Türkiye 5. Biyolojik Mücadele Kongresi, 4 7 Eylül 2002, ERZURUM

Transkript

1 Türkiye 5. Biyolojik Mücadele Kongresi, 4 7 Eylül 2002, ERZURUM Antalya hpnde Cacopsyıla pyri (L.) (Homoptera: Psyllidae)'nin avcı d o ğal d ü şmanl a r ı ve b unların ilaçlana n ve ilaçlanmayan a r mu t bahçeler indeki populasyon d u r umlan Fedai ERLER ' Özet Bu çalışma. Ekim Ekim 2001 tarihleri arasında Korkuteli (Antalya) ilçesinde armutlarda önemli sorun olan Cacopsyıla pyri (L.) (Homoptera: Psyllidae) (armut psillidi)'nin do ğal düşmanlarının belirlenmesi ve bunların i laç lı ve ilaçsiz armut bahçelerindeki populasyon duruml a rının belirlemnesi am ac ıy la ya pı lmış t ır. Çalışmad a n elde edilen sonuçlara göre; Heteroptera' dan Anthocoridae-6, Lygaeidae-2, Miridae-7, Nabidae-2; Coleoptera' dan Coccinellidae-6; Neuruptera 'dan Chrysopidae-2; Derrnaptera 'dan Forficulidae-I olmak Uzere toplam 26 av c ı turun Antalya yöresinde C. py ri' yle birlikte oldugu saptanm ış tır. An ahtar Kelimeler : Antalya, Armut, Cacopsyıla pyri, Do ğ al D üşm an, Populasyon D e ğ i ş irn i Summary Pre da tors associated with Cacopsylla pyri (L.) (Homoptera: Psyllidae) and thei r population fluctuations İ n sprayed and non-sprayed pear orchards in Antalya Province Populations of pcar psylla, Cacopsyıla py ri (L.) (Homoptera: Psyllidae) and its predators were sampled in sprayed and non-sprayed pear orchards in Korkuteli (Antalya) during October ctober According to the results obtained from the study, a total of 26 species of predators, belonging to Heteroptera (Anthocoridae-6, Lygaeidae-2, Miridae-7, Nabidae-2); Coleoptera (Coccinel1idae-6); Neuroptera (Chrysopidae-2); Derrnaptera (Forficulidae-I ), was found to be associated with pear psylla C pyri in Antalya Province. Key Words: Antalya, Pear, Cacopsyıla pyri, Natural Enemies, Population Fluetuation Giriş ıklim şart larının polikültür tarım a son derece uyg un ol duğu Antalya ve çev res inde en faz la üretimi yap ı l an meyvelerden biri armuttur. Antalya ilinde i 99 7 y ı l ın da olan ağaç sayısı ' 1998 y ı l ında 'e, ilretim de tondan tona düşerken ağaç baş ına a lın an verim 69 kg'dan 61 kg'a i Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma B ölümü, Antalya, Türkiye, fedai@agric.akdeniz.edu.tr, Verime yatm amış a ğaçlar toplama dahildir. 117

2 gerilemiştir (Anonim, 1997 ve 1999). Bu dü şü şte ekonom ik k oşullar ın y a nı sıra en fazla ha stalık ve zara rlılar ro l oynamak tadı r. Yöredeki armut yetişt ir ic il iğinin en önemli za rar lıs ı durumunda bulun an Cacopsylla pyri (L.) (Homoptera: Psyllidae) (armut psillidi) yıl l a r ı n dak i sa lg ın ından sonra özellikle son iki yıldır daha yoğun ve yayg ın bir sa lg ın meydana get irmiştir. Bu zarar lı sürgün ve yapraklarda sokup emdiği yerlerde sa lg ı lad ı ğı toksik bir maddeden d olayı 'psylla şok u' adı verilen ya nı k şe kl i n de kurumalara, genç nim f döneml erinin beslenirk en ç ı ka rdığ ı aş ırı b allı maddede n dolayı ağaç la rın