RÜZGAR ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER

Transkript

1 RÜZGAR ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER Dr. Tanay Sıdkı Uyar Kocaeli Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynak ve Teknolojileri Araştırma Birimi Başkanı Rüzgar türbinleri konusunda geçtiğimiz on yılda sağlanan teknolojik gelişmeler, rüzgarın gücünden büyük ölçekte elektrik üretimini karar vericilerin gündemine soktu. Bugün tüm dünya ülkelerinde rüzgarlı bölgelerde ölçümler yapılıp, modern rüzgar türbinlerinden en çok elektrik üretebilecek konumlar belirlenmektedir. Bugün dünyada rüzgar enerjisinden yararlanan ülkelerde 1998 sonu için mevcut kurulu güç, 1998 yılında eklenen kapasiteler ve kapasite büyüme hızlan Tablo 1 de verilmiştir. 1981i yıllarda Amerika'da vergi kredileri ve 1991ı yıllarda Almanya'da rüzgardan üretilen temiz elektriğin yüksek fiyatlarla (Tablo 2) satın alınması yasası gibi kamu destekleri rüzgar türbin teknolojisindeki geliştirmelerin temel itici gücü oldu. 1981i yıllarda kw kurulu güçlü rüzgar türbinleri piyasada satılırken bugün her biri 1. MW büyüklüğünde rüzgar türbinlerini satm almak mümkün hale gelmiştir. Bodrum Yarımadasının 1998 yılı tüm elektrik gereksinimini 1 adet rüzgar türbini ile karşılamak mümkündür. Türkiye'de rüzgar enerjisi kullanımı için 1996 yılından itibaren atılan adımlar meyvelerini 1998 yılı içinde vermeye başlamıştır. Demirer Holding, üç rüzgar türbininden oluşan ilk rüzgar santralını Alaçatı' nın Germiyen Köyünde 1.7 MW kapasite ile üretime geçirmiştir. ARES A.Ş. tarafından tesis edilen 7.2 MW kapasiteli Alaçatı Rüzgar Güç Santralı da 1998 yılında üretime başlamıştır. Halen Türkiye'de çeşitli özel sektör yatınmcüannca geliştirilen ve yakın gelecekte gerçekleşebilecek rüzgar güç santral kapasitesi 7 MW' a ulaşmıştır (Tablo 3). Türkiye'nin toplam rüzgar enerji teknik potansiyeli sadece kara kısmı için 4 ile 8 MW düzeyindedir. Avrupa ülkeleri karada mevcut arazileri tükettiğinden deniz üstü rüzgar çiftlikleri kurma planlan yapmaktadırlar. Ülkemizde aynca özellikle Karadeniz kıyılannda deniz üstü rüzgar çiftliklerinin kurulabileceği konumlar bulunmaktadır. Tüm dünya ve ülkemiz rüzgar güç santrallanna yönelirken, rüzgar güç santralları teknolojisinin izlenmesi, gelişim eğilimlerinin bilinmesi yaşamsal önemdedir. Diğer ülkelerde artık sökülmekte olan çöp rüzgar türbinlerinin ülkemize aktanlmamasını ve böylece rüzgar güç santrallannın ülkemizde kurulması sürecinin yara almamasını sağlamanın tek yolu budur. 69

2 TABLO 1 Dünya Rüzgar Güç Santral Kapasitesinin Gelişimi ABD Kanada Kosta Rika Arjantin Meksika Brezilya AMERİKA TOPLAM 1998 sonunda toplam 1998 yılında tesis Büyüme hızı (%) kurulu güç, MW edilen kapasite, MW Danimarka Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan İrlanda İtalya Hollanda Portekiz İspanya İsveç İngiltere Avusturya Türkiye Norveç Belçika Çek Cumhuriyeti İsviçre Lüksemburg AVRUPA TOPLAMI Çin İran Hindistan İsrail Ukrayna Japonya Rusya ASYA TOPLAMI o Avustralya Mısır Yeni Zelanda KITALAR TOPLAMI DÜNYA TOPLAMI

3 TABLO 2 Çeşitli Ülkelerde Rüzgar Santrallanndan Üretilen Elektriğin Alış Fiyatı ülke Almanya İtalya Danimarka İspanya Hollanda Yunanistan Alış fiyatı, ECU/kWh Açıklama Kanunla belirlenmiş 8 yıl sonra düşük rakama iniyor Son fiyatın sabit yüzdesi Kanunla belirlenmiş Elektrik şirketi anlaşması+sübvansiyon Adalarda yüksek fiyat TABLO 3 Türkiye'de Yakın Donemde Kurulması Planlanan Rüzgar Güç Santrallan Projenin Adı Kocadağ Rüzgar Santralı Bozcaada Rüzgar Santralı Çanakkale Rüzgar Santralı Bozcaada Rüzgar Santralı Akhisar Rüzgar Santralı Gökçeada Rüzgar Santralı Akhisar Rüzgar Santralı Kocadağ Rüzgar Santralı Yaylaköy Rüzgar Santralı Şenköy Rüzgar Santralı Çeşme Rüzgar Santralı Yalıkavak Rüzgar Santralı Beyoba Rüzgar Santralı Lapseki Rüzgar Santralı Bandırma Rüzgar Santralı Datça Rüzgar Santralı Karaburun Rüzgar Santralı Datça Rüzgar Santralı Mazıdağı Rüzgar Santralı Hacıömerli Rüzgar Santralı Karabiga Rüzgar Santralı Kapıdağ Rüzgar Santralı Belen Rüzgar Santralı Bodrum Rüzgar Santralı İntepe Rüzgar Santralı İntepe Rüzgar Santralı Karabiga Rüzgar Santralı Karabiga Rüzgar Santralı Yellice Belen Rüzgar Santralı Başvuran Firma ASMAKİNSAN Genel Eneıji-Yenigün İnşaat ASMAKİNSAN Demirer Holding A.Ş. AK-EN Enerji (Sasaş İnşaat) SİMELKO Demirer Holding A:Ş: MAGE MAGE AKFIRAT A:Ş: PROKON Demirer Holding A.Ş. Demirer Holding A.Ş. Demirer Holding A:Ş: AS MAKİNSAN ASMAKİNSAN Teknik Ticaret Demirer Holding A Ş Interwind Ltd. Santaş A.Ş. Teknik Ticaret AK-EN AS MAKİNSAN Yeri İzmir Çeşme Kocadağ Çanakkale Bozcaada Çanakkale Çanakkale Bozcaada Manisa Akhisar Çanakkale Gökçeada Manisa Akhisar izmir Çeşme Kocadağ İzmir Karaburun Hatay Şenköy izmir Çeşme Muğla Bodrum Yalıkavak Manisa Akhisar (Beyoba) Çanakkale Lapseki Balıkesir Bandırma Datça Muğla t İzmir Karaburun Muğla Datça izmir Çeşme Alaçatı Aliağa izmir Karabiga-Çanakkale Erdek-Bahkesir Belen-Hatay Bodrum-Yalıkavak Çanakkale-İntepe Çanakkale-İntepe Karabiga-Çanakkale Karabiga-Çanakkale Yellice-Belen-Karaburun Güç(MW) 2x2.2=

4 Modern Rüzgar Türbin Teknolojisi: Modern rüzgar türbinlerine baktığımızda dört önemli hususu belirtmek gerekmektedir. Makinanın gücünün kontrolü durdurmalı (stall) veya kanat açısı hareketli (pitch) yapılabilmektedir. Rotorun dönüş hızı sabit veya değişken olabilmektedir. Makinede dişü kutusu bulunabilir veya bulunmayabilir. Ayrıca mekanik frenler vardır. Bu hususlar arasında en belirleyici olan hız denetiminin değişken mi yoksa sabit mi olacağıdır. Değişken veya sabit hızm her biri için "pitch" veya "stall" ile yani hareket etme veya durdurmalı denetim seçenekleri bulunmaktadır. Bu ise 2 değişken ve 2 tane sabit hız olduğunu gösterir. Sabit hızda kanat açısı değiştirme ve durdurma en bilinen, Danimarka'daki bütün rüzgar türbini imalatçılannca kullanılan teknolojidir. Sadece Vestas sabit hız "pitch" kontrolünü kullanmaktadır. Son zamanlarda frenleme için "pitch" kullanımına başlanmıştır. Bu delikli kanadın benzeri bir işlevi yerine getirmektedir. Değişken hız seçenekleri modern rüzgar türbini tarihinde daha az popülerdir, fakat git gide önem kazanmaktadır. Küçük Alman şirketleri tarafından geliştirilen yeni rüzgar türbinlerinde değişken hız kullanılmaktadır. 1. MW kapasiteli rüzgar türbini değişken hızla çalışmaktadır. Seçeneklerin en zoru "stall" kontrollü değişken hızdır. Durdurma ve Hareket Kontrolü: "stall" ve "pitch", yani durdurma ve hareket kontrolü nedir? Sabit ve değişken hız kontrolü nedir? Rüzgar türbin kanadının kesidi bir uçak kanadının kesitine benzemektedir. Hava akışının kesite oranla açısı kanadın aerodinamik güçlerini tayin etmektedir. Kanadın biçimini uygun bir şekilde ayarlamak suretiyle bütün türbinin yükü ve gücü yüksek rüzgar hızlarında bile kontrol