BLEACHING OF FLUOROSED TEETH

Transkript

1 FLOROZĐSLĐ DĐŞLERDE AĞARTMA BLEACHING OF FLUOROSED TEETH Günseli KATIRCI 1, Esra UZER ÇELĐK 2, ÖZET Dental florozis mine dokusunun oluşumu sırasında aşırı miktarda florür alımına bağlı olarak gelişen mine displazisidir. Bu durum içme sularındaki yüksek florür konsantrasyonu veya florürün koruyucu diş hekimliğinde aşırı miktarda kullanılmasından kaynaklanabilir. Florozisli dişlerde mine yüzeyinde tebeşirimsi beyaz alanlar, sarıdan koyu kahverengiye kadar değişen en renklenmeler ve yüzey poröziteleri gözlenir. Florozise bağlı renklenmeler hastalarda önemli estetik sorunlara yol açmakta ve bu nedenle tedavi edilmeleri gerekmektedir. Ağartma işlemi dental florozisin tedavisinde kullanılabilecek en konservatif yöntem olması açısından önemlidir. Bu derlemenin amacı dental florozisin etiyolojisinin, klinik görünümünün ve farklı ağartma artma tekniklerinin florozisli dişlerin tedavisindeki etkinliklerinin bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar ışığında incelenmesidir. Anahtar kelimeler: Dental Florozis, Ağartma, Mikroabrazyon ABSTRACT Dental fluorosis is a form of enamel dysplasia caused by excessive fluoride intake during enamel formation. This dysplasia may occur due to the increased use of fluoride in preventive dentistry or higher fluoride concentrations in drinking water. Teeth impacted by fluorosis have white opaque areas or discolorations ranging from yellow to dark brown together with surface porosities on the enamel surface. The staining caused by fluorosis leads to severe esthetic problems and thus it should be treated. Bleaching procedure is of importance as it is the most conservative treatment method of dental fluorosis. The aim of this review was to evaluate the etiology, clinical appearance and the efficacy of different bleaching techniques on the treatment of fluorosed teeth in light of the related studies. Keywords: Dental Fluorosis, Bleaching, Microabrasion 1. Dr. Dt., Gölhisar Devlet Hastanesi, Burdur, TÜRKĐYE 2. Yard. Doç. Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı, Isparta, TÜRKĐYE 118

2 GĐRĐŞ Dental florozis mine dokusunun oluşumu sırasında aşırı miktarda florür alımına bağlı olarak gelişen mine displazisidir. 1 Mine dokusu, oluşumu sırasında geç sekretuvar ve maturasyon fazlarında etkilenmekte 2 ve mine dokusunda yüzey altı poröziteleri oluşmaktadır. 3 Florürden etkilenmiş dentin dokusunda ise interglobüler dentinin oluşum um miktarı artmıştır ve Von Ebner çizgilerinde belirginleşme gözlenmektedir. 4 Gelişmekte olan mine dokusunda mineral, matris ve ameloblastlar arasındaki etkileşim sonradan ortaya çıkabilecek değişikliklere ikliklere neden olabilmektedir. 5,6 Florür mineralize olan matristeki kalsiyum oranını düşürür. ürür. Amelogenezisin maturasyon safhasında matris proteinlerinin bozulmasını sağlayan proteinazı etkiler. 6,7 Bu durum minedeki matris proteinlerinin yıkılmasını geciktirir ya da yıkılmış olan mine matris proteinlerinin uzaklaşmasını önler. 5 Dokudan uzaklaşmayan prolinden zengin amelogeninler, ameloblastinler, tuftelinler, enamelinler ve molekül ağırlığı ı yüksek olan sülfat proteinler kristallerin gelişimini engeller. 