Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Faaliyetleri

Transkript

1 Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Faaliyetleri Lisanssız elektrik üretimi; Tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi amacıyla lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere 1000 KWh a kadar kendi ihtiyaçları karşılayarak ihtiyaç fazlasını dağıtım şebekelerine satmak olarak gerçekleştirilen bir çalışmadır.

2 BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİM SUNUMU

3 ŞİRKETİN TÜRKİYE BAZINDAKİ ORANLARI İSTANBUL AVRUPA YAKASI (BEDAŞ) TÜRKİYE 3.573,1 km² km² kişi kişi abone * abone MWh MWh MVA MVA Alan 0,44 % Nüfus 11,81 % Müşteri sayısı 12,94 % Enerji tüketimi 12,35 % Toplam kurulu güç olarak 13,40 %

4 Türkiye Elektrik Sektörünün Yapısı Üretim İletim Dağıtım Perakende Satış Elektrik Üretim A.Ş.(EÜAŞ) Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) Yİ, YİD, İHD Serbest Üretim Şirketleri Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Özel Dağıtım Şirketleri (21 adet EDAŞ) Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Özel Perakende Şirketleri ( Bunlardan biri Boğaziçi EPSAŞ) Toptan Satış Lisansına Sahip Şirketler

5 İstanbul Kırklareli Avrupa Y. Bartın İstanbul Anadolu Y. Tekirdağ 17 Zonguldak. Edirne 14 Karabük Dağıtım Şirketleri Kocaeli Düzce Yalova Bolu Sakarya Çanakkale 13 Balıkesir Bilecik Bursa Eskişehir Kütahya Manisa Uşak İzmir Aydın Denizli Muğla Afyon Isparta 15 9 Ankara Konya 8 Kastamonu Çankırı Sinop 21 Çorum Tokat Kırıkkale Yozgat Kırşehir Nevşehir Aksaray Niğde Samsun Amasya Kayseri 18 Sivas Malatya K.Maraş Burdur Adana Karaman Osmaniye Gaziantep Antalya 10 Mersin Kilis 7 6 Ordu Giresun 20 5 Adıyaman Trabzon Gümüşhane Bayburt Erzincan Tunceli Bingöl Elazığ 1 Şanlıurfa 4 Artvin Ardahan Rize Kars Erzurum 3 Diyarbakır Batman Mardin Ağrı Muş Bitlis Siirt Şırnak 2 Iğdır Van Hakkari Hatay 1. Dicle E. Dağıtım A.Ş. / Dicle Elec. Distr. Co. (Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman, Şırnak) 2. Vangölü Elektrik Dağıtım A.Ş. / Vangölü Electricity Distribution Co. (Bitlis, Hakkari, Muş, Van) 3. Aras E. Dağıtım A.Ş. / Aras E. Distr. Co. (Ağrı, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Ardahan, Iğdır) 4. Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çoruh E. Distribution Co. (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Rize, Trabzon) 5. Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. / Fırat Electricity Distribution Co. (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli) 6. Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. / Çamlıbel Electricity Distribution Co. (Sivas, Tokat, Yozgat) 7. Toroslar E. Dağıtım A.Ş. / Toroslar E. Distr. Co. (Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kilis, Osmaniye) 8. Meram E. Dağıtım A.Ş. / Meram E. Distr. Co. (Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Karaman) 9. Başkent E.D.A.Ş. / Başkent E.D.Co. (Ankara,Çankırı,Kastamonu,Zonguldak,Kırıkkale,Bartın,Karabük) 10. Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. / Akdeniz Electricity Distribution Co. (Antalya, Burdur, Isparta) 11. Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. / Gediz Electricity Distribution Co. (İzmir, Manisa) 12. Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. / Uludağ Electricity Distribution Co. (Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Yalova) 13. Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Trakya Electricity Distribution Co. (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ) 14. İstanbul Anad.Y. E.Dağ. A.Ş. / İstanbul Anatolian Side E.D.Co. (İstanbul ili Anad.Yakası / İstanbul Anatolian Side) 15. Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. / Sakarya Electricity Distribution Co. (Bolu, Kocaeli, Sakarya, Düzce) 16. Osmangazi Elektrik Dağıtım A.Ş. / Osmangazi E. Distr. Co. (Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Uşak) 17. Boğaziçi Elektrik Dağ. A.Ş. / Boğaziçi Elec. Distribution Co. (İstanbul ili Avrupa Yakası / İstanbul European Side) 18. Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş. / Kayseri and Its Vicinity Electricity Turkish Inc. Co. (Kayseri) 19. Aydem Elektrik Dağıtım A.Ş. / Aydem Electricity Distribution Co. (Aydın, Denizli, Muğla) 20. Akedaş Elektrik Dağıtım A.Ş. / Akedaş Electricity Distribution Co. (Adıyaman, Kahramanmaraş) 21. Yeşilırmak Elektrik Dağıtım A.Ş. / Yeşilırmak Electricity Distribution Co. (Amasya, Çorum, Ordu, Samsun, Sinop)

6 Lisans Çeşitleri 1) Üretim lisansı, 2) OSB Üretim Lisansı, 3) İletim Lisansı, 4) Piyasa İşletim Lisansı, 5) Dağıtım Lisansı, 6) OSB Dağıtım Lisansı, 7) Tedarik Lisansı, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile bu hale gelmiştir.

7 Lisanssız Elektrik Üretimi (Mevzuat) 6446 Elektrik Piyasası Kanunu 5627 Enerji Verimliliği Kanunu 5346 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (Teşvik) Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (Yönetmelik) ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ (Tebliğ) ( tarihli ve sayılı Resmi Gazete yayınlanmıştır. )

8 LİSANSSIZ MEVZUAT 3/3/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 21/07/2011 tarihli Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik(1) 30/03/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 02/10/2013 tarihli Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (2) 02/10/2013 tarihli Lisanssız Tebliğ 23/03/2016 tarihli Yönetmelik ve Tebliğ ve Bağ. Y.