fotosentez kabi liyeti ni kaybe tmes ine ve meydana ge len 'fumaji n' nedeniyle tüm ağ acın siyah bir görünüme bürünmesine ve meyvelerin kırmızun sı kah verengi pas renginde bir hal a l mas ına neden o l mas ın ın ya nı s ı ra b a zı h astalı k etmenlerinin yayı lmas ın da önemli roloyn amakt adır (Hibino vd., 1971; Anonymous, 1991; Davie s vd., 1992). Za rarlı nı n a ş ırı ilaç kullanılan ticari armut bahçelerinde bakım s ı z bahçelerdekinden daha büyük sorun olma sı za ra r lı popul asyonunu baskı altınd a tutan doğa l d ü şm an l arm varlığın ı ortaya koymak tadı r. Ancak, zararlının yöredeki doğal dü şmanl an hakk ında şu ana kadar her hangi bir çalışma yapı lmış değild i r. Bu ça lışm a, söz konusu za ra rl ın ın yöredek i d o ğal dü şmanlarını n ve b u n la rın ilaçlanan ve ilaçlanmayan arm ut bahçelerindeki populasyon durumlarının ortaya konması amacıyla yapılm ıştır. Materyal ve Metot Çalışma lar. Ekim 2000-Ekim 200 i tarihleri arasında C. pyri'nin önemli bir sorun o ld uğu Korkuteli ilçesinde, birinde üretim sezonu boyunca rutin kimyasal mücadele pro gram mın uy gul a n d ı ğ ı (Cetvel i), d iğeri nde ise hiçbir ilaç uygu la mas ın m ya p ı l m ad ı ğ ı ( t erked i l m iş ) iki armut bahçesinde yürütülmü ştür. Her iki bahçe yak l a ş ı k 4'er dekar g en iş l i k te olup yak l aş ık 250'er adet armut a ğa cına sahiptir. Bahçelerdeki ağaçl ar, 7-8 ya şmda olup yerelolarak ' karyağd ı' adıyla bilinen Pyrus communis cv. Ankara çe ş ididir. Zara r lı nın doğal düşmanlarmın belirl enmesi ve hem zararlı hem de doğal düşma nl annın populasyon değ i şi ml eri n in incelenmesinde bir çok ara ştırı cı tarafmdan kullan ılan 3 yöntem kullanılrn ı ştrr (Winfield vd., 1984; Krysan ve Horton, i 99 i ; Horton ve Lewis, 1997; Hort on, 1999). 1) Darbe yö ntemi: Ç a l ı şm a periyodu süresince haftalık periyotlarla her bir bahçeden rastgele seçilen 50'ş er ağ aç t an ve her ağaçtan birer defa olmak kaydıyla örnekler alınmı ştır. Ağa çl arm yaşının küçük olma sı ve taç kı smmın faz la gen iş o l m amas ı dolayı sıyl a her ağaçtan birer örnek a l m m ı ş tı r. Bu yöntem de, her ağaç tan rastgele seçilen bir dala yaralan ma l a rı önlemek amacıyla uç k ı smına lastik şamde l sa rı l m ış bir so pay la orta ş i d d e tt e 3 kez vurularak altta tutul an 45x45 cm ebatlarındaki kontrplak tablaya dü şen doğal düşmanlar ve C. 118

3 pyri ayn ayrı s ayı larak say ım formlarına kayded ilmiş tir. Sayım larda doğal dü şma nl arı n ergin ve ergin öncesi dönemleri ile C. pyri'nin sadece ergin dönemi dikkate alınmıştı r. A şırı bal lı maddede n do lay ı kontrplak tab lanın üzerine bez örtü geçirilmeyip zarar lı ve do ğa l d üşm anl arının daha kolay seç ilmesi için beyaza boyanmı ş, zam an zaman da ballı maddenin neden olduğu aşırı yap ışkan lığ ı giderm ek için tablanın yüzeyi ı s lak bir bezle si l inm i şt ir. Haftalık olarak yapı lan bu örnekleme lerde ayrıca ağ ız aspiratörü kullanılarak elde ed ilen doğal düşmanlardan belli mikt arda al ınıp