altında tutulabilmektedir. Kanatlar rüzgar yönü ne olursa olsun kendi durumunu muhafaza etmektedir. Rüzgar hızı arttığı zaman farklı açılar meydana gelmekte ve çok büyük ergonomik güçler oluşmaktadır. Türbinin gücü böylece sınırlanmaktadır. Bu sistemin güzelliği buradan kaynaklanmakta ve kanatların pozisyonunu değiştirecek bir cihaza gereksinim olmamaktadır. Kolay ve sağlamdır. Ama bazı dezavantajları da vardır. Bu güç kendi başına çok istikrarlı değildir. Türbine gelen güç yüksek rüzgar hızlarında önemli bir şekilde değişebilmektedir, Rotor Hızı Sabit veya Değişken: Sabit hızlı türbinler doğrudan doğruya şebekeye bağlanmaktadır. Elektrik sistemlerini kontrol imkanları yoktur. Reaktif güç kontrol edilememektedir. Bütün rüzgar çalkantıları, doğrudan doğruya türbin tarafından algılanmaktadır. Fakat öte yandan çok kolay ve sağlam bir sistemdir. Değişken hızda elektrik sistemleriyle etkileşim ve denetim kolaylaşmaktadır. AC den DC ye tekrar DC den AC ye dönüş bu rüzgar türbini ile şebeke arasında olmaktadır. Herhangi bir sapma, gerilim ve frekans değişiklikleri kontrol edilebilmektedir. Güç elektroniği de reaktif gücü vb. kontrol edebilmektedir. Mekanik açıdan ise burada türbulansın neden olduğu yük farkları kontrol edilebilmektedir. Dolayısıyla türbin üzerinde yükler sabit kalabilmektedir. 72

5 TABLO 4 Kavramların Karşılaştırılması Değişken hız Sabit hız hareketli durdurmalı hareketli durdurmalı performans + + yük ve dinamik ++ ~ - + güç kalitesi ++? + + zayıf şebekeler +? bakım +? + + fiyat/performans +? + + Tablo 4'de kavramların bir karşılaştmlmasmı görüyorsunuz. Karşılaştırmanın kriterleri performans, makinanın performansı, yük ve dinamik, makinanın davranışı, güç kalitesi, türbin performansı, frekans ve gerilimin değişken olabileceği şebekelerde türbinin performansı, bakım ve tamir ve aynca fiyat performans oranıdır. Bu kavramın zorluğu bu kanatların harekete geçmesindeki zorluktur. Sabit hız makineleri için harekete geçmek yüklerde bir artışa sebep olabilir.. İki geçerli seçeneğin birinde değişken hız, hareketli denetim diğerinde sabit hız, durdurmalı denetim bulunmaktadır. Sabit hız durdurmalı seçeneğin gerçekten etkileyici bir geçmişi vardır. Genellikle bütün Danimarka rüzgar türbinleri ve pek çok başkalan bu kavramı kullanmaktadırlar. Bu da iyi bir fiyat performans oranına yol açmaktadır. Dişli kutusu ve frenin çıkanlması bakım kolaylığı sağlamaktadır. Tabii türbinde ne kadar az eleman bulunursa o kadar az problem çıkar. Prensip olarak bir doğrudan tahrikle rüzgar türbini mümkündür. Ancak bütün böyle doğrudan tahrikli jeneratör uygulayan tüm üreticiler hemen değişken hızla işletmeye geçmektedirler. Çünkü doğrudan tahrik de güç elektroniğine ihtiyaç göstermektedir. En bilinen teknoloji sabit hızlı durdurmalı türbindir ve bunun başlıca dezavantajı bu kavramın kuvvetli ve istikrarlı elektrik şebekeleri için tasarlanmış olmasıdır. Şebeke çok kuvvetli olmadığı zaman ve yüksek güç kalitesine ihtiyaç olduğu zaman değişken hızlı türbinler daha iyi durumdadırlar. Bu teknolojinin dezavantajı ise sabit hızlı teknoloji kadar çok yerleşmiş olmamasıdır. * Hollanda'daki gelişme: Hollanda'nın Lagenvey firmasının sahibi öğrenciliği sırasında yaşadığı fırtınanın verdiği hasarlardan tanıdığı rüzgann gücünü işe koşmayı kararlaştırmış ve 1979 yılında ilk türbinini satmıştır. İlk zamanlarda çapı 1 metre olan rotorlar kullanılmıştır. 