İSTANBUL İLİNDE ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ UYGULAMALARI VE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLERLE İLGİLİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Transkript

1 İSTANBUL İLİNDE ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ UYGULAMALARI VE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLERLE İLGİLİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ELİF MORİNA YILMAZ Uzmanlık Tezi 24 Ağustos 2010, Ankara

2 SUNUM İÇERİĞİ 1. GİRİŞ 2. TEMEL KAVRAMLAR 3. ATIK PİL VE AKÜLERİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 4. MEVZUAT 5. YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞLAR 6. ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖR YÖNETİMİ DÜNYA UYGULAMALARI 7. ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖR YÖNETİMİ TÜRKİYE VE İSTANBUL UYGULAMALARI 8. SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

3 GİRİŞ 17.YY sonları Luigi Galvani, Alessandro Volta

4 TEMEL KAVRAMLAR

5 PİL NEDİR? Kimyasal reaksiyonlar sonucunda elektrik enerjisi depolayabilen, (+) ve (-) uçları cihaza bağlandığında gerekli elektrik akımını sağlayan çeşitli tip ve boyutlardaki araçlara denir.

6 PİL ÇEŞİTLERİ NELERDİR? Şarj Edilemeyen (Primer) Piller Şarj Edilebilir (Seconder) Piller

7 Çinko Karbon Piller (Zn-C) Alkali Mangan Piller (Al-Mn) Şarj Edilemeyen

8 Çinko-Hava Piller Gümüş Oksit Piller Şarj Edilemeyen

9 Lityum Manganez Dioksit Piller (LiMnO 2 ) Şarj Edilemeyen

10 Nikel Kadmiyum Piller (NiCd) Nikel Metal Hidrit Piller (NiMH) Şarj Edilebilir

11 Lityum İyon Piller (Li İyon) Lityum Polimer Piller (Li Polimer) Şarj Edilebilir

12 AKÜ NEDİR? Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüşümlü olarak birçok sefer çevirebilen cihazlara akü adı verilir.

13 AKÜ MALZEMELERİ NELERDİR? Plakalar Seperatörler Elektrolit Akü Kutusu

14 ATIK PİL VE AKÜLERİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Atık Pil EVSELÇÖP Civa (Hg) : doğada bozulmaz, tehlikeli ve toksik. Parastezi, ataksi, dişartri ve sağırlık gibi nörolojik, merkezi sinir sistemi tahribi, kanser, böbrek, karaciğer, beyin dokularının tahribi, kromozom tahripli sakat doğumlar. WHO max.0,001 mg/lt. Kadmiyum (Cd): tehlikeli ve toksik. İtai itai, akciğer, prostat kanseri, kansızlık, doku tahribi, anfizem, böbrek üstü bezleri tahribine. WHO max. 0,005 mg/lt. Evsel çöplerdekinin %50 si pillerden kaynaklı. Kurşun (Zn): tehlikeli ve toksik. İşitme bozukluğu, sinir iletim sisteminde ve hemoglobin bileşiminde düşme, kansızlık, böbrek ve beyin iltihaplanması, kısırlık, kanser ve ölüm. WHO max. 0,05 mg/lt.

15 Atık Akü ATIK PİL VE AKÜLERİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Kurşun (Zn): tehlikeli ve toksik. Akü asidi: %60 su %40 sülfirik asit. Korozif ve reaktif. Akciğer ve bronş hasarları, cilt hasarları. Atık akü elektrolitindeki kurşun oranı %70 yeniye göre fazla. Plastik : Akü kabı ve seperatörler. Doğada bozulmazlar.

16 MEVZUAT Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Gelişimi YIL YÖNETMELİK / TEBLİĞ Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin Yürürlüğe Girmesi Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Her Yıl Pil ve Akümülatörlerin Ġthalat Denetimlerine Dair Tebliğler (DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı tarafından yayınlanmaktadır. Son olarak 2010/15 tebliği yayınlanmıģtır.)

17 YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞLAR Akü için Depozito uygulaması, Üretici Sorumluluğu İlkesi Pil için Kota uygulaması yürürlüktedir. AKÜDER ve TÜMAKÜDER TAP

18 AKÜDER- Akümülatör ve Geri Kazanım Sanayicileri Derneği * Madde 29 hedeflerine ulaşabilmek için Yıl Min. Geri Kazanım 2005 % % %90 * Madde 10 (c) çerçevesinde tarihinde yetkilendirilen AKÜDER ile tarihinde protokol imzalanmıştır üye Mayıs üye * Piyasanın %80 ini temsil ediyor. 400 e yakın toplama noktası mevcut.

19 TÜMAKÜDER-Tüm Akü İthalatçıları ve Üreticiler Derneği * Madde 29 hedeflerine ulaşabilmek için Yıl Min. Geri Kazanım 2005 % % %90 * Madde 10 (c) çerçevesinde tarihinde yetkilendirilen TÜMAKÜDER ile tarihinde protokol imzalanmıştır üye Mayıs üye * Piyasanın %20 sini temsil ediyor. 41 il müdürlüğü izinli geçici depo üyesi var.

