1.ÇIĞA HAZIR OLMA. 1.1.Güzergah tayini ve çığa yakalanmamak

Transkript

1 1.ÇIĞA HAZIR OLMA 1.1.Güzergah tayini ve çığa yakalanmamak Çığ riskli bölgelerde hayatta kalmak için personel güvenliğini en üst düzeyde tutmak gereklidir. Bunun için o bölgeden geçmeden önce, hazırlıklı olunmalıdır [Yavaş, 2007]. Bu amaçla; - Çığların oluşma koşulları konusunda eğitimli olmak, - Bir güvenlik ve kaçış planına sahip olmak, - Güvenlik ekipmanlarına sahip olmak, bakımlarını yapmak ve kullanımları konusunda daha önceden pratiğe sahip olmak, - Bölgeye ait o günkü çığ riski konusunda bilgi sahibi olmak ve çığ riskini tespit edebilmek (Bu amaçla, arazi analiz edilebilmeli, riski en aza indirgeyecek şekilde geçiş güzergahları ve temel meteorolojik gözlemler ile kar stabilite testleri yapılabilmelidir) - Her an çığla karşılaşma riskine karşın hazır bulunmak ve - Acil bir durum anında nasıl davranılacağını (soğukkanlı, hızlı ve etkili) bilmek ve ona göre davranmak gerekir. Aslında güzergah tayini bir tür sanattır. Bu konuda tecrübe sahibi olmak epeyce bir zaman alır. Çok fazla kombinasyonun değerlendirilmesi gereken bir ortamda çabuk karar vermek ve üstelik bu karar da hayati tehlike olduğunu bilmek, işin ciddiyetini ifade etmektedir. Çığa yakalanmamak için çığların oluşması bahsinde anlatılan koşulların gerçekleşip gerçekleşmediğini arazide sürekli kontrol ederek rota seçmek ve seçilen rotada ilerlemek gerekir. Bunun dışında dikkate alınması gereken bir diğer önemli nokta, topografik olarak riskli ve güvenli alanları bilmektir (Şekil-1, Şekil-2, Şekil-3 ve Şekil-4). Şekil-1: Arazide dikkat edilecek tuzak vadiler

2 Şekil-2: Arazide güvenli ve tehlikeli alanlar. Şekil-3: Tehlike oluşturmaya yardımcı olabilecek yamaç şekilleri.

3 Şekil-4: Arazi şekli ile kar birikimi ve çığ tehlikesi arasındaki ilişki.. Tespit edilebildiği kadar oluşum koşulları meydana gelmiş ve/veya yukarıdaki topografik olarak riskli alanlar izlenmesi planlanan rota üzerinde çığ olayı varsa, bu alanlara kesinlikle girmemek gerekir. Çığdan kurtulmanın en güvenli yolunun çığa yakalanmamak gibi basit bir gerçek olduğu düşünülecek olursa, can güvenliğini tehlikeye atmamak için riskli alanlara girmekte ısrarcı olmamak en akılcı yoldur [Yavaş, 2007]. Aşağıdaki hususlara maksimum dikkat gösterilmelidir; 1. Gerekli malzemeler kişinin yanında olmalı (elektronik alıcı-vericiler, çığ sondası, kar küreği, ilkyardım seti, ekstra yiyecek, giysi, harita, altimetre, pusula, cep telefonu ve GPS) 2. Her zaman bir B planı olmalı (gündüz ve geceye ait çığ riski ve güçlü rüzgarlara açık olmayan alternatif güzergahları içeren) 3. Ekibin bir lideri olmalı ve ekip uyum içinde hareket etmeli, 4. Gidilecek yönle ilgili olarak yerel halktan çok genel olarak son birkaç günlük meteorolojik durumu ve yörede daha önce çığ oluşmuş patikaların var olup olmadığı öğrenilmeli, 5. Eğer riskin oluşmuş olduğu kesin değil veya şüpheli ise ve o bölgeden kesinlikle geçmek zorunluluğu varsa, mümkünse bu alanlardan geçerken kar üstü araçlarının kullanılmaması, 6. Geçilen güzergahlar üzerinde şüphe duyulan her alan için pratik olan stabilite testi uygulanmalı, halen var olabilecek ani ısı değişimlerini, kar yağış şiddetini ve rüzgarı kar örtüsünden de yararlanarak her zaman okumaya çalışmalı, Şekil-5: Bir çığ patikasının keserek geçilmesi durumunda yapılacaklar

