TÜM YÖNLERİYLE FOREX PİYASALAR

Transkript

1 1-GİRİŞ TÜM YÖNLERİYLE FOREX PİYASALAR 1973 yılında Bretton Woods Sistemi nin yıkılıp, sabit kur sisteminin terk edilmesiyle ülkelerin paralarını dalgalanmaya bırakması sonucu ülke paraları serbestçe fiyatlanmaya başlamış, sermayenin serbest dolaşımı üzerindeki engeller azalmış ve finansal hareketlilik artmıştır. Bu hareketlilik ve serbesti işletmelerin yabancı ülkelere açılmasına neden olmuştur. Fakat, uluslar arası ticaretin ulusal parayla yapılamaması ülke parasıyla yabancı ülke paraları arasında değişimi zorunlu kılmış ve döviz kurları kavramı ortaya çıkmıştır. Sabit kur sisteminden esnek kur sistemine geçiş, yani döviz kurlarının dalgalanmaya bırakılması bu seferde uluslar arası faaliyetlerde bulunan işletmeleri, bankaları ve mali kurumları döviz kuru riski ile karşı karşıya getirmiştir. Döviz son yıllarda hem hedge (riskten korunma) hem de spekülasyon amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Bu amaçla Forex piyasalarında işlemler yapılmaya başlanmıştır. Foreign Exchange Market, bir piyasa olup, bir ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleriyle değiştirilmesidir. Bu piyasada Dolar; Japon Yeni, Alman Markı, İngiliz Paundu ve diğer ülkelerin para birimleriyle değiştirilir. 2-PİYASANIN İŞLEYİŞİ : Forex piyasalarında alınıp satılan ürün, çeşitli ülkelerin paralarıdır. Aynı zamanda altın ve gümüş işlemleri de yapılır. Örneğin Euro almak için Amerikan doları verirsiniz, ya da Japon Yen i vererek Kanada doları alırsınız. Bu işlemler günümüzde online bilgisayar ortamında gerçekleşmektedir. Siz paranızı Amerikan doları olarak yatırır, sonra istediğiniz ülkelerin para birimleri arasında işlem yapabilirsiniz. İki ülke para biriminin birbirine bölünmesiyle ortaya çıkan birime parite denir. EUR/USD Euro/Amerikan Doları) paritesi 1,2800/1,2802 şeklinde olduğunu varsayarsak, 1 Euro almak için 1,2802 Dolar (sağ tarafta yazılı olan değer) ödemeniz gerekmektedir. Parite fiyatı 1,28030/ 1,2832 olduğunda bu işlemi kapatmak istersek, 1 Euro karşılığı olan 1,2830 Dolar (sol tarafa yazılı değer) alırız. Arada oluşan fiyat farkı bizim yatırdığımız sermayeye kar ya da zarar olarak yansır. Forex te, normal piyasa koşulları altında hiçbir zaman yatırdığınızdan daha fazla kaybetmezsiniz. Fakat kazancınızda bir sınır yoktur. Piyasa, pozisyonunuz yönünde olumlu geliştiğinde, yatırılan miktarın çok üstünde işlem yaptığınız için, kaldıraç sistemi sayesinde, teminatınızın çok üstünde kazanabilirsiniz. (Kaldıraç sistemi sayesinde) Eğer bu piyasalarda işlem yapmak isterseniz, öncelikle bu piyasalarda işlem yapmaya yetkili bir kurumla ya da kurumun Türkiye deki anlaşmalı temsilcileriyle irtibata geçip, bir hesap açmanız gerekiyor. Hesap açtıktan sonra banka hesabından havale yoluyla işlem yapmaya başlayabilirsiniz. 2.1.Piyasaların Açık Olduğu Zaman Dilimleri Forex piyasalar hafta içi her gün, günün 24 saati işlem görürler. Dünyanın çeşitli yerlerindeki işlem saatleri farklı olduğu için Türkiye saati ile Pazar geceyarısı, Yeni Zelanda 1

2 açılış yaptıktan sonra sırasıyla, Avustralya, Tokyo, Hong Kong, Singapur, Dubai açılır. Bu ülkelerin piyasası kapanmaya yakın, sabah 8 saatlerinde Avrupa piyasaları sırasıyla açılış yapar, ardından Amerika piyasası Türkiye saati ile 15:30 da açılış yapar. Yine Türkiye saati ile gece 12 ye kadar işlem görür ve tekrar Yeni Zelanda piyasaları açılır. İşte bu döngü Cuma gecesi Amerika piyasalarının kapanmasıyla tatile girer. Bu sayede 5 gün, 24 saat işlem gören bir piyasa söz konusudur. Piyasaya yön veren verilerin birçoğunun Amerika dan gelmesi sebebiyle, öğleden sonra Amerika piyasalarının açılmasıyla piyasalarda bir hareketlilik gözükebilir. Bu hareketleri takip etmek