20 AKÜDER VE TÜMAKÜDER Türkiye de, AKÜDER ve TÜMAKÜDER Üyesi toplam 15 geri kazanım tesisi ve 119 lisanslı taşıma aracı mevcut. Yıllar AKÜDER TÜMAKÜDER Atık Akü Miktarı (ton) Kurşun eldesi (ton) Dönüşüm Yüzdesi (%) Atık Akü Miktarı (ton) Kurşun eldesi (ton) Dönüşüm Yüzdesi (%)

21 TAP- Taşınabilir Pil Üretici ve İthalatçıları Derneği *Türkiye de pil üretimi yapılmamaktadır. Tüm piller ithal edilmektedir. * Madde 25 hedeflerine ulaşabilmek için Yıl KOTA ORANI 1. Grup (%) 2. Grup (%) * Madde 9 (c) çerçevesinde tarihinde yetkilendirilen TAP ile tarihinde protokol imzalanmıştır.

22 ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖR YÖNETİMİ DÜNYA UYGULAMALARI ATIK PİL DÜNYA UYGULAMALARI ATIK AKÜ DÜNYA UYGULAMALARI

23 JAPONYA Organizasyon: Toplama işlemini yerel yönetimler, tanıtım ve koordinasyonu Japon Pil Derneği yapmaktadır. Geri Kazanım: Ayrı toplanan piller, Nomura Kosan firmasının Itomuka da bulunan geri kazanım tesislerine, göndermektedir. Çöpe karışanlar toprağa gömülmektedir. Gelişmeler: 1984 düğme piller, 1985 Ni-Cd, ve diğerleri toplanmaya başlanmış, 1991 de Mn, 1992 de Hg kullanımı pillerde yasaklanmıştır. Toplama verileri: 2000 de Ni-Cd %40 toplanmıştır. Yönetmelik: 2001 yılında yürürlüğe girmiştir. Pilli cihaz üreticileri de geri kazanım yüzdelerine tabi. Min. Geri Kazanım oranları: NiCd:%60, Li:%30, Ni-MH:%55. Maliyet paylaşımı: Belediyeler toplama, üreticiler bertaraf maliyetlerini karşılar. Dernek: Pil üreticileri, piyasaya sürdükleri miktara paralel üyelik ücreti öder.

24 ABD-KANADA Yönetmelik: 1991 de EPA altyapısı ile 1996 yılında Ni-Cd pillerin toplanması yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Dernek: 1994 te RBRC kurulmuş. Geri Kazanım: 2001 den itibaren Pennsylvania daki INMETCO ya gönderilmektedir. Ni ve çelik Paslanmaz çelik Cd Yeni Şarjlı Pil Toplama Noktası: (2001 itibariyle) nokta ABD nokta Kanada da mevcut. Toplama Miktarı: 2001 de 1.9 milyon kg = 1900 ton Ni-Cd pil toplanmıştır. Hedef: Şarjlı pillerin geri kazanılması.

25 BREZİLYA Yönetmelik: 2000 yılında yayınlanmış. Zn, Cd ve Hg içeren pillerin ayrı toplanmasını zorunlu kılar. Diğer piller ve sınırlar altında Zn, Cd ve Hg içeren piller çöplerle gömülebilmektedir. Cezai hüküm: 1-4 yıl hapis. Uygulanamıyor. Güney Amerika: Diğer ülkelerde zorunluluk yok. Pil Tüketimi: 6 pil/kişi/yıl. Toplam 1 milyar pil/yıl. Toplama Faaliyetleri: NOKIA satış noktalarında pil toplama noktası oluşturarak geri dönüşüm için yurt dışına gönderiyor. MOTOROLA, SNAM-Fransa ya geri dönüşüme gönderiyor. Toplamada karşılaşılan en büyük sorun geri dönüşümden haberdar olunmaması.

26 İRAN Nüfus: 70 milyon Yönetmelik: Ayrı toplama ver geri dönüşüm üzerine herhangi bir çalışma yok. Evsel atıklarla birlikte gömülüyor. Halk ve yönetim konudan habersiz. Gelişmeler: Gün geçtikçe kullanılan elektronik cihaz sayısı artıyor te 117 ton 2004 te ton pil ithalatı yapılmış. Son 10 yılda ton atık pilin evsel atıklar gömüldüğü tahmin ediliyor.

27 ENDONEZYA Nüfus: 200 milyon Gelişmeler: Sanayileşme yüksek. Çevresel problemler ortada, çözüm bekliyor. Evsel atıklar ve piller diğer pasifik adaları gibi denize dökülüyor. Japon Panasonic firmasının ülkede ZnC ve Ni-Cd üretimi yapan iki adet pil fabrikası vardır.

28 AVRUPA 2006/66/EC Direktifinde Avrupa Birliği üyesi devletlerin atık pil toplama yasalarını bu direktife uyarlamaları işlemini en geç 26/09/2008 tarihine kadar tamamlamaları gerekirken 27 üyeden 19 u işlemi tamamlamıştır. Direktifte belirtilen 2012 yılı için istenen %25 lik hedefe Belçika, Almanya, Hollanda ve Avusturya gibi ülkeler ulaşmış olmasına rağmen bazı devletlerin bu değere ulaşmaları mümkün gözükmemektedir. Avrupa da yaklaşık olarak yılda 5 milyar adet ( ton) pil piyasaya sürülmektedir. %90 ı şarj edilemeyen pillerdir. Kentsel atıkların %1 ini Ni-Cd pillerinin oluşturmasına rağmen, Birleşmiş Milletler Çevreyi Koruma Teşkilatının hesaplamış olduğu verilere göre kentsel atıklarda kadmiyumun %75 i Ni-Cd pillerden kaynaklanmaktadır.

29 HOLLANDA - STIBAT Yönetmelik: 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. Yetkili kuruluş: STIBAT üyesi mevcuttur. Üyeleri, piyasaya sürdükleri miktara paralel üyelik ücreti öder. Toplama Noktası: adet. Piyasaya Sürülen Pil Miktarı(2008) : adet (8.707 ton) Çalışmalar: İletişim Aktiviteleri Anket çalışmaları Katılımcıların %91çok önemli %79 kesinlikle ayrı toplanmalı ler, radyo ve TV reklamları, web sitesi, kampanyalar, çağrı merkezi.

30 Hollanda Toplama Miktarları Evsel atıklardan ayrı toplanan ve evsel atıklardaki atık pil miktarları (ton) ve toplanma yüzdeleri Yıllar Evsel Atıklardan Ayrı Toplanan Miktar (ton) Evsel Atıklardaki Atık Pil Miktarı (ton) Toplam Oluşan Atık Pil Miktarı (ton) Toplama Oranı (%) 71% 74% 80% 83% 83% 86% 89% Satılan pil miktarı üzerinden toplanan pil yüzdeleri Ayrı Toplanan Miktar (ton) Yıllık Ortalama Pil Satış Miktarı (ton) Üretim Bazlı Toplama Oranı (%) Yıllar % 33% 36% 36% 36% 37% 38%

31 Stibat Organizasyon Üreticiler ve İthalatçılar AVM ler Okullar Kampanyalar Firmalar İzciler Ofisler STIBAT TOPLAMA SERVİSLERİ DİĞER TOPLAYICILAR ULUSAL SINIFLANDIRMA MERKEZİ

32 ALMANYA - GRS BATTERIEN Yetkili kuruluş: GRS-BATTERIEN: 1998 yılında kuruldu. 991 üyesi mevcut. Toplama, sınıflandırma ve geri dönüşüm masraflarını üstlenmektedir (14 milyoneuro-2008). Toplama Noktası: adet. Piyasaya Sürülen Pil Miktarı(2008) : ton Toplanan Miktar (2008): ton (%82 şarj edilemeyen, %18 edilebilir) Kişi Başına Toplanan Atık Pil Miktarı: 8 adet/kişi Toplama Verimi: %42 (piyasaya sürülen miktar üzerinden) Çalışmalar: her yaş ve her kesimden insana toplama faaliyetlerinin bildirilmesi politikası.

33 GRS Batterien Toplama Kanalları

34 BELÇİKA - BEBAT Yetkili kuruluş: BEBAT: 1995 yılında kuruldu. 800 üyesi mevcut. Toplama Noktası: adet. Toplama Kanalları:

35 BELÇİKA-BEBAT Piyasaya Sürülen Pil Miktarı(2008) : ton Toplanan Miktar (2008): ton Toplama Verimi: %58(piyasaya sürülen miktar üzerinden) Çalışmalar: web sayfası ve reklamlar.

36 POLONYA Polonya Çevre Yönetmeliği Planı Pillerin içeriğindeki ağır metal miktarını azaltmak Daha az tehlikeli maddeleri içeren pillerin satışını teşvik etmek Evsel atıklardaki pillerin miktarını azaltmak Toplanan pilleri sınıflandırmak Pillerde max. % Hg, %0.025 Cd, %0.4 Pb Toplamaları gereken miktarın altında kalan firmalara parasal ceza uygulaması mevcuttur. Toplama %lerini yüksekliği verimi düşürdüğü görülmüştür. Toplama Miktarları: Yıllar Hedef Toplanan Hedef Toplanan Hedef Toplanan Toplanan pil miktarı (ton) Kişi başına toplanan pil miktarı (g)

37 PORTEKİZ Yetkili kuruluş: AGEFE (ulusal pil kuruluşu), ECOPILHAS : Pil toplama ve geri dönüşüm işlemlerini yürütür. Yönetmelik: Satılan toplam pilin 2003 yılında %25 i ve 2007 yılında ise %50 si toplanmak zorunlu. Çalışmalar: ayrı kültürlere ve alışkanlıklara sahip bölgeler için toplama çalışmaları ayrı yürütülmektedir. Pil toplama çalışmalarında belediyeler ve pil satıcıları sorumludur.

38 İTALYA - COBAT Yetkili Kuruluş: COBAT Çalışmalar: Pil toplama çalışmaları, halkın bire bir muhatap olduğu belediyeler ile pil satışı yapılan mekânlarda yürütülmektedir. Toplama Miktarları: Düşük Maliyet Bölüşümü: Üretici, ithalatçı ve atık vergileriyle karşılanmaktadır.

39 DANİMARKA Yetkili Kuruluş: Üretici ve ithalatçılar, 2001 yılında itibaren çeşit ayrımı yapılmadan tüm piller toplanıyor. Atık pilleri geri getirin sloganları. Halkın, üretici sorumluluğu ağırlıklı fikri zaman içerisinde bilinçlendirmelerle değişmiş. Piyasaya Sürülen Pil Miktarı: 77 milyon adet/yıl ve %87 si ev kullanımına yönelik. Pilot Bölge Çalışmaları: 5 ton dan 11 ton a. 255 gr/kişi/yıl değerine ulaşılmış. Pilot Bölge Çalışması Sonucu: Kişilere bire bir ulaşılabildiği zaman toplanan atık pil miktarının çok arttığı gözlendiğinden Belediyelerin fonksiyonu bir kez daha anlaşılmaktadır.

40 İNGİLTERE Yetkili Kuruluş: BBMA 1986 yılında kurulmuştur. Toplama Ağı: Belediye üzerinden diğer atıklarla aynı araç, farklı kaplarda. Sonucu: Masraf ve zamandan tasarruf. Toplama Hedefleri: miktar/kişi/yıl üzerinden değerlendirilmektedir. Hedefleri Belirlenmesi: Düşük seviyelerden başlayarak gerçekçi, ulaşılabilir değerler verilmiştir. Maliyet Sorumluları: Pil üretici ve ithalatçıları ile elektronik cihaz satıcıları.

41 İSVEÇ Başlangıç: 1970 Yetkili Kuruluş Belediyeler: Yönetmelikte Belediyeler tüm toplama, ayırma geri dönüşüme yönlendirme işlemlerinden ve tüketici bilgilendirmesinden de sorumlu. Atık piller evlerden alınmakta, genel toplama noktaları da mevcut. Belediye sayısı: 290 Yuva Kutusu Kampanyalar: Evden yuva kutusuna, okullarda eğitim çalışmaları, eğitici ürünlerin temini, reklam panoları yılında anaokuluna 3-5 yaşlarına yönelik animasyonlu malzemeler gönderilmiştir ve 2002 de En tehlikeli piller görülmeyenlerdir ulusal kampanyası.

42 DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ Romanya da REBAT, Franda da COREPILE, Avusturya da UFB, Yunanistan da S.S.E.D.F.I.S., Macaristan da RE LEM Kht, İsviçre de INOBAT atık pil uygulamaları konusunda çalışmaktadırlar.

43 ATIK AKÜ DÜNYA VE AVRUPA UYGULAMALARI ÜLKELER AVUSTURYA BELÇĠKA Yönetim Sistemi Konsorsiyum Konsorsiyum DANĠMARKA Konsorsiyum Serbest Pazar FĠNLANDĠYA Ekonomisi Serbest Pazar FRANSA Ekonomisi Serbest Pazar Ekonomisi ve kısmen ALMANYA depozito Kişi Başına Düşen Atık Akü Miktarı (kg/kişi) Yıllık Depozito Uygulaması Toplanan Atık Akü Miktarı (ton) Akü Geri Kazanım Yüzdesi (%) Perakende satıģta nihai tüketiciden motosiklet akülerinde 1.45, otomobil akülerinde 2.03, ağır taģıt akülerinde 2.76 Euro ücret alınmaktadır ,23 KiĢilere ve Ģirketlere yeni akü satıģında çevre vergisi uygulanmaktadır. Çevre vergisi 0.5 Euro, ayrıca tüm akü ve piller için 0.12 Euro katkı payı alınmaktadır belirtilmemiģ 2,48 Perakende satıģta nihai tüketiciden 100 Ah den küçük aküler için 0.80, 100 Ah den büyük aküler için 1.60, endüstriyel aküler için kwh baģına 1.20 Euro alınmaktadır ,30 Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor ,87 Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor ,90 Depozito, starter akümülatörler için geçerli olup yeni akümülatör satıģlarında her akümülatör için tüketiciden 7.50 Euro alınmaktadır ,90

44 ÜLKELER BÜYÜK BRİTANYA Serbest Pazar Ekonomisi YUNANĠSTAN Konsorsiyum Serbest Pazar ĠRLANDA Ekonomisi NORVEÇ HOLLANDA PORTEKĠZ Yönetim Sistemi Konsorsiyum Serbest Pazar Ekonomisi Serbest Pazar Ekonomisi Depozito Uygulaması Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor. Ancak endüstriyel aküler için miktarı bilinmeyen imha vergisi alınıyor. Perakende satıģta nihai tüketiciden starter akülerde, 30 Ah den küçük aküler için 0.20, Ah arası aküler için 0.50, Ah aküler için 1.00 Euro, Endüstriyel akülerde, 30 Ah den küçük bloklar için 0.20, Ah arası bloklar için 0.50, 90 Ah den büyük bloklar için 1.00 Euro alınmaktadır. Yıllık Toplanan Atık Akü Miktarı (ton) Yüzdesi (%) (starter) 90 2, (endüstriyel) 42 _ (starter) 60 0, (endüstriyel) Akü Geri Kazanım Kişi Başına Düşen Atık Akü Miktarı (kg/kişi) belirtilme miģ belirtilmemiģ Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor belirtilmemiģ 2,60 Perakende satıģta nihai tüketiciden starter aküler için akü baģına 2.50, endüstriyel aküler için kg baģına Euro alınmaktadır ,46 Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor ,55 Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor ,45