5,8 Prizma çevresindeki boşluklar kristallerin birbirleriyle zayıf bağlanmasına ve krsitallerin çevresinde su ve proteinle dolu boşluklar oluşmasına yol açar. Böylece florozisli minede yüzey altı poröziteler oluşur ur ve bu durum daha sonra ortaya çıkabilecek olan optik ve fiziksel değişiklikler açısından önemlidir. 5,8 Dental florozis diş yüzeyinde tebeşirimsi beyaz alanlara veya sarıdan koyu kahverengiye kadar değişen en renklenmelere ve mine yüzeyinde porözite veya daha geniş madde kayıplarına neden olmaktadır. 9 Diş yüzeylerinde oluşan bu renklenmelerin ve porözitelerin varlığı ı estetik sorunlara ve hastaların psikolojik durumunun bozulmasına yol açabilmektedir. 10 Bu derlemenin amacı dental florozisin etiyolojisinin, klinik görünümünün ve farklı ağartma artma tekniklerinin florozisli dişlerin tedavisindeki etkinliklerinin bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar ışığında incelenmesidir. Etiyolojisi Vücuttaki florür artışının en önemli nedenlerinden birisi içme suyu ile florür alınmasıdır. 1 Bu artışta etkili diğer nedenler ise kişisel alışkanlıklar, 11 diş pastalarının kullanılması, 12,13 florür tabletlerinin kullanımını kapsamaktadır. 14 Bazı gıdalar da yüksek miktarda florür içermektedir. 15 Yeşil lahana, hindiba, kuru çay, balık gibi gıdalar yüksek oranda florür içeren gıdalar arasında sayılabilmektedir. 16,17 Geçmişte endemik olarak oluşan dental florozisin nedeni içme suyundaki florür miktarı olmakla birlikte, son on yılda koruyucu diş hekimliğinde florür kullanımının florozisin yaygınlaşmasına neden olmaya başladığı ı saptanmıştır. 18,19 Çürük profilaksisi amacıyla sistemik ve topikal florür uygulamaları yapılmaktadır ve bu uygulamalar sonucundan bireylerde çürük prevalansında belirgin şekilde azalma gözlenmiştir. 20,21 Sistemik florür uygulamaları; tablet, pastil, damla, tuz ve süte florürlü bileşiklerin ilave edilmesi, multivitamin-flor kombinasyonları, okul ya da içme sularının florlanması şeklinde yapılmaktadır. 22 Topikal florür uygulamalarında florürlü bileşik ik içeren diş macunları, solüsyonlar, jeller ve vernikler kullanılmaktadır. 23 doğumsal etkenler ve Dean 10 in çalışmasında Kuzey Amerika da yüksek oranda florür içeren içme suyunun bulunduğu bölgelerdeki florozis artış oranının %33 olduğunu 119

3 bildirilirken, 10 bir başka çalışmada içme suyunda florür bulunmayan bölgelerdeki florozis oranının 10 kat arttığı saptanmıştır. 19 Dünyanın çeşitli bölgelerinde yapılmış olan çalışmalarda; sıcak bölgelerde yaklaşık 1 ppm civarında florür alımının, dişlerde hafif şiddette florozis oluşturarak çürük oluşumunu %50-60 oranında azalttığı bildirilmiştir. 19,24 Galagan ve Vermillon 25 içme suyunun içermesi gereken optimal florür miktarının hesaplanmasında kullanılabilecek bir formül belirtmişlerdir. Örneğin yıllık en yüksek sıcaklığın 27 C nin üzerinde olduğu bölgelerde içme suyundaki florür miktarının yaklaşık ppm olması gerektiği bildirilmiştir. Đklim koşullarına göre optimal florür düzeyi 0.7 ve 1.2 ppm arasında değişmektedir. Dünya Sağlık Örgütü nün florür konsantrasyonu için belirlediği en üst sınır 1.5 ppm dir. 26 Minenin oluşumu umu sırasında alınması gereken optimum florür miktarı mg/kg dır. 27 Klinik Görünümü Florozisten orta derecede etkilenmiş mine dokusunda perikimatinin belirginleşmesi nedeniyle oluşan opak beyaz çizgiler gözlenmektedir. Bazı vakalarda bu beyaz çizgilerin birbirleriyle birleşmeleri nedeniyle belirgin beyaz opak alanlara rastlanmaktadır. Şiddetli derecede florozisin görüldüğü ü pek çok vakada mine yüzeyi tebeşirimsi beyaz renktedir. Dişlerin sürmesinden sonra minenin dış yüzeyindeki poröziteler dış ş renklendiricilerden etkilenebilir ve bu durum diş yüzeylerinin renklenmesiyle sonuçlanabilir. 