bir avantaj sağlayacaktır Forex Piyasaları İle Hisse Senedi Piyasalarının Farkı Dünyanın en büyük piyasası olan Forex piyasasının genel işleyiş ve avantajlarını aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Forex, yatırımcının işlemlerini gerçekleştirebileceği en iyi, hızlı ve verimli olanakları sunulmaktadır. Belli kısıtlamaların olmadığı Forex piyasasında yatırımcı kazancını maksimum seviyeye çıkarabilmekte ve oluşabilecek riski kontrol etme şansına sahip olabilmektedir. Forex Piyasaları 2 Forex, haftanın 5 günü günün 24 saati açık olup yatırımcının dilediği zaman dilimi içinde herhangi bir zaman sınırlaması olmadan işlem yapmasına olanak vermektedir. Forex, dünyanın en büyük piyasası olmakla beraber ortalama günlük işlem hacmi 2 trilyon Amerikan Doları nın üzerinde gerçekleşmektedir. Piyasada büyük bankalar, kurumlar ve yatırımcılar işlem yaptıklarından dolayı likit bir piyasa olup işleminiz anında gerçekleşmektedir. İşlem yapan yatırımcılardan ilave olarak herhangi bir komisyon ya da kesinti alınmamaktadır. Yatırımcı ekranda gördüğü alış ya da satış rakamlarına bağlı olarak işlem yapmakta ve hesap bakiyesini işlem platformundan takip edebilmektedir. Forex piyasalarında kaldıraç sistemi bulunmaktadır. Kaldıracın oranına göre yatırımcı hesabındaki paranın belli katlarına kadar işlem imkanına kavuşmaktadır. Genelde 1/500 kaldıraç sistemi kullanılan Hisse Senedi Piyasaları Hisse senedi piyasaları belli saatler arasında işlem görmektedir. Bu yüzden yatırımcılar sadece bu saatler arasında işlem yapabilmektedirler. Eğer aktif olarak başka bir işte çalışılıyorsa bu piyasada işlem yapmak zor ve sıkıntılı olabilmektedir. İşlem hacmi düşük olup işlemlerin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcı olması gerekmekte ve bu da işleme girmek için zaman alabilmektedir. Çalışılan kurumlar tarafından belirlenen oranlarda komisyon ya da kesinti olmaktadır. Yatırımcı hesabındaki miktara göre işlem yapabilmekte ve bunun üzerinde işleme girmek için ilave olarak hesabına bu rakam kadar para yatırmak zorundadır. 1 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.8, Uludağ, a.g.e., s.11-12,

3 piyasada yatırımcı bu orana göre hesabındaki paranın 500 katına kadar işleme girebilmekte ve bu rakamın kazancına ortak olmaktadır. Forex Piyasaları 3 Forex piyasalarında yatırımcı hem alış hem de açığa satış yapabilmektedir. Yatırımcı eğer piyasanın düşeceğine inanıyorsa elinde alış olmadan açığa satış yaparak düşen piyasadan kazanç elde ede bilmektedir. Forex piyasalarının enstrümanları olan pariteler ortalama 50 adet olmaktadır. Fakat özellikle 4 temel paritede işlem yapılmakta ve bu sayede yatırımcı belli paritelere odaklanıp bu paritelerin hareketlerine daha rahat adapte olabilmekte ve takip edebilmektedir. Yatırımcı kendisine sunulan işlem platformundan online işlemleri rahatlıkla yapabilmekte ve işlem platformunun kendine sunduğu kolaylıklarla, (anında işlem, kurallı emir koyma, hesap özetini takip etme, ekonomik haberler ve analizlere ulaşma, grafikleri inceleme vb.) işlemlerini hızlı ve verimli bir şekilde yapabilmektedir. Hisse Senedi Piyasaları Yatırımcı sadece alış yapabilmekte ve işlemini satış işlemi ile kapatabilmektedir. Bunun anlamı yükselen piyasada sadece kazanç elde edebilmekte ve piyasa düşerken zarara girmektedir. Bilindiği gibi ekonomik görüntünün kötü olduğu dönemlerde düşen piyasadan kazanç elde edilememektedir. Hisse senedi piyasalarında yüzlerce farklı enstrümanlar olduğundan yatırımcı için her birini takip etmesi ve bilgiye sahip olması güç olabilmektedir. Yatırımcı piyasa için gerekli haberlere, grafiklere, analizlere farklı yerlerden ulaşabilmektedir. 