laboratuvarda gerek ergin gerekse ergin öncesi dönemlerinin C. py ri ile beslenip beslenmediği izl en miş, bes lendiği saptanan doğa l düşmanl arın stereomikroskop a l tında teşh isl i materyaller ve ilgili literatür ku llanılarak familya ya da cins düzeyinde teşh i sieri yap ılmaya ça lı ş ı lm ı şt ır. Daha sonra kesin teş his için örnekler yurtiçinde ve y urtd ış ın da ilgili uzmanlara gön d er il mi şt i r. Cetvel ı. 200i y ı lında rutin kimyasal m ücadele programı uygulanan armut bahçesinde y ıl boyunca kull anılan ilaçlar ilaçlama Tarihi ilacın ticari ad ı Etkili maddesi Formülasyonu Uygulanan doz (100 i suya) 02 Şubat Bordo B ulam a c ı" Bak ır S ülfat-sönmüş kireç Sı vı 22 Mart Beniate Benomyl WP 19 Nisan Trazam+Folidol Amitraz +P ara tlıion MethyI EC+EC 27 Nisan Herkül Bakır Oksiklorid+Maneb WP i OMayıs Decis Deltamethrin EC 29 Mayıs Dimilin+Hekvistin Diflubenzuron+Carbendazim EC+WP 28 Haziran Trazam Amitraz EC 18Temmuz Teomin Amitraz EC 09 Ağustos Kortraz Amitraz EC Hazır preparasyon olmayıp üreticikendisi hazırlamıştır. 2000g 60 g 300 cc+l OOcc 400 g 50 cc 25 cc+30 g 300 cc 300 cc 300 cc 2) Tuzak yöntemi: Bu çalışmada tuzak olarak san yap ışkan tuzaklar kullanılmıştır. Tuzaklar, çalışma periyodu süresince haftalık olarak her bir bahçeye 5'er adet gelecek şekilde ve o bahçeyi en iyi karakterize edebilecek rastgele seçilmiş ağaçlara a sılmıştır. Her hafta eski tuzaklar yenileriyle değ iştirilerek laboratuvarda gerekli s ay ı m l an yap ı lm ı şt ı r. S ay ım lard a hem psylla hem de doğal d üşmanl arın sadece ergin dönemleri dikkate almrruştı r. 3) Gözlem: C. pyri'nin yumurta ve nimf populasyonunun tespiti için armut bitkisinin fenolojik dönemleri dikkate alınarak ; a) Tomurcuklar açılmadan önce sürgün inceleme yöntemine göre her bahçede rastgele seçilen i O ağacın dört ayrı yönünden 5'er cm uzunluğunda toplam 40 sürgün incelenerek kaydedilmiştir. II9

4 b) Çiçeklenme dönemi nde 40 adet çiçek tomurc uğu açılarak sayıml ar yap ılmıştır. c) Y apraklı dönemde ise rastgele lo ağaç t an ve dört farklı yönden ya prak örne kleri alınıp say ı m l arı ya pı l m ışt ı r. S ayımlarda stereomikros kop kullanılmı ştır. Zara r lın ın tür teşh isi Dr. Aynur Önuçar (Z irai Müc. Araş. Enst., B orn ov alizmir-emek li ) ; heteropter predatörlerin teş hisi Dr. David Hort on (AR S-NALUSDAlUSA) ve Dr. Jean-Michel Maldes (ARS -EBLCIFRANCE); coccinellid preda törlerin teşh i s i Prof. Dr. Ned im Uyg un (Ç.Ü. Ziraat Fak., ADA NA) ; neuropter ve derınapter predatörlerin te şhisi Dr. Ahmet Özkan (Narenciye ve Serac ılık Araş. Enst., ANT ALYA) t arafından yapılmıştır. Araştırma Sonuçları ve Tartışma Bu ça lışmay la, Heteroptera'dan Anthocor idae fam ilya s ından 6, Lygaeidae fam ily a sından 2, Miridae fam ilyas ından 7, Nabi dae fami ly asından 2; Co leoptera'dan Coccinell idae fam i l yasından 6; Neuroptera'dan Chrysopidae fam i lyas ından 2; De rın ap tera 'd an Forficulidae fam i lyas ından ı olmak üzere toplam 26 avc ı türün Antalya yö resinde C. pyri' yle iliş k ili o l d uğ u sa ptan m ış t ı r (Cetvel 2). Av cı doğal d ü şmanların yoğunluk larına bakıldığ ınd a, darbe yöntemiyle ya p ı la n örnekleme lerde hete ropt erler (ergin+n imf) ilaçlı bahçede tüm predatörlerin % 59.7' sini, ilaçlanmayan ( terkedi l m iş) bahçede % 60. 