4 7. Geçiş mümkün olduğunca hızlı yapılması, riskli yamaç üzerinde durulmaması, riskli bölgeden tek tek ve aynı hattın (aynı iz üzerinden-çünkü yamaç üzerinde gömülü durumda bulunabilecek zayıf tabakaların dayanımları yamacın her yerinde aynı değildir) kullanılarak geçilmesi (batonlar bileklere bağlı olmamalı) (Şekil-5), 8. Güzergah üzerinde varsa, derin ve dar vadilerden, kayalık ve seyrek ağaçların altında bulunan eğimi fazla geniş yamaçlardan, ani eğim değişimi olan kaya duvarlarından ve dışbükey yamaçlardan mümkün olduğunca uzak durulmalı, 9. Geçiş esnasında grup üyelerinin birbirlerinin üst taraflarından geçmemeleri, (aynı anda herkes patika üzerinde olur ise, bu durumda bir çığ oluşumu sonrası kurtarıcı durumunda hiç kimse olmayacaktır), 10. Eğer riskli bir alandan kesinlikle geçilmesi gerekiyorsa; Üzerinize veya ayakkabılarınıza bağlı olan ekipmanları çözmeli (çığ içinde ayağa bağlı kayak, hedik veya snowboard sizi aşağı çeker), sırt çantanız çok büyük ve ağır değilse çığ içinde faydası olabilir. Geçmeden önce bir geçiş güzergahı, kaçış güzergahı, geçiş sırası belirlenmeli, Geçişin mümkün olan en düşük açıyla yapılması (yamaç üzerinde bir doğrultu boyunca aşağıya iniliyorsa, düşük açıyla zig zag yapılarak inilmeli), Tek tek ve hızlı bir şekilde geçmeli, grubun geçmeyen kısmı ise, yamacın güvenli bir yerinde geçiş yapanları izlemeli, Bir kişinin o bölgeden geçişi bittikten sonra diğer kişinin geçişe başlaması, Mümkün olduğunca örtünün sığ ve kırılgan değil, derin olan bölgesinden geçilmeli, Her zaman geniş alanlarda birbirinin görüş mesafesinde, ağaçlık alanlarda ise çiftler şeklinde ve ses mesafesinde bulunulmalı, Geçiş esnasında gürültü yapılmayarak, kardan gelen seslere dikkat edilmesi (çökme, oturma sesi), Riskli bölgeden geçerken çığ olması durumunda kaçış için gerekli rotalarının belirlenmesi ve rotalar üzerinde mümkün olduğunca fazla güvenlik adalarının (büyük ana kayalar, sırtlar, ağaçlıklar vb.) olmasına dikkat edilmesi, Geçişler esnasında güvenlik adalarının birinden diğerine hızlı geçilmeli, Her zaman için böyle tehlikeli geçişlerin yapılacağı veya riskli alanlarda duraylılık testi yapmak gerektiği zamanlarda güvenlik ipi olması faydalı olacaktır, ipi taşımaya üşenmemelidir!, Eğer kişi profesyonel bir çığ devriyesi değil ise (yani riskli alanlarda oluşan kornişlerin düşürme işini sıklıkla yapan biri değil ise), izlenen güzergah üzerindeki kornişlerin altından geçmemek gerekir, geçmek zorunluluğundaysa önemli bir risk alındığı unutulmamalıdır, Geçiş sırasında tipi şeklinde kar yağışı mevcut ise, bu an da kişi bulunduğu yeri bile güçlükle tespit edebilirken, içinde bulunduğu alandaki çığ riskini tespit etmek çok güç olacaktır. Bu nedenle, bu tip bir havaya yakalanmamak için meteoroloji tahminlerini iyi takip etmek, eğer yine buna rağmen böyle bir durumda kalınmış ise, harita ve GPS aleti kullanılmalıdır, Çığ patikası çok büyük değilse, geçen kişi ile kalanlar arasında bir ip ile güvenlik bağlantısı da yapılabilir, Çığ oluşumunda yamaç üzerindeki karın ağırlığından çok, kar örtüsü üzerindeki basıncın daha önemli olduğu hatırlanmalıdır. Bu nedenle ağırlığın kar örtüsü üzerine daha geniş bir alana yayılmış ancak daha az basınç oluşturacak şekilde etkimesini sağlamak için geçiş esnasında yürümek veya dar kayak takımları kullanmak yerine geniş kayaklar kullanmak gerekir. Snowboard da olabilir, Çığ başlar ise, bağırarak veya bir ses kaynağı ile grup uyarılmalı ve yamacın güvenli bir bölgesine geçmeye çalışmalıdır. Son olarak, eğer aynı gün konaklama yerine dönülemeyecek kadar geç kalınmış veya belirlenen güzergah, yeni yağan kar yağışı veya rüzgarlar ile ekstra yeni kar yüküne maruz kalmış ise, kar örtüsü içinde genişçe bir oyuk açıp içinde kalmak veya başka bir barınacak yer aramak tavsiye edilir.

