BÖLÜM 4. DEPO BİNASI, DIŞ ve İÇ ÇEVRESİ

Transkript

1 BÖLÜM 4 DEPO BİNASI, DIŞ ve İÇ ÇEVRESİ 1

2 İÇERİK Genel Bilgi Depo Binasının Özellikleri [Arazi, Kat Sayısı, Yapı, Zemin, Duvar ve Pencereler, Çatı, Kapı-Rampa-Körük Sistemleri, Aydınlatma Sistemleri, İklimlendirme (Isıtma-Soğutma-Havalandırma- Nemlendirme-Nemden Arındırma) Sistemleri, Elektrik, Su, Telefon, Data Hattı, Kablosuz Erişim Tesisatları] 2

3 İÇERİK Depo Dış Çevresi [Yollar ve Trafik, Sundurma, Çitler ve Manevra Alanı, Araç Parkları, Giriş Kapısı ve Kantar, Sigara İçme Alanı, Kap Onarım ve Depolama Alanı, Akü Şarj Alanı, Âfet Durumunda Toplanma Bölgesi, Yağmur Suyu Toplama Deposu, Atık Alanları, İmhâ Alanı] Depo İç Çevresi [Raflı Alan, İstif Alanı, Koridorlar, Karantina Alanı, İade Alanı, Yükleme/Boşaltma Alanları, Çapraz Sevkiyat Alanı, Katma Değerli Hizmetler Alanı, Paketleme ve Paketleme Malzemesi Alanları, Ekipman Araç Parkı, Yardımcı Tesisler, Bilgisayar Sunucu Odası, Yemekhane, Kantin, Dinlenme Odası, Bürolar, Kart Basma Noktaları, Revir, Soyunma Odaları ve Tuvalet ] 3

4 4.1. Genel Bilgi İnşâ edilecek binanın boyutu, şekli ve inşâ yöntemi önemlidir. Bu iş, özel bir dikkat gerektirir. Çünkü bu bina, yıllarca kullanılacaktır ve yapılan hatalar, uzun bir süre binanın verimli kullanımını önleyecektir. 4

5 4.1. Genel Bilgi Depo oluşturulurken, tümüyle yeni bir depo inşâsı yapılabileceği gibi, varolan bir deponun, satınalma veya kiralama yoluyla kullanımı da sözkonusu olabilir. Yeni depolama binalarının inşâsı sırasında tasarıma ve kullanıma ilişkin kısıtlar çok fazla değil iken, varolan bir binanın depo olarak kullanılmak zorunda kalınması durumunda kısıt sayısı artacaktır. 5

6 4.1. Genel Bilgi Pek çok durumda üretim, konut veya diğer amaçlar için tasarlanmış binalar, çeşitli tâdilatlarla depolamaya uygun duruma getirilebilir. Ancak bu tip eski binaların bir kısmı, yeni depo binası olarak tâdil edilseler bile kısa zamanda demode olabilirler ve yeni yöntemlerin (örneğin rampasız bir binanın rampalı hâle getirilmesi) uygulanmasına uygun olmayabilirler. Dolayısıyla yeni bina veya eski bina kullanımı arasındaki farkların net bir şekilde ortaya konması gerekir. 6

7 4.1. Genel Bilgi Eski binaların depo olarak kullanımında, aşağıdaki sakıncalar vardır: 1. Tavanlar yeterli yükseklikte olmayabilir. Eğer tavan yeterli yükselikte ise asma katlar yapılarak alan kazanılabilir. 2. Genellikle üst katlara ulaşım olanağı kısıtlıdır. Salt bir merdiven ve demode olmuş bir dış merdiven sistemi kuruludur. Bu sorunu aşmak için asansör veya konveyör/elevatör konulabilir. 3. Zemin kalitesi ve taşıma kapasitesi yetersizdir. Yavaşlamalara, kazalara ve çağdaş taşıma araçlarının kullanılamamasına neden olur. Bu sorunu gidermek için özel yapım tekniklerini kullanmak gerekir. 7

8 4.1. Genel Bilgi 4. Gün ışığından yararlanma yetersizdir. Genellikle varolan pencereler küçük parçalara bölündüklerinden ışığı engeller ve bunların temizlenmesi zordur. Tavandan ışıklandırma yoktur. Tavan camları oluşturularak veya olanaklı ise pencereleri büyüterek, sorun engellenebilir. 5. Genelde kolon aralıkları az olup, depo için gereksiz iç duvarlar, bölmeler ve bodrumlar vardır. Bunlar, elleçleme ekipmanlarının hareketlerini olumsuz yönde etkiler. Eğer, ana binayı destekleyeck işleve sahip değilse bunlar ortadan kaldırılarak sorun giderilebilir. 6. İklimlendirme sistemlerini oluşturmak daha zordur. 8

9 4.1. Genel Bilgi Eski binaların iyi bir şekilde düzenlenmesiyle, yerleşim plânlarında önemli gelişmeler kaydedilebilir. Binanın bir plânını çıkarmak, eğer binanın yapısı ve sistemleri elverirse yeni değişiklik çalışmaları gözönünde tutularak yeni bir plân hazırlamak uygun olacaktır. Yeni plân, işin, başından itibâren bir akış sistemi içinde gösterimini içerir. Bu akış sistemi; depolanacak malzemenin teslim alımı, kontrolu, depolanması, seçimi ve gereksinen bölgeye iletimini içerir. 9

10 4.1. Genel Bilgi Plânda depolama alanları da görülür. Etkinliğini ve verimliliğini yitirmiş tüm elleçleme ve depolama ekipmanları ile büroların yerine çağdaş ekipmanlar yerleştirilebilir ve büro ortamları oluşturulabilir. Eğer varolan bürolar ve odalar değiştirilemiyor veya kaldırılamıyor ise, seçilecek yerlere prefabrik ve cam malzemeden yapılan seyyar ofisler kurulabilir. Ofis, depolama faaliyetlerinin rahatça görülebileceği bir yere kurulmalı, ayrıca burada çalışan insanların, tüm binayı katetmeden buraya ulaşması sağlanmalıdır. (ŞEKİL DEĞİŞTİRİLECEK) 10