2.3.Forex İşlemleri Forex yatırımcılarının temel hedefi, yabancı ülke paralarının hareketlerinden kar elde etmektir. Forex piyasalarında işlem yapan yatırımcıların %95 i spekülatif amaçlı işlem yapan yatırımcılardır. Geri kalan %5 i ise hedge (korunma amaçlı) işlem yapan yatırımcılardır. Forex işlemleri online olarak, yapıldığı için fiziksel bir para değişimi söz konusu değildir. Kaydi para ile yapılan işlemlerdir, fakat yatırımcı ile şirket arasında bir sözleşme yapılmış olur. Yatırımcı pozisyonu kapattığı zaman bu taahhüt, yatırımcı başka bir pozisyon açıncaya kadar sonlanmış olur. Forex işlemleri yatırımcı ile şirket arasında bir kontrat anlaşması ile oluşur. Bu anlaşmanın içeriğinde: -Hangi para biriminin alınıp, hangi para biriminin satılacağı, -Pozisyon açmak için kullanılacak miktar, -İki para birimi arasındaki değişim oranı. 3 Uludağ, a.g.e., s.11-12,

4 Bu anlaşmaya dayanarak, alım-satım işlemlerinin belirlenen miktarla, belirlenen oranla ve belirlenen para birimleri arasında yapılması bir yükümlülük haline gelmiş olmaktadır. 4 İşlemler belirli 2 yabancı para biriminin birbirine bölünmesiyle oluşan rakamlarla yapılır. Bu iki ülke parasının birbirine oranına parite denir. Örnek vermek gerekirse; EUR/USD paritesi Euro nun Amerikan Doları karşısında olan değerini gösterir. Değerlerin birbirine bölünmesiyle bulunur. Eğer ki parite değeri, ise, bir Euro almak için Amerikan doları vermek gerekir. 5 Arz (satım) rakamı anaparanın alış fiyatını ve ikincil paranın satış fiyatını belirtir; bu durumda EUR nun alış fiyatı ve USD nin satış fiyatı belirlenir. Ticaret çerçevesinin ötesinde, borsa simsarı 1,2847ten USD karşılığında EUR alabilir ya da EUR satıp ten USD alabilir. Yatırımcı dan JPY karşılığı USD alabilir ya da USD satıp 117,57 den JPY alabilir. 6 Forex piyasalarında yapılan işlemlerden bir örnek ile konuyu incelemek gerekirse; EUR/USD (Euro-Amerikan Doları) paritesi spot piyasalarda 1,2800 olarak gözüküyor. Bir yatırımcı bu fiyattan Euro alış yapıyor. Yani Dolar vererek, Euro alıyor. Bir ay sonra EUR/USD paritesi oluyor. Bu demek oluyor ki, Euro bir ay içinde dolar karşısında değer kazanmıştır Eğer yatırımcı Euro yu satmak isterse Dolar alıyor. Özetle; =160 Dolar kazanç sağlanmış olur. Eğer piyasalar düşüş trendi içinde ise ne yapılması gerekir? 4 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.12-13, Uludağ, Serkan, a.g.e., s.14, (Erişim Tarihi: ) 4

5 Forex piyasaların avantajlı yönlerinden birisi de fiyatlar düşerken kar sağlama imkanının olmasıdır. Genelde birçok piyasada yatırımcılar sadece fiyatlar yükselirken kar sağlar, fiyatlar düşerken beklemek zorunda kalırlar. Fakat Forex piyasalarında yatırım yapan yatırımcılar bu düşüşleri kar fırsatı olarak değerlendirilir. Forex piyasalarının en büyük avantajlarından biri de burada ortaya çıkmaktadır. Eğer paritenin değerinde düşüş bekliyorsanız, açığa satış yaparsınız. Açığa satış hiç elinizde olmayan bir değeri, ileride geri almak şartıyla satış anlamına gelir. Bir bakıma normal alışveriş ya da ticaret mantığının ters çevrilmiş halidir. Önce satış fiyatını belirtip, ileride geri almak için fiyat takip ederiz. Açığa satış yaptığınız aracı, ileride almak zorundasınız. Fiyatlar düşer ise alıma geçip pozisyonunuzu kapatıp kar edebilirsiniz. Bu işlemi bir örnekle açıklarsak, konu daha iyi anlaşılacaktır; Amerika Dolarının, ileriki günlerde Euro karşısında değer kazanacağını yani EUR/USD paritesinin değer kaybedeceğini öngördüğümüz anda, parite dir. Bu fiyattan açığa satış işlemi gerçekleştirdiğimizi varsayalım. Yani elimizde olmayan bir para birimini, ileride geri almak şartıyla satıyoruz. Eğer ki piyasa öngördüğümüz üzere düşüş yönünde hareket ederse ve seviyesine gelirse, alım yapılır. Sonuca bakıldığında alış fiyatı:1.1850, satış fiyatı : dir. Sonuçta, Euro