1' ini; neuropterler (ergin- larva) i laç lı bahçede % 23.9 ' unu, ila ç s ı z bahçede % 23.6 ' sınl ; coleopterler (erg in+larva) i l a çlı bahçede % 16.4' ünü, il aç sı z bahçede % 16.3'ünü o l uşt u rınuşt u r. Derınapter Forjicııla auricularia L. (Forfic ulidae) 'ya ise y ı l boyunca çok az sayı da ras t la nmış tı r. S arı yap ışkan tuza k örnek leme lerinde ise heteropt er türler!uzaklarda yakalanan tüm avcı türlerin i l açlı bahçed e % 35.2' sini, ilaçsız bahç ede %29.9' unu; neuropt erler ilaçlı bahçede % 30.0'unu, ilaç s ız bahçede % 39.3 'ünü; coleopterler ilaç lı bahçed e % 34.8'ini, ilaç s ı z bahçede % 30.8'ini o l uştu rm uştu r. Örn eklerin laboratuvarda stereom ikrosk op altınd a yapılan tasniflerinde; Anth ocoridae familya sın a ait türler tüm heteropter avcıların % 88.4'ünü o l uşturınuştur. Bunu % 9.3 ile Miridae famil y a s ı izlerken, Nabidae ve Lygae idae fam ily asına ait türl er ancak % 2.3 o ra n ında bulunmuştur. Ancak, antho coridl er içerisinde Anthocoris nemoralis (Fabri cius ) tüm an!hocoridlerin % 86.2'sini o luş tu ru rken, Orilis türleri % 13.8 o ranı n d a bulunmu ştur. Anth ocoridlerden y ı l boyunca süreklilik gösteren ve C. pyri popul asyonu ile s ı k ı s ı k ıya ili şkili olan tek tür A. nemoralis olmu ştur. 120

5 Cetvel 2. C.pyri'nin Antalya yöresinde saptanan avcı d oğal duşm a n l arı Ta kı m Heteroptera Coleoptera Neuroptera Derrnaptera Familya Anthocoridae Lygaeidae Miridae Nabidae Coccinellidae Chrysopidae Forfleutidae TUr Antho corls nemorulls (Fabricius) A. sibiricus Reuter Dufouriellus ater (Dufour) Orius minulus (L.) O. laevlgatu s (Fieber) O. niger (Wolf[) Geocoris sp. Nys ius ericae (Schilling) Deraeocoris lutescen s (Schilling) D. rutilu s (Herrich-Schaeffer) D. seren us Douglas-Seott Pilophorus perplexus Douglas-Scott P. pusillus Reuter Phytoeoris sp. Campylomma verbasel (Meyer) Nabis pseudoferus Remane N. punctatus Costa A dalia bipunctata L. A. fasciatopunetaıa revelierel Mu lsant Cocclnella septempunctata (L.) Propylaea quatuordeclmpunctaıa (L.) Scym nus in ıerrupıus (Goeze) Stetborus gilvifrons (Mulsant) Anisochrysa p rasina (Burmeister) Chrysoperla carnea (Stephens) Forficula auricularia L. Heteropter avc ılardan sonra yıl boyunca en sık görülen pred atör gru bunun Neuroptera'dan chry sopid türlerin o lduğu gö rülmü ştü r. Bunla rdan Chrysop er/a carnea (Stephen s )' n ın diğer tür Anisochrysa prasina (Buımei s ter)' ya göre çok da ha yaygın olduğu sap tanm ı ştı r. CoccineIlid predatörlerden Stethorus g i/vifrons (M ulsant) tüm coccinellidler içinde % 83.2 'lik bir paya sah ip iken Coccinella septeınpunctata (L.) % 8.1, Scymnus interruptus (G oeze) % 6.5 o ra nında bulunmuştur. Cocc inellidae fami lyasına bağlı diğe r t ür le r irı oranı ise % 2.2 olm u ştur. Dermaptera' dan Forfıculidae fami lyasından F. auricu/aria' ya İse yıl boyunca çok az s ay ı d a rastlan mıştır. 121