5 Ayrıca, eğer kayak pistlerindeki işaret levhalarında veya tesislerde dağıtılan broşür, bülten gibi yayınlarda veya panolarda, pistlerdeki çığ riskini gösteren Şekil-6 da gösterilen "Çığ Tehlike Derecesi" değerlendirmesi dikkate alınmalıdır. Eğer riskli bölgeden geçmeniz çok gerekli değil ise geçmeyi denemeyin!!!! Tehlike Seviyesi 1 Düşük 2 Orta 3 Önemli 4 Yüksek 5 Çok Yüksek ÇIĞ TEHLİKE SINIFLAMASI Pist Dışı Alanlar İçin Düşünceler ve Tavsiyeler Genellikle uygun şartlar. Çok çok dik yamaçlara bir seferden fazla gitmeyin. Mümkünse çok dik eğimlerde rüzgarla taşınma ile birikmiş taze birikintilerden sakının! Düşme tehlikesinin farkında olun! Çoğunlukla uygun şartlar. Çok çok dik eğimli yamaçlardan sakının ve rüzgarla kar birikiminin olduğu yerleregitmeyin! Çok dik yamaçlara dikkatlice ve bir defa gidin! Kısmen uygun olmayan şartlar. Çığ tehlikesini değerlendirmek için deneyim lazım! Bu konuda deneyimsiz kişiler kontrol dahilinde olan pistlerde kalmalı ve profesyonel kılavuzu olan gruplara katılmalıdır! Çok dik yamaçlardan sakının! Uygun olmayan şartlar. Faaliyetleri orta derece eğimli yamaçlarla kısıtlayın, dik eğimlerden uzak durum! Çığ patikalarından uzak durum (dış bir etki ile aniden oluşabilecek çığlar için)! Önerilen pistleri kullanın. Hiç uygun olmayan şartlar. Bu alandan sakının. Her koşulda, açık ve işaretlenmiş pistlerle faaliyetinizi sınırlandırın! Dik eğim >30, Çok dik eğim >35, çok çok dik eğim >40 Sonuç olarak; Şekil-6: Çığ derecelendirme tablosu. - Arazi analizi iyi yapılacak (eğim, bakı, kar derinliği, mümkünse stabilite analizlerinden biri, arazi pürüzlülüğü, bitki örtüsü, arazideki morfolojik tuzaklar vb.), - Riskli alanlardan kesinlikle geçilmeyecek, - Risk az veya şüpheli ise, yukarıdaki uyarılar dikkate alınarak geçiş yapılacak. - Çığ tehlike tablosu esas alınarak hazırlanmış uyarılar kesinlikle dikkate alınacak. Çığdan korunmanın en iyi yolu o an orada olmamaktır. 1.2.Çığ Olabilecek Alanlarda Dolaşıldığı Zaman : 1. Tek başına dolaşılmamalıdır. 2. Her zaman sadece bir kişinin yürüyerek ilerlemesi, zamanla onu çığ tehlikesi ile karşı karşıya getirmektedir. Bu gezi amaçlı kayak için birinci ana kuraldır ve ihmal edilmemelidir. Eğer bir kişi, çığ altında kalırsa (gömülürse) yanındaki arkadaşları onu arayıp, bulup yardım edebilir durumdalarsa, kurtarma şansı yüksek olabilir. Eğer tüm grup çığ altında kalmışsa kurtulma şansları büyük oranda azalmıştır. 3. Çığ patikalarından özellikle başlangıç bölgelerinden uzak durulmalıdır. Bu gezi amaçlı kayak için ikinci ana kuraldır. Kaza kayıtları, çoğu çığ kurbanlarının çığları kendilerinin başlattığını gösterir. Kendisinden şüphelenilmeyen kurbanların olduğu durumlarda, yukarıdan doğal yolla düşen çığ ile boğulmuşlardır. Çığ patikaları etrafındaki en güvenli yol, tepe ve sırtlardır. Sonraki güvenli yol, çığ patikalarının topuğu olan vadi tabanı boyudur. En tehlikeli yol ise, kayakçıların keserek geçmesi ile çığ oluşumunu tetikleyebildiği çığ patikasıdır. 4. Çığ patikasının topuğunda kamp yapmak, dinlenmek için durmamalıdır. Açıkta kalma/etkilenme süresi uzadıkça, doğal yolla düşen çığa yakalanma ihtimali hızla artar. Çok yavaş hareket ederken de yakalanma şansı vardır.

6 5. Kontrol dışı alanlardaki faaliyetlerde, elektronik alıcı-vericileri ve bazı acil kurtarma ekipmanları taşınmalıdır. 6. En büyük tehlike, yoğun kar yağışı veya şiddetli rüzgar süresinin uzamasının hemen sonrasında veya esnasında oluşur. Bu zamanlarda tehlikeli alanların dışında kalmalıdır (sıcaklık düşükse, tehlike günlerce sürebilir). 7. Bir kişi çığ patikasını geçerken kırılma/kayma olmadı demek, yamacın güvenli olduğu düşünülmemelidir. Özellikle sert tabakalarda ve düşük sıcaklıklardaki durumlarda çığ oluşumu, umulmadık bir zamanda hatta yamaçta yoğun bir kalabalığın hemen sonrasında tetiklenebilir. 33 askeri devriyenin tehlikeli yamacı karşıdan karşıya geçerken çığ altında kaldıklarını gösteren bir kayıt vardır. Bir başka durumda, birçok kayakçının gün boyu kaydığı bir yamaçta akşamüstüne doğru sert tabaka çığı ile bir kişi çığ altında kalmış ve olay ölümle sonuçlanmıştır. 8. Rüzgaraltı alanlardan, kornişler altındaki yamaçlardan ve özellikle konveks profilli, rüzgarla sürükleme sonucu oluşmuş kalın depolama alanlarından sakınılmalıdır. Bunların hepsi çığ kopma bölgeleri için en iyi lokasyonlardır. 9. Açık yamaçlarda çığların hapsedildiği sanılmamalıdır. Yoğun ağaçlandırma genellikle iyi bir önleme yoludur, fakat açık veya seyrek ağaçlandırma karı tutmak için yeterli olmayabilir. 10. En tehlikeli çığlar o arasındaki eğimli alanlardan başlar. Bu eğime sahip yamaçlarda dikkatli olunmalıdır. 11. Kışın kayak turu düzenlendiği zaman, kar hakkındaki lokal bilgileri, çığ göstergelerini, kar ve hava raporlarını elde etmek yararlıdır. 12. Kayak testi, seçilen küçük yamaçlarda kayarak suni olarak çığ oluşturmaya kalkışmaktır. Tehlike tahmin sonuçlarını kontrol etmek için karın duraylılığını test etmeye yarar. Kayaklar altındaki karın reaksiyonu, kar örtüsündeki dikkate değer fiziksel değişimler hakkında bilgi sağlar. Kayak testi, özellikle fırtınalar esnasında olması yakın tehlikelerin oluşumunu ve karın kaymaya meylini denetleyebilir. Başarılı kayak testinin anahtarı, çok tehlikeli çığ patikalarındaki kar koşullarını doğru olarak veren yamaçların test için seçilmesidir. Kayakların etkisiyle karda oluşan çatlaklar, tabaka çığ tehlikesinin gelişiminin en iyi göstergesidir. Kardaki kırıklar ve çatlaklar, kayakçının ağırlığı ile lokal olarak kolayca oluşabilir. Kırıklar ve çatlaklar (kayaklar ile oluşan), tabaka çığının açık uyarısıdır. Küçük ve kısa yamaçlarda güvenliği alarak çalışılmalı, Kayak testi tek başına yapılmamalı, Test yapılan yamaçta sadece bir kişi bulunmalı (aynı zamanda), Testi yapacak kişi eğer çok iyi kaymayı bilmiyorsa, kayak testine kalkışmamalı, İlerde anlatılacak güvenlik önlemlerini kabullenmeli / özümlemeli, Kayak testinin yumuşak yüzey tabakalarında daha efektif olduğu, sert tabakalarda çalışmayacağı unutulmamalı! Kardaki duraysız tabakalar (sert tabaka altındaki derin şeker karı