4- yıl önce 6 kw lık bir makine sadece 37 metrelik bir rotor çapı olarak alıyorlardı. Rotor çapı bazen 44, bazen 46, hatta 47 m ye kadar büyüyenleri var. Lagerwey şirketi kurulduğu andan itibaren özellikle değişken hızlı "pitching" i olan türbinleri tercih etmiştir. 8 ve 2 kw lık makinelerin yeni özellikleri vardır. Kanatlar bir menteşe gibidir. Bir hareket özgürlüğü vardır. Kanat pozisyonunun geriye doğru konulusu amaçlı olarak yapılmıştır. Bunun temelindeki teknik kavram rüzgann bu kanatlan geri itmesidir. Fakat bu güçlerden dolayı tekrar ileri doğru döndürüyorlar. Yani belirli bir denge mevcut. Bu güçler o denge içerisinde emiliyor. Normal çalışma koşullan altında hiçbir sabit montaj noktası yoktur. 73

6 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ KULLANIM PROGRAMI Dr.Tanay Sıdkı Uyar TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Rüzgar Enerjisi Komisyonu Üyesi Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Kocaeli Üniversitesi öğretim Üyesi ÖZET Yeryüzünde insanların yaşamast için elverişli hacimlerin sınırlı olması ve dünya nüfuusunun sürekli artması sonucu birim insan başına düşen yaşam hacmi giderek daralmaktadır. Geleneksel olarak kuullanılmakta olan nükleer, petrol, kömür ve doğal gaz benzeri enerji kaynakları yeryüzünde insanların yaşaması için elverişli koşulları ortadan kaldırmaktadır. Ülkesinin sınırları içinde yaşayan tüm insanların geleceği konuusunda duyarlı sosyal devletlerde, kamu girişimciliğiyle, gelecek nesillerin sağlıklı yaşaması için önlemler alınmaktadır. Tüm sermayesini halen kullanılmakta olan ve doğal çevreyi tahrip eden enerji teknolojilerine yatırmış olan ve bu teknolojilerin neden olduğu sorunları çözecek yeni teknolojilerin gelişip serpilmesini istemeyen ve kazancını mevcut olumsuz yapının ve alışkanlıkların sürmesinde gören kişi ve kuruluşlar yeniye ve güzele olan direnişlerini sürdürmektedirler yılında Brezilya'da gerçekleştirilen Rio Konferansı'nda Birleşmiş Milletler, insan etkinliklerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin önlenebilmesi için, tüm dünya ülkelerinin yöneticilerini sanki ülkeleri bir sosyal devletmiş gibi davranmaya davet etmiştir. Rio'da imzaya açılan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'n! imzalayan ve ciddiye alan ülkeler, fosil ve nükleer yakıt kullanımını en aza indirme vei sas olarak da karbondioksit emisyonlarını azaltmak amacıyla, doğal çevrede enerji üretim teknolojilerinin kullanım programlarını oluşturmaya başlamışlardır. Doğal Çevrede Enerji Üretim Teknolojileri arasında en hızlı teknolojik ve ticari gelişme rüzgar güç santrallarında gerçekleşmiştir yılı sonuu itibarıyla rüzgar güç santrallarınm dünya'daki toplam kuurulu gücü 6 MWı aşmıştır. Günümüzde 1. MW kapasiteli modern rüzgar türbinleri piyasada satılmaktadır. Almanya'da son iki yılda tesis edilen rüzgar türbinleri kapasitesi 2 MW'a yaklaşmıştır. Almanya'da 1989 yılında hükümet eliyle 2 MW kapasiteli gösterim programının oluşturulması ve 1 Ocak 1991 tarihinde rüzgardan elde edilen elektriğin elektrik şirketlerince satın alınması zorunluluğunun getirilmesi, rüzgar enerjisinin elektrik üreiminde yer almasını sağlayan önemli kamu girişimleri olmuştur. Buugün ülkemizde yatırımcılar kendi rüzgar ölçümlerini yapıp, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na başvurarak 396 sayılı yasa çerçevesinde rüzgar güç santradan kuurmak için girişimde bulunmaktadırlar. Bu ise rüzgardan elektrik üretimi için pek çok elverişli yöreye sahip ülkemizde potansiyelin yeterince hızlı ve etkin biçimde değerlendirilmesine yetmemektedir. 74

7 Gökçeada, Çeşme ve Bodrum gibi yörelerimizde çeşitli kişi ve kuruluşlarca ayn ayrı rüzgar ölçümleri yapılmaktadır. ETKB ve ilgili kamu kuruluşları oluşturulacak bir Rüzgar Enerjisi Kullanım Programı çerçevesinde Türkive'de rüzgar santralları kurmaya elverişli konumlar» belirlemeli«}«''. Bu tebliğde kısa ve uzun vadeli bir Türkiye Rüzgar Enerjisi Kullanım Programının oluşturulması için atılabilecek adımlar tartı sılaca kim BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Güneşten gelen ek ısının atmosferin dışına yansımasının engellenmesine yol açan seragazı etkisi eskiden beri bilinmekte olsa da 199 lı yıllarda dünyanın yoğun olarak tartıştığı bir konu haline dönüşmüştür. Seragazı-etkisinin dünyanın iklimini değiştireceği ve yeryüzünün insanlar için yaşanabilir olmaktan çıkabileceği bilimsel çevrelerde genel kabul görmektedir. Bu nedenle 1992 yılında Rio'da Birleşmiş Mîlletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi isimli bir belge tüm dünya ülkelerinin imzasına açılmıştır. Amaç dünya ülkelerini, dünyayı tehdit eden sera gazıetkisine neden olan CO2, metan ve diğer gazlann atmosferde birikimini önlemek üzere, ortak değerlendirmeler ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için bir araya getirmektir. Ülkemizin bu sözleşmeyi imzalamasını öneren Bakanlar Kurulu kararı TBMM Çevre ve Dışişleri Komisyonunda kabul edilmiş olup TBMM Genel Kuruiu'nda görüşülmek üzere beklemektedir. BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesini imzalayan ülkeler kendi enerji sistemleri ve ekonomik etkinliklerini, küresel felaketleri önlemek amacıyla, yeniden düzenlemek niyetinde olduklarını dile getirmektedirler. DOĞAL ÇEVREDE ENERJİ ÜRETİMİ Teknolojik gelişmeler yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji eldesinde düşük maliyetleri ve yeni teknolojileri ortaya çıkartmaktadır. Enerjinin yenilenebilir kaynakları hiç bir seragazı emisyonuna neden olmadan kullanılabilmektedir. Hidrolik santrallardan üretilen elektriğin tüketiciye sunuş maliyeti muhtelif 7 gelişmekte olan ülkedeki yatırım maliyetleri dikkate alındığında 7.8/kWh mertebesindedir. Biyokütle enerjisi bitkilerde depolanan kimyasal enerjinin değerlendirilmesidir. Potansiyel biyokütle kaynakları olarak şehir katı atıkları, endüstriyel ve tarımsal atıklar, mevcut ormanlar ve enerji ekinleri sayılabilir. Biyokütle üretim maliyetlerinin 2$/Giga Joule olduğu varsayımıyla ve küçük ölçekli üretim için, elektrik üretiminin maliyeti 1O-1/kWh olarak hesaplanmaktadır. 7

8 Günümüzde güneş pilleri yardımıyla güneşten enerji üretim sistemi yatırım maliyetleri 7-1 $/kw olup karşılık gelen elektrik maliyeti /kwh olmaktadır. İyimser tahminlere göre yıllannda güneş pili yatırım maliyetleri 7-8 $/kwh, elektrik maliyetleri /kwh mertebesine düşecektir. Güneş ısıl elektrik sistemleri dünyanın elektrik ve enerji talebinin önemli bir kısmını sağlayacak uzun vadeli bir potansiyele sahiptir. Güç kulelerinin ticari kullanıma sunulduklarında 4-6 /kwh düzeyinde enerji maliyetlerine sahip olması beklenmektedir. Jeotermal enerjiden elektrik üretimi 21 ülkede gerçekleştirilmiştir. Bu kaynaktan elektrik üretim maliyeti 4/kWh olarak öngörülmüştür. Kesikli rüzgar enerjisi büyük bir şebekede depolama, yedekleme ve yük yönetimi için özel düzenlemeler gerektirmeden yıllık elektrik üretiminin % 1-2'sini karşılayabilmektedir. Rüzgar gücünden enerjinin maliyeti yerel koşullara ve rüzgarın gücüne göre farklılaşmaktadır yıllarında rüzgar enerjisi fosil ve nükleer güç ile daha büyük ölçekte rekabet edebilecektir. Ortalama yeni bir teknoloji için, yatırım maliyeti 12 $/kw ve elektrik üretim maliyeti ise 6/kWh olarak hesaplanmaktadır. Gelecekte maliyetlerin 3.2/kWh'e düşeceği öngörülmektedir. ABD için yapılan değerlendirmelere göre yenilenebilir enerji (hidrolik dışında yeni teknolojilerinin) ve kömürden elektrik üretim maliyetleri (/kwh) gelecek yıllarda şu şekilde gerçekleşecektir. RÜZGAR JEOTERMAL BIYOKÜTLE PV GÜNEŞ ISIL ATİK I<ÖMÜl Ancak bu maliyetlere toplumsal maliyetler eklenmemiştir. Farklı enerji santrallarından elektrik üretiminin yolaçtığı toplumsal maliyetler hesaplamalara katıldığında yenilenebilir enerji kaynaklarının ve rüzgarlı bölgelerde özellikle rüzgar santrallarmın tercih edilmesi gereken tek üretim biçimi olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Amerika'da 1991 yılında yapılan bir çalışma üreti!?n birim kwh başına toplumsal maliyetleri ortaya çıkartmıştır. Bu değerler aşağıda verilmiştir: Kullanılan Enerji Taşıyıcısı Toplumsal (Dış) Maliyet Aralığı Kömür /kwh Petrol é/kwh Gaz p/kwh Atom Enerjisi /kwh Rüzgar Enerjisi 1-.1 /kwh Fotovoltaik (PV) -.4 /kwh 76

9 RÜZGÂR ENERJİSİ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Rüzgar gücü en maliyet etkin ve çevreyi kirletmeyen tükenmez enerji kaynağıdır. Rüzgar enerjisi dünyanın atmosferi tarafından kinetik enerjiye dönüştürülmüş güneş enerjisidir. Rüzgar enerjisi hareket halindeki havanın kinetik enerjisidir. Rüzgar Endüstrisinin 198 lerde yeniden doğuşu anlatılmamış bir başarının hikayesidir. Amerika'da vergi kredileri ile desteklenen ve mümkün olan bu gelişme 198 ve 199 yılları arasında rüzgar türbinlerinin maliyetlerinin % 8 azalmasına yol açmıştır yılında California Enerji Komisyonu yatırım, yakıt ve işletme maliyetleri santralların tüm ömür süresi için değerlendirildiğinde, rüzgar enerjisinin tüm diğer konvansiyonel güç kaynaklarından daha ucuz olduğu sonucuna varmıştır yılında California'da bulunan rüzgar santral grupları San Francisco kentinin bir yıllık ihtiyacına yetecek miktarda elektrik üretmiştir. Sanayi devriminin arkasındaki itici güç kömür ve yirminci yüzyılın yakıtı petrol iken, başta rüzgar enerjisi olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişmesi kaçınılmaz olarak fosil yakıt çağının sonunu hazırlamaktadır. Bir yenilenebilir enerji geleceğinin yaratılması, belki de çocuklarımıza ve onlann çocuklarına ümit dolu bir gelecek ve sınırsız olanaklar aktarabilmemiz için son ve en iyi şansımızdır. Rüzgar gücünün üstünlüklerini ise şöyle sıralayabiliriz: a) Herhangi bir radyoaktif ışınım tahribatı yaratmamaktadır. b) Enerji ücretsiz olup taşınma maliyetleri yoktur ve herhangi bir atık üretmemektedir. c) Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl emisyonları bulunmamaktadır. d) Rüzgar türbinleri güvenlik açısından başarılı bir geçmişe sahiptir. Kullanım sonrasında tasfiye edilmeleri diğerlerine göre çok kolaydır. e) Rüzgar bir yerli enerji kaynağıdır ve dünya enerji pazarlarından büyük ölçüde bağımsız olma özelliğine sahiptir. f) Teknolojinin tesisi ve işletilmesi göreceli olarak basittir. < g) Rüzgar türbinleri modüler olup herhangi bir büyüklükte imal edilebilmekte ve tek olarak yada gruplar halinde kullanılabilmektedir. h) Rüzgar türbinlerinin işletmeye alınması, inşaatın başlamasından ticari üretime geçişine kadar, üç ay gibi kısa bir sürede gerçekleşebilmektedir..77

10 TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ KULLANIM PROGRAMI İnsan etkinliklerinin gerek duyduğu enerjiyi karşılamakla beraber doğal çevreyi kirleten enerji türlerinden insanoğlunun vazgeçebilmesi için, öncelikle doğal çevrede enerji üretim teknolojilerine yaşam hakkı verilmelidir. Temiz enerji üreten yatırımcı, temiz enerji üretmenin getireceği ek maliyet için, kendi ayaklan üstünde durabilme gücüne erişene kadar kamu kaynaklarından desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Kamu girişimi, desteği ve denetimiyle uygulanmasını önerdiğim Türkiye Rüzgar Enerjisi Kullanım Programının konu ile ilgili tüm birey ve kuruluşları bünyesinde toplayan Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği önderliğinde ilgili diğer birey ve kurulşlann katılımı ile oluşturulabileceği kanısındayım.türkiye Rüzgar Enerjisi Kullanım Programının hayata geçirilmesi için elverişli koşulların hazırlanması amacıyla: I.Tüm diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi rüzgar enerjisinden elektrik üretimi hükümetlerin yaygın olarak kullanımını teşvik ettiği teknolojiler arasında değerlendirilmelidir. 2. Çevreci kişi ve kuruluşlar rüzgar enerjisinin doğal çevrede enerji üretimi konusunda yardımcı olabileceği konusunda bilgilendirilmelidir. 3. Rüzgar enerjisi sandallarından elektrik üretim esaslarını düzenleyen özel bir kanun TBMM'den geçirilmelidir. Rüzgar enerjisi diğer çevre dostu olmayan enerji kaynakları ile bir tutulup değerlendirilemez. Rüzgar kaynağının özelliği nedeniyle, rüzgar enerjisi enerjinin kamu kuruluşları dışında üretilip, kamunun kullanımına sunulabilmesi için elverişli koşullara sahiptir. 4. Rüzgar santrallarının ticari kullanıma girmesini engelleyen tüm kurumsal engeller ve belirsizliklerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması için yasal düzenlemeler yapılmalıdır..ülkemizde gelecek yıllarda kullanılacak enerji teknolojileri değerlendirilirken çevresel kısıtlar ve aday teknolojilerin neden oldukları toplumsal maliyetler de değerlendirme kapsamına alınmalıdır. 6. Halen kullanılmakta olan çevreyi kirleten ve ürettiği birim enerji başına yüksek enerji tüketen teknolojilerin olumsuzluklarını ortadan kaldırmaya aday olan rüzgar güç santrallarının ülkemizde üretilmesi ve kullanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme çalışmaları Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, TÜBİTAK ve Devlet Planlama Teşkilatı araştırma fonlarınca desteklenmelidir. 7. Türkiye'nin tüm yüzeyi incelenerek rüzgar türbin çiftlikleri kurulabilecek alanlar tespit edilmeli ve seçilecek bölgelere rüzgar çiftlik alanları kurmak üzere ka^u eliyle în - _r;wiw toisu-kwli vfe kaliteli hizmeti en ekonomik olarak sağlayan yatırım ve işletmecilerin üreteceği elektrik, elektrik şirketince satın alınırken, ödenecek ücret diğer enerji teknolojilerinin doğaya ve insanlara zarar vererek yol açtıkları toplumsal maliyetler gözönüne alınarak belirlenmelidir. Doğal çevre ve insanlara hiç bir olumsuz etkide bulunmayan rüzgar enerjisinin daha çok kullanımı özendirilmelidir. 78