9 Türkiyede Lisanssız RES/GES Genel Bilgiler Tahsis Edilen RES+GES Kapasitesi Tahsis Edilebilir Maksimum RES+GES Kapasitesi 7737 MW 8463 MW Projesi Onaylanan RES Sayısı Projesi Onaylanan RES Kapasitesi (MW) Kabulü Tamamlanan RES Sayısı Kabulü Tamamlanan RES Kapasitesi (MW) 14 7,9 Projesi Onaylanan GES Sayısı Projesi Onaylanan GES Kapasitesi (MW) ,8 Geçici Kabulü Yapılan GES Sayısı Kabulü Tamamlanan GES Kapasitesi (MW) ,6

10 Kaynak Türü Faal Başvuru Sayısı (Geçici Kabul Yapılan) (A) BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. Lisanssız Elektrik Üretim Başvuruları tarihi itibariyle Adet Toplam Güç (MW) Adet Olumlu Başvuru Sayısı (B) Toplam Güç (MW) Olumsuz Başvuru Sayısı (C) Adet Toplam Güç (MW) İnceleme Aşamasında Olanlar (D) Toplam Güç Adet (MW) Toplam Başvuru Sayısı (E = A+B+C+D) Adet Toplam Güç (MW) Bağlantı Anlaşma Sayısı RÜZGAR 2 1, , , , , ,2 GÜNEŞ 7 0, , , , , ,951 HİDROLİK JEOTERMAL BİYOKÜTLE , , DALGA , ,4 0 0 DENİZ AKINTISI , ,5 0 0 Adet Toplam Güç (MW) KOJENERASYON 2 6, , , , ,422 MİKRO- KOJENERASYON TOPLAM 11 7, , , , , ,573 Her ay başında internet sitesinde yayınlanmaktadır.

11 Bölge Md.lüğü İşletme Müdürlüğü RES GES HES Avcılar Kumburgaz Sefaköy Bakırköy Güngören Bayrampaşa Beyazıt Gaziosmanpaşa Çağlayan Beyoğlu Sarıyer Genel Toplam BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. Lisanssız Elektrik Üretim Başvuruları DENİZ İÇİ DALGA DENİZ AKINTISI BİYOGAZ KOJENERA SYON MİKRO KOJENERASYON TOPLAM BAŞVURU SAYISI / TOPLAM GÜÇ (kw) BAŞVURU DURUMU DEVAM EDEN (OLUMLU) İPTAL OLAN TEKNİK DEĞERLENDİRME YE ALINAN Adet kw Adet kw Adet kw Adet kw Adet 0 kw 0 Adet kw Adet 0 kw 0 Adet kw Adet kw Adet kw Adet kw Adet kw DEVREYE ALINAN

12 Üretim Talep Değerlendirme Süreci Lisanslı Üretim Başvurusu Değerlendirme Lisanssız Üretim Başvurusu Değerlendirme NOT: 50 MW altı Bağlantı Anlaşması ve Sistem Kullanım Anlaşması EPİD birimi tarafından yapılır. Not: Lisans Yönetmeliği gereği Şirketimizden EPDK veya TEİAŞ tarafından istenen gerekli evraklar için başvurulur. Üretim Lisansı olup olmadığına bakılır. -Mevcut Santral bilgileri. -Daha önceden verilen onaylar -Bağlantı Noktası Kapasiteleri -Bölgedeki yatırımlar göz önüne alınarak bağlantı görüşü yazılır. Lisans verme yetkisi EPDK kurumuna ait olup başvuru dosyası için Dağıtım Şirketinden Bağlantı görüşü için başvuru yapılır. Saha ekiplerince inceleme ve belge toplanarak dosya doğruluğu tespit edilerek bağlantı noktası tespit edilir. İlgili İşletme Müdürlüğü ile yazışma yapılır ve görüş alınır. HAYIR Lisanssız Elektrik Üretim Başvurusu mu? EVET Yönetmelik ve Tebliğ gereği başvuru evrakları tam mı? Saha ekiplerince inceleme ve belge toplanarak dosya doğruluğu tespit edilerek bağlantı noktası tespit edilir. Lisanssız Elektrik Üretim komisyonu tarafından incelenir ve karar alınır. Dağıtım Şirketinin İnternet Sayfasında duyuru yapılır. Eksik olan dosya iade edilir. Başvuru Bedeli yatırılması istenir. EPDK internet sitesinde belirtilen ücretler istenir. Santral üretim tipine göre gerekli izinlerin alınıp alınmadığı bakılır ve gerekli yazışmalar yapılır. Komisyon Üyeleri; TEİAŞ (Komisyon Başkanı), TEDAŞ ve BEDAŞ olmak üze re 3 kişiden oluşur. Her ay ilgili kurumlara bilgi verilir. -EPDK ve Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Bağlantı görüşlerinde TEİAŞ TM kapasiteleri, bu TM bağlı diğer santral bilgileri ile daha önce onay alan ve devreye girmemiş tüm santral bilgileri yazılır. Bağlantı görüşü verilir. (Başvuru Sahibine, EPDK ve TEİAŞ yazı ile bildirilir. Bağlantı görüşü ve Çağrı Mektubu verilir. Çağrı Mektubu süresi 270 günü geçmiş ve bu sürede Bağlantı anlaşması yapmayanların Çağrı Mektubu iptal olmaktadır.

13 LÜY DEĞİŞİKLİKLER-1 Bağlanabilirlik oranı kaldırılmış olup Kuş uçuşu ve projelendirmeye esas mesafe getirilmiştir. Üretim tesisinin bağlanacağı mevcut şebekeye olan uzaklığı; a) Kurulu gücü azami 0,499 MW olan tesisler için kuş uçuşu mesafesi beş kilometreden, projelendirmeye esas mesafesi ise altı kilometreden, b) Kurulu gücü 0,5 MW dan 1 MW a kadar olan tesisler için kuş uçuşu mesafesi on kilometreden, projelendirmeye esas mesafesi on iki kilometreden, fazla olamaz. TEİAŞ tan görüş sorulması kaldırılmış olup İlave kapasite durumunda (TEİAŞ İlan-3 Ay) İnternet sitesinde açıklayacaktır. Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesisleri için trafo merkezlerine doğrudan bağlantı ve fider tahsisi yapılmaz.

14 LÜY DEĞİŞİKLİKLER-2 Trafo Merkezi bazında 1 MW kapasite sınırı getirildi, her TM bazında başvuru sahiplerinin ortaklık yapısına göre 1 MW sınırı getirildi. Böylece aynı firma birden fazla başvuru yapamayacaktır. Kooperatiflere üye sayısına göre kapasite Sözleşme gücünün 30 katı sınırı getirilmiştir. (Üretim başvuru gücü sözleşme gücünün 30 katından fazla olamaz. Örnek 6 kw mesken 180 kw üzerinde üretim yapamaz.) Başvuru evraklarında düzenleme yapıldı.

15 LÜY DEĞİŞİKLİKLER-3 Her bir trafo merkezinde; Kurulu gücü 10 kw a kadar olan tesisler, Sulama Birlikleri Kanunu kapsamındaki birlikler, Avrupa Birliği katılım öncesi kapsamında kurulacak tesisler Köy İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri, Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri, Mahallî İdare Birlikleri Kanunu Tarım Kredi Kooperatifleri, için toplam 5 MW kapasite tahsis edildi.

16 LÜY DEĞİŞİKLİKLER-4 Kurulu gücü 10 kw kadar olan tesisler için belirlenecek usul ve esaslar kapsamında olumlu bağlantı görüşü verileceği düzenlendi. Süreçlere ilişkin internet sayfasında yapılacak duyurular belirlendi. (YEGM, TEDAŞ, TEİAŞ ve Dağıtım Şirketleri) Başvuruya esas şartların ortadan kalkması, yanıltıcı beyanda bulunulmasının tespiti halinde başvurunun aşamasına göre iade ya da iptal edileceği hükmü getirildi. (Md.28/6) Pay devirlerinin geçici kabul sonrası yapılabileceğine ilişkin hüküm getirildi. Dağıtım ve görevli tedarik şirketi ortaklarının, birinci derece akrabalarının 50 kw üzeri tesislerde lisanssız üretim faaliyeti gösteremeyeceği hükmü getirildi. (Md.31/21)

17 TEBLİĞ DEĞİŞİKLİKLER-1 Asgari 2 yıl süreli kira kontratı (Üretim kurulacak yere minimum 2 yıl kira sözleşme olması zorunluluğu getirildi.) Aslı ve «Aslı Görülmüştür» (Başvuru sahiplerinin Noter masrafları sebebiyle şikâyetçi üzerine Dağıtım Şirketleri asıllarını görmek şartıyla, aslı görülmüştür yaparak başvuruyu alacaktır.) Komisyonun yapısında değişim. (TEİAŞ üyesi komisyon başkanı, TEDAŞ ve Dağıtım Şirketi olmak üzere üç üyeden oluşmaktadır.) Reddedilme halinde yazılı bildirim, ret gerekçelerine ve teknik değerlendirmelere yer verilmesi

18 TEBLİĞ DEĞİŞİKLİKLER-2 Başvuruda ve teknik değerlendirmede %10 dan fazla farklılık olamayacak. (Başvuru yapılan Üretim Bağlantı gücünde %10 dan fazla değişime izin verilmeyecektir. Örnek 900 kw RES başvurusunu yapılmış ve Teknik Değerlendirme aşamasında 750 kw düşürmesi durumunda başvuru iade edilecektir.) Tüketim birleştirme OSB-EDAŞ olamayacağı. (BEDAŞ da üretim yapan kişi OSB de tüketim tesisi ile mahsuplaşma yapamaz.) Farklı Dağıtım Şirketlerine başvuru yapılamayacaktır. (Kapasite dolu olması sebebiyle firmalar tarafından başka Dağıtım Şirketlerine başvurulması yasaklanmıştır.

19 Hangi Tesisler Kurulabilir? 1- İmdat grupları ve iletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeyen üretim tesisi 2- Kurulu gücü azami 1 MW lık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi 3- Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan elektrik üretim tesisi 4- Mikrokojenerasyon tesisleri ile Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kojenerasyon tesisleri 5- Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi 6- Sermayesinin yarısından fazlası belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde kurulacak üretim tesisleri

20 Hangi Tesisler Kurulabilir? 1-Kojenerasyon Santralleri Lisans alma yok, Şirket kurma yok, Gerçek/Tüzel kişi başvuru yapabilir, Kurulu güç kısıtı yok, Sisteme enerji veremez. Kaçan enerji için bedel ödenmez. 2-Mikrokojenerasyon Santralleri Lisans alma yok, Şirket kurma yok, Gerçek/Tüzel kişi başvuru yapabilir, Tüzel kişi ihtiyaç fazlasını satabilir, gerçek kişi satamaz, Kurulu güç en fazla 100 kw olabilir. Tüzel kişi ihtiyaç fazlası enerji için YEK Cetvel 1 deki en düşük fiyat. 3-Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı Santraller Lisans alma yok, Şirket kurma yok, Gerçek/Tüzel kişi başvuru yapabilir, Gerçek/Tüzel kişi ihtiyaç fazlasını satabilir, Kurulu güç en fazla 1000 kw olabilir. Kaynak bazında YEK Cetvel 1

21 Genel Esaslar Kurulacak üretim tesisi bir tüketim tesisi ile ilişkilendirilmiştir. Üretim ve tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içinde olması gereklidir. Başvurular hidrolik tesisler için il özel idaresine, diğerleri için dağıtım şirketi veya OSB lere yapılacaktır. Lisanssız üreticiler PMUM ve YEKDEM mekanizması ile doğrudan muhatap değildir. Rüzgar enerjisine dayalı başvurularda YEGM nin teknik değerlendirme raporu olumlu ise bağlantı anlaşması çağrı mektubu verilebilir.

22 LİSANSSIZ ÜRETİM KAPSAMINA GİREN TESİSLER İÇİN ÖZET TABLO Üretim Tesisi Tipi Kurulu Güç Sınırı Üretim Tesisinin Bağlantısı İhtiyaç Fazlası Enerjinin Değerlendirilmesi 1 İmdat grupları ve iletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisleri Yok İzole - 2 Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri 1 MW Dağıtım 3 Mikro Kojenerasyon tesisi 100 kw Dağıtım 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel ilgili kaynak fiyatlarından görevli tedarik şirketi aracılığıyla YEKDEM kapsamında değerlendirilir sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel en düşük fiyattan görevli tedarik şirketi tarafından satın alınır. 4 Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki Kojenerasyon tesisleri Yok İletim veya dağıtım Sisteme enerji vermemesi esastır. Verilmesi halinde herhangi bir bedel ödenmeksizin YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 5 Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan tesislerinden yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim yapan tesisler Yok Dağıtım 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel ilgili kaynak fiyatlarından görevli tedarik şirketi aracılığıyla YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 6 Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan tesislerinden yenilenebilir kaynaklar dışında kaynaklara dayalı üretim yapan tesisler Yok Dağıtım 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel en düşük fiyattan görevli tedarik şirketi tarafından satın alınır. 7 Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri Yok İletim veya dağıtım Sisteme enerji verilmemesi esastır. Verilmesi halinde, enerjiye herhangi bir bedel ödenmeksizin YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 8 Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkânın olması ve DSİ tarafından uygun bulunması hâlinde kurulan üretim tesisi Yok Dağıtım 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel ilgili kaynak fiyatlarından görevli tedarik şirketi aracılığıyla YEKDEM kapsamında değerlendirilir.

23 Başvuruda Talep Edilen Temel Belgeler Başvuru Formu Tapu belgesi, kira sözleşmesi veya yerin kamuya ait olması halinde ilgili kamu kurumu tarafından yerin talep edildiğinin ve bir başka kişiye tahsis edilmediğini gösterir yazı Tek Hat Şeması Kojenerasyon tesisleri için verimlilik değerini gösterir belge Başvuru bedelinin ödendiğine ilişkin dekont veya makbuz Güneş enerjisine dayalı tesisleri için kurulacak yere ilişkin uygunluk belgesi Tüketim tesisi ya da tesisleri mevcut ise elektrik abone numarası, yoksa inşaat ruhsatı veya yerine geçen belgeler ÇED belgesi

24 GES Başvuruda Talep Edilen Temel Belgeler GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI LİSANSSIZ ÜRETİM BAŞVURULARINDA SUNULMASI GEREKEN BİLGİ VE BELGELER LİSTESİ 1. Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu (Ek-1), 2. Tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili şahıs/şahısların Yetki Belgeleri, 3. Üretim tesisinin kurulacağı yere ait; tapu ya da asgari iki yıl süreli ekinde imza sirküleri yer alan kira sözleşmesi, (Üretim tesisinin kamu veya hazine arazisi veya orman sayılan alanlar üzerine kurulmak istenmesi halinde, kullanım hakkının edinildiğine dair belge) 4. Çatı uygulaması dışındaki başvurular için; Mutlak tarım arazileri, Özel ürün arazileri, Dikili tarım arazileri, Sulu tarım arazileri, Çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanları kapsamadığına ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı veya söz konusu Bakanlığın il müdürlüklerinden alınacak belge, 5. Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin onikinci fıkrası kapsamındaki şartı sağlayan abone numarası veya numaraları, 6. Çatı uygulamaları hariç olmak üzere eşik değerlerin üzerinde olan projeler için Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamındaki belge, 7. Başvuru ücretinin İlgili Şebeke İşletmecisinin hesabına yatırıldığına dair makbuz veya dekont, 8. Kurulacak tesisin teknik özelliklerini de gösteren Tek Hat Şeması, 9. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan formatta Teknik Değerlendirme Formu, 10. Koordinatlı aplikasyon krokisi, 11. Başvuruda bulunan tüzel kişinin, tüzel kişilikte doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek veya tüzel kişilerin ortaklık yapısını ve varlığı halinde kontrol ilişkisini ortaya koyan bilgi ve belgeler, 12. Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrası kapsamında sunulacak beyan (Ek-3), 13. Yönetmeliğin 31 inci maddesinin yirmi birinci fıkrası kapsamında sunulacak beyan (Ek- 4),

25 RES Başvuruda Talep Edilen Temel Belgeler RÜZGAR ENERJİSİNE DAYALI LİSANSSIZ ÜRETİM BAŞVURULARINDA SUNULMASI GEREKEN BİLGİ VE BELGELER LİSTESİ 1. Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu (Ek-1), 2. Tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili şahıs/şahısların Yetki Belgeleri, 3. Üretim tesisinin kurulacağı yere ait; tapu ya da asgari iki yıl süreli ekinde imza sirküleri yer alan kira sözleşmesi, (Üretim tesisinin kamu veya hazine arazisi veya orman sayılan alanlar üzerine kurulmak istenmesi halinde, kullanım hakkının edinildiğine dair belge) 4. Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin onikinci fıkrası kapsamındaki şartı sağlayan abone numarası veya numaraları, 5. Başvuru ücretinin İlgili Şebeke İşletmecisinin hesabına yatırıldığına dair makbuz veya dekont, 6. Kurulacak tesisin teknik özelliklerini de gösteren Tek Hat Şeması, 7. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan formatta Teknik Değerlendirme Formu, 8. Koordinatlı aplikasyon krokisi, 9. Başvuruda bulunan tüzel kişinin, tüzel kişilikte doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek veya tüzel kişilerin ortaklık yapısını ve varlığı halinde kontrol ilişkisini ortaya koyan bilgi ve belgeler, 10. Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrası kapsamında sunulacak beyan (Ek-3), 11. Yönetmeliğin 31 inci maddesinin yirmibirinci fıkrası kapsamında sunulacak beyan (Ek-4),

26 KURULU GÜÇ SINIRINA İLİŞKİN BEYAN Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrası kapsamında başvuru yaptığım... Trafo Merkezi (TM) nde; Başvuru aşamasında, Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu almaya hak kazandığı İlgili Şebeke İşletmecisinin internet sayfasında ilan edilmiş olan, Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu almış, Bağlantı Anlaşması İmzalamış, Sistem Kullanım Anlaşması İmzalamış, İşletmede olan, azami 1 MW güç tahsis edilmiş veya edilmekte olan gerçek ve/veya tüzel kişilerle doğrudan veya dolaylı ortaklık ya da kontrol ilişkim veya ilişkimizin bulunmadığını beyan ederim. İş bu beyanımın gerçek dışı olduğunun tespiti hâlinde Yönetmeliğin 28 inci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında işlem tesis edileceğini kabul ve taahhüt ederim. / / Ad SOYAD Unvan (Kaşe) İmza

27 FAALİYET YASAĞINA İLİŞKİN BEYAN Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin 31 inci maddesinin yirmibirinci fıkrası kapsamında dağıtım ve görevli tedarik şirketleri ile; Doğrudan veya dolaylı ortaklığım veya ortaklığımızın ve bu kapsama giren gerçek kişiler ile birinci derece akrabalık ilişkimin veya ilişkimizin bulunmadığını, Bu tüzel kişilerin doğrudan ve dolaylı ortaklarında istihdam edilmediğimi, Bu tüzel kişilerin doğrudan ve dolaylı ortaklarında istihdam edilen kişilerle birinci derece akrabalık ilişkim veya ilişkimizin olmadığını, Bu şirketlerin doğrudan ve dolaylı ortakları ile bu kapsama girenlerde istihdam edilenler ve bu kapsama giren kişilerin birinci derece akrabalarının kontrolünde olan tüzel kişilerle ilgim olmadığını, beyan ederim. İşbu beyanımın gerçek dışı olduğunun tespiti hâlinde Yönetmeliğin 28 inci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında işlem tesis edileceğini kabul ve taahhüt ederim. / / Ad SOYAD Unvan (Kaşe) İmza

28 Uygunluk belgesi Çatı uygulaması haricindeki güneş enerjisine dayalı başvurular için; -Mutlak tarım arazileri, -Özel ürün arazileri, -Dikili tarım arazileri, -Sulu tarım arazileri, -Çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanları, kapsamadığına ilişkin belgenin başvuru aşamasında ibraz edilmesi gerekmektedir.

29 Tüketim Birleştirme Bir kişi tüm tüketimlerini birleştirip tek bir tesis kurabilmektedir. Aboneliklerinin aynı grupta olması şartı aranmaz. Birden çok gerçek ya da tüzel kişi aynı abone grubunda olmak kaydıyla tüketimlerini birleştirip tek bir üretim tesisi kurabilirler. Bu durumda birleşen tüketimlere karşılık üretim yetkilerinin birleşmesi ve 1 MW dan yüksek kurulu güce ulaşılması mümkün değildir. Tüketim birleştirme halinde hem kojenerasyon hem de yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurulması mümkün değildir. Üretimin birleştirilmesi söz konusu değildir. Kaç kişi tüketim birleştirirse birleştirsin üretim 1 MW ı geçemez. Tüketim birleştirenlerin daha yüksek kurulu güçte tesis kurma hakkı/yetkisi yoktur. NOT:Mahsuplaşma KW bazında olmayıp TL bazındadır.

30 Tesislerin İşletmeye Alınması Bağlantı anlaşması tarihinden itibaren; YG den bağlanacak hidrolik tesislerin : 3 yıl YG den bağlanacak diğer tesislerin : 2 yıl AG den bağlanacak tesislerin : 1 yıl içinde inşaatlarının tamamlanması gerekmektedir.

31 İhtiyaç Fazlası Enerji İhtiyaç fazlası enerji; Yenilenebilir kaynaklara dayalı ihtiyaç fazlası enerji, YEK Kanunu eki I sayılı Cetvel fiyatından kaynak bazında, görevli tedarik şirketi vasıtasıyla geçici kabul tarihinden itibaren on yıl süreyle YEKDEM kapsamında değerlendirilir. Mikrokojenerasyon tesislerinde, gerçek ve tüzel kişi ayrımı olmaksızın, sisteme verilen enerji, Belediyelerin katı atık tesisleri için kurulan tesislerde yenilenebilir dışındaki kaynaklara dayalı tesislerden sisteme verilen enerji, YEK Kanunu eki I sayılı cetvel en düşük fiyatından görevli tedarik şirketi tarafından geçici kabul tarihinden itibaren on yıl süreyle satın alınır.

32 Diğer düzenlemeler Üretim tesisleri için Kurumumuzca kamulaştırma yapılmamaktadır. İlgili kurum ve kuruluşlardan izin alınmak kaydıyla kamu ve üzerinde de üretim tesisi kurulabilir. Hazine arazisi Yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim tesislerinde üretilen ve üretim tesisi ile aynı yerde bulunan tüketim tesislerince kullanılmayan enerji, aynı kişiye ait üretim tesisi ile farklı yerlerde bulunan tesislerde kullanılabilir. Bu durumda üretim tesisi ile aynı yerde olmayan tüketim tesislerince tüketilen enerji dağıtım sistem kullanım bedeli ödenir. Yönetmelik ve Tebliğ kapsamında kurulan tesislerde üretilen enerji serbest piyasada satılamaz. İlgili fatura dönemi için yapılacak toplam ödeme; Dağıtım Şirketince okunur, Görevli Perkande Şirketi tarafından YEK kanunu gereği ödeme yapılır.

33 Yönetmelik Belirlenen Alınacak Bedeller Başvuru bedeli, Kurulacak üretim tesislerinin sisteme bağlantısı için bir defaya mahsus dağıtım bağlantı bedeli, bağlantı anlaşmasının yapılması esnasında tahsil edilir ve iade edilmez. Aynı yerde olan veya aynı yerde olmayan tüketim tesisi için dağıtım bağlantı bedeli ödenmiş olması, üretim tesisi için bu bedelin alınmasına engel teşkil etmez. Mevcut üretim tesisinde kurulu güç tadili yapılması için dağıtım şirketine yapılan başvuru, dağıtım şirketi tarafından yeni başvuru olarak değerlendirilir. Yönetmelik ve Tebliğ kapsamında dağıtım şirketlerinin fiilen üretim yapan tesisler için yürüttükleri iş ve işlemler karşılığında tahsil edebileceği yıllık işletim ücreti, her yıl için önceki yılın 31 Aralık tarihine kadar Kurul kararıyla belirlenir. Üretim tesislerinin ilgili mevzuat gereği ödemekle yükümlü oldukları bedeller saklıdır.

34 Genel Değerlendirme Esasları 1)Üretim tesisi kurabilmek için tüketim tesisi sahibi olmak gerekiyor. 2)Üretim tesisi yalnızca dağıtım sistemine bağlantısı yapılmalı ve aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerekiyor (üretim ve tüketim tesisi aynı veya ayrı yerde olabilir ancak aynı dağıtım bölgesi içinde olmalıdır). 3)Kojenerasyon tesisleri için 27 Ekim 2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelikte belirlenen değerin üzerinde olması.(toplam Verim %85 üzerinde olduğu belgelenmelidir.) 4)Her bir tüketim noktası için bir mikrokojenerayon (<100 kw) veya Toplam 1000 kw ı aşmamak üzere YEK tesisi kurabilir. 5)Rüzgar ve Güneş santralleri için TEİAŞ ın her bir transformatör merkezine yönlendirilen toplam güç miktarı 2 MW a ulaşıncaya kadar dağıtım şirketince ilgili esas ve usullere göre bağlantı kapasitesi tahsisi yapılabilir. 6)Kurulu gücü 5 kw a eşit veya daha düşük olan üretim tesisi şebekeye AG seviyesinden tek fazlı olarak bağlanabilir. Kurulu gücü 5 kw ın üzerindeki üretim tesisleri ise şebekeye ancak üç fazlı olarak bağlanır.

35 Genel Değerlendirme Esasları 7) AG seviyesinden bağlantılarda mevcut dağıtım trafosunun %30 u kadar, bir Üreticiye %10 a kadar bağlantıya izin verilmiştir. 8) 11 kw ve altı AG seviyesinden, 11 kw üstü AG veya YG seviyesinden dağıtım sistemine bağlanır. 9) Dağıtım şirketine yapılan başvurular aylık olarak biriktirilmesi ve takip eden ay içinde toplu olarak değerlendirilmesi öngörülmüştür. 10) Yapılacak toplu değerlendirmede sırası ile dikkate alınacak öncelikler; a) Yenilenebilirler, b) Kojenerasyon tesisi olması, c) Üretim-tüketim tesisi aynı yerde olan projeler, d) Daha önce tesis kurmamış/kurması uygun bulunmamış kişiler, e) Son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması, f) Başvuru sırası, 11) Kullanılan malzemeler; ilgili standartlara göre imal edilmiş, garanti kapsamında üretimi olmalıdır.

36 Genel Değerlendirme Esasları 12)Satış izni olmayan tesislerin sisteme enerji kaçırmayacak şekilde tasarlanması gerekiyor. 13)Teşvik ten faydalanmak için, kullanıcının üretim tesisinde kullanılan makine ve/veya elektro-mekanik aksam için Bakanlıkça çıkarılan ve 19/6/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkında Yönetmeliğe göre belirlenecek destek fiyatına ilişkin belgeyi bölgesinde faaliyet göstereceği dağıtım şirketine sunması gerekir. 14)Başvurular ortak irtibat merkezlerine göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmada YG seviyesinden bağlanacak tesisler için iletim trafo merkezindeki dağıtım fideri, AG seviyesinden bağlanacak tesisler için dağıtım trafosu kıstasları kullanılır. Alternatif olarak başka bir TEİAŞ trafo merkezi ile dağıtım fiderine açık ring şebekede, şebekenin normal çalışma koşullarına göre bağlı olduğu dağıtım fideri esas alınır.

37 Başvuru Adımları Başvuru Yapılması Tesisin Yapımı (Üretici tarafından yapılır) Değerlendirme (İlgili Dağıtım Şirketi) Geçici Kabul İşlemleri (TEDAŞ Genel Müdürlüğü) Projelerin Onaylanması (TEDAŞ Genel Müdürlüğü) Sistem Kullanım Anlaşması (İlgili Dağıtım Şirketi) Bağlantı Anlaşmaların İmzalanması (İlgili Dağıtım Şirketi) Faturalama ve Ödeme

38 Başvuru Adımları

39 Bağlantı Noktası Türleri Müşteriler Büyük Santraller 154 kv 380 kv (34,5-15,8-10,5-6,3 kv) 0,4 kv 1 2 Dağıtık Enerji Santrali (DES) Sisteme Bağlantı Noktaları: 1- AG den bağlantı 2- Gerilim düşümü ve güç kaybı hesaplarına göre hattın kapasitesine bağlı olarak OG dağıtım şebekesine gömülü olarak bağlanan santraller, 3- Genelde kurulu gücü 10 MW ile 50 MW arasında olan üretim tesisleri, müstakil hat ve fiderle TM lere direk bağlı santraller, 4- Rüzgar çiftliği, güneş tarlaları gibi büyük ölçekli santrallerin 154 /OG TM üzerinden iletime bağlı santraller) 5- Kurulu gücü 50 MW nın üzerinde olan üretim tesisleri, 154 kv gerilim seviyesinden direk olarak bağlanır.

40 OG Bağlantı Tahsisleri TEİAŞ 380 kv veya 154 kv Şebeke TEİAŞ TM 154/31,5 KV MVA Fider 1 Fider 2 Fider 3 OG İrtibat Merkezi PV 500 kw Fider n 3/0AWG (Pigeon) Rüzgar &Güneş > 2MW TEİAŞ Görüşü Alınacak! RES 500 kw Üretim tesisinin bağlanacağı mevcut şebekeye olan uzaklığı; a) Kurulu gücü azami 0,499 MW olan tesisler için kuş uçuşu mesafesi beş kilometreden, projelendirmeye esas mesafesi ise altı kilometreden, b) Kurulu gücü 0,5 MW dan 1 MW a kadar olan tesisler için kuş uçuşu mesafesi on kilometreden, projelendirmeye esas mesafesi oniki kilometreden, fazla olamaz. Yük

41 OG Teknik Değerlendirme Genel olarak üretim santralının dağıtım sistemine bağlantısında; 1)Başvurular irtibat merkezine göre sınıflandırılacak; TM bazında değerlendirilecek. 2)E.P. Şebeke Yönetmeliğinin 5. maddesinde yer alan 50 MW kısıtının aşılmaması, 3)Sistem kısa devre arıza akım limiti olan 16 ka in aşılmaması (TEİAŞ tarafından hesaplanmakta), 4)Rüzgar santralleri için; bağlanacak toplam RES kapasitesinin, bağlantı noktasının minimum kısa devre gücünün en çok yüzde beşi (%5) i kadar olması ve bu gücü aşmaması, 5)Yönetmelik ve Tebliğ de belirtilen bağlantı şartlarını karşılaması, şartlarının sağlanması halinde uygun bağlantı görüşü verilmektedir.

42 OG den Bağlantı Esasları 154 kv TR 50 MVA 34,5 kv 3x3/0 AWG 3x3/0 AWG 11,3 km Mevcut DM veya KÖK 630 kva RES 500 kw TEİAŞ OTOP FİDERİ Sistemde enerji yokken Üretim tesisi enerji üretmiyor ise OTOP Fider Kriterleri aranmaz. 34,5 kv 0,69 kv SM de Müşteri Üretim Hücresi OTOP

43 Örnek: OG den PV Santral Bağlantısı DAĞITIM ŞEBEKESİNE BAĞLANTI HATTI TRAFOLU BETON KÖŞK BİNASI GES SANTRAL

44 Mevcut Tesisinde Üretici Olmak 154 kv E.İ.H G Müşteri DM 154/34,5 kv TR-A 50 MVA 154/34,5 kv TR-B 50 MVA Bara-A 34,5 kv Bara-B.kV/34,5 kv ö 34,5/0,4 kv 1600 KVA Fabrika AG Pano Sistemde enerji yokken Üretim tesisi enerji üretmiyor ise OTOP Fider Kriterleri aranmaz. DM 34,5 kv 477 MCM - 7,8 km 34,5 kv 477 MCM 12,6 km DN : 34

45 Güç Akışı TEİAŞ 380 kv veya 154 kv Şebeke TEİAŞ TM 154/31,5 KV MVA P 3/0AWG (Pigeon) PV (Üretim) 1 MW Avantajlar Dağıtım ve iletim kayıplarını azaltırlar, Genelde yenilenebilir kaynaklara dayalı, sera gazı emisyonu yaratmamaları ve çevre ile uyumlu olmaları, İnşaat sürelerinin kısa oluşu ve kolay geliştirilmeleri, İşletme bakım giderlerinin düşük olması. Kojenerasyon 3 MW RES (Üretim) 3,3 MW Dezavantajlar Yük 4,54 MW Kısa devre gücünün artması ve çift yönlü yük akışı için koruma ve işletme sorunları, Güç kalitesi parametrelerini etkilemesi, Enerji üretimi, meteorolojik ve mevsimsel koşullara bağlıdır, Bağlı bulunduğu güç trafoları arasında yük aktarılması yapılamamakta.

46 AG den Bağlantı Kapasitesi Trafo Gücü S (kva) Bağlanabilir Toplam Kapasite Pt (kw) Bir kişiye bir yıl içerisinde tahsis edilebilecek kapasite (kw) t.g. < t.g Trafo Gücü (S) x 0,3 7,5 t.g. x 0,1 t.g. > kw

47 AG Trafo Güç ve Kapasiteleri Trafo Gücü (kva) Bağlanabilir Toplam Kapasite (kw)) Bir kişiye bir yıl içerisinde tahsis edilebilecek kapasite (kw) ,

48 AG Teknik Değerlendirme Trafo OG Şebeke 33 kv AG Hattı Mesken Mesken

49 Mesken Uygulamaları (1-10 kw)

50 DC, AC, Şebeke Bağlantı Kesme DC Şebeke Bağlantı Kesmek için önce Yük devreden çıkarılır, sonra İnverterin AC çıkış sigortaları kesildikten sonra müdahale edilebilir.

51 Koruma Tablo 1: AG seviyesinden bağlanan üretim tesisleri için koruma ayarı sınır değerleri; Parametre En Uzun Temizleme Süresi a Açma Ayarı Aşırı Gerilim (ANSI 59) 0,2 s 230 V + %15 Düşük Gerilim Kademe 1 (ANSI 27) 1,5 s 230 V (%15 %20) b Düşük Gerilim Kademe 2 (ANSI 27) 0,2 s 230 V ( %50 %75) b Aşırı Frekans (ANSI 81/O) 0,5 s 51 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) 0,5 s 47 Hz Vektör Kayması c 0,2 s (6 o 9 o ) b ROCOF (df/dt) (ANSI 81R) c 0,2 s (1 2,5) b Hz/s a) Arızayı tespit ve kesici açma süresi dâhildir. b) Verilen aralıkta uygun değer dağıtım şirketi tarafından istenebilir ve ayarlanabilir. c) Jeneratör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır. Not: Gerilim değerleri etkin (r.m.s) değerlerdir ve faz-nötr gerilimi olarak verilmiştir.

52 Koruma Tablo 2: YG seviyesinden bağlanan üretim tesisleri için koruma ayarı sınır değerleri; Parametre Temizleme Süresi Açma Ayarı a Aşırı Gerilim (ANSI 59) Kademe 1 0,2 s V 120 Aşırı Gerilim (ANSI 59) Kademe 2 1,0 s 110 < V < 120 Düşük Gerilim Kademe 1 (ANSI 27) 2,0 s 50 V < 88 Düşük Gerilim Kademe 2 (ANSI 27) 0,2 s V< 50 Aşırı Frekans (ANSI 81/O) 0,2 s 51 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) 0,2 s 47 Hz Düşük Frekans (ANSI 81/U) Dağıtım şirketi görüşüne uygun olarak 0,2 300 sn aralığında ayarlanabilir. Dağıtım şirketi görüşüne uygun olarak 47 49,5 Hz aralığında ayarlanabilir. Vektör Kayması c 0,2 s (6 o 9 o ) b Frekans değişim Oranı (ROCOF) (df/dt) (ANSI 81R) c 0,2 s (0,5 2,5) b Hz/s Artık Gerilim (ANSI 59N) d d d a) Gerilim ayarları anma gerilimin yüzdesi olarak verilmiştir b) Verilen aralıkta uygun değer dağıtım şirketi tarafından ayarlanabilecektir. c) Dağıtım şirketinin yapacağı etüt çalışmasına göre dağıtım şirketince gerek görülmesi halinde bu korumalardan birisi istenilebilir. d) Topraklama sistemine bağlı olarak gerektiği durumda dağıtım şirketi tarafından istenebilir. Statik jeneratörler için uygulanabilir değildir. Bu koruma talep edildiğine temizleme süresi ve açma ayar değerleri dağıtım şirketi tarafından belirlenir.

53 Güç Kalitesi Santral Kurulu Gücü Harmonikler Toplam Talep Bozulması < %5 Standart Adı < 11 kw TS EN > 11 kw ve AG den Bağlı CLC/FprTS :2011 > 11 kw ve YG den Bağlı CLC/FprTS :2011 Fliker Şiddeti (YG): P st 1.0 P lt 0.8 Fliker Şiddeti (AG): P st 1.0 P lt 0.65 Gerilim Dalgalanmaları (YG-AG): Devreye Girerken/Çıkarken: %3,3 Enjekte Edilen Doğru Akım < %0,5 Kısa Devre Gücü Artışı Tasarım Kurulum İşletme Aktif Güç Kontrolü Reaktif Güç Kontrolü Topraklama

54 Ölçme Sistemi 1) AG seviyesinden bağlantısı öngörülen üretim tesisinin tüketim tesisi ile aynı yerde bulunması halinde, iki ölçme sistemi tesis edilir. 2) Biri tesis ile dağıtım sistemi arasındaki enerji alış-verişini ölçecek biçimde çift yönlü ölçüm yapabilen, diğeri ise üretim tesisinde üretilen enerjiyi ölçecek biçimde tesis edilir. 3) AG seviyesinden bağlantısı öngörülen üretim tesisinin tüketim tesisiyle aynı yerde olmaması halinde ölçme sistemi, üretim tesisi ile dağıtım sistemi arasındaki enerji alış-verişini ölçecek biçimde tesis edilir. 4) YG seviyesinden bağlantısı öngörülen üretim tesislerinde ilgili mevzuat uyarınca işlem tesis edilir. 5) Tesis edilen sayaçlar, ölçme ve haberleşme izleme sisteminin bir parçası olabilir. (OSOS, SCADA, DMS vb.) 6) Üretim tesisinin kabulü aşamasında, ölçü sistemi dağıtım şirketinin yetkilisi tarafından kontrol edilerek mühürlenir ve kayıt altına alınır.

55 İşletme 1) Üretim tesisinin koruma, bağlantı ve diğer kısımları işletmeci tarafından periyodik (teçhizatın özelliğine göre aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık) olarak kontrol edilecek ve tutanak altına alınacaktır. 2) Üretim tesisi, can ve mal emniyetinin sağlanması için, kısa devre arızası veya dağıtım sisteminin enerjisiz kalması durumunda dağıtım sisteminden izole hale gelmelidir. 3) Dağıtım şebekesinin bir bölümünü içerecek şekilde adalanmaya müsaade edilmez. Bu durumda üretim tesisi, bağlantı noktasının kullanıcı taraftaki bölümlerini besleyebilir. 4) Üretim tesisi sahibi şebeke işletmeciliği açısından zorunlu hallerde üretim tesisinin bağlantısını şebekeden ayırmakla yükümlüdür. 5) Üretim tesisi anlaşma gücünün üzerinde çalıştırılamaz. 6) Üretim tesisinde kurulu güç artışı, tenzili, koruma düzeneği değişimi, kompanzasyon değişikliği veya başka değişiklikler yapılacaksa dağıtım şirketinden Yönetmelik Tebliğ de öngörülen usullere göre izin alınır. 7) Kurulu güç artışı yapılması halinde bağlantı anlaşması tadil edilir yeni bağlantı bedeli tahsil edilir.

56 Sayaç ve Ölçme Sistemi Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi Alçak Gerilim Dağıtım Şebekesi A B Bağlantı Hattı Ayırma düzeni* Faturalamaya esas çift yönlü sayaç ~400/230 V kwh G ~ Ayırma düzeni* KKS Generatör (veya Evirici) * Ayırma Düzeni için açıklama: Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi personelinin ihtiyaç duyduğu anda kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince bağlantı noktasında kilitlenebilir, kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir (üretim tesisinin dağıtım sisteminden ayrıldığının görülebildiği), ayırma düzeni. Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına ve isteğine bağlı olarak gösterilen noktalardan sadece birine tesis edilmelidir. Koruma ve kontrol sisteminin (KKS) fonksiyonları: Aşırı Gerilim Koruma Düşük Gerilim Koruma Aşırı Frekans Koruma Düşük Frekans Koruma Kısa devre koruma Aşırı yük koruma Vektör Kayması** ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)** ** Generatör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır. Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve şebeke empedans ölçümlü otomatik ayrılma ile koruma düzeneği de varsa yeterli olabilir. A C Yapı Bağlantı Hattı ~400/230 V Yapı Bağlantı Kutusu Ayırma düzeni* Faturalamaya esas çift yönlü sayaç (1 nolu Sayaç) Tüketim tesisi yükleri kwh ~400/230 V B kwh G Tek yönlü Sayaç (2 nolu Sayaç) KKS Generatör (veya Evirici) * Ayırma Düzeni için açıklama: Dağıtım şirketi tarafından dağıtım şirketi personelinin ihtiyaç duyduğu anda kolayca ulaşabileceği, dağıtım şirketince bağlantı noktasında kilitlenebilir, kontaklarının pozisyonu gözle görülebilir (üretim tesisinin dağıtım sisteminden ayrıldığının görülebildiği), ayırma düzeni. Bu ayırma düzeni kullanıcının ihtiyacına ve isteğine bağlı olarak gösterilen noktalardan sadece birine tesis edilmelidir. Koruma ve kontrol sisteminin (KKS) fonksiyonları: Aşırı Gerilim Koruma Düşük Gerilim Koruma Aşırı Frekans Koruma Düşük Frekans Koruma Kısa devre koruma Aşırı yük koruma Vektör Kayması** ROCOF (df/dt) (ANSI 81R)** ** Generatör, adalanma durumunda çalışmaya elverişli teknik özellikte ise ilave olarak bu koruma rölelerinden en az biri kullanılmalıdır. Not: Eğer gerilim ve frekans kontrollü ve şebeke empedans ölçümlü otomatik ayrılma ile koruma düzeneği de varsa yeterli olabilir. A: Bağlantı ve ölçme sistemi B: Üretim tesisi Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir. Not 2: Ölçme sistemleri mühürlenebilir ve erişilebilir özellikte olmalıdır. Not 3: Bu şemada özellikle, ölçme sisteminin yapısı ve ölçüm noktalarının gösterimi amaçlandığından, diğer amaçlar ve kurallar kapsamında bulunması gerekli bütün teçhizat gösterilmemiştir. A: Bağlantı ve ölçme sistemi B: Üretim tesisi C: Tüketim Tesisi Not 1: Yapılan gruplandırma, yerleşimi göstermek için düşünülmemiştir. Sadece ana kısımları belirtmektedir. Not 2: Ölçme sistemleri mühürlenebilir ve erişilebilir özellikte olmalıdır. Not 3: Bu şemada özellikle, ölçme sisteminin yapısı ve ölçüm noktalarının gösterimi amaçlandığından, diğer amaçlar ve kurallar kapsamında bulunması gerekli bütün teçhizat gösterilmemiştir.

57 Rüzgar Enerjisinin Avantajları 1. Atmosferde bol ve serbest olarak bulunur. 2. Atmosferi kirletici etkiye sahip gazlar salmazlar. 3. Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır, çevre dostudur. 4. Kaynağı güvenilirdir, tükenme ve zamanla fiyatının artma riski yoktur. (güneş, dünya ve atmosfer olduğu sürece), 5. Rüzgar tesislerinin kurulumu ve işletilmesinin diğer tesislere göre daha kolaydır. 6. Hammaddesi tamamıyla yerlidir, dışa bağımlılık yaratmaz. 7. İşletmeye alınması 3 ay gibi kısa bir sürede gerçekleşebilir 8. Enerji üretim maliyetleri diğer üretim santrallerine göre daha düşüktür. 9. Bölgesel olması ve dolayısıyla kişilerin kendi elektriğini üretebilmesi. 10. Güvenilirliğinin artması, 1.Enerji üretimi rüzgara bağlı olduğundan rüzgar kesilmesi veya azalması ile enerji kaybı oluşur. 2.Türbin maliyetleri yüksektir. Ancak gittikçe azalan bir maliyet durumu söz konusudur. 3.Büyük dönel bir makine olması nedeniyle kuş ölümlerine neden olabilmektedir. 4.Rüzgar türbinlerinin meydana getirdiği ses şiddeti çevreye gürültü olarak yansıyabilir. 5.Türbinler elektromanyetik dalgayı etkileyebilir. 11. İstihdam yaratması.

58 Ülkemizin Fosil enerji kaynakları bakımından yeterli düzeyde olmaması, enerji kaynakları bakımından dış ülkelere bağımlı olmamız, her yıl enerji artış talebimizin çok fazla olması nedeniyle, enerji kaynaklarımızı çeşitlendirmemiz, yerli, yenilenebilir ve yeni enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimini desteklememiz gerekmektedir. Deniz GÜRBÜZ Enerji Talep Değerlendirme Mühendisi BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. MÜŞTERİ HİZMETLERİ DİREKTÖRLÜĞÜ Enerji Talepleri Değerlendirme Yönetmenliği Abdulhakhamit Cad. No: Taksim-Beyoğlu/İSTANBUL Tel: Cep: Cep: İş mail: