme ve kayma gerilmeleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu gerilmelerden basma gerilmesi beton, çekme gerilmesi çelik ve kayma gerilmelerinin de her ikisi tarafından karşılandığı bilinmektedir. Beton malzeme ile çelik malzemenin birlikte çalışabilmesinin en önemli şartlarında biri iki malzemeyi bir arada tutan ve tek bir malzeme gibi davranmalarını sağlayan aderanstır. Aderansın yetersiz ya da zayıf olması betonarme malzemenin mukavemetini belirlemektedir. Ancak bu özellik sağlandığında betonarme malzeme kendisin den beklenilen mukavemet özelliklerini gösterecektir. Bununla birlikte beton içinde bulunan çelik çubukların korozyona uğramaları da betonarmenin mukavemetini azaltarak ömrünü kısaltmaktadır. Beton içinde bulunan çeliklerin korozyona uğramaması için çeliğin beton içinde kalmasını sağlayan pas paylarına ihtiyaç duyulmaktadır. Her ne kadar pas payları bu amaç için yapılıyor olsalar da kullanılan betonun fiziksel özellikleri çelik çubukların mukavemetlerini ve dolayısıyla betonarmenin mukavemetini belirleyen en önemli faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum Deprem bölgelerinde yapılan yapılarda daha net olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü Deprem yatay bir etki yaparak yapının taşıyıcı kolonlarını kesme (Makaslama) gerilmelerine maruz bırakmaktadır. Bu gerilme ise doğrudan taşıyıcı eleman içinde bulunan çelik tarafında karşılanmaya çalışılmaktadır. Ancak özellikle yeraltı sularına m aruz kalan bodrum ve zemin katlardaki taşıyıcı yapı elemanlarında kullanılan çelikler betonun fiziksel özelliklerinin istenilen özelliklerde olmaması nedeniyle korozyona uğramaktadırlar. Bu nedenle özellikle deprem bölgelerinde inşa edilen yapılarda kullanılacak betonun çelik malzemeyi korozyondan koruyabilecek nitelikte ve yüksek mukavemette olması gerektiği kaçınılmaz bir gerçektir. Bu şartların da ancak betonun fiziksel özelliklerinin çok iyi olması ile sağlanabileceği bilinmektedir. Bu çalışmada Düzce ilinde 1999 yılında meydana gelen depremlerde yıkılmış olan betonarme yapılarda kullanılan betonun fiziksel özelikleri yerinde yapılan incelemeler ve karot numuneler üzerinde yapılan deneysel çalışmalarla belirlenmeye çalışılmıştır. Yöntem Kullanılan veriler Bu çalışmada kullanılan beton numuneleri 1999 yılında meydana gelen depremlerde yıkılan ve enkazı henüz kaldırılmamış olan betonarme binaların taşıyıcı elemanlarından olan kolon, kiriş ve perdelerinden elde edilmiştir. Söz konusu binalar bodrum kat, zemin kat ve 3 normal kattan oluştuğu yapılan araştırma sonucu belirlenmiştir. Beton kalitesi incelenmek istenen binalar depremde yıkılmış oldukları için deneye tabi tutulacak numuneler ancak sadece 1 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Düzce Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Eğitimi Bölümü 838

2 bodrum ve zemin katında bulunan ve şekil açısından hasar görmemiş taşıyıcı elemanlardan alınmıştır. Üzerinde çalışılacak olan yapılar belirlendikten sonra karot numunelerin alınabileceği taşıyıcı elemanlar tespit edilmiş ve bu elemanlar üzerinde gerekli işaretlemeler yapılmıştır. Belirlenmiş olan elemanlardan alınan numuneler TS EN e göre alınmış olup karot çapları 100 mm dir. Elde edilen karot numunelerin fiziksel özelliklerinin belirlenebilmesi için doğal ları, hava kurusu ları, doygun durumdaki ları ve Etüv kurusu ları TS EN göre belirlenmiştir. Elde edilen bu temel değerlere bağlı olarak her bir numunenin tüm hacim değerleri, doğal birim hacim ları, kuru birim hacim ları, doygun birim hacim ları, su muhtevaları, boşluk hacimleri, boşluk oranları, tane birim hacim ları belirlenmiştir. Her bir deney numunesi için fiziksel özellikler belirlendikten sonra numunelerin hava kurusu duruma gelmeleri sağlanmıştır. Bu durum sağlandıktan sonra tahribatsız deney metotlarında olan ve beton kalitesinin belirlenmesi amacıyla yedek metotlar olarak kullanılan ulrtrases deneyi EN e göre ve beton test çekici (Schmidt) deneyi de TS 3114 e göre yapılmış olup her bir numune için hem fiziksel özelikler hem de ultrases değerleri ile beton test çekici değerleri belirlenmiş olup aşağıda gösterilmiştir. (Tablo1). Tablo 1. Deney numunelerinin fiziksel özellikleri N o Hava Etüv (Tane) Doygun Tüm hacim Değeri , ,1 2115,6 849,48 29, , ,6 905,22 36, , ,86 32, , ,7 2439,6 976,98 31, , ,7 2578,1 1045,8430, , ,7 1956,2 771,52 36, , ,1 1917,9 779,22 30, , , ,49 33, , ,3 3291,7 1349,5832, , ,3 3495,5 1426,4428, , ,7 2514,2 1059,4533, , , ,2237, , ,4 3195,3 1303,0429, , , ,0830, , ,1 3182,5 1300,3428, , ,9 3237,8 1325,9636, , ,8 949,96 30, , ,1 2319,6 955,56 28, , ,5 3324,6 1338,0738, , , ,3531, , ,8 3363,6 1361,6936, , ,7 2728,7 1088,3742, , , ,4534, , ,7 3280,8 1349,0836, , ,7 3328,3 1352,5829, , ,1 3375,9 1348,2831, , , ,8131, , ,6 3220,7 1329,8634, , ,7 3158,2 1262,0131, , ,1 3177,3 1282,1327, , ,4 3986,4 1301,7432, , ,8 1400,0232, , ,2 3271,6 1331,0636, , ,2 3275,6 1315,7532, , ,9 2642,8 1084,7732, , ,1 2625,2 1052,3429,6 24 Schmid t değeri , ,9 3335,6 1352,7830, , ,9 2380,9 967,27 37, , ,7 2802,9 997,00 32, , ,4 2952,5 1132,7133, , ,4 1310,1546, , ,1 3370,2 1371,2032, , , ,8128, , ,4 3557,7 1427,3428, , ,1 3428,8 1374,0026, , ,6 3515,1 1431,2423, , ,2 3212,7 1301,2425, , ,5 3298,9 1340,2728,5 22 No Hava Etüv (Tane) Doygun Tüm hacim Schmidt Değeri değeri , ,1 5035,8 1916,33 29, , ,6 3467,1 1405,12 25, , , ,71 26, , ,5 3290,7 1341,57 33, , ,7 1970,08 36, , ,8 3173,3 1307,55 24, , ,7 1665,03 26, , ,6 2037,33 25, , , ,38 27, , ,3 5608,2 2245,60 23, , ,5 3336,3 1348,38 33, , ,4 4790,1 1889,41 40, , ,8 2580,9 1052,64 26, , ,89 26, , ,3 2557,2 1033,23 25, , ,1 3172,7 1291,43 25, , , ,53 23, , ,7 4884,8 1917,33 27, , , ,70 26, , , ,99 25, , ,6 3043,7 1244,30 28, , ,6 4811,4 1982,09 30,

3 , ,6 3230,1 1315,65 27, , ,1 3134,7 1296,34 27, , ,3 3143,4 1285,83 25, , ,8 3176,5 1307,65 24, , ,2 3098,5 1282,63 25, , , ,94 26, , ,5 3331,3 1364,79 30, , ,9 3201,4 1404,22 29, , ,1 3182,1 1295,54 27, , ,3 3312,6 1366,19 34, , ,0 3454,5 1334,37 28, , , ,86 28, , ,3 3396,8 1318,96 24, , ,2 3507,2 1364,19 29, , ,5 3244,5 1351,58 24, , ,3 3265,8 1338,67 28, , , ,96 25, , ,3 3352,6 1353,08 25, , , ,54 24, , ,0 3416,6 1328,86 24, , ,7 3365,4 1371,10 21, , ,7 3102,2 1256,20 23, , ,5 3253,4 1334,57 21, , ,9 3074,9 1254,40 27, , ,3 3077,2 1272,22 26, , ,4 3186,8 1234,59 26,4 23 Yapılan deneyler sonucunda elde edilen veriler TS EN değerleri ile karşılaştırılarak kritikler yapılmış, verilerin anlamlı hale getirilebilmesi ve veriler arasındaki ilişkilerin ortaya konulabilmesi için istatistiksel analizler yapılmıştır. Böylece elde edilen fiziksel değerlerle birlikte ultrases değerleri