28 Mine dış yüzeylerinde aşırı derecede porözite gözlenen vakalarda, post-erüptif travmalar mine yüzeylerinde kopmalara ve madde kayıplarının oluşmasına neden olabilir. Şiddetli florozis vakalarının bazılarında, opak mine dokusuna sadece dişin servikal bölgesinde rastlanmaktadır. 28 Sınıflandırılması Florozisin sınıflandırılmasında sıklıkla Dean indeksi, Modifiye Dean indeksi (MDI) Dean in Toplum Florozis indeksi (CFI), Diş Yüzeyi Florozis indeksi (TSIF), Thylstrup-Fejerskov indeksi (TFI) kullanılmaktadır. 29,30 Dean indeksi dişlerdeki florozis şiddetinin tek tek ölçülmesini içermektedir ve yaş grubundaki florozisin değerlendirilmesinde 29 kullanımı amaçlanmıştır. Dean indeksinin, içme suyu yüksek oranda florür bölgelerdeki dental florozisin şiddetinin farklı görünümlerini ayırmada yetersiz olduğu bildirilmiştir. Thylstrup ve Fejerskov, Dean indeksini genişleterek bulgularını histolojik çalışmalarla desteklemiştir. 31 TSIF indeksinde ise tüm diş yüzeyleri skorlanır ve bu indeks daha çok estetiğin önemli olduğu çalışmalarda kullanılır. 31 Florozisli Dişlerin Tedavisinde Kullanılan Ağartma Teknikleri Renklenmiş dişlere kimyasal ajanlar uygulanması ile mine ve dentin dokusunun derinliklerindeki organik pigmentlerin okside edilerek diş renginin açılmasına ağartma artma ismi verilmektedir. Vital ağartma işlemlerinde hidrojen peroksit ve karbamit peroksit kullanılmaktadır. Bu ajanlar serbest radikaller, reaktif oksijen molekülleri ve hidrojen peroksit iyonları oluşturur. Bu reaktif moleküller koyu renkli uzun zincirli molekülleri açık renkli ve kolay difüze olabilen moleküllere dönüştürür. 32,33 içeren (3 ppm ve üzeri) Hafif ve orta şiddetli florozisli dişlerin tedavisinde ağartma artma tekniklerinin kullanılabileceği bildirilmiştir

4 Şiddetli florozis vakalarında da ağartma tedavisini uygulayan çalışmalar bulunmasına karşın, mine yüzeyinde madde kaybının fazla olduğu florozisli dişlerde daha çok estetik restoratif tedavi yöntemlerinin kullanılması önerilmektedir. 9,34 Mikroabrazyon, diş hekimi kontrolünde evde yapılan ve muayenehanede yapılan ağartma artma işlemleri florozisli dişlerin ağartılmasında en sık kullanılan yöntemlerdir Mikroabrazyon Mikroabrazyon, hidroklorik asit (HCl) içeren patlar yardımıyla renklenmeye neden olan lekelerle birlikte yüzey altı porözitelerinin aşındırılmasıdır. 40,41 Asitlerin opak lekelerin diş yüzeyinden uzaklaştırılması ası için kullanımı ilk defa 1916 yılında Kane 42 tarafından ortaya atılmıştır. Croll ve Cavanaugh yılında %18 lik hidroklorik asitin ponza ile birlikte çok az madde kaybı ile mine yüzeyindeki opak lekelerin uzaklaştırılmasında başarılı olduğunu bildirmiş ş ve bu tekniğe mikroabrazyon ismi verilmiştir. Hidroklorik asitin kostik etkisi başta hekimler tarafından endişe oluşturmuştur. Croll 44 ; sitrik asit, hidroklorik asit, nitrik asit ve fosforik asit gibi farklı tip ve konsantrasyondaki asitleri ponza, sentetik elmas toz, alüminyum oksit ve