45 ÜLKELER ĠSPANYA ĠSVEÇ JAPONYA ABD Yönetim Sistemi Serbest Pazar Ekonomisi Konsorsiyum Serbest Pazar Ekonomisi Serbest Pazar Ekonomisi ve kısmen depozito Yıllık Toplanan Atık Akü Miktarı (ton) Akü Geri Kazanım Yüzdesi (%) Kişi Başına Düşen Atık Akü Miktarı (kg/kişi) belirtilme miģ Depozito Uygulaması Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor. belirtilmemiģ 96 Perakende satıģta nihai tüketiciden starter aküler için akü baģına 3.22, endüstriyel aküler için kg baģına 0.18 Euro alınmaktadır ,75 Yeni akü satıģında tüketiciden herhangi bir ücret alınmıyor ,40 Yürürlükteki sistem serbest pazar ekonomisi olmakla birlikte bazı eyaletlerde depozito sistemi uygulanmaktadır ,31

46 ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖR YÖNETİMİ TÜRKİYE VE İSTANBUL UYGULAMALARI

47 ATIK PİL UYGULAMALARI PİL İTHALAT MİKTARI PİYASAYA SÜRÜLEN PİL MİKTARI 1. Grup 2. Grup TOPLAM 1. Grup 2. Grup TOPLAM Yıllar Piller (ton) Piller (ton) (ton) Piller (ton) Piller (ton) (ton) ,24 49, , ,30 47, , ,81 926, , ,64 98, , ,00 235, , ,86 136, , ,50 240, , ,88 209, , ,79 365, , ,68 320, , * 6.756,13 133, , ,19 156, ,88 * yılın ilk 4 aylık çeyreği için geçerli veridir. I.Grup Piller: Nikel kadmiyum ve cıvalı piller hariç bütün piller. II.Grup Piller: Nikel-Kadmiyum ve cıva oksit pilleri. Türkiye de pil tüketimi: 3-4 pil/kişi/yıl

48 ATIK PİL TOPLAMA ÇALIŞMALARI Yetkili Kuruluş:TAP: te Bakanlığımızca yetkilendirilmiştir. Tamamı ithalatçı 285 üyesi mevcuttur.

49 ATIK PİL TOPLAMA AĞI Belediyeler: Türkiye genelinde TAP, 216 Belediye ile protokol imzalanmış ve kolektif çalışmaktadır. Belediyelerden 48 adedi araçları ile toplama çalışmalarına destek vermektedirler. Zincir marketler: 15 zincir market Organize sanayi bölgeleri: 15 OSB Banka: Fortis Banka A.Ş Üniversiteler: 12 üniversite Kamu Kurumları: 2 Kamu Kurumu Diğer Yerler: Belediye, Banka, Kamu Kurumu haricindeki özel sektör ile toplam 10 protokol imzalanmıştır. Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği ile yapılan protokol çerçevesinde 256 otele bidon ile atık pil toplama kutusu atık pil toplama ünitesi yerleştirilmiştir.

50 ATIK PİL TOPLAMADA KULLANILAN MATERYALLER TAP İşbirliği yaptığı kurum kuruluşlara ve talep eden diğer noktalara atık pil toplama materyallerini ücretsiz göndermektedir yılında dağıtılan malzeme listesi aşağıdaki çizelgede yer almaktadır. MATERYAL ADET Bidon Kutu AfiĢ BroĢür/Kese Kâğıdı ġeffaf Kutu

51 TOPLANAN ATIK PİL MİKTARLARI PİYASAYA SÜRÜLEN MİKTAR (ton) PİYASAYA SÜRÜLEN MİKTAR (ton) KOTA ORANLARI (%) YÖNETMELİK GEREĞİ TOPLANMASI GEREKEN MİKTAR (ton) TOPLANAN MİKTAR (ton) TOPLAMA ORANI (%) YIL 1. Grup 2. Grup TOPLAM Grup Grup ,30 47, , ,50 0 0, ,64 98, , ,87 151,7 2, ,86 136, , ,92 184,15 2, ,88 209, , ,76 217,489 2, ,68 320, , ,50 273,744 3, * 6.634,19 156, ,88 *2010 yılının 4 aylık verileri tabloya dahil edilmiştir.