11 4.1. Genel Bilgi 864 m 2 lik örnek bir depo plânı 11

12 4.1. Genel Bilgi Depolama binaları, ayrı bir bina mı, yoksa üretim birimlerine birleşik bir bina mı olsun? veya Depolama binaları, bâzı üretim birim ve süreçlerini içersin mi? gibi sorulara yanıt aranmalıdır. Öte yandan, depolama alanı ile depo bürosu olabildiğince aynı binalar içinde olmalıdır. Böylece büroda ve alanda çalışan personelin büro, tuvalet, yemekhane, kantin vb. gibi gereksinimlerinin tek yerde karşılanmasının yanında kontrolun kolaylaşması sağlanır ve ikisi arasında iş uyumu sağlanarak iş dalgalanmalarının önüne geçilir. 12

13 4.1. Genel Bilgi Ayrı depolama binalarının oluşturulması, şu durumlarda yeğlenir: 1. Depolar, işleyiş bakımından daha bağımsız olmalıdır. 2. Üretim ve depolar için yapılan taşıma işlemlerinin birbirini etkilemesini ve birbirine karışmasını önlemek gerekir. 3. Depo çalışanları, kendi taşıma araçlarını tam olarak kontrol edebilmelidir. 4. Stokların güvenliği arttırılmalıdır. 5. Depolama bölümü ana üretim alanında ise depolama alanı, üretim olanaklarını geliştirmek veya eklemeler yapmak için her zaman bir gereksinim olacaktır. 13

14 4.1. Genel Bilgi Ayrı bir depolama binasının yapımına karşıt olarak şunları söyleyebiliriz: 1. Muhtemelen daha pahalı olacaktır. 2. Depolar, diğer binalarla birleşik yapılırsa, taşıma işlemleri daha kolay olacaktır. Örneğin bir gezer vinç, üretim ve depolama işlemlerinde eşzamanlı kullanılabilir. Ayrı binada ise ek bir vinç gerekecektir. 3. Üretim birimi içindeki depolara kullanıcıların ulaşması daha kolay, depodan malzeme alma işlemleri daha çabuk olacaktır. Taşıma gecikmeleri enazlanacaktır. 14

15 4.1. Genel Bilgi Depo binalarının özellikleri, dış çevresi ve iç çevresi ilerleyen alt-bölümlerden ayrıntılı şekilde açıklanacaktır. Giriş Elleçleme Depolama Giriş Çıkış Giriş Elleçleme Çıkış Çıkış 15

16 4.2. Depo Binasının Özellikleri 1. Arazi 2. Kat Sayısı 3. Yapı 4. Zemin 5. Duvar ve Pencereler 6. Çatı 7. Kapı-Körük Sistemleri 8. Rampa Sistemleri 9. Aydınlatma Sistemleri 10. İklimlendirme Sistemleri 11. Elektrik, Su, Telefon, Data Hattı, Kablosuz Erişim Tesisatları 16

17 4.2. Depo Binasının Özellikleri Arazi Eğer arazinin yüzeyi ve drenajı yeterli değilse bunları düzenlemek için çalışmalar yapılmalıdır. Yüzeyin özelliği; depolanacak malzemenin çeşidi, taşımanın tipi ve kullanılacak taşıma araçlarına göre değişir. Yerel koşullar ve arazinin özelliğine göre kullanılan üç tip yüzey vardır: Kül, asfalt, beton. 17

18 4.2. Depo Binasının Özellikleri Arazi A. Kül: Yeterli kalınlıkta bir katman kül dökülerek üzerinden silindirle geçilir. Bu en ucuz yol olmasına rağmen, yapılan taşımalar ve depolamalar nedeniyle, yüzeyin çok çabuk bozulması sözkonusu olur. B. Asfalt: Önce bir kat çakıl atılıp silindirlendikten sonra üzerine bir kat asfalt atılıp o da silindirlenir. Bu işlem, külün üç katı mâliyette olmasına rağmen daha kaliteli bir yüzey sağlar. Yeterli drenaj sağlandığı takdirde, taşıma için oldukça elverişlidir. Başlıca kusuru, sıcak havalarda ağır malzeme taşındığında deforme olabilmesidir. 18

19 4.2. Depo Binasının Özellikleri Arazi C. Beton: Bir kat çakıl üzerine çelik parçalarla güçlendirilmiş beton dökülür. Bunun mâliyeti, külle yapılanın dört-beş katı kadardır. Ama bu durum, normal amaçlar için en iyisidir. Drenajı iyi yapıldığı takdirde, depolama için mükemmel bir yapıdır, her türlü taşımaya uygundur ve zaman içindeki bakım gereksinimi, kül ve asfalta göre daha azdır. 19

20 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kat Sayısı Genel olarak, büyük bir deponun inşâsında, aşağıdaki nedenlerden dolayı tek katlı bina kullanımı daha uygundur: m 2 başına düşen inşâ mâliyetinin düşük olması (taşıyıcı kolon/kiriş mâliyetlerinin daha az olması) Üst katların ağırlık taşıma kapasitelerinin her zaman yapısal özelliklere bağlı olarak daha az olması Malzeme taşıma mâliyetlerinin, çok katlı binalara göre daha düşük olması (katlar arasında eşya taşıma mâliyeti olmaması) Gün ışığının daha fazla kullanılabilmesi Havalandırma sağlamanın daha kolay olması 20