silikon karbit gibi aşındırıcılarla birlikte kullanarak ağız dokuları için en güvenilir yöntemi bulmaya çalışmıştır. ştır. Bu amaçla, mikroabrazyon işlemi için farklı ürünler piyasaya sunulmuştur. Ponza ve %15 lik HCl içeren Prema (Premier Dental Products, ABD) ve %6.6 lık HCl ve silikon karbit mikropartikülleri içeren Opalustre (Ultradent, ABD) en sık kullanılan ürünlerdir. Bu jeller diş yüzeyine özel lastiklerle uygulanmaktadır. Uygulama sırasında lastik örtü kullanılmasına, hasta ve hekimin gözlerinin korunmasına ve ürünlerin üretici firmanın talimatları doğrultusunda kullanılmasına özen gösterilmelidir. Hafif şiddetli florozis vakalarında 5 dakika, orta şiddetli florozis vakalarında ise 10 dakikalık uygulama önerilmektedir. 45 Mikroabrazyon işlemi sırasında mine dokusu bir miktar uzaklaştırılmaktadır. Mine dokusu kaybının miktarı kullanılan ajanın asit konsantrasyonu ve uygulama süresine göre değişmektedir. Çekilmiş dişlerde 1 dakika boyunca 1-10 defa Opalustre ile yapılan mikroabrazyon sonrası µm lik madde kaybı oluştuğu u bildirilmiştir. Bunun yanında Prema nın 30 ar saniyelik 12 uygulama sonucu 22 µm lik mine dokusu kaybı tespit edilmiştir. 46 Farklı mikroabraziv ajanların mine dokusundan madde kaybı ve mine yüzey pürüzlülüğüne etkisini inceleyen bir çalışmada, dakika arası uygulamalarda Opalustre nin Prema dan daha fazla madde kaybına neden olduğu u bildirilmiştir. 47 Bu çalışmalar ışığında mikroabrazyon işleminin mikro-invaziv bir yöntem olduğu ve bu işlem sonrasında mine dokusu kaybının kabul edilebilir düzeyde olduğu söylenebilir. Mikroabrazyon işleminin tek başına florozisli dişlerin tedavisindeki etkinliğini inceleyen çalışmalarda, bu yöntemin dişlerdeki florozis lekelerini uzaklaştırmada etkili olduğu bildirilmiştir ,48-50 Loguercio ve ark. 35 Prema ve Opalustre nin etkinliğini karşılaştırdıkları çalışmalarında her iki ürün için de hasta memnuniyetinin oldukça yüksek olduğunu unu gözlemlemiştir. Limeback ve ark. 36 mikroabrazyon tedavisiyle başarılı sonuçlar elde etmiştir. Price ve ark. 48 Prema nın etkinliğini görsel analog ölçeği (1-7) ile değerlendirdikleri çalışmalarında, lekelerde azalma miktarını 5.06, 121

5 görünümde iyileşme miktarını 5.38 olarak kaydetmiştir. Ashkenazi ve Sarnat 44 %18 lik HCl ve pomzanın etkinliğini ini inceledikleri çalışmalarında kahverengi ve beyaz lekelerin ortadan kalktığını ve 4 yıl sonra renklenmelerde geri dönüş olmadığını bildirmiştir. Mikroabrazyon işlemi sonrası dişlerin yüzeyinin düzgün, pürüzsüz ve parlak olduğu gözlenmiştir. 46 Bu tekniğin in minenin optik özelliklerini değiştirdiği bildirilmiştir. Asit erozyonu ile birlikte mine prizmalarının aşındırılması mine yüzeyinde prizma içermeyen düzgün bir yüzey oluşturur. Bu yüzey tedavi edilmemiş mine yüzeyine göre ışığı farklı şekilde kırarak yansıtır ve böylece alttaki renklenmeyi kamufle edebilir. 51,52 Mikroabrazyon sırasında aşınma sonucu ortaya çıkan kalsiyum ve fosfat artıklarının bu yüksek oranda mineralize yüzeyin oluşumuna neden olabileceği düşünülmektedir. 52 Mikroabrazyon uygulanmış mine yüzeyinin demineralizasyona ve Streptococcus mutans kolonizasyonuna dirençli olduğu gözlenmiştir. 53 Bu yüzeye daha sonra adeziv restorasyonların yapımı düşünülüyorsa, %37 lik fosforik asitle pürüzlendirme tavsiye edilmektedir. 