cinsinden birimlik fark, yatırımcının birim başına karını oluşturacaktır. Fiyatların bizim düşüncemiz yönünde gelişmesi durumunda aradaki tutar kadar kar edebiliriz. Böylece piyasadaki yönü önceden tahmin edebildiğimiz zamanlarda Forex kar etme imkanı vermektedir Pariteler : Forex piyasalarında en çok işlem gören döviz cinsi Amerikan Doları dır. İşlem hacmi bakımından USD den sonra gelen ilk 4 döviz cinsi sırasıyla : -EUR (Euro) -JPY (Japon Yen i) -GBP (İngiliz Sterlin i) -CHF (İsviçre Frank ı) Bu sayılan para birimleri, işlem hacimlerinin yüksek olması nedeniyle, Forex piyasasının temel pariteleri olarak bilinirler. Paritelerde ilk yazılan döviz cinsi baz dövizdir. Aynı zamanda dominatör olarak da tanımlanır. Parite, 1 baz döviz almak için ne kadar karşıt döviz kullanılacağını belirtir. Aynı zamanda bir karşıt döviz sattığımızda elimize ne kadar baz döviz geçeceğini de görebiliriz. 7 Bu konuyu da bir örnekle açıklamak gerekirse, EUR/USD paritesi iken, bir Euro 7 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.13,

6 almak için Amerikan Doları ı vermemiz gereklidir. Aynı zamanda bir Euro sattığımızda elimize Amerikan Dolar ı ele geçecektir Emirler- Stop ve Limit : Finans piyasalarında olduğu gibi, Forex piyasasında pazar, fiyat oranı (Piyasa emirleri olarak da bilinen) ve olası oranlar açısından yer alınabilmektedir, bu durum Stop (stop-loss=zararı durdurma satışı) veya Limit Emri olarak bilinmektedir. Ancak diğer finans piyasalarının aksine, Forex piyasasında yer alan emirler daha kolaydır, çok daha iyi sonuçlar verir ve emirlerde çeşitli varyasyonlar ve fırsatlar yer almaktadır. Mevcut piyasa koşullarında bir alışverişe girmek istediğinizde, alım ve satım piyasa şartlarını kolaylıkla uygulayabilirsiniz. Bir yatırımcı ya açtığı pozisyonda zararı sınırlamayı(ki bu durumda yatırımcı Stop emirleri uygulayabilir) ya da ticarette bulunmayı isteyebilir, ancak en olmadı bu durum mevcut pazarlardan daha cazip gelebilir. (bu durumda yatırımcı limit emirlerini uygulayabilir) Yukarıda belirtildiği gibi stop emri, risk oluşturan pozisyonlar geliştiğinde serbest ticarette olası kayıpları önlemek için ortaya çıkarılabilir. Örneğin, eğer bir yatırımcı den 100,000 EUR/USD aldıysa, açıkça EUR/USD oranının bir kar getirebilecek şekilde artmasını ummaktadır. Ancak yatırımcı takası sürdürmek için kaybını sınırlandırmayı da tercih edebilir. Maksimum kayıp karşısında, yatırımcı $1,000 kazanmayı umuyorsa ve her Pibin 10$ ettiğini biliyorsa (100,000 EUR*0.0001= $10 şeklinde hesaplanır ), bu durumda uygulamada ten 100 Pip kazanacağı için stop emrini oluşturmak ister. Peşin satışla kapatılmazsa, Lider platformda emir uygulanırsa ve hatta (stop emrinin satış emri olduğu durumlarda) ihale de kapandığında;1.2720den alıcı $1,000 kaybedecektir. Aşırı fiyat dalgalanmaları sırasında, emirleri uygulamak zor hatta imkânsız olabilir Spread (Makas) : Spread kavramı, paritelerin alış ve satış fiyatları arasındaki fark olarak tanımlanır. Diğer bir deyişle, aracı kurum ya da brokerın, müşterileri olan yatırımcılara sattığı fiyat ile onlardan aldığı fiyat arasındaki farktır. Bu fark sebebiyle yatırımcı, eğer ki aldığı anda satış gerçekleşirse (fiyatta hiçbir hareket söz konusu olmadığını varsayarak) zarar etmiş olur. Bunun sebebi spread farkıdır ve bu fark yatırımcının hesabına zarar olarak yazılır, çünkü her zaman anlık verilerde yatırımcının satış yaptığı fiyat, alım yaptığı fiyattan daha düşüktür. Kar elde etmek için fiyatın fiyatın biraz daha yükselmesi beklenmelidir. Satış fiyatı ve alış fiyatı, aralarındaki fiyat farkı korunarak birlikte yükselir. Alış fiyatının yükseldiği birimde, satış fiyatı da yükselmiş olur Marjin : Forex piyasalarında işlem yapan yetkili aracı kurumlar ya da brokerlar yatırımcıdan yapacakları işlem karşılığında bir teminat isterler, bu teminata marjin denir. Yatırımcı pozisyon açarken, açtığı pozisyonun bir bölümünü marjin adı altında ortaya koyar. Geri kalan 8 (Erişim Tarihi: ) 6