21 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kat Sayısı Aşağıdaki üç özel koşulda, çok katlı depolama binalarının kullanımı yeğlenebilir: Eğer binalarda üretim varsa Eğer arazi çok kısıtlı veya pahalı ise Arazide eğim varsa 21

22 Yapı 4.2. Depo Binasının Özellikleri Binanın yapısı genel olarak belediye imar plânına uymak zorundadır ve çevre binaların tasarımından da etkilenir. Binanın iskeleti tasarlanırken binanın taşıyacağı veya konacak olan sâbit vinçler, konveyörler ve raylı araçları da dikkate almak gerekir. Sâbit vinçlerde tavanın yüksekliği en az 8 m olmalıdır, çünkü bu uzaklık, taşınacak malzeme ile kanca arasında yeterli olabilecektir. Ayrıca vincin sâbit olduğu bölgeye, destekleyici bir yapı oluşturulmalıdır. Bu hesaplamalarda vincin ağırlığı ve en fazla taşıyabileceği yük gözönüne alınmalıdır. 22

23 Yapı 4.2. Depo Binasının Özellikleri Binanın yüksekliği dikkatle incelenmelidir. Çünkü bina yüksekliği arttıkça bina inşaat, ekipman, aydınlatma ve iklimlendirme mâliyetleri artacaktır. Buna karşılık bina yüksekliği arttıkça, kullanılan m 2 başına arazi mâliyetleri de düşecektir. En uygun bina yapım malzemeleri kullanılmalıdır. Değişen gereksinimlere yanıt verebilmesi için depolar esnek bir yapıya sahip olmalıdır. Kalıcı iç bölümlendirmeden olabildiğince kaçınılmalıdır. 23

24 4.2. Depo Binasının Özellikleri Zemin Deponun çok önemli bir bölümüdür. Çünkü salt malzemelerin ve ekipmanların tüm ağırlığını taşımakla kalmayıp, elle veya mekanik olarak çalışan tekerlekli araçların hareket alanını da oluşturur. Yâni zemin; raf, ürün, çaka ve diğer taşıma ekipmanlarının yaratabileceği yükü kaldırabilmelidir. Bu nedenle, döşeme yeterli dayanıklılıkta, düzgün, sert ve engebesiz olmalıdır. Zemin malzemesi olarak genellikle epoksi vb. malzemeler kullanılır. 24

25 4.2. Depo Binasının Özellikleri Zemin Olası zemin yüklemesini hesaplamak ve binayı ve buna bağlı olarak zemin özelliklerini belirlemek gerekir. Standart oranların üzerinde sehim yapan sistemler, her zaman İŞ KAZALARINI beraberinde getirir. Zemin, istenilen özelliklere bağlı olarak pürüzsüz ve özel bileşimlerle kaplanarak; ürünler temiz ve tozdan uzak durumda korunur. Zemin kaplaması yapıldıktan sonra, elleçleme ekipmanlarının çalışma alanlarını ve ürünlerin zemindeki depolama alanlarını belirlemek üzere, genelde sarı renkte yer çizgileri oluşturulur. 25

26 4.2. Depo Binasının Özellikleri Zemin Zemin kalitesi operasyonları etkiler: Normal Zemin: +/- % 0,25 Düz Zemin: +/- % 0,15 Süper Düz Zemin: +/- % 0,075 26

27 Zemin 4.2. Depo Binasının Özellikleri Epoksi zeminlerin önemli üstünlükleri aşağıdaki gibidir: Kullanıma hazır Tek bileşenli Yüksek mukavemet Genel uygulama alanı Su geçirmez Pratik ve kolay uygulanabilir Su bazlı çevre dostu Alevlenmeyi geciktirir Yüksek esneklikte 27

28 Zemin 4.2. Depo Binasının Özellikleri Epoksi Zemin Örnekleri 28

29 4.2. Depo Binasının Özellikleri Duvarlar Depolarda dış ve iç duvarları ayrı değerlendirmek gerekir. Duvar tipi seçiminde, aşağıdaki özellikler dikkate alınır: Kolay monte edilebilirlik Dayanıklılık Isı yalıtımı Kolay temizlenebilirlik Taşınabilirlik Suya ve neme dayanıklılık Ses yalıtımı Yangına dayanıklılık (yanmazlık sınıfı) 29

30 4.2. Depo Binasının Özellikleri Duvarlar Duvarlar, yukarıdaki ölçütler dikkate alınarak aşağıdaki malzemelerden yapılabilmektedir: Plastik Kompozit Malzeme Sandviç panel Prefabrik Ağaç Metal Alçıpan Tuğla 30

31 4.2. Depo Binasının Özellikleri Pencereler Pencereler; bina içinin aydınlatılmasını ve havalandırılmasını sağlayan, pencere kanadı kapalı iken rüzgâr ve yağışın içeriye girmesini önleyen, aynı anda dışarıyı da görmemize yarayan yapı elemanlarıdır. Aydınlık için pencere alanı, mekânın taban alanının 1/5 inden az olmamalıdır. Depolarda pencereler, iç duvar, dış duvar ve çatı pencereleri olarak kullanılabilir. 31

32 4.2. Depo Binasının Özellikleri Pencereler Çatı pencerelerinin özellikleri aşağıdadır: Duman ve ısı tahliyesini sağlar. Yangının yayılmasını önler. 15º nin altındaki eğimlerde düz çatı sistemlerinde de uygulanabilir. Depo pencereleri PVC, ahşap veya metal malzemeden yapılabilir. Çatı pencereleri dışa açılmalıdır. 32

33 4.2. Depo Binasının Özellikleri Pencereler Depoda meydana gelebilecek olan tehlikeli bir durumda içeriden tahliye olanakları önem taşıdığı gibi, dışarıdan da depoya giriş koşullarının uygun olması gerekir. Bu amaçla genellikle depo binalarının pencerelerine parmaklık veya kafes yapılmaz. Pencereler telli camdan ya da kırılmaz camdan yapılmış olmalıdır. 33

34 Çatı 4.2. Depo Binasının Özellikleri Çatılar; yapıları dış atmosferden gelen yağmur, rüzgar, kar ve dolu gibi etkenlerden koruyan elemanlardır. Genellikle ahşap, çelik ve betonarmeden yapılırlar. Çatıların ana görevleri kar ve rüzgar yüklerini güvenle taşıyabilmek, yağmur ve kar suları yoluyla yapıya gelen suyu en kısa yoldan oluk, dere ve borulardan zemine vererek uzaklaştırmaktır. Eğimlerine göre çatılar üç gruba ayrılırlar: Düz çatılar (0-5 arasında eğimi olan çatılar) Orta eğimli çatılar (5-40 arasında eğimli olanlar) Dik çatılar ( 40 eğimli olanlar) 34

35 Çatı 4.2. Depo Binasının Özellikleri Çatı kaplama malzemelerinin üç ana işlevi; kaplama, koruma ve su geçirmemedir.. Yani kullanılacak malzeme çatıyı kaplar, örtü altında kullanılan su yalıtımı, ısı yalıtımı gibi katmanları korur ve yağışlarda çatı örtüsü altına su girmesini engeller. Ancak bu üç önemli özellik çatının işlevsel bir şekilde tüm işlevlerini yerine getirmesini sağlaması konusunda yeterli olmamaktadır. Çünkü çatılarda çeşitli baca duvar dipleri, çatıya çıkış noktaları, anten boruları, dereler gibi ayrıntılar bulunmaktadır. 35

36 Çatı 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aynı zamanda çatı örtüsü altında yaratılacak havalandırma birçok açıdan çatının ömrünü uzatmakta ve sağlıklı bir çatı altı ortamı yaratmaktadır. Doğru çatı, tüm bu noktaları bir sistem garantisi içinde birbirine uyumlu bileşenlerle çözen ve havalandırmayı destekleyen modüler bir çatı sistemidir. 36

37 Çatı 4.2. Depo Binasının Özellikleri 37

38 Çatı 4.2. Depo Binasının Özellikleri 38

39

40 1) Sundurma Çatı 2) Beşik Çatı 3) Kırma Çatı 4) Mansard Çatı

41 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Kapılar, depo giriş ve çıkış hizmetini belli süre içinde karşılayabilecek sayıda, özelliklerde ve güvenli bir şekilde kilitlenebilir durumda olmalıdır. Kapı sayısı ve konumlarının seçimi, trafik yoğunluğuna ve iklimlendirme koşullarına bağlı olarak yapılmalıdır. Gerekli kapı sayısı, çeşitli optimizasyon modelleri kullanılarak veya sezgiseller yardımıyla hesaplanabilir. Kapıların, bölgedeki hâkim rüzgâr yönünde olmamasında yarar vardır. Havalandırma açısından ise konum önemlidir. Soğuk hava depolarının kapılarının ise genelde kuzey tarafta olması beklenir. Eğer sözkonusu ise demiryolu yükleme ve boşaltması için de kapı/rampa olmalıdır. 41

42 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Kapılar; yükleme/boşaltma araçlarının ve diğer ekipmanların geçişine izin verecek yükseklik ve genişlikte olmalıdır. Kapılar, tercihan hızlı bir biçimde bir güç kaynağı tarafından açılıp kapatılabilecek şekilde tasarlanmalıdır. Sarmal Kapı, mekândan tasarruf amacıyla PVC, çelik vb. malzemelerden yapılan ve kapı yanlarında bulunan raylar sâyesinde yukarıda rulo hâlinde sarılarak açılan kapılardır. Seksiyonel Kapı, tavana doğru kayarak açılan, endüstriyel yapılara, fabrikalara, hangarlara, depolara uygun işlevsel ve kullanışlı endüstriyel kapılardır. Özellikle depo, fabrika gibi genişliği ve yüksekliği büyük mekânlarda kullanılan sistemlerdir. 42

43 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Kapılar, binanın tercihan uzun kenarında olmalıdır. Çünkü uzun kenarda, daha fazla kapı açabilmek ve aynı anda birçok araca hizmet verebilmek olanaklı olup bu durumda istif noktalarından kapılara erişim uzaklığı daha kısa olacaktır. Depoda personel giriş-çıkışı ve yangın tahliye kapıları olmalıdır. Yağmur suyunun içeriye girmemesi için, kapı kapandığı zaman, kapının alt kenarının, depo iç zemin hizasının biraz altında, dış zemin hizasının üstünde olması gerekir. Kapılar, depo içi ürün akışlarına uygun konumda olmalıdır. Yâni trafik akışına hizmet edecek şekilde (düz akış ilkesine uygun olarak) tasarlanmalıdır. 43

44 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Kapılarda Olması Gereken Özellikler: Toz ve kuş girmesini engelleyici, tercihan körüklü Gerektiğinde toza karşı perdeli cm. genişlikte Araç park yeri olarak da kullanılabilecek 44

45 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Kapı sayısının belirlenmesinde aşağıdaki ölçütler dikkate alınır: Yük aracı (kamyon vb.) hareketi sayısı Yük aracı boşaltma ve yükleme süresi Yükleme ekipmanları Eleman sayısı ve verimliliği Kapı Sayısı = (Yük aracı sayısı * Araç yükleme-boşaltma süresi / Çalışma süresi) * 1,20 (Güvence Etmeni)) 45

46 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı)

47 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Değişik Kapı Tipleri

48 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Değişik Kapı Tipleri

49 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) Dikey/Giyotin Seksiyonel Standart Seksiyonel Tam Görüş Seksiyonel (Full Vision) Endüstriyel Akordeon Kapı Yüksek Tavan Seksiyonel Alçak Tavan Seksiyonel Yüksek Hızlı PVC 49 Sarmal Kapı