46 Diş Hekimi Kontrolünde olünde Evde ve Muayenehanede Yapılan Ağartma Đşlemleri Diş hekimi tarafından evde yapılan ağartma tedavisinde %10-35 lik karbamit peroksit içeren jeller 30 dakika-8 saat süreyle hekim denetiminde evde hasta tarafından kullanılır. 54 Ağartma jeli vakumla şekillendirilmiş kişiye iye özel olarak hazırlanmış plaklar içine yerleştirilerek uygulanmaktadır. Ağartma işlemine dişlerde istenilen beyazlığa ulaşılana kadar devam edilir. Bu işlem için ilk piyasaya sunulan ürünler %10 gibi düşük konsantrasyonda karbamit peroksit içerdiğinden inden dolayı gece boyunca uygulanmaktadır. Bu nedenle bu uygulama gece koruyuculu vital ağartma tekniği olarak da adlandırılmaktadır. Günümüzdeki eğilim jelin karbamit peroksit konsantrasyonunu artırıp, uygulama süresini i azaltmak yönündedir. Ancak konsantrasyonu artırmanın dişlerde ve dişetinde hassasiyet gibi yan etki görülme sıklığını ını ve bu yan etkilerin şiddetini artırabileceği i unutulmamalıdır. 55 Florozisli dişlerin ağartılmasında evde yapılan ağartma artma tedavisinin tek başına kullanıldığı sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Loyola-Rodriguez ve ark. 38 %10 ve %20 lik karbamit peroksit ve %7.5 luk hidrojen peroksit içeren ürünlerin florozisli dişlerin ağartılmasındaki artılmasındaki etkinliğini inceledikleri araştırmalarında üç yöntemin de hafif florozisli (TSIF 1-3) dişlerde etkili olduğunu bildirmiştir ve yan etkilerinin daha az olması nedeniyle %10 luk karbamit peroksitin kullanılmasını önermiştir. Muayenehanede yapılan ağartma tedavisi, yüksek konsantrasyonlu karbamit peroksit (%35-37) veya hidrojen peroksit (%30-35) 35) içerikli jellerin muayene ortamında hastaya uygulandığı tekniktir. Bazı sistemlerde uygulanan jelin ağartma etkinliğini artırmak ve süreyi kısaltmak için argon, karbondioksit ve diyot lazerler, plazma ark lambaları, kuartz halojen lambalar ve kızıl ötesi lambalar gibi ısı ve ışık aktivasyonları kullanılır. Seanslık uygulama süresi jelin aktif ağartma artma ajanının konsantrasyonu ve hastada oluşan hassasiyete göre genellikle dakika arasında değişmektedir. Hidrojen peroksitin ağız dokuları üzerine kostik etkisi bulunması nedeniyle tedavi sırasında dişeti koruyucuları kullanılmalıdır. 56,57 Muayenehane tipi ağartma yönteminin tek başına florozisli dişlerin ağartılmasında kullanıldığı bir araştırmaya rastlanmamıştır. 122

6 Farklı Ağartma Tekniklerinin Birlikte Uygulanması Florozisli dişlerin ağartılmasında artılmasında farklı teknikler birlikte kullanılabilmektedir. Bu uygulamalar arasında evde yapılan ve muayenehanede yapılan ağartma işlemlerinin birlikte kullanılması, evde yapılan ve muayenehanede yapılan ağartma işlemlerinin mikroabrazyonla birlikte kullanılması veya üç yöntemin birlikte uygulanması yer almaktadır Evde yapılan ve muayenehanede yapılan ağartma işlemlerinin hafif ve orta şiddetli florozis vakalarında birlikte kullanıldığı bir çalışmada muayenehanede yapılan ağartma artma (%30 luk hidrojen peroksit, 60 dakika) tek başına yeterli bulunmamış ve evde yapılan ağartma artma (%15 lik karbamit peroksit, 2 hafta) sonrası florozis lekelerinde belirgin azalma gözlenmiştir. 58 Florozisli lekelerin önce mikroabrazyon ve sonrasında %35 lik hidrojen peroksitle tedavi edildiği dişlerde lekelerin uzaklaştırıldığı bildirilmiştir. 39 Mikroabrazyon ve %10 luk karbamit peroksitle 2 haftalık ağartma artma tedavisi sonrası orta ve şiddetli florozis vakalarında başarılı sonuçlar elde edilmiştir. 34,59 Mikroabrazyon, %20 lik hidrojen peroksitin tek seanslık uygulaması ve %10 luk karbamit peroksitin 2 haftalık kullanımı sonucu şiddetli florozis lekelerinin başarılı bir şekilde uzaklaştığı gözlenmiştir. 9 SONUÇ Hafif ve orta şiddetli florozis vakalarının estetik düzenlemelerinde ağartma artma tedavisi öncelikli tercih edilmesi gereken konservatif bir yaklaşımdır. Kahverengi ve opak lekelerin yoğunluğu, dişlerin yapısı, diş hassasiyetinin varlığı, hasta motivasyonu, uygulama ulama süresi ve maliyeti uygun tekniğin seçiminde önemli faktörlerdir. Mikroabrazyon ve evde yapılan ağartma işlemlerinin tek başına florozisli dişlerin ağartılmasında başarılı arılı olduğu bildirilmiştir. Farklı ağartma artma tekniklerinin birlikte uygulandığı florozis vakalarında da başarılı arılı sonuçlar elde edilmiştir. Buna karşın, florozis renklenmelerinin ağartma tedavisi sonrası geri dönüşü ü ve farklı tekniklerin florozisli dişleri ağartma artma performansını karşılaştıran klinik çalışmalara ihtiyaç vardır. KAYNAKLAR 1. Møller IJ. Fluorides and dental fluorosis. Int Dent J 1982;32(2): Larsen MJ, Richards A, Fejerskov O. Development of dental fluorosis according to age of start of fluoride administration. Caries Res 1985;19(6): DenBesten PK, Thariani H. Biological mechanism of fluorosis and level and timing of systemic exposure to fluoride with respect to fluorosis. J Dent Res 1992;71(5): Fejerskov O, Yaeger JA, Thylstrup A. Microradiography of the effect of acute and cronic administration of fluoride on human and rat dentine and enamel. Arch Oral Biol 1979;24(2): Aoba T, Fejerskov O. Dental fluorosis: chemistry and biology. Crit Rev Oral Biol Med 2002;13(2): Wright JT, Chen SC, Hall KI, Yamachi M, Bawden JW. Protein characterization of fluorosed human enamel. J Dent Res 1996;75(12): DenBesten PK. Biological mechanisms of dental fluorosis relevant to the use of fluoride supplements. Community Dent Oral Epidemiol 1999;27(1):

7 8. Robinson C, Connell S, Kirkham J, Brookes SJ, Shore RC, Smith AM. The effect of fluoride on the developing tooth. Caries Res 2004;38(3): Ng F, Manton DJ. Aesthetic management of severely fluorosed incisors in an adolescent female. Aust Dent J 2007;52(3): Akpata ES. Occurrence and management of dental fluorosis. Int Dent J 2001;51(5): Pang DT, Phillips CL, Bawden JW. Fluoride intake from beverage consumption in a sample of North Carolina children. J Dent Res 1992;71(7): Bentley EM, Ellwood RP, Davies RM. Fluoride ingestion from toothpaste by young children. Br Dent J 1999;186(9): Zohouri FV, Rugg-Gunn AJ. Total fluoride intake and urinary excretion in 4-year-old children residing in low-fluoride areas. Br J Nutr 2000;83(1): Osuji OO, Leake JL, Chipman ML, Nikiforuk G, Locker D, Levine N. Risk factors for dental fluorosis in a fluoridated community. J Dent Res 1988;67(12): Taves DR. Dietary intake of fluoride ashed (total fluoride) v. unashed (inorganic fluoride) analysis of individual foods. Br J Nutr 1983;49(43): Guidelines for drinking water quality, 2nd ed, Vol. 2. Health criteria and other supporting information. Geneva, World Health Organization, 1996; Fluorine and fluorides. Genoya. World Health Organization, 1984 (Enviromental Health Criteria, No. 36). 