LABORATUVARDA ÇALIŞMA

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "LABORATUVARDA ÇALIŞMA"

Eser Kutay
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 GÜVENLİ VE ETKİN LABORATUVAR UYGULAMALARI LABORATUVARDA ÇALIŞMA Doç. Dr. Hilâl Özdağ NASIL BAŞLAMALI, NASIL DEVAM ETMELİ? Bir şehir efsanesi: Bilim adamının çalıştığı mekan biraz dağınık, karmaşık olur, olmalıdır. Edinilen bilgi/veri miktarının inanılmaz bir ivme ile arttığı bir devirde organizasyonda zaaf bilimde de zaaf anlamına gelecektir. Referanslar, veriler, bilgisayar dosyaları, makaleler eğer kontrol altında tutulmaz ise DAĞILMA kaçınılmazdır. 1

Bir şehir efsanesi: Bilim adamının çalıştığı mekan biraz dağınık, karmaşık olur, olmalıdır.

2 NASIL BAŞLAMALI, NASIL DEVAM ETMELİ? Tezgah alanı temiz tutulmalı. En azından bir önceki deneyin artıkları ortadan kaldırılmış olmalı. Laboratuvarda belli deneylerin yapıldığı ortak alanlar ayrılmış ise(jel elektroforezi gibi) İŞLEVSEL BİR ÇALIŞMA TEZGAHI İhtiyaçlarını belirle. Mevcut olanları tespit et. Gereksiz olanları uzaklaştır. Temizlik yap. Birşeyi atmadan önce atık uzaklaştırma protokolünü öğren. Atık veya geri dönüşüm: kağıt Biyolojik atık Radyoaktif atık Kırık cam Şırınga, iğne, pastör pipeti Kimyasal atık İhtiyaçlarının siparişini ver (Asgari ihtiyaçlar). Deneylerinin planlarını yap ki ihtiyaçların ortaya çıksın (Bazı ufak tefek deneyleri mevcut reaktifleri ödünç alarak da yapabileceğini unutma). 2

Gereksiz olanları uzaklaştır. Temizlik yap. Birşeyi atmadan önce atık uzaklaştırma protokolünü öğren.

3 SARF VE KİMYASAL SİPARİŞİ NASIL YAPILIYOR?(1) Siparişin nasıl yapıldığını öğren. Sipariş ettiğin malzemenin lab da zaten olmadığından emin ol. Sipariş ettiğin malzeme lab için rutin bir malzeme ise tam olarak kullanılan ne ise (KatNo) ve genellikle ne kadar sipariş ediliyorsa öğren ve ona göre sipariş et. SARF VE KİMYASAL SİPARİŞİ NASIL YAPILIYOR?(2) Eğermalzemelabiçinyenibirmalzemeise Protokolü aldığın kişi veya kaynağa geri dön. İlgili malzeme protokol için çok önemli bir bileşen olabilir. Bu durumda tecrübe ön plana çıkar. Danışabileceğin kıdemli bir teknisyen, doktora sonrası araştırıcı varsa bu fırsatı hiç kaçırma. Protokol ilgili reaktif için bir markayı öngörmüyorsa dahi tecrübeli birisinden tavsiye iste. Google a başvur. Firma temsilcileri ile görüşmek zaman alıcıdır. Ancak işine hakim bir temsilci bulmak karar vermek ve ekonomik alım yapmada yardımcı olabilir. Uygun fiyata alım yapabilmek için ilgili malzemenin yurtdışı fiyatlarına Google aracılığı ile ulaş. Malzemenin raf ömrünü muhakkak kontrol et. Kullanabileceğin miktarda sipariş et. Özellikle kritik protokoller için muhakkak en kaliteli ürünü al. En pahalı her zaman en kaliteli olmayabilir. Kaliteliyi öğrenmek için laboratuvarın tecrübeli ve kıdemli üyelerine danış. WWW protokol forumlarına gir. Sipariş verdiğin malzemelerin marka, kat.no., miktarlarını kaydet. Tekrar siparişi kolaylaştır. Malzemenin gönderilme protokolünü öğren(buz, Kuru buz gibi): Liyofilize primerler oda sıcaklığında rahatlıkla gönderilebilir. Soğuk zincir yüksek fiyat demektir. 3

SARF VE KİMYASAL SİPARİŞİ NASIL YAPILIYOR?(2) Eğermalzemelabiçinyenibirmalzemeise Protokolü aldığın kişi veya kaynağa geri dön. İlgili malzeme protokol için çok önemli bir bileşen olabilir.

4 LAB TEZGAHINDA NELER OLMALI Çalışma Alanı Yaklaşık cm lik boş alan çok uygundur. Çalışma alanı yüzeyi tezgah koruyucu kağıt ve/veya plastik koruyucu ile kaplanabilir. Her zaman çalışmaya açık ve temiz olmalıdır. Raflar Oda sıcaklığında tutulacak çözeltiler ve kitlerin konulması içindir. Asit, baz veya tehlikeli çözeltiler ASLA bu raflarda tutulmaz. TEZGAH RAFINDA GENELLİKLE BULUNDURULANLAR 10xPBS EtBr (5mg/ml) 10xTAE 10xTBE (çökelti oluşmaması için 5xTBE) %10 SDS 20xSSC 1 M Tris ph M NaAsetat ph M NaCl 10x Laemmli 4

Raflar Oda sıcaklığında tutulacak çözeltiler ve kitlerin konulması içindir.

5 +4 o C de BULUNDURULMASI GEREKENLER Fenol:Kloroform:İsoamil alkol RNA örnek tampon çözeltisi Protein örnek tampon çözeltisi Reaktif ve kitlerin üzeri gelir gelmez kontrol edilir ve gereken sıcaklıkta saklanması sağlanır. KONTROL LİSTESİ Biyolojik atık çöp torbası Buz kovası Lab önlüğü Eldivenler (Lateks, Nitril, Vinil) Mikrofüj Tüplük Parafilm 5

kontrol edilir ve gereken sıcaklıkta saklanması sağlanır.

6 KONTROL LİSTESİ Pastör pipeti Transfer pipeti Otomatik pipet seti Pipetör (Pipette aid) Cam Kalemi (Sharpie) Piset Eppendorf tüpler Pipet uçları Renkli etiket bantları Kronometre Pipet uçları/kesici malzeme için küçük çöp kutusu Vorteks Pipetler/Pipetörler/Pipet Yardımcılar (1) Pipetörler Ayarlanabilir otomatik pipetler Elektronik pipetler Çoklu kanallı pipetler Elektronik çoklu kanallı pipetler Tekrar edici pipetler 6

malzeme için küçük çöp kutusu Vorteks Pipetler/Pipetörler/Pipet Yardımcılar (1) Pipetörler Ayarlanabilir

7 Otomatik Pipetler Pipetler/Pipetörler/Pipet Yardımcılar (2) Pipetler Serolojik pipetler Pastör pipetleri Transfer pipetleri 7

8 Pipetler Pipetler/Pipetörler/Pipet Yardımcılar (3) Pipet Yardımcıları Puar Pipet tabancası Pipet pompası 8

9 Pipet Yardımcıları GÜNLÜK TEZGAHIN BAKIMI (1) Deney alanı tamamiyle boşaltılmış olmalı. Her günün sonunda tezgah yüzeyi bir deterjan ve %70 lik EtOH ile silinmeli. Buz kovası boşaltılmalı. HAFTALIK Mikrofüj tüplerini doldur. Biyolojik atık çöpünü boşalt. 9

Her günün sonunda tezgah yüzeyi bir deterjan ve %70 lik EtOH

10 TEZGAHIN BAKIMI (2) Biyolojik Çöpün Atılması Yerel kuralları öğren. Kırmızı özel çöp torbaları. Gereğinde çift kat. Pipet ucu kutuları Eldiven giyilerek dizilir. 15 dakika otoklavlanır. Filtreli uçları steril ve dizilmiş olarak gelir. Mikrofüj tüpleri Dnaz/Rnaz free almak tercih edilmeli. Steril edilmiş kavanozlarda (kavanoz kapakları alüminyum folyaya sarılır) saklanır. Eldivensiz el ile ASLA dokunulmaz. TEZGAHIN BAKIMI (3) Pipet Yardımcıları Zayıfladı ise önce ağzında pamuk kalıntısı var mı kontrol et. Cihaz içine sıvı geçmesini engelleyici filtre tıkanmış, ıslanmış olabilir. Filtreyi değiştir. Bu filtrelerin yedeklerini her zaman bulundur. Şarja tak. Pipetörler %70 EtOH veya %10 luk çamaşır suyu ile sil. UV altında beklet. Çektiği volümleri gözle, gerekiyorsa kalibre et veya kalibrasyona gönder. Su Banyoları Suyun rengi değiştiğinde suyu değiştir. Suyun içine antibakteriyel madde ekle. Yalnızca distile su ile doldur. Buharlaşmayı engellemek için kapağını kapalı tut. 10

Eldivensiz el ile ASLA dokunulmaz. TEZGAHIN BAKIMI (3) Pipet Yardımcıları Zayıfladı ise önce ağzında pamuk kalıntısı var mı kontrol et.