ve beton test çekici değerleri de dikkate alınarak depremde yıkılmış olan binalarda kullanılan betonun genel özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Verilerin Analizi Verilerin analizi iki safhada yapılmış olup birinci safhada yapılan deneysel çalışmaların sonuçları değerlendirilmiş ve elde edilen sonuçlar grafikler halinde gösterilmiştir. İkinci safhada ise bu sonuçlar kullanılarak istatistiksel analizler yapılmış ve her bir deney serisi için elde edilmiş olan verilerin birbiri arasındaki ilişkiler belirlenmiştir. Ayrıca tüm numuneler için belirtici istatistik değerleri de verilmiştir. Birim hacim ların incelenmesi Yapılan deneyler sonucunda her bir numune için elde edilmiş olan birim hacim değerlerinin dağılımı aşağıda gösterilmiştir (Şekil 1). gr / cm3 3,150 3,050 2,950 2,850 2,750 2,650 2,550 2,450 2,350 2,250 2,150 Numunelerin birim hacim ları Doğal hacim Numune numarası Kuru hacim Tane birim hac. Şekil 1. Deney numunelerinin hacim ları 840

4 Şekil incelendiğinde, sırasıyla en yüksek birim hacim değerinin tane birim hacim, doygun birim hacim, doğal birim hacim ve son olarak ta kuru birim hacim değerlerinin olduğu görülmektedir. ve beton test çekici değerlerinin incelenmesi Fiziksel özellikleri belirlenmiş olan her bir numunenin ultrason ve beton test çekici değerlerine göre mukavemetleri de belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla her bir numune üzerinde 5 adet beton test çekici değeri okunmuş ve bu değerlerin ortalamaları alınarak her bir numune için tek bir değer elde edilmiştir. Bununla birlikte aynı numuneler için ultrason değerleri de belirlenmiş olup elde edilen ham değerler aşağıda gösterilmiştir. (Şekil 2). 51 ve Scdmidt okuma değerlerinin numuneler bazında dağılımı değeri Schmidt değeri * * Numune numarası Şekil 2. Beton test çekici ve ham ultrases değerleri arasındaki ilişkinin gösterimi. Şekil incelendiğinde ham ultrason değerleri ile beton test çekici değerlerinin genel olarak birbirinin simetriği olduğu görülmektedir. değerinin numune içinden geçiş hızı, beton test çekici değerinin de numunenin yüzey sertliğine bağlı olarak elde edildiği düşünüldüğünde, ultrases değeri yüksek olan numunede beton test çekici değerinin düşük ve ultrases değeri düşük olan numunede ise beton test çekici değerinin yüksek olacağı sonucuna ulaşılmaktadır. Yani grafikte birbirine çok yakın ultrases ve beton test çekici değerlerine sahip numunelerde boşluk oranının çok az olduğu buna karşılık birbirinden uzaklaşan değerlerde ise boşluk oranlarının fazla olduğu sonucuna ulaşılabilir. Aşağıda ve Schmidt test çekici değerler ile boşluk oranları arasındaki ilişki belirlenmiş olup a, beton test çekici ve Boşluk Oranı arasındaki ilişki Yapılan deneysel çalışmalar sırasında elde edile veriler dikkate alındığında, beton test çekici ve Boşluk Oranları arasında ilişki olduğu görülmüştür. Deneysel çalışmalar sonucunda elde edilen bu değerlerin dağılımı her bir numune için belirlenmiş olup aşağıda gösterilmiştir (Şekil 3). 50,0 ve Shimidt değerleri ile Boşluk Oranı arasındaki ilişki Schmidt Boşluk Oranı x ,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5, numune sayısı Şekil 3. ve Schmidt değerleri ile boşluk oranı arasındaki ilişki 841