6 Zararlının iki bahçedeki populasyon yoğunluklarına bakıld ığında, çalı şm anın başladı ğı 7 Ekim 2000 tarihinde ergin populasyonu ilaçlı bahçede 17.4 ergi n/darbe iken il aç sız bahçede ay nı tarihte i 3.9 ergin/darb e olmuştur. Bu tarihten itibaren ergin, nimf ve yumurta populasyonunda sürekli bir d üşü ş ol m uştu r yı lı örneklemelerinde 8 N isan'da ilk yazlı k erginin görülmesinden itibaren sürekli artan ergin popu lasyonu i l açlı bahçede 6 May ı s ' da 6.5 ergin/darbe, 3 hafta sonra 27 Mayı s 'ta 8.2 ergin/darbe, 23 Haziran' da da 10.9 ergin/darbe ile yaz ın en yüksek düzeyin e ul aşmı ştır. Ancak, ilaç lama la r ın durdurulduğu Ağu sto s başından itibaren tekrar art ış trendioe giren ergin populasyonu 7 Ekim' de 14.3 ergin/darbe ile y ı l ın ın en yüksek düzeyine ulaşmıştır (Şek il I). İ la çs iz bahçedeki ergin populasyonu 23 Haziran'da i 1.7 ergin/darbe ile yaz ın en yüksek seviyes ine ul aşmı ştır. Doğal düşm anların etk i n liği nin artma s ıy la düş ü şe geçen popul asyon, 30 Eylül' de i 0.6 erg in/darbe ile tekrar doruğa ul aşm ı şt ı r (Şeki l 2). Za rarlının ilk yumu rtas ına i 8 Şuba t tarihin de rast lan m ışt ı r. Bu tarihten sonra sürekli artan yumurta yoğun l uğ u 15 N isan'da i laçlı bahçede 14.2 adet/yaprak, i laçsız bahçede 12.6 adet/yaprak ile y ı l ın en yüksek düzeyine u l aşm ışt ı r. Be ş nimf dönemine sahip C. pyri'nin ilk nimfi i 1 Mart 2001 tarihind e gö rü lmüş tür. ilaçlı bahçedeki nimf populasyonu 15 Nisan' da 5. 1 nimf/ya prak ile yı lın en yüks ek düzeyin e ulaş t ı k tan sonra yap ılan ilaçlamal arla bas kı a lt ın da t u tu l m u şt ur. ilaçlanmayan bahçedeki nimf popul asyonu ise 27 M ayı s'd a 5.7 nimf/yaprak ile o y ılı n en yüksek seviyesine ul a şmı ş tır. Doğa l d ü şm an l a rın her bir bahçedek i populasyon d u rumları dikkate alındığında ilaçlı bahçede hete ropter predatörlerin (erg in+nimf) 23 Haziran'da 2.4 adet/darbe ile yaz ın en yüksek seviyesine u laş t ığı buna k arşılık ilaçlanmayan bahçede 28 N isan' da 2.2 adet/darbe olan yoğun luğun sürekli arttığı ve 19 M ayı s 'da 3.9 adet/darbe ile do ruğa ula ştığı görü lm ü şt ür. Neuropter ve coccinellid predatörlerin sayı larının yaz boyunca çok fazla de ği şmediğ i ancak, i laçl am al arın sona erd iğ i 9 Ağu sto s 'tan sonra ilaçlı bahçedeki populasyon larının arttı ğı gö rü l m iişt ü r. Coccinellid türlerden özellikle S. gilvifrons'un yaz ortasından itibaren artan populasyonu, bahçelerde hızla artan kırmızıörüm cek (Acarina : Tetranychidae) populasyonuna bağ lanmı ştır. 122