gibi) kayakçının yüzeydeki geçişi ile biraz dağılabilir fakat hala büyük bir çığa sebep olur. 13. Kontrol dışı alanlarda çığ patikasını keserek geçmek ciddi risk taşır. Belki kişi üstündeyken yamaç kaymayacaktır fakat kişi genellikle ben onun üzerindeyken kayarsa bana ne olur? diye tahmin yapabilmelidir. Yamaç kısa ve olabilecek bir çığın kişiyi derine gömme durumu söz konusu değilse, risk göze alınabilir. Fakat yamaç uzunsa, oluşabilecek bir hareket kayalar veya ağaçlarla birlikte kütlenin altına çekebilir ve risk hesaplanandan çok daha büyük olabilir. Sadece kayacak mı? diye değil, kayarsa ne olur? diye sormak gerekir. 14. Çığ bölgelerindeki her yolculuk risk içerir. Bu riski minimumda tutun ve her zaman olasılıkları göz önünde bulundurun. Eğer 2 farklı seçenek varsa, en az tehlikeli olanını seçin. Birçok tekrarlanmalı ve az riskler varsa, bunları çığ olacakların yanına eklemelidir. % 1 yakalanma riski küçük risk görülebilir. Fakat bu, 100 defa tekrarlandığında, ihtimaller daha da artar [Yavaş, 2007]. 1.3.Çığ Eğimini Karşıdan Karşıya Geçmek Zorunda Kalındığında 1. Kayak sopalarının bilek bağları bilekten çıkarılmalıdır. 2. Eğer çığ kişiyi aşağıya sürüklerse, güvenlik kayışları kayaklardan çözülmelidir ki, kişiden ayrı hareket edebilsinler. Eğer bağlar açılamaz türdense, kolay çıkması için gevşetilmelidir. 3. Kişi elbisesini, parmaksız eldivenlerini kapatmalı ve kabanının başlığını toplamalıdır. Eğer kara gömülürse kurtulma şansı, kar elbiseden içeri girmediyse yüksek olacaktır.

7 4. Gerektiğinde çabucak atılabilmesi için, sırt çantasının bağları gevşetilmelidir. 5. Eğer uygunsa bir tane çığ ipi giyilmelidir. Bir ucu beldeki kemere bağlanmalı diğer ucu serbest bırakılmalıdır. Eğer kişi kara gömülürse, garanti olmamakla birlikte bu iple kendisine ulaşabilir. 6. Eğer grup, elektronik alıcı-verici kullanıyorsa, cihazın verici konumunda ve elbisenin içinde olduğu kontrol edilmelidir. 7. Tehlikeli yamaçları kayakla keserek geçmek yerine, düşme hattından tırmanıp veya inip yürüyerek bazı güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bu durum yamacı kayakla diagonal veya hegzagonal kesmekten daha iyidir. Kar örtüsünün çok duraysız olduğu durumlarda, yürüyerek yamacı keserek geçmek yerine, derin kardan kayarak geçmek önerilir. 8. Çığ alanlarında doğal önlemler almak tercih edilmelidir. Kaya mostraları, ağaç kümeleri veya sırtlar, çığ patikalarında güvenli adalar olarak tercih edilebilirler. Bunlar arasından yol uzatılmalı ve eğer kayakla kayılarak ilerleniyorsa, bu noktalar arasında hızla yamaç geçişini yaparak olabilecek bir kaymaya karşı bir an önce güvenli yere ulaşılmalıdır. 9. Grup olarak hareketlerde, çığ tehlikesinden şüphelenilen bir yamaçtan grubun sadece bir elemanı yamacı geçmelidir. Diğer elemanlar, olası bir kayma halinde, yamacı geçen arkadaşlarının çığa yakalanması halinde yerini belirlemek amacıyla kişiyi izlemelidir [Yavaş, 2007]. 1.4.Çığa Yakalanılırsa 1. Çığ genellikle çok hızlı gelişir ve hareket eder. Bu nedenle, çığın oluşması fark edildikten sonra mümkün olduğunca hızlı ve soğukkanlı olunmalıdır, 2. Çığ başladığında, çığın büyüklüğüne, hızına, patikanın genişliğine, etrafta bulunan araçlara (araba, kayak, kar aracı veya hiçbir şey) ve varolan daha güvenli yerlere (büyük ve sabit kayalar, yamaç aşağı girintiler, vb.) bağlı olarak, o alandan çok hızlı bir şekilde ayrılmaya karar verilmelidir, 3. Bir çığ olayında kara gömülme durumunda, grubun diğer elemanlarının veya çevredeki diğer kişilerin duyması için seslenilmelidir. 4. Bağırarak veya başka ses kaynakları (korna, çan, ıslık, siren) kullanarak, diğer insanlar uyarılmalıdır, 5. Kayaklar, kayak sopaları (batonlar) ve sırt çantası atılmalıdır, 6. Eğer çığa yakalanmak kesin ise veya o anda kayak yapılıyor ise, kayak sopaları (batonlar bileğe bağlı olmamalıdır) ve kayakları çıkarıp atmak, sabit bir ağaç (yeterince güvenilir olmasa da çığın büyüklüğüne göre çare olabilir), kaya veya başka bir cisme tutunmaya çalışılmalıdır, 7. Kırılmış ağaç ve kaya parçalarından uzak kalmaya veya korunmaya çalışılmalıdır, 8. Çığın daha yavaş ve akış yüksekliğinin az olduğu patikanın kenar kısımlarına ulaşmaya çalışılmalıdır, 9. Yerden de destek alarak yüzme hareketi yapıp, akan karın üstünde kalmaya çalışılmalıdır, 10. Hareket eden karın bir kenarında kalmaya gayret gösterilmelidir. Büyük ve hızlı hareket eden çığda, bazı hareketlerle hayatta kalma ihtimali olabilir. 11. Bu hareketlerin bir yardımı olmuyorsa, ellerle yüz kapatılmalıdır. Bu hareket, burnun ve ağzın karla dolmasını engelleyecek ve gömülme durumunda, nefes alman için boşluk yaratacaktır. 12. Çığ aşağıya hareket ederken, soluk almak için göğüs çevresinde boşluk yaratmaya çalışılmalıdır. Çığın hareketi durduğunda, kar çok sıkı hale gelir ve eller kıpırdatılamaz hale gelebilir ve göğüs sıkışabilir. 13. Ağzı sıkıca kapatmak, eğer mümkünse ağız çevresinde el-kol hareketleri ile hava kesesi oluşturmaya çalışmak, bu arada başı sağa sola doğru çevirmeye gayret etmek ve kafa karın altında kaldığı anda uzun süre nefesi tutmaya çalışmak yararlı olacaktır. 14. Çığ durmadan önce mutlaka bir el yüzün önünde (ağız ve burnu kapatacak şekilde), diğer el de başın üstünde (yüzeye doğru uzatarak) tutmak, kar altında kalınan zaman boyunca hayati önem taşıyacak olan nefes alma boşluğunu (hava kesesi) genişletmek ve bu arada başı sağa sola çevirmeye çalışılmalıdır (Bu hava kesesi, çok küçük olsa bile ağız ve burnun kar ile dolmaması demektir. Kesenin varlığı, kazazedenin her zaman kurtulma şansının olduğunu ümit etmesini sağlar), 15. Eğer kişi gömülüyse, panik olmamaya çalışmalıdır. Çılgın ve boşa çaba sadece mevcut serbest oksijeni tüketecektir. Haşin/acımasız bir oto kontrol kurtulma için gereklidir.

8 16. Karda ses iletimi az olmasına rağmen, eğer yüzeye yakın olunduğu hissedilirse yada öyle olabileceği varsayımını ihmal etmemek için bağırmak faydalı olabilir, 17. Bazı olaylar ve araştırmalar göstermiştir ki, sırt çantası taşıyan insanların çığın topuğu civarında yüzeyde kalma şansları, taşımayanlardan daha fazladır. 18. Çığ durduktan sonra, (köpeklerin dahi bulmada zorluk çektiği) betonumsu bir özellik kazanacak olan kar içinde, değil kalkmak parmak oynatmak bile imkansızdır!!! 19. Yumuşak karda, kayarak dışarı çıkabilir veya en azından nefes alabilecek bir oda yaratılabilir. Eğer kazmaya çalışılırsa, yüzeye doğru kazıldığından emin olunmalıdır. Çığda gömülü kişiler, yön duygularını kaybederler ve aşağı doğru kazarlar. 20. Kurtarmaya gelenlerin sesleri rahatça duyulabiliyorsa, kişi sesinin nadiren duyulabileceğini unutmamalıdır. Kar en iyi ses emicidir. Karın içinde ve dışında emilmesine rağmen, gömülü kişi veya yüzeydeki kişiler tarafından sesin algılanması çok farklıdır. 21. Eğer yüzeye yakın olduğu hissediliyorsa, el, ayak veya kayak dışarıya çıkarmaya çalışılmalıdır (fakat bir el mutlaka ağız ve burnun etrafında tutulmalıdır). 22. Kişi bayılacağını hissederse, buna direnmemelidir. Baygın bir insan daha az oksijen tüketir. 23. Avalung (bir tür oksijen tüpü görevi gören cihaz) varsa, hemen takılmalıdır. 24. Eğer Airbag (çanta şeklinde taşınan, ipi çekildiğinde otomatik olarak şişen ve çığın üstünde kalmak için kullanılan bir nevi balon) varsa, hemen şişirilmelidir. 25. Giysinin bir kısmı ile (boğazlı kazak, atkı vb.) üst solunum yoluna karın girmesini engellemek için ağız kapatılmaya çalışılmalıdır. 26. Her ne kadar çığ enkazlarının içinde kar motorsikleti sürücülerinin kasklarının nadiren mevcut olduğu görülmüşse de, kaskların boynu, ön kapakların da çığ içinde yüz etrafındaki buzlanmayı önlemesi açısından önemli oldukları unutulmamalıdır ve bu nedenle kar motosikleti kullanılırken, özellikle bulundurulmalıdır. 27. Ayrıca, çığ altında kalınan yerin arama-kurtarma ekiplerince tespit edilebilmesini sağlamak için çok uzun kırmızı renkli kurdeleler de kullanılmaktadır. Kişi, çığ altında kalacağını anladığında bir ucu bele bağlı olan rulo halinde sarılı kurdeleyi fırlatmalıdır. 28. Çığ içindeyken her ne kadar hangi yönün yüzey olduğu bilinemese de, çığ durmadan önce elleri yukarı uzatmak, arayanların kolay bulmalarını sağlayabilir [Yavaş, 2007]. Eğer araç içinde çığa yakalanılmış ise; Motoru durdurup, ışıkları söndürmek, Oksijeni iyi kullanmak için, sigara içmemek ve kibrit yakmamak, Telsiz varsa, çağrı yapmak ve telsizi sürekli alıcı konumunda tutmak, Dışarı ses (korna) ve ışık verecek herhangi bir alet (fener gibi) faydalı olabilir, Araçta çubuk veya benzeri bir alet varsa, yukarı doğru batırıp aramaya gelenlerin çubuğu ve dolayısıyla yeri görmelerini sağlamak, En son olarak, karı kazmak gerekir. Ancak, kişi kendini kar içinde emniyette hissetmiyorsa, araçta kalmak önerilir. Bunlara ek olarak, her kayakçının yeterli derecede çığ bilgisine sahip olması, kayak merkezindeki uyarı işaretlerine ve kurallara uyması, hem kendi hem de kayak merkezindeki diğer kişilerin güvenliği için önemlidir. Yalnız ünlü çığ uzmanı Andre ROCH'un dediği gibi Çığ senin uzman olduğunu bilmez!! sözü akıldan çıkarılmamalıdır ve kesinlikle ben bu işi biliyorum, bana bir şey olmaz denilmemeli, sürekli dikkatli olunmalıdır. 