18. Wank NJ, Gropen AM, Ogaard B. Risk factors associated with fluorosis in a non-fluoridated population in Norway. Community Dent Oral Epidemiol 1997;25(6): Pendrys DG, Stamm JW. Relationship of total fluoride intake to beneficial effects and enamel fluorosis. J Dent Res 1990;69(Spec No): Seppä L. Fluoride varnishes in caries prevention. Med Princ Pract 2004;13(6): Whelton H, Crowley E, O'Mullane D, Donaldson M, Kelleher V, Cronin M. Dental caries and enamel fluorosis among the fluoridated and nonfluoridated populations in the Republic of Ireland in Community Dent Health 2004;21(1): Horowitz HS. The future of water fluoridation and other systemic fluorides. J Dent Res. 1990;69 (Spec No): Newbrun E. Topical fluorides in caries prevention and management: a North American perspective. J Dent Educ 2001;65(10): McClure FJ. Water fluoridation: the search for victory. National Institute for Dental Research. Bathesda, Galagan DJ, Vermillion JR. Determining optimum fluoride concentrations. Public Health Rep 1957;72(6): Ophaug RH, Singer L, Harland BF. Dietary fluoride intake of 6 month and 2-year-old children in four dietary regions of United States. Am J Clin Nutr 1985;42(4): Burt BA. The changing patterns of systemic fluoride intake. J Dent Res 1992;71(5): Thylstrup A, Fejerskov O. Clinical appearance of dental fluorosis in permanent teeth in relation to 124

8 histologic changes. Community Dent Oral Epidemiol 1978;6(6): Horowitz HS, Driscoll WS, Meyers RJ, Heifetz SB, Kingman A. A new method for assesing the prevalance of dental fluorosis-the Tooth Surface of Fluorosis. J Am Dent Assoc 1984;109(1): Evans RW. An epidemiological assesment of the chronological distribution of dental fluorosis in human maxillary central incisors. J Dent Res 1993;72(5): Cutress TW, Suckling GW. Differential diagnosis of dental fluorosis. J Dent Res 1990;69 (Spec No): Haywood VB, Heyman HO. Night-guard vital bleaching. Quintessence Int 1989;20(3): Arens D. Role of bleaching in esthetics. Dent Clin North Am 1989;33(2): Ardu S, Stavridakis M, Krejci I. A minimally invasive treatment of severe dental fluorosis. Quintessence Int 2007;38(6): Loguercio AD, Correia LD, Zago C, Tagliari D, Neumann E, Gomes OM, Barbieri DB, Reis A. Clinical effectiveness of two microabrasion materials for the removal of enamel fluorosis stains. Oper Dent 2007;32(6): Limeback H, Vieira AP, Lawrence H. Improving esthetically objectionable human enamel fluorosis with a simple microabrasion technique. Eur J Oral Sci 2006;114 Suppl 1: Allen K, Agosta C, Estafan D. Using microabrasive material to remove fluorosis stains. J Am Dent Assoc 2004;135(3): Loyola-Rodriguez JP, Pozos-Guillen Ade J, Hernandez-Hernandez F, Berumen-Maldonado R, Patiño-Marin N. Effectiveness of treatment with carbamide peroxide and hydrogen peroxide in subjects affected by dental fluorosis: a clinical trial. J Clin Pediatr Dent 2003;28(1): Bertassoni LE, Martin JM, Torno V, Vieira S, Rached RN, Mazur RF. In-office dental bleaching and enamel microabrasion for fluorosis treatment. J Clin Pediatr Dent 2008;32(3): Killian CM, Croll TP. Enamel microabrasion to improve enamel surface texture. J Esthet Dent 1990;2(5): Benbachir N, Ardu S, Krejci I. Indications and limits of the microabrasion technique. Quintessence Int 2007;38(10): McCloskey RJ. A technique for removal of fluorosis stains. J Am Dent Assoc 1984;109(1): Croll TP, Cavanaugh RR. Enamel color modification by controlled hydrocloric acid-pumice abrasion. I. technique and examples. Quintessence Int 1986;17(2): Croll TP. Enamel microabrasion. Chicago: Quintessence; Train TE, McWhorter AG, Seale NS, Wilson CF, Guo IY. Examination of esthetic improvement and surface alteration following microabrasion in fluorotic human incisors in vivo. Pediatr Dent 1996;18(5): Sundfeld RH, Croll TP, Briso AL, de Alexandre RS, Sundfeld Neto D. Considerations about enamel microabrasion after 18 years. Am J Dent 2007;20(2): Paic M, Sener B, Schug J, Schmidlin PR. Effects of microabrasion on substance loss, surface roughness, and colorimetric changes on enamel in vitro. Quintessence Int 2008;39(6):

9 48. Price RB, Loney RW, Doyle MG, Moulding MB. An evaluation of a technique to remove stains from teeth using microabrasion. J Am Dent Assoc 2003;134(8): Ashkenazi M, Sarnat H. Microabrasion of teeth with discoloration resembling hypomaturation enamel defects: four-year follow up. J Clin Pediatr Dent 2000;25(1): Erdogan G. The effectiveness of a modified hydrochloric acid-quartz-pumice abrasion technique on fluorosis stains: a case report. Quintessence Int 1998;29(2): Olin PS, Lehner CR, Hilton JA. Enamel surface modification in vitro using hydrochloric acid pumice: an SEM investigation. Quintessence Int 1988;19(10): Donly KJ, O'Neill M, Croll TP. Enamel microabrasion: a microscopic evaluation of the "abrosion effect". Quintessence Int 1992;23(3): Segura A, Donly KJ, Wefel JS. The effects of microabrasion on demineralization inhibition of enamel surfaces. Quintessence Int 1997;28(7): Dahl JE, Pallesen U. Tooth bleaching--a critical review of the biological aspects. Crit Rev Oral Biol Med 2003;14(4): Li Y. Tooth bleaching using peroxidecontaining agents: current status of safety issues. Compend Contin Educ Dent 1998;19(8): bleaching therapy effects on fluorotic enamel stains. Quintessence Int 2008;39(5): Cvitko E, Swift EJ Jr, Denehy GE. Improved esthetics with a combined bleaching technique: a case report. Quintessence Int 1992;23(2): Higashi C, Dall Agnol AL, Hirata R, Loguercio AD, Reis A. Association of enamel microabrasion and bleaching: a case report. Gen Dent 2008;56(3): Ardu S, Benbachir N, Stavridakis M, Dietschi D, Krejci I, Feilzer A. A combined chemo-mechanical approach for aesthetic management of superficial enamel defects. Br Dent J 2009;206(4): Huckabee TM. Combining miroabrasion with tooth whitening to treat enamel defects. Dent Today 2001;20(5): Đletişim Adresi Yard. Doç. Dr. Esra UZER ÇELĐK Süleyman Demirel Üniversitesi, Diş Hekimliği i Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi A.D. Doğu Yerleşkesi, Isparta-TÜRKĐYE Tel: Faks: E-posta: esrauzer@yahoo.com 56. Kihn PW. Vital tooth whitening. Dent Clin North Am 2007;51(2): Cassoni A, Rodrigues JA. Argon laser: a light source alternative for photopolymerization and inoffice tooth bleaching. Gen Dent 2007;55(5): Knösel M, Attin R, Becker K, Attin T. A randomized CIE L*a*b* evaluation of external 126