7 20 18 İ l a çl ı Bahçe - PsE - - PSY -PsN - - UeE+N--NeE+l - CoE+l. 5 4, la ~ 2 L - ı.s ~ '. ı a -li - 0, \LIO N ~ - - ~ N - PsE -HeE -- NeE --CoE ıı LO ıs 1 2o ı e: s \S ~ E: ~ LO ~ S N...,... _... N_ OM Ekim Kas. AraL. Ocak Şub. Mart Nis. Mayıs Haziran Tem. Ag:U5. Eyl. Ekim 2000 ~ 2001 ~ Şekil i. Darbe, gözlem ve san yapışkan tuzak örneklemelerinde Cacopsylla pyri ve avcı do ğ al d ü şm an l arın i yıllarında rutin kimyasal mücadele programı uygulanan bir armut bahçesindeki populasyon değişimleri (HeE+N: heteropter ergin+nimf. NeE+L: neuropter ergin+larva, CoE+L: coleopter ergin+larva; PsE: psylla ergin, PsY: psylla yumurta, PsN: psylla nimf,.. : psylla'ya karş ı yapı lan ilaçlamalar). 123

8 İl a ç siz (Te r ke dil m l ş) Bahçe - - PsE - - PsY - - PsN - HeE+N - NeE+L-CoE+L I' i \ r-:/, i i i i i J i O ;e b.lı 2 " '& 1,5 E i ~ -a ~ 0.5.g,o 12 - PsE - HeE -- NeE --CoE 35 LO O. ;:; r- ı r-ı c O Ekim K as ım A.ral Ocak Şu b Mart N ıs an M ay ı s Haziran Tem Ag:U5 Eyl. Ekim ıddd " Ş ek il 2. Darbe, gözlem ve sarı y a pış kan tuzak örneklemelerinde Cacopsylla pyri ve avc ı d oğal dü ş man l a rın \ y ı llar ın d a ilaçlama yap ıl m ayan ( terked i lmi ş ) bir armut bahçesindeki populasyon deği ş im ler i (HeE+N; heteropter ergin+nimf, NeE+ L; neuropter ergin+larva, CoE+L; coleopter ergin+!arva; PsE; psylla ergin. PsY; psylla yumurta. PsN; psylla nimf). 124

9 Şekil i ve 2 dikkatle incelendiğ inde zara r lı ve doğa l d üşm an po pulasyo n lar ının erken ilkbaharda iki bahçed e de birb irine y akın seyrettiği gö rü l m üştü r. Rutin k imya sal mücadele programı uygu lanan bahçede Nisa n o rt a s ından so nra başlayan ilaçlamalar psillid popul asy onunu k ı sa süren periyotlarla baskı altına almışsa da yapılan ilaçlaınalardan daha çok doğal düşmanlar etkilenmiştir. İ l aç s ı z bahçedeki psillid populasyonunun yaz başlarında ilaçlı bahçedekine göre doğal düşmanların sayıca yetersiz olmasından dolayı daha yüksek artış eğiliminde olmasına rağmen bu durumun daha sonra dengelendiği hatta yaz sonlanna doğru bunun tersine döndüğü görülmüştür. ilaçlamaların sona ermesinden itibaren sürekli bir artı ş eğilimi gösteren ilaçlı bahçedeki sonbahar ve kış öncesi psillid populasyonu ilaçsiz bahçedekinden çok daha yüksek düzeye çıkmıştır. Bu durum, ilaçsız (terkedilmiş) bahçeye göre sulama, gübreleme vb. tarımsal işlemlerin tam olarak yapıldı ğı ilaçlı bahçedeki özsu oranı yüksek taze sürgün ve genç dal gibi vejetatif organların daha fazla olmasına atfediimiştir (Horton ve Lewis, 1995). ilaçlı bahçedeki yüksek sonbaha r ve kış öncesi psillid populasyonuna bağlı olarak doğal düşman populasyonunda da ilaçsız bahçeye göre daha yüksek bir artış olmuştur. Bu artış doğal düşmanların daha yüksek av yoğunlu ğuna yönelmesinden kaynaklanmıştır (Horton vd., ı 993 ; Horton ve Lewis, 2000). Ülkemizde armut bahçelerinde önemli bir sorun olan C. pyri'y1e ilgili yapılan diğer çalışmalarda da benzer sonuçlar alınmıştır. Örneğin; Er (1996) tarafından y ap ı l an bir çalışmada, C. pyri'nin Ankara yöresinde ki armut bahçeler inde 17 avcı türü sa ptanm ı ş olup bu avcı türlerden heteropterlerin özellikle de Anthocoridae familyasına ba ğlı türlerin tüm predatörlerin % 90'dan fazlasını oluşturduğu belirtilmiştir. Yine aynı çalışmada, zararlının populasyon değişimi üzerinde en önemli etkiye sahip anthocorid türün A. nemoralis olduğu, tespit edilen diğer türlerin pek fazla etkili olmadığı saptanmıştır. Teşekkür Zararlının tür teşhi sini yapa n Dr. Aynur ÖNUÇAR' a, doğal düşm an l ardan coccine llid türlerin teşhisini yapan Prof. Dr. Nedim UYGUN'a; heteropterlerin teşh isini yapan Dr. David HORTON ve Jean-Michel MALDES'e; neuropter ve dermapter örneklerin teşhisinde bize yardımcı olan ve teşhisi i materyallerini bize kullandıran Dr. Ahmet ÖZKAN'a teşekkürederiz. Literatür Anon im, i 997. Tarım istatistikleri özeti. T.C. Başbakanlık, Devlet istatistik En stitüsü, 49 s. Anonim, yılı ça lı şma raporu. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Antalya il Müdürlüğü, Proje ve istatistik Şb. (hazırlayanlar : Ziraat Tek. A li İh san Atıcı, Ziraat Yük. Müh. Süleyman Güleryüz), 79 s. 125

10 Anonymous, Integrated pest manage ment for apples and pears. Univ. of Califomia statewide integrated pest management project division of agriculture and natural resources, public alion 3340, 214 s. Davies, D.L., Guise, C.M., Clark, M.F. and Adams, A.N., Parry' s disease of pears is similar to pear deciine and is associated with mycoplasma-like organisms transmitted by Cacopsy/la pyricola. Plant Pathology 41: Er, H., Ankara ilinde armut ağaçların d a zararlı Cacopsy/la pyri (L.) (Homoptera: Psyllidae) ile doğal düşmanl arının yoğunluk la rı n ın sap tan ması üzer inde a raşt ı rm a l a r. Ankara Üniv. Fen Bilim leri Enst. Yüksek Lisans Tezi, 68 s. Hibino, H., Kaloostian, G.H. and Sehne ider, H., Mycoplasma-like bodies in the pear psylla vector ofpear decline. Virology 43: Horton, D.R., Burst, E.C., Unruh, T.R., Krysan, J.L., Coop, L.B. and Croft, B.A., Intraorchard changes in distribution of winterform pear psylla (Homoptera: Psyllidae) a ssociated wilh leaf fall in pear. Ann. E ntomol., 86(5) : Horton, D.R. and Lewis, T.M., Interplant moveme nt by pear psylla (Homoptera: Psyllidae): Effects of sex ratio and reproduclive status. J ournal ofl nsect Behavior, 8(5): Horton, D.R. and Lewis, T.M., Quantative relation ship between stieky trap catch and beat tray counts of pear psylla (Homoptera: Psyllidae) season al, sex, and morphotypic effects. J. Econ. En tomo l., 90(1) : \ Horton, D.R., Monitorin g of pear psylla for pest management decisions and research. Integrated Pest Management Reviews 4: Horton, D.R. and Lewis, T.M., Seasona l distribution of A nthocoris spp. and Deraeocoris b revis (Heterop tera: Anthocoridae, Miridae) i n orchards and non-orchards habilats of Central Washington. Ann. Entomo l. Soc, Am. 93(3): Krysan, J.L. and Horton, DK, 199 i. Seasonality of catch of pear psylla Cacop sylla pyricola (Homoptera: Psyllidae) on yellow traps. Environ. Entornol., 20(2): Winfiel d, A. L., Hancock, M., Jackson, A.W. and Hammon, R.P., Pear sucker (Psy/la pyricola) in South-East England. Bull. OILB/SRüP, 7(5):