5 Şekil incelendiğinde, genel olarak boşluk oranı değerinin ultrason değeri ile beton test çekici değeri arasında bulunduğu ancak grafiğin sonlarına doğru bu durumun bozulduğu görülmektedir. Boşluk oranı yüksek olan numunelerde ultrason değeri yüksek buna karşılık beton test çekici değerinin oldukça düşük olduğu görülmektedir. Boşluk oranı az olan numunelerde beton test çekici değerinde bir artış görülürken buna karşılık ultrason değerinde bir azalma görülmektedir. Bu durumda, elde edilen fiziksel değerlerle mukavemet değerlerinin oldukça uyumlu olduğu söylenebilir. Verilerin istatistiksel analizi Deneysel çalışmalar sonucunda elde edilen verilerin anlamlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiksel analizler yapılmış ve tüm numuneler için elde edilmiş olan fiziksel özellikler arasındaki korelâsyonlar % 95 güven aralığında belirlenerek aşağıda verilmiştir (Tablo 2). Tablo 2. Tüm deney sonuçları için deney serilerine ait tanımlayıcı istatistik değerleri Verilerin adı ve tanımlayıcı istatistikler Dağılı m Aralığı Minim um Değer Maksi mum Değer Ortala ma Değer Standar t Hata Hava kurusu 3613, , , ,76 69,23 678, ,06 Doygun 4045, , , ,62 75,99 744, ,82 Etüv kurusu 3482, , , ,54 67,49 661, ,85 Boşluk hacmi 366,70 73,90 440,60 240,91 7,21 70, ,79 Tane hacmi 1851,92 595, , ,63 33,33 326, ,65 Tüm hacim 2021,12 762, , ,72 32,64 319, ,43 Doğal hacim 1,64 1,54 3,17 2,39 0,016 0,15 0,023 Kuru birim hacim Ağ. 2,065 1,45 3,52 2,28 0,018 0,181 0,033 2,47 1,36 3,83 2,44 0,026 0,252 0,064 Tane Birim hacmi 3,920 1,194 5,11 2,77 0,039 0,388 0,151 Boşluk oranı 0,42 0,039 0,45 0,23 0,006 0,064 0,004 Porozite 0,27 0,038 0,31 0,18 0,0045 0,044 0,002 Su muhtevası 6,87 0,88 7,75 5,31 0,153 1,496 2,238 değeri 25,00 21,20 46,20 29,19 0,472 4,627 21,41 Schmidt 10,00 18,00 28,00 22,03 0,185 1,809 3,27 Numune boyu 2,40 8,70 11,10 9,88 0,044 0,426 0,182 Tanımlayıcı istatistik değerleri ile birlikte her bir deney numunesinin birbirleri ile olan ilişkileri de % 95 güven aralığında analiz edilerek korelasyon değerleri belirlenmiş ve aşağıda gösterilmiştir (Tablo 3) Tablo 3. Deney numuneleri için yapılan deney sonuçlarına bağlı olarak elde edilen korelasyon değerleri. Hava kurusu Etüv kurusu Hava kurusu Etüv kurusu Boşluk hacmi Tane hacmi Tüm hacim Dağal hacim Kuru hacim 1,000 0,965 0,993 0,321 0,697 0,906 0,019 0,080 0,084 0,055-0,153-0,152-0,107-0,227-0,002-0,163 0,965 1,000 0,969 0,537 0,520 0,855 0,086 0,163 0,294 0,268-0,128-0,131-0,112-0,266-0,008-0,187 0,993 0,969 1,000 0,313 0,682 0,885 0,072 0,161 0,142 0,108-0,161-0,168-0,167-0,242 0,003-0,163 Boşluk hacmi 0,321 0,537 0,313 1,000-0,331 0,266 0,087 0,076 0,648 0,665 0,060 0,071 0,138-0,200-0,041-0,163 Doygun Hacim Birim hacim Tane Boşluk Oranı Standar Porozite t Sapma Su muhtevası Varyan s Değeri Schmidt Numune boyu Tane hacmi 0,697 0,520 0,682-0,331 1,000 0,822-0,434-0,335-0,596-0,606-0,330-0,337-0,198-0,071-0,012-0,058 Tüm hacim 0,906 0,855 0,885 0,266 0,822 1,000-0,390-0,296-0,218-0,217-0,301-0,301-0,118-0,193-0,037-0,157 Dağal hacim 0,019 0,086 0,072 0,087-0,434-0,390 1,000 0,954 0,770 0,726 0,444 0,435 0,056 0,005 0,041 0,

6 Tablo 3 Devamı. Deney numuneleri için yapılan deney sonuçlarına bağlı olarak elde edilen korelasyon değerleri. Hava kurusu Etüv kurusu Boşluk hacmi Tane hacmi Tüm hacim Dağal hacim Kuru hacim Doygun Hacim Tane Birim hacim Boşluk Oranı Porozite Su muhtevası Schmidt Numune boyu Kuru hacim 0,080 0,163 0,161 0,076-0,335-0,296 0,954 1,000 0,788 0,737 0,325 0,297-0,119-0,056 0,047 0,019 0,084 0,294 0,142 0,648-0,596-0,218 0,770 0,788 1,000 0,975 0,300 0,286 0,005-0,140 0,009-0,068 Tane birim hacim 0,055 0,268 0,108 0,665-0,606-0,217 0,726 0,737 0,975 1,000 0,468 0,450 0,177-0,001-0,030-0,037 Boşluk oranı -0,153-0,128-0,161 0,060-0,330-0,301 0,444 0,325 0,300 0,468 1,000 0,996 0,773 0,591-0,154 0,163 Porozite -0,152-0,131-0,168 0,071-0,337-0,301 0,435 0,297 0,286 0,450 0,996 1,000 0,789 0,582-0,150 0,165 Su muhtevası -0,107-0,112-0,167 0,138-0,198-0,118 0,056-0,119 0,005 0,177 0,773 0,789 1,000 0,486-0,087 0,135 değeri -0,227-0,266-0,242-0,200-0,071-0,193 0,005-0,056-0,140-0,001 0,591 0,582 0,486 1,000-0,235 0,422 Schmidt değeri -0,002-0,008 0,003-0,041-0,012-0,037 0,041 0,047 0,009-0,030-0,154-0,150-0,087-0,235 1,000 0,176 Numune boyu -0,163-0,187-0,163-0,163-0,058-0,157 0,041 0,019-0,068-0,037 0,163 0,165 0,135 0,422 0,176 1,000 Sonuç ve Öneriler Düzce ilinde, 1999 yılında meydana gelen depremlerde yıkılan betonarme binalarda kullanılan betonların fiziksel özelliklerinin belirlenmesi kapsamında yapılan bu çalışmada yerinde alınan toplam 96 adet karot numune üzerinde yapılan deneyler ve gözlemler sonucunda tüm numuneler için ortalama hava kurusu gr, doygun gr, etüv kurusu gr, boşluk hacmi cm 3, tane hacmi cm 3, tüm hacim cm 3, doğal birim hacim 2.39 gr/cm 3, kuru birim hacim 2.28 gr/cm 3, doygun birim hacim 2.44 gr/cm 3, tane birim hacim 2.77 gr/cm 3, boşluk oranı % 23 ve doğal haldeki su muhtevası da % 5.31 olarak bulunmuştur. Deneye tabi tutulan numuneler doğal birim hacim ları açısından incelendiğinde ise, doğal birim hacim 2.2 gr/cm 3 ten az olan numune sayısının 2 adet olduğu ve tüm numuneler içindeki oranının yaklaşık % 2 olduğu, 2.2 ile 2.3 gr/cm 3 değeri arasında 60 adet ve oranlarının yaklaşık % 62.5, 2.3 ile 2.4 gr/cm 3 arasında 25 adet ve oranlarının yaklaşık % 26, 2.4 ile 2.5 arasında 7 adet ve oranlarının yaklaşık % 7.3, 2.5 ile 2.6 arasında ise 2 adet ve oranlarının ise yaklaşık % 2 olduğu tespit edilmiş olup numunelerinin özgül lar açısından TS EN de belirtilen gr/cm 3 değerlerini sağladıkları belirlenmiştir. Deney numunelerinin fiziksel özelliklerinin belirlenmesinden sonra mukavemet özelliklerinin de belirlenebilmesi amacıyla tahribatsız metotlardan olan beton test çekici ve ultrason metodu kullanılmıştır. Beton test çekici ile elde edilen değerler dikkate alındığında toplam 96 adet numuneden 19 adedinin C10 sınıfının altında olduğu, bunların tüm numune içindeki oranlarının da yaklaşık % 19.8 olduğu, 53 adedinin C10 sınıfında olduğu ve oranlarının da yaklaşık % 55.2 olduğu, 23 adedinin C15 sınıfında olduğu ve oranlarının da yaklaşık % 24 olduğu ve son olarak ta 1 adedinin C20 sınıfında olduğu belirlenmiştir. Aynı numuneler üzerinde yapılan ultrason deney sonuçları dikkate alındığında ise toplam 96 adet numuneden 78 adedinin C10 sınıfının altında, bunların tüm numune içindeki oranlarının yaklaşık % 81.3 olduğu, 15 adedinin C10 sınıfında olduğu ve oranlarının yaklaşık % 15.6 olduğu, 2 adedinin C15 sınıfında olduğu ve oranlarının ise yaklaşık % 2 olduğu ve son olarak 1 adedinin de C20 sınıfında olduğu belirlenmiştir. Beton test çekici ve ultrason değerleri dikkate alındığında tüm numunelerin yaklaşık % 50.5 inin C10 sınıfının altında, % 35.4 ünün C10 sınıfında, yaklaşık % inin C15 sınıfında ve yaklaşık % 1 inin de C20 sınıfında olduğu belirlenmiştir. Yapılan gözlemlerde, karot numunelerin içerisinde ahşap vb. yabancı maddeler bulunduğu, bazı numunelerin yüzeylerinde boşluk ve çatlaklıklar olduğu, betonun çoğu zaman kolaylıkla kırılabildiği görülmüştür. Bunun beton içinde bulunan boşluk oranından dolayı betonun bünyesine suyun nüfuz etmesine ve çok düşük oranda çimento dozajının kullanılmış olmasına bağlı olduğu düşünülmektedir. Deneysel olarak elde edilen veriler ve gözlemler ışığında, söz konusu binalarda kullanılan beton kalitesinin son derece yetersiz olduğu, betonun yeraltı sularına maruz kaldığı, 843

7 gerekli yalıtım tedbirlerinin alınmadığı, donatı ile olan aderansının oldukça zayıf olduğu, boşluk oranının fazla olmasına bağlı olarak su emme oranının çok yüksek olduğu ve dolayısıyla donatının bu durumdan etkilendiği söylenebilir. Bununla birlikte, binalarda kullanılan betonun şantiye ortamında üretilmiş olduğu ve uygun karışım oranlarının sağlanamadığı, beton döküldükten sonra gerekli bakımın yapılamamış olduğu, betonun dökülmesi sürecinde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından hiçbir denetim ve kontrolün yapılmamış olduğu düşünülmektedir. Tüm bu durumlar göz önüne alındığında deprem bölgelerinde yapılan binalar başta olmak üzere betonarme binalarda kullanılacak betonlar için dikkat edilmesi gereken hususlar genel olarak; Betonun kullanım yerine ve kullanım amacına uygun olarak imal edilmesi, Beton karışım oranlarının uygun hazırlanması gerektiği, Uygun granülometri ve mukavemete sahip agreganın kullanılması gerektiği, Hazır beton kullanımının yaygınlaştırılabilmesi için gerekli tüm çalışmaların ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılması gerektiği, Hazır betonlarla ilgili denetim ve kontrollerin yeterli seviyede ve sürekli yapılması gerektiği, Yapılacak betonarme binalarda hiçbir şekilde kontrolsüz olarak beton dökülmesine izin verilmemesi gerektiği, İlgili kurum ve kuruluşların kontrolü olmadan beton dökülmemesi gerektiği ve bunu yapanlar hakkında yasal işlemlerin yapılması gerektiği, Kaçak yapılan binalara, ilgili kurumlar tarafından ruhsat verilmemesi gerektiği, Şeklin de ifade edilebilir. KAYNAKLAR 1. TS EN Beton, Türk Standartları Enstitüsü, 2002, Ankara. 2. TS EN Sertleşmiş Betonun Yoğunluğunun Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, 2000, Ankara. 3. TS EN Karot Numuneler- Karot Alma, Muayene ve Basınç Dayanımının Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, 2002, Ankara. 4. TS500 Betonarme yapıların tasarım ve yapım kuralları, Türk Standartları Enstitüsü, 2000, Ankara, Deprem Yönetmeliği (1998 Değişiklikleri ile Birlikte), T.Hazır Beton Birliği yayını, 2001, İstanbul 6. Erdoğan, T.Y., Beton, ODTU Geliştirme Vakfı Yayıncılık, 2003, Ankara. 7. Ersoy,U.,2001. Betonarme-Temel İlkeleri ve Taşıma Gücü Hesabı Cilt I-II, Evrim Yayınevi, İstanbul. 8. Güner, M.S., Süme, V., Yapı Malzemesi ve Beton, Aktif Yayınevi, 2000,İstanbul. 9. Güner, M.S. Beton Teknolojisi, Aktif Yayınevi, 1999, İstanbul. 10. Şimşek, O., Beton Bileşenleri ve Beton Deneyleri, T.Çimento Müstahsilleri Birliği Yayını, 2004, Ankara. 11. Pundit 6 Kullanma Kılavuzu, CNS Farnell 1998, Hertfordshire, İngiltere. 844