52 TOPLANAN ATIK PİLLERİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI İL MİKTAR (kg) İL MİKTAR (kg) İL MİKTAR (kg) ADANA 917 ELAZIĞ 346 MARDĠN 38 ADIYAMAN 20 ERZĠNCAN 276 MERSĠN 656 AFYON 743 ERZURUM 44 MUĞLA AĞRI 0 ESKĠġEHĠR MUġ 174 AKSARAY 422 GAZİANTEP NEVġEHĠR 93 AMASYA 236 GĠRESUN 112 NĠĞDE 27 ANKARA GÜMÜġHANE 21 ORDU ANTALYA HAKKARĠ 12 OSMANĠYE 801 ARDAHAN 0 HATAY 728 RĠZE 126 ARTVĠN 0 IĞDIR 0 SAKARYA AYDIN 957 ISPARTA 170 SAMSUN 796 BALIKESİR İSTANBUL SĠĠRT 135 BARTIN 138 İZMİR SĠNOP 58 BATMAN 529 K.MARAġ 247 SĠVAS 254 BAYBURT 0 KARABÜK 205 ġanliurfa 230 BĠLECĠK 733 KARAMAN 153 ġirnak BĠNGÖL 0 KARS 87 TEKĠRDAĞ BĠTLĠS 55 KASTAMONU 43 TOKAT BOLU 94 KAYSERİ TRABZON 229 BURDUR 20 KIRIKKALE 438 TUNCELĠ 115 BURSA KIRKLARELĠ 442 UġAK 852 ÇANAKKALE KIRġEHĠR 357 VAN 734 ÇANKIRI 257 KĠLĠS 0 YALOVA ÇORUM KOCAELİ YOZGAT 29 DENĠZLĠ KONYA ZONGULDAK DĠYARBAKIR 17 KÜTAHYA 347 DÜZCE 904 MALATYA 2 EDİRNE MANİSA TOPLAM

53 ATIK PİLLERİN TAŞINMASI VE SINIFLANDIRILMASI TAŞIMA: TAP a ait 2 araç mevcut. 48 Belediyenin araçları çalışıyor. Gerekirse kargo. SINIFLANDIRMA: TAP ile anlaşmalı 3 firma sınıflama yapıyor. BERTARAF: Ni-Cd, Ni-MH, Li-Ion (seconder) piller ayrılıp geri kazanıma yurtdışına gönderiliyor. Diğer piler depolanıyor.

54 ATIK PİLLERİN DEPOLANMASI Kemerburgaz Odayeri Durumu 1 adet 150 m 3 Dolu Şile Kömürcüoda Durumu 1 adet 150 m 3 Dolu Kemerburgaz Katı Atık Depolama Sahası Durumu 2 adet 220 m 3 Dolu 2 adet 432 m 3 İzmir-Harmandalı Durumu 1 adet 216 m 3 Kullanımda Bursa Durumu 1 adet Kullanımda Bundan sonraki toplanacak pillerin İBB-İstaç Kömürcüoda Tehlikeli Atık Bertaraf Depo Alanına göndermesi planlanıyor.

55 KAMPANYALAR VE EĞİTİM ÇALIŞMALARI TAP, İstanbul Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ve İBB koordinasyonunda çeşitli eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Okul, Hastane, Üniversite ve OSB lerde eğitim çalışmaları düzenlenmektedir. Çeşitli şenlik, yerel festivaller, ilgili fuarlar, paneller, alışveriş merkezleri, çeşitli illerde organize edilen çevre haftası etkinliklerinde stand açılarak pil toplama sistemi ve TAP ın aktiviteleri konusunda haberdar edici çalışmalarda bulunulmuştur.

56 ÖDÜLLÜ YARIŞMALAR Türkiye çapında yapılan kampanyalar ve toplanan pil miktarları. İL KATEGORİ TOPLANAN KATILIMCILAR ATIK PİL MİKTAR (kg) Tokat Okullar arası _ Ordu Okullar arası okul Sakary a Okullar arası _ Bursa Okullar arası ilçe Edirne Okullar arası ilçe Ġzmir Okullar, firmalar _ Samsun Okullar arası 600 _ Ankara Okullar arası ilçe Ġstanbu l Okullar arası tüm ilçeler Van Okullar arası 250 tüm ilçeler Giresun Okullar arası 400 tüm ilçeler İstanbul ilinde 2009 yılında yapılan okullara yönelik kampanyada toplanan atık pillerin ilçelere göre dağılımı. İLÇE BELEDİYESİ TOPLANAN PİL MİKTARI (KG) TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI İLÇE KG/KİŞİ Fatih 2.723, ,151 ġiģli 2.505, ,072 Avcılar 2.055, ,053 G.OsmanpaĢa 75, ,038 Silivri 592, ,037 Küçükçekmece 3.375, ,037 Kadıköy 1.853, ,034 B.Çekmece 254, ,030 Bağcılar 3.418, ,029 Üsküdar 1.864, ,029 Tuzla 676, ,025 Maltepe 1.133, ,024 Bahçelievler 574, ,008 BayrampaĢa 221, ,005 Sultanbeyli 102,00 TOPLAM ,

57 TANITIM VE MEDYA ETKİNLİKLERİ, WEB SİTESİ 25 saniyelik reklam filmi 3 ay yayınlanmış 4 dakikalık eğitici film çekilmiş fakat yayınlanamamış. Web sitesinde; Atık pil toplama noktaları, Atık Pil Biriktirdim Malzeme İstiyorum, Bilgilendirmeler mevcut.

58 ATIK AKÜ UYGULAMALARI Türkiye bir akümülatör imalat ülkesidir yılında Aküder üyesi firmalarca Türkiye de üretilen/ithal edilen ve piyasaya sürülen akümülatör miktarları; Yıl AKÜ ÜRETİM ve İTHALAT MİKTARI TOPLAM (kg) PİYASAYA SÜRÜLEN AKÜ MİKTARI Endüstriyel - Traksiyoner Tip Aküler Starter Tip Aküler TOPLAM (kg) Tablo 135 üretici ve ithalatçıyı kapsamakta ve piyasanın %80 inin temsil etmektedir. Toplam piyasaya sürülen akü miktarı ton dur.

59 ATIK AKÜ TOPLAMA AĞI Atık akülerin toplama ağı iki ayrı koldan yapılanmıştır. 1. Bayiler Kanalı 2. Hurdacılar Kanalı-Tümaküder yönetiminde

60 GEÇİCİ DEPOLAR Madde 19 daki özellikleri sağlayarak Atık Akümülatör Geçici Depolama İzni alınır. Türkiye de 2009 itibariyle toplam 95 geçici depo mevcuttur. İstanbul ilindeki geçici depolar; FİRMA LİSANS NO İLÇESİ İZİN BAŞLANGIÇ TARİHİ İZİN BİTİŞ TARİHİ 1 MÜJDAT ÖZGÜLER 34-APAK/GD-08 Eyüp KUDRET Metal İzabe San. Tic. A.Ş. 34-APAK/GD-07 Eyüp TURKCELL İletişim Hizmetleri A.Ş. 34-APAKY/GD-15 Tuzla EMRE AKÜ Metal Geri dönüşüm Nak. San. Tic. Ltd. Şti. 34-APAK/GD - 12 Ümraniye MUSTAFA ÖZTAŞ 34-APA/GD - 14 Sultanbeyli YILMAZ ÇAVUŞ - HURDA TİCARETİ 34-APA/GD - 16 GaziosmanpaĢa ÇANAKÇI Kardeşler Petrol Ürünleri ve Tekstil Mamulleri Tic. Ve San. Ltd. Şti. 34-APA/GD - 17 BaĢakĢehir DORA AKÜ Yenileme ve Bakım San. ve Tic. Ltd. Şti. 34-APA/GD - 20 Büyükçekmece

61 GEÇİCİ DEPOLAR- MADDE 12 YE GÖRE Yönetmelik madde 12 (c) ve (d) bentlerince; akü dağıtım, satış noktaları ve araç bakım onarım yerleri atık akümülatör depolama alanı oluşturmakla yükümlüdürler. Türkiye de bu koşullarda oluşturulmuş geçici depo sayısı toplam 235 adettir. Yine üreticilerin oluşturdukları depolar Türkiye için toplam 13 adettir ve 5 tanesi İstanbul dadır. Adet Firma Adı Aküder Yetki No TEK AKÜ-SĠNAN DURAKOĞLUGĠL 1 G.Antep YALÇIN AKÜ ELEKT.SAN. TĠC. LTD. ġtġ. 2 Ankara AKÜSAN SAN. VE TĠC.A.ġ 3 Kayseri ĠNCĠ AKÜ SANAYĠ VE TĠCARET A.ġ 6 Manisa ARAS AKÜ-ARĠF URLU 7 Antalya YĠĞĠT AKÜ MALZ. SAN. TĠC. A.ġ 10 Ankara KARAT GÜÇ SĠST. SAN. VE TĠC. A.ġ 171 Kocaeli START AKÜ SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. 172 Ġstanbul ESAN AKÜ MALZ. SAN. TĠC. KOLL. ġtġ. 173 Ġstanbul BAYKAL AKÜ SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. 174 Ġstanbul AKAS AKÜ VE MALZ. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. 175 Ġstanbul ERDĠL AKÜ OTOM. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. 176 Balıkesir MUTLU AKÜ VE MALZ. SAN. TĠC. A.ġ 234 Ġstanbul İli

62 ATIK AKÜ TAŞINMASI Taşıma firmaları madde 17 ye göre lisans alırlar. UATF ile taşıma yaparlar. Türkiye genelinde 119 lisanslı araç çalışmaktadır.

63 İSTANBUL İLİNDEKİ ATIK AKÜ TAŞIMA LİSANSLI FİRMALAR VE ARAÇLAR FİRMA LİSANS NO ARAÇ LİSANS NO FİRMA ARAÇ PLAKA İLÇESİ Esan Akümülatör Malz. San. Tic. Koll. Şti. 34-APA AV APA-84/01 Beşiktaş Start Akü Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. 34-APA TB APA UB APA-104/2 Pendik Eroğlu Saç Demir Tic. Ltd. Şti. 34-APA BRJ APA-113/1 Tuzla Rahim Ahmet Nesrin 06-APA BP APA-014/2 Bayrampaşa Metropol Motorlu Taşıtlar Kiralama A.Ş. 34-APA UT APA-125/1 Beşiktaş

64 TOPLANAN VE GERİ KAZANILAN ATIK AKÜ MİKTARLARI 2009 yılında Aküder toplama kanalıyla Türkiye de Toplanan ve Geri Kazanılan Atık Akü Miktarları; GERİ KAZANIM FİRMASI ATIK AKÜMÜLATÖR MİKTARI (kg) Türker Ġzabe ve Rafine San. A.ġ Ġnci Akü San. A.ġ Kudret Metal Ġzabe San.ĠĢl. Ve Tic.A.ġ Aslan KurĢun San. Ve Tic. A.ġ Ak Metal San. Ve Tic. A.ġ Akım Akü Sanayii Çıldırlar Metal Meta. San. VeTic.Ltd.ġti Bülbül Akü Malz. San. Ve Tic. A.ġ Efe Akümülatör San. Ve Tic. Ltd. ġti Çevko Hurda Akü Eritme Sis. Ltd. ġti Köroğlu KurĢun Ġzabe Ulukök KurĢun San. Tic. Ltd. ġti Karadeniz KurĢun Sanayii TOPLAM ,8 ton luk kısmı İstanbul dan toplanmıştır. Tümaküder kanalı ile 2009 yılında ton atık akü toplanmıştır.

65 EĞİTİM ÇALIŞMALARI 2008 yılında, İl Müdürlüğümüzde GD lara yönelik işletim eğitim verilmiştir. Aküder, üyelerine Aküder Atık yönetim Planı konusunda bölge bilgilendirme toplantıları ve bölge bayilerini yönetmelik ve yükümlülükleri konularında toplantılar yapılmıştır. 21 Kasım 2007 de İstanbul da 1.APAK Sempozyumu, İstanbul il müdürlüğü, TAP, AKÜDER, İBB ortak çalışması düzenlemiştir. 350 kişilik sektörel ve ilgili kurum katılımı sağlanmıştır.

66 SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2. Yönetmelik Bazında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

67 Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Atık Pil 1. Atık pillerin toplanması ÜLKE KURULUŞ NÜFUS (Yaklaşık Kişi) ATIK PİL TOPLAMA NOKTASI SAYISI PİYASAYA SÜRÜLEN PİL MİKTARI (ton) TOPLANAN ATIK PİL MİKTARI (ton) Hollanda STIBAT Almanya GRS BATTERIEN Belçika BEBAT TOPLANAN ATIK PİL TOPLAMA YERİ DAĞILIMI ÜRETİM/İTHALAT BAZLI TOPLAMA YÜZDESİ (%) KİŞİ BAŞINA YILLIK TOPLANAN ATIK PİL MİKTARI (gr/kişi/yıl) %30 alıģveriģ merkezleri, %7 okullar, %63 diğer 0, %46 alıģveriģ merkezleri, %31 endüstri, %23 belediyeler 0, % 30 endüstri, %25 okullar, %17 alıģveriģ merkezi, %28 diğer 0, VERİ YILI 2008 yılı verileri 2008 yılı verileri 2009 yılı verileri Polonya REBA Organizacja Odzysku S.A _ _ 0, bidon, kutu, Türkiye TAP Ģeffaf kutu _ 0, yılı verileri 2009 yılı verileri

68 Çözüm Önerileri Uygulamalarının bilinirliğinin şu an için düşük olduğu görülmektedir. Toplama aktivitelerinin bilinirliğinin arttırılması gerekmektedir. Yönetmelik geçmişi 5 yıl Ülkemizin mevcut sosyal, ekonomik, kültürel durumu ve halkın alışkanlıkları çok iyi etüt edilerek; 1. Pilot bölge seçimi, 1 yıllık uygulama periyodlu, 2. Peyderpey dağılım, 3. Diğer atıklarla aynı araç ve farklı haznelerde toplanması, Belediye işbirliğinin güçlendirilmesi, 4. Pil satış noktalarının toplama noktası olarak kullanılması, 5. Yer seçimi ve kutunun kendini fark ettirmesi, 6. Uygun bütçe ayarlaması.

69 2. Kota oranı Türkiye de kota oranları Yıl Kota Oranı (%) 1. Grup 2. Grup AB 2006/66/EC Direktifinde kota oranları Yıl Kota Oranı (%)

70 3. Atık pillerin çöpe atılması problemi ve bilinirlik Çocuk ve Yetişkinlere ayrı eğitim çalışmaları Anket değerlendirmeleri (Stibat: database) TV ve radyo reklamları Örn: Sağlık Bakanlığı Temiz hava sahası çalışması İnternet ve cep telefonu mesajları Reklam panoları Toplama noktasının doğru belirlenmesi

71 4. Çöpte atık pil analizi Atık pil toplama verimi = toplanan/piyasaya sürülen Önerilen atık pil toplama verimi değerlendirmesi Atık pil toplama verimi = toplanan/(toplanan+evsel atık içerisindeki atık pil) Hollanda örneği: %38, %89. Sonuç: daha gerçekçi bir toplama verimi hesabı.

72 Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Atık Akü 1. Akü asidi döküm problemi Sert kauçuk kasadaki 12V-44Ah-210A oto aküsü % bileşim KurĢun içeren bileģenler 58.8 Sert kauçuk 12.7 Sülfürik asit 26.2 Seperatörler (PVC) 2.3 PP kasadaki modern 12V-44Ah-210A oto aküsü KurĢun içeren bileģenler 63.9 PP bileģenleri 5.0 Sülfürik asit 28.6 Seperatörler (PP, PVC, selüloz) 2.5