50 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Kapı) DÜĞME İPLİ UZAKTAN KUMANDA MANYETİK SENSÖR FOTOCELL SENSÖR Sarmal Depo Kapılarının Açılması

51 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) Rampalar, depoların yükleme-boşaltma noktalarında, araçlar ile depo zemini arasında oluşabilecek boşluk veya kot farklarını ortadan kaldırarak, çoğunlukla çaka ya da transpalet gibi ekipmanlar ile depo çalışanlarının araç içine girebilmesi ve dolayısıyla da güvenli ve hızlı bir şekilde yükleme-boşaltma yapılmasını sağlar. Yükleme ve boşaltmanın, rampadan veya yerden yapılmasını deponun trafik yoğunluğu veya uygulanan taşıma yöntemleri belirler. 51

52 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) Çeşitli özelliklerde rampa tipleri bulunmaktadır. Depo yükleme-boşaltma alanı tabanında, genellikle aşağı/yukarı ayarlanabilir hidrolik rampalar kullanılır. Böylece farklı kasa yüksekliğine sahip taşıma araçlarına yükleme yapılabilir. Eğer hareketli veya sâbit kollu vinç kullanılacaksa, depo zemininin yer düzeyinde olması daha iyidir. Çünkü bu araçlar, yukarıdan boşaltma yaptıkları için depoya gelecek kamyon veya vagonun üzerinde duracağı platformun yüksekliğinin önemi yoktur. 52

53 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) Depo zemininin yer zemininden yüksek olması durumunda, kapıların doluluğu gibi özel durumlar için, çakaların depo zemininden yer zeminine indirilebilmesi amacıyla sabit veya seyyar iniş rampaları yapılması gerekir. Bunların eğimi ve genişliği, depolama binasına girecek olan taşıyıcıların özelliklerine uygun olmalıdır. 53

54 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) TIR yükleme-boşaltması varsa depo zemini, yerden 120 cm. yüksekliğinde yapılmalıdır. Bu yükselik (kot), kamyon ya da TIRın kasası ile zemini aynı düzeye getirerek malın boşaltılmasını ve yüklenmesini kolaylaştırmaktır. Testere ağzı şeklinde sıralanmış olan rampalar, kamyon ve TIRların rahat dönüş hareketi yapabileceği şekilde düzenlenmiş 45 lik açıya sahiptir. 54

55 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) Rampa Tipleri: 1) Mekanik Rampalar 2) Hidrolik Rampalar 3) Teleskopik Rampalar 4) Seyyar Rampalar 55

56 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) 1) Mekanik Rampalar Köprü Rampalar Menteşe Dilli Rampalar 56

57 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) 2) Hidrolik Rampalar 57

58 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) 2) Hidrolik Rampalar 58

59 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) 3) Teleskopik Rampalar (Uzama özelliği olan rampalar) 59

60 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Rampa) 4) Seyyar Rampalar 60

61 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Körük) Körük sistemleri yükleme, boşaltma, depolama yerlerinde araç ile mekân arasında hava sirkülasyonunu, dolayısıyla toz ve rüzgâr girişini engellemek için kullanılır. Branda ve şişme körük olarak iki şekilde uygulanabilir. Tekstil, ilaç ve gıda sektörlerinde hijyen ısı ve rutubet oranının hassas olduğu işletmelerde iç ortam koşullarının korunmasında oldukça başarılı biçimde kullanılmaktadır. İklimlendirme yapılan tesislerde yükleme-boşaltma sırasındaki enerji kaybını enazlar.

62 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Körük)

63 4.2. Depo Binasının Özellikleri Kapı-Rampa-Körük Sistemleri (Körük) 1. Standart Yükleme Körükleri 2. Yükleme Tünelleri 3. Ayarlanabilir veya Sabit Perdeli Yükleme Körükleri 4. Şişme Yükleme Körükleri (En yüksek sızdırmazlığı sağlama amacı ile, araç kapıya yanaştıktan sonra bellli bir süre içinde körük şişer ve körük içinde oluşan basınç yalıtımı sağlar.) 5. Zeminden İtibaren Başlayan Yükleme Körükleri Döner Yükleme Körükleri

64 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri Doğru ışıklandırma verimli çalışma ortamları yaratır. Işıklandırma göz kamaştırmamalı, göz kısmaları yaratmamalı, çalışmaya yardımcı olmalıdır. Ergonomik koşulların bu noktada sağlanması gerekir. 1) Gün Işığı ile Aydınlatma 2) Gün Işığı Kontrol Sensörü 3) Elektrik ile Aydınlatma 64

65 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri Aydınlatma, raf düzenlemesiyle birlikte plânlanmalıdır. Böylece depolama bölümlerine yeterince ışık ulaştırılabilir. Ayrıca aydınlatma donanımı, vinçlerin ve diğer taşıma araçlarının yolları üzerinde olmamalıdır. İlgili mevzuatta yer alan, yapılacak işe göre en az aydınlatma gereksinimleri saplanmalı, gereğinde bu değerlerin üzerine çıkılmalı, depo genelinde aydınlatma ölçümleri yapılarak kontrol edilmelidir. Işık yansımaları için olabildiğince duvarların açık renkte boyanmış olmasına dikkat edilmelidir. 65

66 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri (Doğal) Gün ışığından olabildiğince fazla yararlanılmalıdır. Pek çok depoda ürünler ve raflar, duvarlar boyunca yerleştirilir, böylece pencereler biraz daha yükseğe veya çatıya yerleştirilerek, gün ışığından yeterince yararlanılır. Gün ışığından yararlanmak üzere çatının en uygun şekilde kullanımı için, belli aralıklarla telli camlar yerleştirilmelidir. Holler ve koridorların yeterli gün ışığını alabilmesi için, bu camların çatıda uygun noktalara ve uygun büyüklüklerde yerleştirilmesi gerekir. 66

67 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri (Doğal) Monitor Tipli Aydınlatma İki Yanlı (Bilateral) Aydınlatma Çatı Penceresi ile Aydınlatma 67

68 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri (Doğal) 68

69 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri (Doğal) 69

70 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri (Yapay) Gün ışığının yeterli olmadığı durumlarda yapay aydınlatma sistemleriyle desteklenmelidir. Yapay aydınlatma sistemlerinde olabildiğince sensörlü (harekete duyarlı) ve tasarruflu aydınlatma donanımı kullanılmalıdır. Yüksek ve alçak irtifa depolarında uygun lambalar seçilmelidir. Açık saha depolarında ise alanın büyüklüğü ve depolanan malzemenin özellikleri gözönüne alınarak aydınlatma araçları, arazinin kenarlarına, içeriyi aydınlatacak şekilde yerleştirilmelidir. 70

71 4.2. Depo Binasının Özellikleri Aydınlatma Sistemleri 71

72 4.2. Depo Binasının Özellikleri İklimlendirme (Isıtma-Soğutma-Havalandırma- Nemlendirme-Nemden Arındırma) Sistemleri Hemen hemen tüm depolarda ısıtma, soğutma ve havalandırma gereksinimi vardır. Çünkü nemli, çok kuru, eşit ısıtılmamış tesisler rahatsız bir çalışma ortamı yaratır; verim düşer. Buhar veya basınçlı sıcak su kullanılan ısıtma sistemleri en yaygın olanlarıdır. Önemli bir sorun; ısıtıcıların veya ısıtma sistemine ait boruların yerinin; ürünlerin, rafların, koridorların veya taşıyıcı ekipmanların yerleriyle çakışmasıdır. Bu sorunu çözmek için tavandan sarkıtılan fanlı ısıtma birimleri veya duvarların en üst kısmına konan düz panellerin kullanılması yararlı olacaktır. 72

73 4.2. Depo Binasının Özellikleri İklimlendirme (Isıtma-Soğutma-Havalandırma- Nemlendirme-Nemden Arındırma) Sistemleri Bâzı özel durumlarda, örneğin hassas patlayıcıların veya kimyasal maddeler ve bozulabilir malzemelerin depolanmasında, sıcaklık ve nem kontrollu komple bir iklimlendirme sistemi gerekli olabilir. Bâzı ürünler için sıcaklık ve nemin kontrol altında tutulması gerekir. 73

74 4.2. Depo Binasının Özellikleri İklimlendirme (Isıtma-Soğutma-Havalandırma- Nemlendirme-Nemden Arındırma) Sistemleri Havalandırma, depolanan malzemeye göre düzenlenmelidir 74

75 4.2. Depo Binasının Özellikleri İklimlendirme (Isıtma-Soğutma-Havalandırma- Nemlendirme-Nemden Arındırma) Sistemleri Yeterli havalandırma sağlamak için havalandırma kanalları açılmalıdır ve bunlar güvenli bir şekilde yerleştirilmelidir. Zeminden ısıtmalı sistemler yaygınlaşmaya başlamıştır. Soğuk hava depoları özel tasarım gerektirir, doğal olarak mâliyeti yüksektir. 75

76 4.2. Depo Binasının Özellikleri Elektrik, Su, Telefon, Data Hattı, Kablosuz Erişim Tesisatları Depolarda; elektrik, su, teşefon, data hattı ve kablosuz erişim tesisatlarında öngörülen amaçlara göre kullanılan malzemelerin özellikleri, temini ve montajına yönelik teknik şartnamenin iyi belirlenmesi gerekir. Elektrik güç gereksinimi iyi belirlenmeli, elektrik kesintilerine yönelik önlemler alınmalıdır. Bu çerçevede trafo ve jeneratör tipi saptanmalıdır. Tüm tesisatın bakım ve onarımlarına yönelik sistemler kurulmalıdır. Yağmur suları olabildiğince toplanarak, gerek yangın su havuzlarında, gerekse kullanım suyu olarak değerlendirilmelidir. 76

77 4.3. Depo Dış Çevresi 1. Yollar ve Trafik 2. Sundurma 3. Çitler ve Manevra Alanı 4. Araç Parkları 5. Giriş Kapısı ve Kantar 6. Sigara İçme Alanı 7. Kap Onarım ve Depolama Alanı 8. Akü Şarj Alanı 9. Âfet Durumunda Toplanma Bölgesi 10. Yağmur Suyu Toplama Deposu 11. Atık Alanları 12. İmhâ Alanı 77

78 Yollar ve Trafik Varolan yollar yeterli değilse; 4.3. Depo Dış Çevresi ana ulaşım ağlarına kolay ulaşım sağlayacak yeni yolların yapılması sağlanarak, -uygun durumlarda- depo çevresinde demiryoluna erişim noktaları yerleştirilerek veya depo içine vagon girmesini sağlanarak, ana araç giriş kapısı ile yükleme-boşaltma noktası arasındaki mesafeler en düşük düzeyde tutularak, depo çevresindeki akışın, gereksinime göre tek veya çift yönlü olması sağlanarak taşıma araçlarından en büyük verim elde edilir. 78

79 4.3. Depo Dış Çevresi Yollar ve Trafik Pek çok depolama sahasında yollar, yaklaşık olarak toplam alanın yarısını oluşturabilir. Bu nedenle mâliyetleri düşürmek için yollar ve park alanları asfalt, depolama alanları ise beton malzemeden yapılır. Diğer alanlar ise peyzaj ve genişleme amaçlı olarak bırakılır. Yolların genişlikleri, taşıma araçlarına ve taşınacak yüke uygun olmalıdır. Yollar ile mekanik taşıyıcılar arasındaki ilişki iyi belirlenmelidir. Örneğin, yukarıdan çalışan veya seyyar kuleli bir vinç kullanılıyorsa, ayrıca bir yola gerek yoktur. Çaka ile taşıma yapılacaksa, taşınacak tüm malzemeye ulaşacak yollar yapılmalı ve bu yolların genişliği, yüküyle birlikte çakanın geçebileceği kadar olmalıdır. 79

80 4.3. Depo Dış Çevresi Yollar ve Trafik Anayolların ve arayolların inşâsında, tek veya çift yönlü trafik uygulaması yapılabilir. Eğer çift yönlü uygulama ve aracın depo çevresinde tek yönlü dönüşü olanaklı değilse, araçların dönebilmeleri için yeterli manevra alanı sağlanmalıdır. Ayrıca dar yollarda karşılaşabilecek araçlar için yollar üzerinde cepler yapılmalıdır. Yollar açık ve temiz durumda bulundurulmalı, trafik çizgileri ve işaretlemeleri (azamî hız vb. konularda) yapılmalıdır. Kar vb. kötü hava koşulları için özel önlemler alınmalıdır. 80

81 4.3. Depo Dış Çevresi Yollar ve Trafik Eğer demiryolu kullanılıyor ise olabildiğince rayların depo sahasını ortadan bölmemesi ve kenarda olması önerilir. Bir noktada biten, tek hatlı bir yolda yapılan yüklemelerden kaçınılmalıdır. Çünkü bu sistem, yüklemeye gelebilecek vagon sayısını kısıtlayacaktır. 81

82 Yollar ve Trafik 4.3. Depo Dış Çevresi

83 4.3. Depo Dış Çevresi Sundurma Yükleme/Boşaltma işlemlerini yapmak üzere, kapıların önüne veya daha uzak bir noktaya, üstü kapalı bir yükseltinin (sundurma) yapılması gereklidir. 83

84 4.3. Depo Dış Çevresi Çitler ve Manevra Alanı (Çitler) Depolama alanı, bir fabrika veya binanın içinde olduğunda, çevresi yeterince kapalı olmasına rağmen yine de bina çevresinde, güvenlik amacıyla çit oluşturmak gerekebilir. 84

85 4.3. Depo Dış Çevresi Çitler ve Manevra Alanı (Çitler) Uygun olan pek çok çit tipi vardır. Galvanizli veya plastik kaplı tel örgüler kullanılabilir. Bunlar 2 m. yüksekliğinde olurlar, çelik veya beton kazıklarla yerden destek alırlar. Tel örgülerin üzerine iki veya üç sıra dikenli/jilet tel çekilerek yükseklik ve fazladan güvenlik sağlanabilir. 85

86 4.3. Depo Dış Çevresi Çitler ve Manevra Alanı (Manevra Alanı) Arazi çevresindeki çitleri oluştururken, arkadan yükleme ve boşaltma yapılması durumunda, yükleme/boşaltma noktası ile çit arasında, araç boyu ve araç boyunun 1,5 katı kadar manevra mesafesini içine alacak alan bırakılmalıdır. 86

87 4.3. Depo Dış Çevresi Çitler ve Manevra Alanı (Manevra Alanı) Depo içi Çapraz Rampa (Testere Ağzı) Ara aktarmalı

88 4.3. Depo Dış Çevresi Araç Parkları Depo çevresinde gerek binek araçlar için, gerekse yükleme boşaltma amacıyla gelen taşıtlar için araç park alanları düzenlenmesi gerekir. Manevra alanı hariç binek otolar için en az 5*2,5 m, tır ve kamyonlar için en az 4*18 m alan bırakılmalıdır. Manevra dahil birim park alanı, binek araçlar için en az 20 m 2, tır ve kamyonlar için en az 96 m 2 dir. Otoparka giriş genişliği, 2,75 m den az olmamalı, zemindeki eğim de %15 den fazla olmamalıdır. Araçların park edeceği alanlar çizgilerle belirlenmelidir. 88

89 Araç Parkları 4.3. Depo Dış Çevresi 89

90 4.3. Depo Dış Çevresi Giriş Kapısı ve Kantar Giren ve çıkan araçları kontrol etmek ve istenmeyen girişleri/çıkışları önlemek amacıyla bir ana giriş kapısı yapmak ve bu noktada bir güvenlik birimi oluşturmak gereklidir. Böylece tüm giriş/çıkış işlemleri kayıt altına alınır. İnsanların ve araçların bir düzen içinde gitmeleri gereken yerlere ulaşmaları sağlanır. Bu kapı bir kantarla birleştirilerek gelen tüm araçların boş ve dolu ağırlıkları kaydedilebilir. Giriş kapısı, depo sahasının kontrol noktası olarak görev yapabilir. 90

91 4.3. Depo Dış Çevresi Sigara İçme Alanı Kapalı mekanlarda sigara içme yasağı çerçevesinde, şirketlerin çalışanlara tahsis ettiği alandır. Bu alanlar; tavanı/çatısı olup, yan yüzeylerin toplam alanının yarısından fazlasının açık olduğu yerlerdir. 91

92 4.3. Depo Dış Çevresi Kap Onarım ve Depolama Alanı Depolarda kullanılan palet vb. kapların zaman içinde oluşan hasarlarının giderilmesine yönelik ayrılan onarım alanlarıdır. 92

93 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı Akü dolum alanı için en belirleyici başlangıç sorularından biri, dolumu yapılan akülerin türünün ne olduğudur. Örneğin aküleriniz, tümüyle kapalı-bakımsız-kurşun asitsiz akülerse, sizi bekleyen tehlikeler ve dolayısıyla güvenli bir akü şarj alanı için yapmanız gerekenler, çok çok azalacaktır. 93

94 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı Akü şarj alanı ile ilgili olarak dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: Kurulması planlanan alan, ofis vb. alanlar ile yoğun yük ve yaya trafiği olan çalışma alanlarından uzak tutulmalıdır. Aküler şarj sırasında sağlığa zararlı gazlar çıkarırlar. Uzak bir alana taşınma şansı yoksa, havalandırma yoluyla gazlardan kurtulabilinir. Akü şarj alanının havadar olmasına dikkat edilmelidir. Şarj sırasında aküler kesinlikle örtülmemelidir. 94

95 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı devamı... Akü şarj alanının zemini sızdırmaz beton olmalıdır. Çevre açısından (ayrıca yasal olarak) toprak ve su kirliliği riski vardır. Beton zemin kapalı mazgallar ile çevrilmelidir. Yıkama sularının drenaj hattına karışmaması gerekir. Alanın yağmur almamasına dikkat edilmelidir. Alanın içerisinde olası kazalarda acil müdahale için göz duşu eklenmesinde yarar vardır. Çünkü en çok yaşanan kazalardan biri akü kapaklarının açılırken patlayarak akü sıvısı ile birlikte yüze/göze temas etmesidir. 95

96 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı devamı... Yine alanda ayrıca uygun el, göz, vücut Kişisel Koruyucu Donanımların (KKD) bulundurulmasında yarar vardır. Redresörün enerjisi kesilmeden akü kabloları ayırılmamalıdır. Ayrıca akü tam dolmadan şarj işlemi bitirilmemelidir. Akülerin zamanında bakımı oldukça önemlidir. Yangına karşı koruyucu önlemler alınmalı, uygun sayıda yangın söndürücü ekipman temin edilmelidir. 96

97 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı devamı... Şarj alanında ahşap, kağıt vb. kolay tutuşabilir malzeme ve kimyasal madde olmamalıdır. Ortam yeterince aydınlık olmalıdır. Elektrik alınacak prizin kapaklı olmasına ve duvara sağlam şekilde monte edilmesine dikkat edilmelidir. Şarj alanını gösterir bir tabela olmalıdır. Araçlardan sökülen aküler, akü odasına konulmadan önce suyla yıkanmalıdır. 97

98 4.3. Depo Dış Çevresi Akü Şarj Alanı devamı... Aküler olanaklı ise düşük akımla şarj edilmelidir. Aküler şarj edilirken bölüm kapakları açılmalıdır. 98

99 4.3. Depo Dış Çevresi Afet Durumunda Toplanma Bölgesi Afet sırasında depo çalışanlarının ve konuklarının toplanacağı güvenlikli bölgedir. Afet Toplanma Bölgesi 99

100 4.3. Depo Dış Çevresi Yağmur Suyu Toplama Deposu Çatıya yağan yağmur suyunun borularla toplanarak bir havuzda biriktirilmesi sistemidir. Elde edilen bu su ile yeşil alanların sulanması, kullanma suyu olarak kullanılması ve yangın su havuzlarında biriktirilmesi olanaklıdır. 100

101 4.3. Depo Dış Çevresi Yağmur Suyu Toplama Deposu Alttan ve üstten borularla yağmur sularının taşınması 101

102 4.3. Depo Dış Çevresi Yağmur Suyu Toplama Deposu 102

103 Atık Alanları 4.3. Depo Dış Çevresi 103

104 4.3. Depo Dış Çevresi Atık Alanları Dağıtım Merkezi Tesisindeki Atık Yönetimi TUZLA LOJİSTİK MERKEZİ ATIK CİNSLERİ ve SAKLAMA ŞARTLARI TEHLİKESİZ ATIKLAR Atık Cinsi Evsel Kağıt Ambalaj Cam Metal Tahta Plastik Açıklama Yemek artıkları Yaş sebze ve meyve Bahçe atıkları vb. Gazete Karton Beyaz Kağıt vb. Şişe Kavanoz Bardak vb Yağ bulaşmamış. Saklama Kabı Rengi Gri Turuncu Mavi Yeşil Lacivert Sarı Çıkan Atık X X X X X TEHLİKELİ ATIKLAR Atık Cinsi Tıbbi Atık Atık Yağ Solvent Yağlı Malzeme Floresan Lamba Kartuş Disket Atık Pil Açıklama Revir, Hastane, sağlık üniteleri vekuruluşları, veteriner klinikleri ve labaratuvarlardan kaynaklanan atıklardır. Her türlü yağ Boya Tiner vb Yağlı eldiven Yağlı iş ekipmanı Saklama Kabı Rengi Kırmızı Çıkan Atık X X X X 104

105 4.3. Depo Dış Çevresi İmhâ (Bertaraf) Alanı Depo içinde imha edilmesi gereken veya imha yerine gönderilecek olan malların, imha süreci prosedürüne uygun şekilde bekletildikleri alandır. 105

106 4.4. Depo İç Çevresi 1. Raflı Alan 10. Ekipman Araç Parkı 2. İstif Alanı 11. Yardımcı Tesisler 3. Koridorlar 12. Bilgisayar Sunucu Odası 4. Karantina Alanı 13. Yemekhane, Kantin, Dinlenme 5. İade Alanı Odası 6. Yükleme/Boşaltma Alanları 14. Bürolar, Kart Basma Noktaları, 7. Çapraz Sevkiyat Alanı Revir 8. Katma Değerli Hizmetler Alanı 15. Soyunma Odaları ve Tuvalet 9. Paketleme ve Paketleme Malzemesi Alanları 106

107 4.4. Depo İç Çevresi İç Çevre Alanları Kabul Alanı Palet Stok Alanı Koli Toplama Alanı Yardımcı Alanlar Parça Toplama Alanı Sınıflandırma Alanı Birleştirme Alanı Nakliye Alanı 107

108 4.4. Depo İç Çevresi İç Çevre Alanları 108