1.5.Çığa Yakalanma Anı Eğer çığ riski olan alanlardan geçiliyorsa ve yeterli eğitim alınmamış ise veya yeterince dikkatli davranılmıyor ise, her an oluşabilecek bir çığın altında kalmak içten bile değildir! İnanın kimse asla o durumda olmak istemez. Bir çığa yakalanma anı aşama aşama sıralanacak olursa, şöyle bir durum ortaya çıkmaktadır [Yavaş, 2007];

9 Kırılma anı: Kişinin etrafında, bir çökme, oturma veya kırılma sesi oluşur sn arası: Kar tabakaları hareket etmeye başlar, sanki birinin ayak altındaki halıyı çekmesi gibi bir durum içine düşülür ve denge kaybedilerek düşülür. Tabakalar parçalanarak bloklara ayrılır. Tabaka yaklaşık 2 sn içinde hızlanır ve hızı 15 km/saate kadar çıkar. Diğer bir değişle, çığdan kaçmak için tam sırasıdır. Aksi taktirde çok geç olacaktır ve eğer daha önceden planlanmış bir kaçış güzergahı yoksa, büyük ihtimalle çığın içinden çıkılamayacaktır sn arası: 5 sn sonra çığın hızı 40 km/sn'ye kadar çıkar. Kar blokları çok şiddetli bir şekilde yuvarlanmaya, düşmeye başlar. Kaymak (kayakla, snowboardla veya kar motosiklet'leriyle) imkansız hale gelir. Kayak takımları ayaktan çıkar (zaten takımların kolay ayrılabilir özellikle bağlantı elemanlarına sahip olması gerekir). Şu an ölümcül yaralar alabilecek bir hızda hareket edilmemesine rağmen, bu bir kaya veya ağaç gibi sabit bir cisme tutunmak için son fırsattır! sn arası: Çığ, artık km/saat'lik bir hıza ulaşmış durumdadır. Hangi tarafın yüzey olduğunu bilemeyecek kadar çılgınca bir hızda sürüklemektedir. Her nefes alışta kar ve hava karışımından oluşan bir buz katmanı ile boğazın tıkandığı hissedilecektir. Nefes almak giderek zorlaşacak, şapka, eldiven, gözlük gibi giysiler ve eşyalar çıkacak ve kaybolacaktır. Akış esnasında çarpan ağaç ve kaya parçaları ile ciddi bir şekilde yaralanabilme durumu vardır. Bu esnada yapılması gereken tek şey, yoğun bir şekilde yüzme hareketi yapmaktır sn arası: Çığ nihayet yavaşlamaya başlar, hala hızlı bir şekilde yüzme hareketi yapmaya devam etmeli ve aynı zamanda yüzün çevresinde bir hava kesesi (boşluğu) oluşturmaya çalışılmalıdır. Çığ, betonu andıran bir sertlikte enkaz oluşturarak durur. O an donmuş gibi, kar içinde hareket edilemez bir halde olunur. Bu durumda kazazedelerin hiçbiri tamamen kar altında gömülü durumda iken, karı kazamaz veya hava kesesi oluşturamaz. 4. dakika: Karın içinde ağzın etrafında sürekli nefes alıp vermeyle oluşan karbondioksiti solumaya başlanır, bu durum şuur kaybına neden olmaya başlayacaktır. 15. dakika: Kazazedelerin çoğu şuurunu kaybetmiş olmakla ve bazen de beyin hasarı oluşmakla beraber hala hayattadırlar. 25. dakika: Tamamı ile gömülü durumdaki kazazedelerin yaklaşık %50'si hayatını kaybeder. 35. dakika: Tamamı ile gömülü durumdaki kazazedelerin yaklaşık %70'si hayatını kaybeder, bu dakikadan sonra sağ olarak kurtulabilenler ise, yeterli büyüklükte hava kesesi oluşturabilmiş olanlardır. 90. dakika: Kazazedelerin %80'ni ölür dakika: Kazazedelerin yaklaşık %95'ni ölür. Bu andan sonra kurtulanlar ise, hava kesesinden ziyade yüzeye çıkan hava kanallarına sahip olanlardır.