7 kısmı ise kaldıraç sistemi sayesinde tamamlanır. Pratik olarak bu da bir depozito şeklinde düşünülebilir. Marjin, bireysel yatırımcılara da küçük bir teminatla çok yüksek miktarda pozisyon açma imkanı tanır. Piyasada olan yatırım araçları ile kıyaslandığında, sadece Forex piyasasında böylesine yüksek oranlarda bir imkan vardır. Sermayeniz, pozisyon için gerekli marjin tutarının altına düştüğü anda hesabınız borçlanmanız için kapanacaktır. Bahsettiğimiz yüksek miktarlarda pozisyon açma aynı zamanda müşterinin karını da yüksek tutarda artıran bir durumdur. Girdiğiniz pozisyona ters gelişen bir pozisyon olursa, kaybınız sadece girilen pozisyonun teminatı ile sınırlı kalır Sürdürülebilir Marjin : Bu marjin daha çok vadeli (future) piyasalarda kullanılır. Yapılan işlemin devam edilebilir olması için gereklidir. Olası pozisyona negatif etki eden hareketlerde, hesabın hemen kapanmaması için yatırılması gereklidir. Forex piyasalarda sürdürülebilir marjin ile açılışta istenen marjin aynıdır bu nedenle sürdürülebilir marjin, Forex piyasalarında istenen bir taahhüt değildir Kaldıraç : Kaldıraç, Forex piyasalarının en cazip yanıdır. Kaldıraç piyasasında, yatırdığınız teminatın çok üstünde işlem yapabilmenizi sağlar ve diğer yatırım araçları ile kıyaslandığında, en avantajlı kaldıraç oranları forex tedir. Bu oran şirketler arasında değişim gösterebilir. Genelde kullanılan 1/100 ya da 1/500 olmaktadır. Kaldıraç oranını bir örnek ile açıklamak gerekirse; USD almak istiyorsunuz. Bu pozisyonu açmak için, normalde dolara eş değerli bir döviz cinsi, ya da YTL ye sahip olmamız gereklidir. Forex de kaldıraç oranını 1:500 olarak kullanan bir şirkette hesabınız var ise 1:500 kaldıraç oranı, 1 birim karşılığında 500 birim işlem yapma hakkı verir. Oluşan kazanç 500 doların karşılığında oluyor ve en ufak bir hareket, yatırdığınız miktarın çok üstünde kazanç elde etmenizi sağlıyor. Uzman borkerların tavsiyelerine göre kaldıraç oranını maksimum seviyede kullanmak avantajlı olamamaktadır. Olası ters harekette girilen pozisyon, teminatı yeterli olmayacağından dolayı pozisyonların stoplanma riskiyle karşı karşıya kalacaktır Spot İşlemler : Forex piyasası, spot piyasadır. Spot işlemler, para birimleri arasında bir değişim sağlar ve o anki fiyatları anında yansıtır. Bu piyasalardaki en büyük avantaj, bu mantığın tersi olan alış yaparken karşınızda bir satıcıyı beklemek zorunda olmayışınızdır. Bu özellik sayesinde 9 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.15,

8 işlemler anında gerçekleşir. Açılan pozisyon anında işleme girer ve istediğiniz fiyattan işlem yapabilirsiniz. Siz kapatmak istediğiniz zaman kapatılır. Pozisyon kapatma konusunda bazı farklılıklar olabilir. Günümüzde, Forex piyasalarda açılan pozisyon, aynı gün içinde kapatılmaz bir günlük taşıma bedeli, pozisyona göre yatırımcının hesabına eklenir, ya da hesaptan kesilir. Fakat bazı şirketler, yatırımcılardan bu taşıma bedelini talep etmeme gibi özellik sunmaktadır. Açılan pozisyon, Türkiye saati ile 12 civarında kapatılırsa, hiçbir aracı kurum tarafından taşıma bedeline tabi olamaz, çünkü taşıma bedeli, açık pozisyonlar kapanmadan, 1 gün sonraya da sarktığı durumlarda geçerlidir Risk : Forex piyasaları riski yüksek piyasalardır. Riskin yüksek olması, kazanç ve kayıp oranlarını yükseltir. Özellikle piyasayı etkileyen ani haberler, pariteler üzerinde ani hareketler oluşturur. Bu haberlerden örnek vermek gerekirse, tarım dışı istihdam rakamları, enflasyon oranları, işsizlik oranları, merkez bankası açıklamaları, hazinenin kararları, politik açıklamalar, savaş ve doğal afet durumu, ülke içindeki istikrar, seçim sonuçları vb. Bu tip haberler, o ülke parasının değer kazanıp, kaybetmesi yönünde sert etkiler yaratabilir. Ani çıkışlar ya da düşüşler gözlenebilir. Bunların yanında taşıma bedeli bir risk olabilir. Alınan pozisyona göre hesabınızdan faiz kesilecek ise, kaldıraç sayesinde girdiğiniz yüklü pozisyon üzerinden bu bedel gecelik olarak alınacaktır. Forex piyasalarında açılan pozisyonların %80 i, 7 gün içerisinde kapatılıyor. Ancak %40 ı, 2 gün içerisinde kapanan pozisyonlardır Forex İşlemleri İle Kazanç Sağlama Yöntemleri Forex piyasasında yapılan işlem para alıp para satmaktır. Piyasaya işlem girmek son derece kolaydır ve borsada hisse senedi işlemi yapanlar için Forex işlemlerini öğrenmek daha da kolay olacaktır. Amaç bir para birimini diğeriyle değiştirmektir. Bu işlemden beklentimiz, aldığımız birimin sattığımız para birimine göre değer kazanmasıdır. Örnek bir işlem yaptığımızda; 10 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.17, Uludağ, Serkan, a.g.e., s.18,

9 21 Şubat 2010 tarihinde GBPUSD çiftini 1,9435 ten İngiliz Sterlini alalım. Yani USD karşılığında GBP satın aldık. Aynı gün fiyat hedeflediğimiz fiyata geldiğinde ki bu seviye 1,9640 seviyesidir, bu seviyeden pozisyonumuzu kapattık. Yani GBP paramızı 1,9640 tan sattık ve USD olarak geri çevirdik. Şimdi USD tutarında paramız oldu. Aynı seans içerisinde 205 USD kazanç elde ettik. 12 1:200 kaldıraç veren bir brokerda bu işlemi 200 USD ile gerçekleştirebilirsiniz. Hesaplamalar : GBP x 1,9435 = USD GBP x 1,9640 = USD Daha önce bahsettiğimiz gibi döviz borsası oranı, ikincil para bakımından anaparanın temel bir birimi olarak değerini göstermektedir. Takası başlatacaksanız, anaparanın miktarı üzerinden takas yapmayı deneyin; takası sonlandıracaksanız, aynı miktarında sonlandırın, bu sayede gidiş geliş süresince(başlama-bitiş) oluşan kar veya zarar takası ikincil para üzerinde şekillenecektir. Örneğin eğer bir yatırımcı den 100,000 EUR/USD satıyorsa ve sonrasında dan 100,000 EUR/USD alıyorsa, onun EUR genel pozisyonu sıfırdır (100, ,000) ancak USD de böyle değildir. USD uzun vadeli pozisyonda 100,000*1.2820=$128,200, kısa vadeli pozisyonda -100,000*1.2760=-$127,600 gözükmektedir. Kar ya da zarar her zaman ikincil paradadır. Basitçe anlatmak gerekirse, kar zarar durumu USD terimindeki kar zararı göstermektedir. Bu ticaretteki kar 600$ dır. 411 numaralı pozisyonda Kur riski altına girme (açık pozisyon) açısından baktığımızda gördüğümüz gibi, yatırımcı dan USD karşılığında 20,000 EUR satın almıştır. Kapanış için mevcut oran dir, bu sebeple yatırımcının mevcut karı 38 pip (aradaki fark) ve 20000*0.0038= $76 dır Meydan, Mutlu, Forex Piyasası, Elma Yayınevi, s. 15, Ağustos (Erişim Tarihi: ) 9

10 Forex Fiyatlarının Anlamları Pariteler daima çift olarak fiyatlandırılırlar, örneğin GBPUSD veya USDCHF gibi. Çift olarak fiyatlandırılmasının nedeni, her işlemde bir pariteyi satıp diğerini almamızdır. GBPUSD=1,9435 İlk döviz birimi temel birim (base currency) olarak, ikinci parite de karşı birim (counter/quote currency) olarak bilinir. Bu örnekte temel birim GBP ve karşı birim de USD dir. Döviz fiyatı, temel birimden 1 tane alabilmek için karşı birimden ne kadar ödenmesi gerektiğini belirtir. Örneğimize göre 1 GBP alabilmek için 1,9435 USD vermemiz gerekir. Eğer temel para biriminin değer kaybedeceğini düşünüyorsak o parite çiftini satmak gerekir Uzun (Long) /Kısa (Short) Pozisyon İşlem yapmadan önce alış mı yoksa satış mı yapılacağına karar verilmelidir. Eğer alış yapılacaksa (temel pariteyi satın alacaksınız ve karşı pariteyi de satacaksınız) temel paritenin artmasını bekliyorsunuz anlamına gelir ki yükseldikten sonra karla satabilirsiniz. Eğer GBPUSD paritesini satın alıyorsanız buna long denir. (Long=al demektir.) Eğer satmak istiyorsanız (temel pariteyi satıp karşı pariteyi alacaksınız) bu durumda temel paritenin düşmesini bekliyorsunuz demektir ve daha düşük bir fiyattan geri alarak pozisyonunuzu kapatacaksınızdır. Bu işleme short pozisyon denir. (Short= sat demektir.) Satış Fiyatı (Bid/Sell) /Alış Fiyatı (Ask/Buy) Tüm forex parite fiyatlandırmaları satış ve alış olmak üzere iki yönlüdür. Satış fiyatı her zaman alış fiyatından düşüktür. Satış fiyatı brokerin sizden alacağı fiyattır, dolayısıyla siz alış fiyatından pariteyi alabilirsiniz. Satış fiyatıyla alış fiyatı arasındaki fark spread olarak bilinir. Eğer New York saatiyle 17:00 itibariyle açık pozisyonunuz varsa, kullandığınız marjine (kaldıraç) ve piyasadaki pozisyonunuza göre, ya faiz ödersiniz ya da faiz alırsınız. Eğer faiz ödemek ya da almak istemiyorsanız o zaman işleminizi New York saatiyle olmadan kapatmalısınız. 14 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.16, Uludağ, Serkan, a.g.e., s.17,

11 3. GLOBAL FOREX PİYASALARI Günümüzde Forex piyasaları, brokerlar aracılığı ile uluslar arası para birimlerinin, devamlı işlem gördüğü piyasalardır. Bu piyasalarda, yabancı para birimleri, sürekli ve eş zamanlı olarak değiş tokuş yapılır. Bu piyasada işlem yapanların yatırımları da, alım satımdan kaynaklanan yükseliş ve düşüşlerle hareket kazanır. Forex piyasasındaki fiyat hareketleri de haberlerden büyük ölçüde etkilenerek değişim gösterir Global Forex Piyasalarının Avantajları 1.Forex piyasalarında kaldıraç sistemi sayesinde hesabınızdaki paranın yüksek katlarına kadar işlem imkânı buluyorsunuz. Günümüzde 1:1 den 1:500 e varan kaldıraç oranları mevcuttur. Kaldıraç oranları hesabınızı açtırdığınız Broker firmaya göre değişkenlik gösterebilir. Yani yatırdığınız miktarın 1 den 500 katı büyüklüğüne kadar işleme girebilirsiniz. Bu rakamın kazancına yada kaybına ortak olacaksınız. Kaldıraç sistemiyle ilgili detaylı bilgi almak için lütfen Forexpark la iletişime geçiniz. 2.Bilindiği üzere borsalarda fiyatlar yükselirken kazanç sağlarsınız. Fiyatlar düşerken yapabileceğiniz en karlı işlem hiçbir şey yapmamaktır! Düşen piyasada sadece beklemeniz gerekir. Fakat Forex piyasalarda işlemler çift yönlüdür. Alışın haricinde açığa satış yapabilirsiniz. Bu sayede çift yönlü yatırım yapabilirsiniz. 3. Yüksek kaldıraç oranlarıyla az sermaye ile dahi işlem yapma yetkisi tanır. Bu sayede yatırım için küçük miktar ayıran yatırımcılar dahi forex piyasasında işlem yapabilir. Düşük kaldıraç oranı ise; yatırımınızda daha az risk alamanızı sağlar. 4. Forex piyasası günlük işlem hacmi 2 trilyon Amerikan Doları olan dünyanın en likit piyasasıdır. Bu nedenle, likiditesi düşük piyasalardaki gibi alıcı ve satıcının olması gerekmiyor; işlemleriniz anında gerçekleşir. 5. Gelişen teknoloji sayesinde işlemlerinizi online olarak ekranınızdan yapabilir; yatırımlarınıza anında yön vermek için aracı kurum veya kişi kullanmak zorunda kalmazsınız. 6. Diğer yatırım piyasalarında işlemleriniz için komisyon ödersiniz. Ancak Forex piyasasında, ekranınızda görünen alış - satış fiyatlarından işlem yaparsınız ve hiçbir komisyon ödemezsiniz. 7. Forex piyasası haftanın 5 günü, günün 24 saati açıktır. Yatırımcılar haftaiçi diledikleri zaman işlem yapabilirler. 8. Dünyanın en büyük piyasası olduğundan çeşitli borsalar gibi manipüle edilememektedir. Paritelerin hareket etmesini sağlayan, açıklanma saatleri ve tarihleri önceden belirlenmiş 16 Uludağ, Serkan, a.g.e., s.19,

12 ekonomik veriler bulunmaktadır. Pariteler gelen bu veriler sonucunda hareket eder. Yatırımcılar da bu verileri takip ederek hareket ederler Global Forex Piyasalarında Yatırımcılar Forex piyasalarının katılımcılarını temel olarak iki gruba ayırabiliriz. - Hedge (riskten korunma amaçlı) katılımcılar, - Spekülatif amaçlı yatırımcılar, Hedge (Riskten Korunma Amaçlı) Katılımcılar: Forex piyaslarının %5 inden daha azını oluştururlar. Fakat gene de hedge, vadeli işlemler ve bunun gibi piyasaların ortaya çıkışındaki temel sebeptir. Bu amaçlı kullananlar genelde yurtdışı bağlantılı çalışan, yabancı para birimleri ile işlem yapan kuruluşlardır. Amaç kur riskini, yani kurda oluşabilecek dalgalanmaları minimize etmektir. Örnek bir olayla konuyu değerlendirmek gerekirse, ticaretle uğraşan bir firma düşünün, bu firma üretici firmadan ticarete konu ürünleri satın aldığında döviz bazında ürün tutarında ödemeyi üretici firmaya gönderecektir. Bu firma satın aldığı ürünü vadeli satarsa ve tahsilat sorunu yaşarsa bu durumda ileriki bir tarihte gelecek olan dövizin değeri bugüne göre çok düşük olabilir. Ticaret yapan firma değeri yüksek olan döviz ile ödeme yaptığından bu durum firmanın para kaybetmesi anlamına gelecektir. İşte Forex bu sorunu ortadan kaldırıyor. Çözüm hedge işlemdir. Bu durumdan korunmanın en güzel yolu, ticaret yapan firmanın da dolar ile borçlanmasıdır. Hedge işleminin temeli, var olan bir kur riskine karşı sizi korumasıdır. Böyle bir durumda ticaret yapan firma borcu oranında Forex piyasalarında açığa satış yapabilir. Müşterilerinden ödemelerini aldığında ise açığa satış işlemini kapatabilir. Bu şekilde kur ne şekilde hareket ederse etsin, ticaret yapan firmanın borcu ve alacağı aynı oranda artıp azalacağından herhangi bir risk taşımayacaktır Spekülatif Amaçlı Katılımcılar: Fiyatlardaki artış ve azalışlar arasındaki farklardan faydalanarak, kazanç elde etme amaçlı olan yatırımcı çeşididir. Piyasanın %95 ten fazlasını spekülatif amaçlı yatırımcılar oluşturur. Amaçları dalgalanmalardan faydalanıp, fiyat farkları arasında kar elde etmektir. Piyasadaki işlem hacminin büyük bölümü de bu yatırımcılar tarafından oluşturulur. Özellikle kaldıraç oranından faydalanarak, yüksek oranlı işlemler gerçekleştirirler. 17 Uludağ, Serkan, Foreks Piyasalar, Printer Ofset Matbaacılık, s.21, 2007, İzmir, 12

13 4.SONUÇ Dünya ekonomisindeki globalleşme süreci, ticari engellerin kaldırılması ve mali piyasaların bütünleşmesi, ülkeler arasında ticaret ve yatırım ilişkilerin yoğunlaşmasına yol açmış ve uluslar arası para sisteminde 1973 yılından sonra dalgalı kur sistemine geçilmesiyle döviz piyasalarında artan oranda istikrarsızlık ve belirsizlikler yaşanmaya başlanmıştır. Piyasadaki riskler nedeniyle türev piyasalar oluşmuştur. Bu şekilde risk alınıp satılan bir meta olarak globalleşmiştir. Forex piyasalarında alınıp satılan ürün çeşitli ülkelerin paralarıdır. (Aynı zamanda altın ve gümüş gibi işlemler de yapılır.) Bu piyasalarda daha çok internet üzerinden işlem yapılmakta, kaldıraç sayesinde büyük tutarlı işlemler yapılmasına olanak sağlanmaktadır. Ancak ülkemizde bu piyasalardaki işlemler daha çok bankalar tarafından yapılmakta, bireysel yatırımcılar açısından aracı kurum yatırımcı ilişkisinde güven unsuru ve risk nedeniyle pek fazla tercih edilen bir yatırım aracı olarak kullanılamamaktadır. Forex piyasalarındaki işlemler, hedge (riskten korunma) ve spekülasyon saikleriyle yapılmaktadır. Ancak yapılan işlemlerin %95 ine yakınının spekülasyon amacıyla olması bu piyasaların riskini artırmaktadır. Ekonominin temel kurallarından olan risk ve getiri/kayıp arasındaki ilişki nedeniyle bu piyasalarda kazanç ve kayıplarda yüksek olmaktadır. Bu nedenlerle küçük yatırımcı grubu için piyasanın işleyişini, temel ve teknik analiz tekniklerini öğrenmeden bu piyasada işlem yapılmamalıdır. 13