11 MASA Bilgisayar Hesap makinası Ajanda CD Lab defteri Defter Post it Kalemler Cetvel Scotch bant Kağıt Havuzu SEVK VE İDARE (1) SEVK VE İDARE (2) KAĞITLARLA BAŞA ÇIKMAK Aradığınıza 5 dakika içinde ulaşabilmelisiniz. Kağıtlarla başa çıkmada önemli olan düzen veya dağınıklık değildir. Kağıt birikmesine neden olan karar verme yetisidir. Aynı kağıdı alıp alıp bırakıyor ve ne yapacağını bilemiyorsan problem var demektir. O halde.: 11

ulaşabilmelisiniz. Kağıtlarla başa çıkmada önemli olan düzen veya dağınıklık değildir.

12 SEVK VE İDARE (3) Bir kağıt/evrak geldiğinde hemen ilgilen ve sonrasında ya yok et veya dosyala. Bir dosyalama sistemi oluştur. Ajanda: Ne zaman, ne yapılacak. Seminerler, randevular, toplantılar. Bilgisayarın tek kullanıcısı iseniz Outlook iyi bir seçenektir. Dosya dolabı (Kartoteks): Bütün evrak ve makaleleri dosyalamanın en iyi yolu. Kağıt havuzu: 2 veya 3 tepsili. Hemen halledilmesi gereken evraklar için. Bir rutin oluştur: SEVK VE İDARE (4) Rutinler belirle: makalelere bakmak için haftanın bir gün ve saatini belirle. Besiyerlerini hazırlamak için bir başka zaman dilimi ayarla. 12

Dosya dolabı (Kartoteks): Bütün evrak ve makaleleri dosyalamanın en iyi yolu. Kağıt havuzu: 2 veya 3 tepsili.

13 Bir rutin oluştur: SEVK VE İDARE (5) İlgilenilmesi gereken kağıdı (makale, yazı, evrak) hemen hallet, halledilmek üzere dosyala, hallet ve dosyala. Her durumda dosyalama yoluna git. ÖNCELİK HER ZAMAN DENEYİNDİR: Acil bir deney durumunda belirlenen sistem sekteye uğrayabilir. Deneyini hallet ve düzene geri dön. Bibliyografya BİLGİSAYAR Tez ve makaleler için en ideal program EndNote Plus. Veri/Örnek bilgiler File Maker Pro 13

ÖNCELİK HER ZAMAN DENEYİNDİR: Acil bir deney durumunda belirlenen sistem sekteye uğrayabilir.

14 BİLGİSAYAR KULLANIM KURALLARI (1) Kullanabileceğiniz bilgisayarı öğrenin. Birisinin kullanıyor olduğunu gördüğünüz bilgisayarı kişi bilgisayar önünde değilse bile izin almadan kullanmayın. Bilgisayarla işiniz bittiğinde kullandığınız programı kapatın. KAYDETMEYİ UNUTMAYIN! Labdan çıkarken önce kullandığınız programlardan çıkın sonra bilgisayarı kapatın. BİLGİSAYAR KULLANIM KURALLARI (2) Önce bilgisayarı sonra ekranı açın. Labdaki bilgisayarda oyun oynamayın. Birisinin işi varken internette gezinmeyin. Kendinize ait bir dosya veya veri olmadığı sürece bilgisayardan hiçbir şey silmeyin. Bilgisayarda çalışırken yiyip içmeyin. (Klavyeye su vs dökülürse bilgisayarı kapatın. Klavyeyi bilgisayardan ayırın. Mümkün olduğunca sıvıyı uzaklaştırmaya çalışın. Geceboyu iyice kuruduktan sonra klavyeyi çalıştırmayı deneyin. 14

BİLGİSAYAR KULLANIM KURALLARI (2) Önce bilgisayarı sonra ekranı açın. Labdaki bilgisayarda oyun oynamayın. Birisinin işi varken internette gezinmeyin.

Benzer belgeler

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül