TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ÖZET ÜNİTE

Transkript

1 TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ÖZET ÜNİTE 4

2 ÜNİTE 4 TEDARİK ZİNCİRİ BİLGİ SİSTEMLERİ Her geçen gün gelişmekte olan bilişim ve iletişim teknolojileri hayatımızın her aşamasını derinden etkilemekte; eğlenme, iletişim kurma, alışveriş yapma gibi kişisel alışkanlıklarımızın yanında planlama, organize etme, yürütme, kontrol, müşterilerle iletişim kurma, pazarlama gibi iş hayatının da hemen hemen her alanında çalışma alışkanlıklarımızı temelinden değiştirmiştir. BİLGİ SİSTEMLERİ Bilgi Sistemi Tanımı Bilgi sistemi, karar destek, koordinasyon, kontrol, analiz ve görsellik için bir organizasyonun iç operasyonları ve dış çevresinden veri ve bilgileri toplayan, saklayan, işleyen ve dağıtan birbiri ile ilişkili bileşenlerdir. Bilgi Sisteminin Bileşenleri Bilgi sistemleri sadece bilgisayarlardan ibaret değildir. Bir bilgi sisteminin, birbirine bağlı üç bileşeni vardır. Bunlar bilgi teknolojileri, organizasyon ve yönetimdir. Bilgi teknolojileri firmalarda kullanılan donanım (her türlü bilgisayar, el terminali, sunucular vs.) yazılım (işletim sistemleri, uygulama programları, veri tabanı uygulamaları vs.) ve iletişim (internet ve ağ kapasiteleri, bandwidth vs.)kapasiteleridir. Organizasyon denildiğinde işletmelerde bilgi teknolojilerini kullanan kişiler anlaşılmalıdır. Bilgi teknolojileri ile ilişkileri göz önünde bulundurulduğunda işletme çalışanları; görevleri gereği bilgi teknolojilerini kullanan son kullanıcılar, bilgi teknolojilerinin kurulması, geliştirilmesi, bakım ve tutumu, arızaların giderilmesi gibi teknik işlerden sorumlu olan bilgi teknolojisi uzmanları ve bilgi teknolojilerine yapılacak yatırımlar konusunda karar verme konumunda olan yöneticiler olmak üzere üç kategoride incelenebilir. Yönetim ise işletme çalışanlarının bilgi teknolojilerini nasıl kullanacakları ile ilgili önceden alınmış kararlar ve kurallar bütününü ifade eder. TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN ÖNEMİ VE FONKSİYONLARI Etkili bir tedarik zinciri yönetimi, kurumlar arası iletişim ve koordinasyona dayanmaktadır.tedarik zinciri yönetiminde kullanılan bilgi sistemlerinin fonksiyonlarını iki temel başlık altında toplamak mümkündür: Etkinlik Yönelimli Bilgi: Genel olarak bilgi sistemleri, firmalarda verimliliğin artırılması ve operasyonel maliyetlerin düşürülmesi amacı ile kullanılır. Örneğin lojistik süreçler içerisinde taşınan ürünler ve yapılan faaliyetler ile ilgili bilgilerin otomatik olarak toplanması, saklanması Etkililik Yönelimli Bilgi: Firmalarda mevcut iş süreçlerinin verimliliğini artırmaya yönelik geleneksel yaklaşımın aksine, günümüzde pek çok firma bilgi sistemlerini yeni iş süreçlerini mümkün kılan ve firmaya katma değer sağlayan bir araç olarak da kullanmaktadır. Örneğin tedarik zinciri operasyonlarının yeniden yapılandırılması, tekrarlanan işlemlerin ortadan kaldırılması TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Bir bilgi sisteminin özellikleri, organizasyon içerisinde hitap ettiği düzeye göre farklılıklar gösterebilir. Operasyonel seviyeye hitap eden bilgi sistemleri sıklıkla tekrar eden işlemlerin daha hızlı ve daha az hata ile yapılmasına yönelik fonksiyonlar içerir. Denetim seviyesinde lojistik operasyonlarının performansının ölçülmesi ve raporlanması öne çıkmaktadır. Orta yönetim seviyesinde bilgi sistemleri genel olarak taşıyıcıların seçilmesi, araçların rota ve zamanlama planlarının yapılması, depolarda istif düzeni, mevsimsel depolama ve taşıma ihtiyaçlarının belirlenmesi gibi konularda yöneticilere karar desteği sağlamak amacı ile kullanılır. Üst yönetim seviyesinde ise uzun vadeli stratejik ortaklıklar, firmanın genel lojistik yapısı gibi hızlı ve detaylı bilgiye ihtiyaç duymayan kararlar verilmektedir. Tedarik Zinciri Yönetim Bilgi Sistemini Altyapısı Sistem Mimarisi Sistem mimarisi, bilgi sisteminin veri tabanı, arayüz elemanları, iletişim gibi bileşenlerinin nasıl yapılandırıldığını ifade eder. Günümüzde sistemlerin çoğu istemci/sunucu (client/server) olarak tabir edilen, bir ağ üzerinden bir sunucuya bağlanmış çok sayıda kişisel bilgisayardan oluşan mimaridir. Genel olarak tedarik zinciri bilgi sistemi, planlama, müşteri taleplerinin karşılanması, envanter yönetimi, tedarik yönetimi, ulaştırma yönetimi ve depo yönetimi fonksiyonlarını bulundurmalıdır.

3 Frazelle (2002) ye göre lojistik bilgi sistemi, planlama ve uygulama olmak üzere iki katmanda incelenmiş, her katmanda müşteri ilişkileri, envanter, tedarik, ulaştırma ve depolama için fonksiyonlar bulunduran ayrı sistemler olarak tanımlanmıştır. Arayüz Ekipmanları Veri girişlerinin otomasyonu hem büyük miktardaki verilerin kısa zamanda işlenmesine olanak sağlar, hem de insan kaynaklı hata ve yanlışlıklardan kaynaklanan sorunları da ortadan kaldırır.ayrıca verilerin, üretildiği noktadan gerçek zamanlı olarak alınması, verinin üretilmesi ile sisteme girilmesi arasında geçen zamanı minimize ederek, verilerin tutarlılığını da artırır. Günümüzde barkod okuyucular, radyo frekanslı tanımlama sistemleri (RFID), el terminalleri, araç terminalleri, optik okuyucular gibi pek çok teknoloji otomatik veri toplanması için firmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Böylece hem kısa zamanda büyük miktardaki verilerin işlenmesine olanak sağlanmış, hem de insan müdahalesi azaltılarak operasyonlardaki hata oranları ve veri tutarsızlıkları azaltılmıştır. Arayüz elemanları sisteme veri girme dışında veri görüntüleme ve her türlü veriye gerçek zamanlı erişim için de kullanılmaktadırlar. Kişisel bilgisayarlar, el ve araç terminalleri (ör. dokunmatik ekranlar), akıllı cep telefonları gibi pek çok araç, lojistik operasyonları için gerekli olan verilere hızlı ve doğru bir şekilde erişim sağlamaktadır. İletişim Tedarik zinciri içerisindeki firmalar arası iletişim ve koordinasyonun sağlanabilmesi için firmalar arası veri paylaşımının etkin bir düzeyde olması şarttır. Mevcut bir bilgi sisteminde dijital olarak saklanan bir verinin kağıt üzerine çıktı alınarak diğer firmaya faksla gönderilmesi, bilgiyi alan uçta klavye ile tekrar sisteme girilmesi, bilgi sistemleri kullanılarak elde edilecek faydaların sınırlı kalmasına neden olur. Oysaki firmalar arası ticari bilgi ve dokümanların standart formatta elektronik veri değişimi (EDI) ile paylaşılması, hem gerçek zamanlı veri ve bilgi paylaşımına olanak vererek operasyonların hızını artırır, hem aynı işlem için daha az personele ihtiyaç duyulduğu için operasyonların maliyetini azaltır, hem de hata oranlarının daha düşük olmasını sağlar. Veri Tabanı Uygulamaları Veri tabanı; verilerin merkezileştirilerek ve gereksiz veri tekrarını kontrol ederek çok sayıda uygulama programları tarafından kullanılması için düzenlenmiş veri topluluğudur. Veri tabanları, ihtiyaç duyulan veriye hızlı ve doğru şekilde ulaşılmasını sağlar.günlük, haftalık ya da aylık olarak tekrarlanmaları itibariyle hızlıerişime olanak sağlayacak şekilde bilgisayar ortamında saklanmalıdır.depolama yeri, tesis düzenlemesi, yük elleçleme ekipmanı gibi kararların bir yıl ya da daha uzun aralıklarla tekrarlandığı için pahalı bilgisayar sistemleri yerine dosya ortamında saklanması daha pratik olabilir. Konumlandırma Sistemleri Kargo ve araçların anlık konum ve durumunun takip edilmesi lojistik firmaları tarafından sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bu amaç için uydu bağlantısı ile aracın gerçek zamanlı yerini tespit etmeye yarayan küresel konumlandırma sistemi (GPS), verilerin konumuna bağlı olarak saklanması, alınması analiz edilmesi ve çoğu zaman dijital bir harita üzerinde gösterilmesini sağlayan coğrafi bilgi sistemleri (GIS) bu amaç için kullanılan teknolojilerin başını çekmektedir. Tedarik Zinciri Yönetim Bilgi Sistemleri nin Modülleri Genel olarak Tedarik Yönetim Bilgi Sistemi, müşteri taleplerinin karşılanması, envanter yönetimi, tedarik yönetimi, taşıma yönetimi ve depo yönetimi için modüller bulundurur. Tedarik Zinciri Yönetim Sistemi ni üç ana modülde incelemek mümkündür. 1- Sipariş Yönetim Sistemleri Tedarik Zinciri Yönetim Bilgi Sistemi nin bir parçası olarak Sipariş Yönetim Sistemi, müşterilerin sipariş döngüsü içerisinde bulunan sipariş oluşturma, sipariş iletme, sipariş girme, sipariş gerçekleştirme ve sipariş durumu kontrolü gibi aktivitelerin yürütülmesi için kullanılan bilgi sistemleridir. Sipariş Yönetim Sistemi, firmanın diğer kurumsal bilgi sistemleri ile bütünleşik olarak çalışmak zorundadır. Bu şekilde bir bilgi sistemi müşteriler ile firmalar arasında olduğu gibi firmalar ile tedarikçileri arasında da bulunabilir. Genellikle birincisine Müşteri Tepki Sistemi (Customer Response System), ikincisine Tedarik Yönetim Sistemi (Supply Management System) adı verilir.

4 2- Depo Yönetimi Sistemleri Depo Yönetim Sistemi, tedarik zinciri yönetiminde ürünlerin akışını ve saklanmasını yöneten modüldür. Tipik bir Depo Yönetim Sistemi nde aşağıdaki fonksiyonlar bulunur: Ürün Kabul: Ürünün depoya getiren araçtan indirilmesi ile beraber ürünün kodu, türü, miktarı, ağırlığı vs. gibi bilgiler sisteme girilir. Yerleştirme: Depoya kabul edilen ürünlerin geçici depolama yerine konulmasıdır. Envanter Yönetimi: Depo içerisindeki her bir ürünün stok seviyesinin takip edilmesi ve bu seviye belirlenen bir limitin altına düşmesi durumunda tedarikçilerine sipariş verilmesidir. Sipariş İşlemleri ve Ürün Alımı: Sipariş gelmesi durumunda talep edilen ürünün depo içinde bulunması ve depodan alınması işlemi, depo operasyonları içerisinde en önemli ve en çok masraflı olanıdır. Depo Yönetim Sistemi; sipariş içeriğini elleçleme özellikleri ve depo alanı içerisindeki istif yeri ile bağlantılı olarak parçalara böler ve her bir ürün için depo operatörlerine ayrı ayrı iş emirleri oluşturur. Nakliye Hazırlama: Aynı araçla depodan ayrılacak siparişlerin bir arada işlenmesidir. 3- Ulaştırma Yönetim Sistemleri Ulaştırma Yönetim Sistemi, firmaya gelen ve firmadan gönderilen her türlü ürünün taşınmasını düzenler ve firmanın taşıma aktivitelerinin planlanması ve kontrolüne yardımcı olur. Taşıma Modu Seçimi: Taşınacak yükün büyüklüğü ve özelliklerine göre değişik taşıma alternatiflerinin fiyatları ve performans ihtiyaçlarını karşılaştırarak en uygun taşıma modunun belirlenmesini sağlar. Yük Yoğunlaştırması: Bir aracı doldurmayacak küçük boyuttaki yüklerin özellikleri, hedef noktaları ve teslimat tarihlerini göz önünde bulundurarak birleştirilmelerini sağlar. Nakliye Güzergâh ve Zamanlamasının Belirlenmesi: Yükleri araçlara atayarak aracın dolaşacağı istasyonların sıralamasının yapılmasını sağlar. Müşteri Talepleri İşlemleri: Taşıma esnasında yüke gelebilecek her türlü zararın karşılanması işlemlerini düzenler. Takip: Sevkiyat hâlindeki bir yükün anlık konum ve durumunun takip edilmesini sağlar. İrsaliye Faturaları: Veri tabanındaki bilgiler ışığında irsaliye faturalarının düzenlenmesini ve takibini sağlar. TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE KULLANILAN TEKNOLOJİLERE ÖRNEKLER Barkod Barkod teknolojisi ucuzluğu, yüksek okuma oranı, kullanım rahatlığı ve basitliği nedeniyle otomatik tanımlama teknolojileri içerisinde en sık kullanılanıdır. Değişik kalınlıklardaki çizgiler ile ifade edilen alfanumerik karakterlerin lazer ışını ile okutularak bilgisayar tarafından tanınması esasına dayanır. Barkod teknolojisinin en önemli avantajlarından birisi ise uluslararası bir standardı olduğu için uluslararası lojistik operasyonlarında da rahatlıkla kullanılabilmesidir. Ayrıca barkodun basılı olduğu yüzey hasar görmediği sürece yüzde yüze yakın okuma oranı ile güvenilir bir tanımlama yöntemidir. Fakat barkod teknolojisinin de kendine göre dezavantajları vardır. Barkod okuyucusunun gönderdiği lazer ışını sadece doğrusal olarak ilerlediği için okuyucunun barkodu doğrusal bir açı ile görmesi gerekmektedir. Bu nedenle barkod okuyucular genel olarak kısa mesafede ve elle kontrol edilirler.yürüyen band vs. gibi insansız otomasyon sistemleri için uygulanması zordur. Radyo Frekanslı Tanımlama Sistemleri (RFID) Radyo Frekanslı Tanımlama Sistemleri nin (RFID) foksiyonu barkod teknolojisine çok benzer, bu nedenle barkodun kullanıldığı her durumda rahatlıkla kullanılabilir. Barkoddan en önemli farkı tanımlamanın lazer ışını yerine radyo dalgaları ile yapılmasıdır. RFID sistemleri RFID etiketi, RFID okuyucusu ve okunan bilgileri filtreleyen bir ara katman yazılımından oluşur. Basit anlamı ile bir RFID etiketi, tanımlanması istenilen bilgilerin saklandığı bir çip ve RFID okuyucusu ile iletişimi sağlayan bir antenden oluşur. Bu tür etiketlere pasif etiket adı verilir. Pasif etiketlerin okunma mesafesi, kullanılan radyo dalgalarının frekansına bağlı olarak birkaç santimetreden (ör. elektronik otobüs kartları ) birkaç metreye (ör. otomobillerin ön camına yapıştırılan ve araç otoparka yaklaşınca bariyerin otomatik olarak açılmasını sağlayan sistemler) kadar değişebilir. Eğer daha uzak mesafelerden tanımlanma yapılması isteniyorsa, aktif RFID sistemleri kullanılmalıdır. Pasif sistemlerden farklı olarak aktif RFID sisteminde RFID etiketlerinin kendi güç kaynakları (pil vs.) vardır ve kendileri radyo dalgaları üretebilirler. Bu sayede tanımlama mesafesi 50 ila 100 metreye kadar çıkartılabilir.

5 Barkod sistemi ile kıyaslandığında RFID sistemlerinin en önemli avantajları: 1- Radyo dalgaları, lazer ışınları gibi doğrusal olarak ilerlemediği için okuyucunun etiketi doğrudan görmesi gerekmez, kapsama alanı içerisindeki bütün etiketler okunabilir. 2- RFID sistemi sayesinde aynı anda birden fazla etiket okunabilir. 3- RFID çipleri barkod etiketlerine kıyasla çok daha fazla miktarda bilgi saklayabilir. 4- Barkod etiketi bir kere basıldıktan sonra üzerindeki bilgi değiştirilemez.fakat bazı RFID etiketleri üzerindeki bilgiler hem okunup hem de yazılabilir. 5- Barkoda kıyasla yetkisiz kişilerce kopyalanması daha zordur. 6-Özellikle aktif RFID sistemleri, küresel konumlandırma ya da sensör teknolojileri ile bağlanarak kargo güvenliğini de kapsayan daha kompleks sistemlerin kurulumuna olanak sağlayabilir. Bütün bu avantajlarının yanında RFID teknolojisinin yaygınlaşmasının önünde bazı engeller bulunmaktadır. Kısaca; 1- Fiziksel olarak radyo dalgalarının sıvı ortamlarda kırılması, metal yüzeylerden yansıması nedeniyle sıvı ve metal kargoların etiketlenmesinde sorunlar yaşanabilmektedir. 2- Enterferans, radyo dalgaları için önemli bir sorun oluşturmaktadır. Ortamda bulunan diğer radyo dalgaları (özellikle birden fazla RFID okuyucusu kullanılıyorsa) bazı etiketlerin okunamamasına neden olabilir. 3- RFID teknolojisi, barkod teknolojisine göre daha pahalı bir sistemdir. 4- Tanımlama mesafesinin artması, tanımlanan ürünlerin karışmasını da beraberinde getirmektedir. 5- Aslında yukarıdaki sorunların teknik olarak çözümü mümkün olmakla birlikte, sistemin güvenilirliği ve verimliliğini artırmak adına eklenen her bir fonksiyon, sistemin maliyetini artırmaktadır. 6- Bir diğer sorun ise RFID teknolojilerinde kullanılan etiket, çip, frekans ve kodların uluslararası standardının henüz tam olarak oluşturulmamasıdır. ÖRNEK VAKA: SÜRAT KARGO Türkiye nin önde gelen kargo şirketlerinden Sürat Kargo nun İstanbul Samandıra daki aktarma merkezinde günde 14 ila16 bin parça kargo elleçlenmektedir. Bütün kargo, araç ve evrak işlemleri, Sürat Teknoloji tarafından geliştirilmiş olan Serendip adlı kurumsal kaynak planlaması sistemi üzerinden elektronik ve bütünleşik (entegre) olarak yapılmaktadır. Müşteri tarafından teslim edilen kargo, şubelerde Fatura Kesim Ekranı olarak tabir edilen şipariş yönetim sistemi tarafından merkezî sisteme kaydedilmekte, sistem tarafından üretilen barkod etiketi kargoya yapıştırılmaktadır. Gün sonunda şubedeki kargolar Sefer Düzenleme Ekranı adı verilen modül aracılığıyla barkodları okutularak kendi şubelerine atanmış olan araca sistem üzerinden yüklenirler, araç mühürlenerek araçtaki kargoların listesini gösteren Toplu Taşıma İrsaliyesi sistemden çıktı olarak alınır. Hat aracının varış noktasında da aynı işlemler tekrarlanarak koliler önce şubelere, ardından (adrese teslim ise) kuryelere teslim edilir. Kuryeler kargoyu sahibine teslim ettikten sonra teslimat onayını cep telefonu aracılığıyla otomatik olarak sisteme girerler.

6 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi bilgi sistemlerinin bileşenlerinden biridir? a) Karar destek sistemleri b) Barkod c) Yönetim d) Depo yönetimi e) Küresel konumlandırma sistemi 2. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Verileri birer konum atayarak işleyen bilgi sistemlerine Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) denir. b) Ticari bilgi ve dokümanların bir bilgi sisteminden diğerine elektronik olarak aktarılmasına Elektronik Veri Değişimi (EDI) adı verilir. c) RFID teknolojisi otomatik tanımlama ve veri toplama işlemleri için kullanılabilir. d) Barkod teknolojisine kıyasla RFID teknolojisi uluslararası standartlara bağlı olduğu için dış ticarette rahatlıkla kullanılabilir. e) Firmalarda kullanılan bilgi sistemlerinin özellikleri, organizasyon içerisinde hitap ettikleri düzeye göre farklılık gösterir. 3. Aşağıdakilerden hangisi RFID teknolojisinin avantajlarından biri değildir? a) Aynı anda birden fazla ürünü okuyabilir. b) Metal ve sıvı ortamlarda radyo frekansları yansıma ve kırılma yapabilir. c) Okuyucunun etiketi doğrusal olarak görmesi gerekmez. d) Etiketlerdeki bilgilerin hem okunması hem yazılması mümkündür. e) Yetkisiz kişilerce kopyalanması zordur. 4. Aşağıdakilerden hangisi Depo Yönetim Sistemleri nin özelliklerinden biri değildir? a) Nakliye Hazırlama b) Envanter Yönetimi c) Ürün Kabul d) Ürün Yerleştirme e) Yük Yoğunlaştırması 5. Bilgi sistemleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bilgi sistemi, firmalarda kullanılan donanım, yazılım ve iletişim kapasitelerine verilen addır. b) Bilgi sistemleri işletmelerin karşılaştıkları problemleri çözerek firmaya gerçek ekonomik değer katmayı hedefler. c) Organizasyon bileşeni işletmelerde bilgi teknolojilerini kullanan kişileri kastetmektedir. d) Yönetim bileşeni, işletme çalışanlarının bilgi teknolojilerini nasıl kullanacakları ile ilgili önceden alınmış kararlar ve kurallar bütününü ifade eder. e) Bilgi teknolojilerine yaptıkları yatırımları yönetim ve organizasyon kapasitelerinin geliştirilmesi için gerekli olan yatırımlar ile destekleyen firmalar diğerlerine oranla bilgi teknolojilerinde daha fazla verim elde ederler. 6. Tedarik zinciri yönetiminde kullanılan bilgi sistemlerinin aşağıdaki fonksiyonlarından hangisi etkinlik yönelimlidir? a) Yapılan faaliyetler ile ilgili bilgilerin otomatik olarak toplanması b) Yeni iş süreçlerinin mümkün kılınması c) Tedarik zinciri operasyonlarının yeniden yapılandırılması d) İş ortakları ve tedarikçiler ile ilişkilerin geliştirilmesi e) Tekrarlanan işlemlerin ortadan kaldırılması

7 7. Aşağıdakilerden hangisi arayüz ekipmanlarının fonksiyonlarından biri değildir? a) Verilerin otomatik olarak sisteme alınması b) Hata oranlarının düşürülmesi c) Verinin üretilmesi ile sisteme girilmesi arasında geçen zamanın minimize edilmesi d) Veri görüntüleme ve her türlü veriye gerçek zamanlı erişim e) Firmalar arası ticari bilgi ve dokümanların standart formatta paylaşılması 8. Aşağıdakilerden hangisi sipariş yönetim sisteminin fonksiyonlarından biri değildir? a) Stok drumunun kontrolü b) Faturalandırma c) Ürünlerin müşterilere atanması d) Ürünlerin elleçlenmesi e) Teslimat bilgilerinin sisteme girilmesi 9. Aşağıdakilerden hangisi barkod teknolojisinin avatajlarından biri değildir? a) Uluslararası standardının oluşu b) Yüksek tanımlama hızı c) Kullanım kolaylığı d) Herhangi bir yazıcıdan çıktı alınabilmesi e) Yetkisiz kişilerce kolaylıkla kopyalanamaması 10. Arayüz ekipmanları ile alakalı olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Verilerin klavye ile elle sisteme girilmesi hem zaman alıcı hem de hata oranının artıran bir yöntemdir. b) Arayüz ekipmanları sıkça hata yaptıkları için veri girişinde insan müdahalesinin artırılması operasyonlardaki hata oranlarının ve veri tutarsızlıklarının azalmasına neden olmuştur. c) Dünya genelinde sürekli artma eğiliminde olan ticaret hacmine bağlı olarak birim zamanda işlenmesi gereken veri miktarı sürekli artarak, kâğıt üstünde etkili bir biçimde işlenmesi mümkün olamayan bir duruma gelmiştir. d) Arayüz elemanları sisteme veri girme dışında veri görüntüleme ve her türlü veriye gerçek zamanlı erişim için de kullanılmaktadırlar. e) Verilerin, üretildiği noktadan gerçek zamanlı olarak alınması, verinin üretilmesi ile sisteme girilmesi arasında geçen zamanı minimize ederek, verilerin tutarlılığını da artırır. Cevap Anahtarı :1.C, 2.D, 3.B, 4.E, 5.A, 6.A, 7.E, 8.D, 9.E, 10.B