Kentsel Yenileme Modelleri ve Yenişehir de Risk Analizi. Yrd. Doç. Dr. Fikret ZORLU Uzm. Servet KARACA Arş. Gör. Uğur DOĞAN

Transkript

1 Kentsel Yenileme Modelleri ve Yenişehir de Risk Analizi Yrd. Doç. Dr. Fikret ZORLU Uzm. Servet KARACA Arş. Gör. Uğur DOĞAN

2 Nüfus Yapısı 2014 Nüfus Bilgileri Mahalle Nüfus Yoğunlukları Mahalle Nüfus Değişimleri ( ) Sıra Mahalle Nüfus (2014) Nüfus (log) Sınıf 1 Güvenevler A 2 Eğriçam A 3 Menteş A 4 Hürriyet A 5 Cumhuriyet A 6 Çiftlikköy A 7 Akkent A 8 Bahçelievler A 9 Barbaros A 10 Aydınlıkevler B 11 Gazi B 12 Pirireis B 13 Batıkent B 14 Limonluk B 15 Fuat Morel B Yıl B 17 Palmiye B 18 İnönü B 19 Dumlupınar C 20 Gökçebelen E Sıra Mahalle Nüfus Yoğunluğu Nüf. Yoğ. Logaritmik Sınıf 1 İnönü 312, , A 2 Gazi 271, , A 3 Palmiye 244, , A 4 Cumhuriyet 244, , A 5 Aydınlıkevler 222, , A 6 Bahçelievler 221, , A 7 Hürriyet 188, , A 8 Pirireis 174, , B 9 Güvenevler 173, , B 10 Barbaros 156, , B 11 Eğriçam 138, , B 12 Akkent 79, , C 13 Dumlupınar 70, , C 14 Limonluk 43, , D 15 Menteş 36, , D 16 Fuat Morel 33, , D 17 Batıkent 30, , E 18 Çiftlikköy 19, , E Yıl 15, , E 20 Gökçebelen 2, , E Sıra Mahalle Nüfus Değişimi (%) Nüfus Değişimi (log) Sınıf 1 Limonluk A 2 Menteş A 3 Fuat Morel A 4 Çiftlikköy B 5 Akkent B Yıl B 7 Hürriyet B 8 Güvenevler B 9 Aydınlıkevler B 10 Barbaros B 11 Eğriçam C 12 Bahçelievler C 13 Gazi C 14 Cumhuriyet C 15 Pirireis C 16 İnönü D 17 Batıkent D 18 Palmiye D 19 Dumlupınar E 20 Gökçebelen E

3 Nüfus Yapısı Nüfus Yoğunluğu Sınıflaması

4 Bina Yaşları Ortalama Bina Yaşları (2000 yılı verileri*) Sıra Mahalle Bina Ort. Yaş Bina Ort. Yaş. (log) Sınıf - Çiftlikköy E* 1 Pirireis A 2 Gökçebelen B 3 İnönü B 4 Eğriçam B 5 Gazi B 6 Hürriyet B 7 Barbaros B 8 Güvenevler B 9 Limonluk B 10 Bahçelievler B 11 Batıkent B 12 Palmiye B 13 Aydınlıkevler B 14 Dumlupınar B 15 Menteş C 16 Cumhuriyet C 17 Fuat Morel D 18 Akkent E Yıl E

5 1990 Öncesi Yapılaşma Oranları (2000 yılı verileri*) sira Mahalle 90Öncesi Yapılaşma 90 Öncesi Yapı (log) Sınıf 1 Pirireis A 2 İnönü A 3 Gazi A 4 Eğriçam A 5 Barbaros A 6 Çiftlikköy B* 7 Güvenevler B 8 Palmiye B 9 Aydınlıkevler B 10 Bahçelievler B 11 Gökçebelen B 12 Hürriyet B 13 Limonluk B 14 Batıkent B 15 Menteş C 16 Dumlupınar C 17 Cumhuriyet D 18 Fuat Morel D 19 Akkent E Yıl E

6 Bina Yaşları Bina Yaşları Sınıflaması 1990 Öncesi Yapılaşma Sınıflaması

7 Bina Yoğunluğu Bina Alanları ve Mahalle Alanları Karşılaştırması Sıra Mahalle Mahalle Top. Alan Bina Toplam Alan Binalaşma Oranı Sınıf 1 İnönü A 2 Palmiye A 3 Gazi B 4 Cumhuriyet B 5 Eğriçam C 6 Bahçelievler C 7 Aydınlıkevler C 8 Pirireis C 9 Barbaros C 10 Hürriyet C 11 Dumlupınar D 12 Güvenevler D 13 Akkent D 14 Batıkent D 15 Menteş D 16 Fuat Morel D Yıl E 18 Limonluk E 19 Gökçebelen E 20 Çiftlikköy E

8 Bina Yoğunluğu Binaların ilçe içerisinde yerleşimleri mekânsal dağılımı

9 TAKS İncelenmesi yılları arasında Ortalama TAKS Değişimleri 2014 yılı Ortalama TAKS Değerleri # Mahalle Kat x Alan Toplam Arsa Alan Bina Sayısı 2014 TAKS 2000 TAKS 2014 TAKS DEĞİŞİM (%) SINIF 1 İnönü A 2 Pirireis A 3 Palmiye A 4 Cumhuriyet B 5 Gazi B 6 Bahçelievler B 7 Aydınlıkevler C 8 Barbaros C 9 Dumlupınar C 10 Hürriyet C 11 Eğriçam D 12 Batıkent D 13 Menteş D 14 Güvenevler D 15 Akkent E Yıl E 17 Limonluk E 18 Fuat Morel E 19 Gökçebelen E # Mahalle Kat x Alan Toplam Arsa Alan Bina Sayısı 2014 TAKS İnönü A 2 Pirireis A 3 Palmiye A 4 Gazi B 5 Cumhuriyet B 6 Bahçelievler C 7 Aydınlıkevler C 8 Barbaros D 9 Eğriçam D 10 Dumlupınar D 11 Hürriyet D 12 Güvenevler D 13 Batıkent E 14 Menteş E 15 Akkent E Yıl E 17 Fuat Morel E 18 Limonluk E 19 Gökçebelen E SINIF

10 TAKS İncelenmesi Bina Yoğunluğu Haritası (Kat yükseklikleri de göz önüne alınmıştır)

11 TAKS İncelenmesi Bina mekânsal dağılımları ve kat yükseklikleri 3D Görseli

12 Jeolojik Birimler Formasyon Jeolojik Yaş Açıklama Sınıf Handere Üst Miyosen - Pliyosen Kumtaşı, Çamurtaşı, Kireçtaşı E Kuzgun Tortoniyen - Messiniyen Kumtaşı, Çamurtaşı, Kireçtaşı E Alüvyon (Kara) Tirreniyen - Holosen Karasal çökeller B Alüvyon (Plaj) Tirreniyen - Holosen Plaj çökelleri A Kaliş Kalabriyen - Tirreniyen Kaliş, Karasal çökel kaya D

13 Jeolojik Birimler Adaların jeolojik birimler üzerinde yerleşimi

14 Analitik Hiyerarşi Süreci Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), Russel ve Taylor taradından yazılan Operations Management kitabındaki tanıma göre, çoklu kriterleri göz önüne alarak karar alternatiflerini sıralaması ve seçim yapılmasıdır. Nicel bir yöntemdir. Bu çalışma için, ada bazında aşağıdaki kriterler ortaya konmuştur. AHP Jeolojik Birim Mahalle Ort. Bina Yaşı 1990 Öncesi Yapılaşma Mahalle Ort. TAKS TAKS Değişim Mahalle Nüfusu Mahalle Nüfus Yoğunluğu Mahalle Nüfus Artış Oranı Kriter Matrisi Oluşturulması Ağırlık Oluşturulması AHP Skorlarının Hesaplanması 1. Grup 2. Grup 3. Grup 4. Grup 5. Grup

15 Formasyon binaortyas oranonce90 nuf2014 nufdegorn nufyog14 taks2014 taksdegis rootproduct priorvector Analitik Hiyerarşi Süreci AHP Matrisi Formasyon binaortyas oranonce nuf nufdegorn nufyog taks taksdegis TOPLAM TOP*PV Lambda max= CI= CR= Rastgele İndisler Tablosu n Rand

16 Analitik Hiyerarşi Süreci Mahallelerin Gruplandırılması Özet Tablosu # Mahalle Nüfus Yoğunluğu Nüfus Değişimi Bina Ort Yaş 90 Öncesi TAKS Değişim TAKS Nüfus Yıl E B E E E E B 2 Akkent C B E E E E A 3 Aydınlıkevler A B B B C C B 4 Bahçelievler A C B B B C A 5 Barbaros B B B A C D A 6 Batıkent E D B B D E B 7 Cumhuriyet A C C D B B A 8 Çiftlikköy E B B B E E B 9 Dumlupınar C E B C C D C 10 Eğriçam B C B A D D A 11 Fuat Morel D A D D E E B 12 Gazi A C B A B B B 13 Gökçebelen E E B B E E E 14 Güvenevler B B B B D D A 15 Hürriyet A B B B C D A 16 İnönü A D B A A A B 17 Limonluk D A B B E E B 18 Menteş D A C C D E A 19 Palmiye A D B B A A B 20 Pirireis B C A A A A B

17 Analitik Hiyerarşi Süreci AHP sonucunda 1. ve 2. dereceden riskli mahallelerin gösterimi

18 Pozcu Sahili Detaylı İncelemesi Pozcu Sahili zemininin jeolojik birimler açısından incelenmesi

19 Pozcu Sahili Detaylı İncelemesi Parsel bazında bina yaşları

20 Pozcu Sahili Detaylı İncelemesi Binaların kat sayıları

21 Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederiz

22

23

24 GMK Bulvarı boyunca uzanan ve Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerini de kapsayan Alüvyon arazi depremsellik açaında büyük risk oluşturmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 24

25 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinin oldukça yaşlı mahalleler (30 yaşından büyük) olduğu görülmektedir yılında olduğumuz göz önüne alındığında lejanttaki yıl sayısına 15 eklemek yerinde olabilir. Ancak 2000 sonrasında yapılan yeni binalarda ortalama yaşı aşağı çekeçektir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 25

26 Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 26

27 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde ortalama parsel büyüklüğü m2 arasında değişmektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 27

28 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde ortalama bina tabanı alan büyüklüğü m2 arasında değişmektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 28

29 Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 29

30 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde ortalama bina kat sayısı 4 ile 6 arasında değişmektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 30

31 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde ortalama emsal değeri 2.5 ile 3.6 arasında değişmektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 31

32 2000 bina sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde bina malzemesi tuğla ve iskelet olan (görece en nitelikli) bina oranı %75 in üzerindedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 32

33 2000 nüfus sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde 100 m2de yaşayan kişi sayısı 2 ve üzerindedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 33

34 2000 nüfus sayımı verilerine göre GMK Bulvarının güneyinde yer alan Pirireis, Palmiye, Gazi ve İnönü Mahallelerinde 100 m2de yaşayan kişi sayısı 2 ve üzerindedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 34

35 300, , , , , , , ,000 akdeniz mezitli toroslar yenişehir 140, , , akdeniz 283, , , mezitli 122, , , toroslar 267, , , yenişehir 182, , , arasında en büyük nüfus artış hızı mezitli ve yenişehirde gözlenirken, akdeniz ilçesinin nüfus kaybettiği görülmektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 35

36 merkez/mersin merkez/mersin döneminde ortalama olarak Mersin il genelinde üretilen toplam daire sayısının %48 i Mersin il merkezinde üretilmiştir. Bu oran 2014 tarihinde %67 ye yükselmiştir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 36

37 akdeniz/merkez toroslar/merkez yenişehir/merkez mezitli/merkez döneminde ortalama olarak; Mersin il merkezinde üretilen toplam daire sayısının %5,7 si Akdeniz İlçesinde, %18,3 ü Toroslar ilçesinde, %37,2 si Mezitli İlçesinde ve %38,8 i Yenişehir İlçesinde üretilmiştir. Diğer bir deyişle Mersin il merkezinde üretilen toplam daire sayısının ¾ ü Yenişehir ve Mezitli İlçelerinde eşit oranlarda üretilmiştir döneminde Akdeniz ilçesi %1,3 nüfus kaybederken, toplam dairre sayısının %4,3 ünün Akdeniz İlçesinde; aynı dönemde Toroslar ilçesinin nüfusu %3.8 artarken toplam daire sayısının %12,2 sinin Toroslar ilçesinde yapılıyor olması kendi içinde bir dönüşüm olduğunu göstermektedir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 37

38 ilçe mahalle artış oranı % yenişehir Çiftlikköy Mah. 13,742 5, yenişehir Fuatmorel Mah. 6,859 3, yenişehir Limonluk Mah. 7,894 3, yenişehir 50. Yıl Mah. 6,803 4, yenişehir Menteş Mah. 16,063 10, yenişehir Batıkent Mah. 8,092 6, yenişehir Akkent Mah. 12,684 9, yenişehir Deniz Mah. 2,302 1, yenişehir Güvenevler Mah. 18,641 15, yenişehir Kocavilayet Mah. 2,444 2, yenişehir Hürriyet Mah. 16,192 13, yenişehir Afetevler Mah. 4,502 3, yenişehir Eğriçam Mah. 17,042 14, yenişehir Aydınlıkevler Mah. 10,320 9, yenişehir Bahçelievler Mah. 13,607 12, yenişehir Gazi Mah. 9,292 8, yenişehir Barbaros Mah. 11,546 10, yenişehir Palmiye Mah. 6,763 6, yenişehir Pirireis Mah.) 9,362 9, yenişehir Cumhuriyet Mah. 16,276 16, yenişehir İnönü Mah. 6,582 6, yenişehir Dumlupınar Mah. 2,229 2, yenişehir Gökçebelen Mah TOPLAM 219, , döneminde Yenişehir İlçesinin mahalle nüfusları incelendiğinde GMK bulvarının güneyinde bulunan mahallelerinin görece durağan bir nüfus yapısına sahip olduğu söylenebilir. Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 38

39 Kentsel dönüşümü kolaylaştıran unsurlar Kentsel dönüşümü zorlaştıran unsurlar Toprak yapısı ve bina yaşı değerlendirildiğinde GMK bulvarı güneyinin yüksek risk oluşturması, GMK güneyinde yer alan mahallelerde nüfus hareketlerinin durağanlaşmış olması, Yapılaşma yoğunluğunun fazla olması, Yapı malzemesinin nitelikli malzeme olması, Yenişehir ve Mezitli ilçelerinde ciddi boyutta konut üretiminin devam ediyor olması, Toroslar ve Akdeniz ilçelerinde kendi içinde bir kentsel dönüşüm yaşanmaya başlanmış olması, Yrd. Doç. Dr. Ali Cenap YOLOĞLU 39

40

41

42 "Yenişehir İlçesi (Mersin) için Jeoteknik Mikrobölgelendirme çalışması" Öğr. Gör. Serkan EKİNGEN

43 Mikrobölgelendirme Nedir? Mikrobölgeleme; deprem hasarlarını azaltmak için arazinin düzenli kullanımını amaçlayan bir işlemdir. Diğer bir ifade ile; Arazilerin bir plan içerisinde düzenli olarak kullanılması amacıyla; ayrıntılı jeolojik, sismolojik (jeofizik) ve jeoteknik haritalar oluşturulması sürecidir. Mikrobölgeleme; depremden dolayı oluşabilecek hasarı en aza indirgeyebilecek doğru plan ve politikaların uygulanması için riskli bölgelerin küçük parçalara bölünerek araştırılması olarak tanımlanır

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56 Pik yatay yer ivmesi (cm 2 /s) Ceyhan Mersin Karataş Hatay İskenderun İslahiye Kahramanmaraş Elbistan Gölbaşı Bu depremde çoğunlukla Ceyhan Nehri boyunca yerleşmiş olan köylerde ki 145 kişinin ölümüne, kişinin yaralanmasına ve binlerce kişinin evsiz kalmasına yol açtı.ceyhan ilçesinde kayıpların ve hasarın çoğu binaların mühendislik yetersizliğinden kaynaklandı. Toplam ekonomik kayıp tahminen 1 milyar $ dır. Depremde Adana'da 128, Osmaniye'de 7, Mersin'de 4, Hatay'da 5 kişi hayatını kaybetti.

57

58 Mersin ve yakın bölgesinin etkilendiği tarihsel depremler ( Tarih Enlem Boylam Şiddet Yer MÖ 69 36º25 36º10 IX Antakya, Suriye MÖ 26 37º85 27º85 IX Baf-Kıbrıs º25 36º10 IX Antakya º25 36º10 X Antakya º25 36º10 IX Antakya,Beyrut,Kıbrıs º25 36º10 IX Antakya ve Kuzey Suriye º25 36º10 IX Antakya, Samandağ º25 36º10 IX Antakya, Samandağ º25 36º10 IX Antakya º25 36º10 IX Antakya-( ölü) º25 36º10 IX Antakya, Lazkiye º25 36º10 IX Antakya º50 35º50 IX Ceyhan, Antakya, Kahramanmaraş (Tsunami) º35 35º80 IX Kozan,Ceyhan-( ölü) º20 36º40 X Antakya,İskenderun-( ölü, Tsunami) º25 36º10 IX Antakya,Samandağ (1800 ölü)

59 Tekirdağ-Yeşilköy fayı Adalar fayı Ganos-Tekirdağ segmentinin Tüm Marmara faylarının

60 DEPREM SIRASINDA ZEMİN-YAPI ETKİLEŞİMİ Yapıların hasarlı duruma gelme sebeplerine bakıldığında karşımıza başlıca iki neden çıkmaktadır; 1. Taşıyıcı sisteminden kaynaklanan sorunlar(yetersiz malzeme, imalat hatası vs.) 2. Zemininden kaynaklanan sorunlar Sıvılaşma ve beraberinde taşıma gücü kaybı, Killi zeminlerde depremin sebep olduğu yoğrulma ile taşıma gücü kaybı, Temel derinliğinin yetersizliğinden kaynaklanan zemin taşıma gücü problemleri Temel derinliğinin yetersizliğinden kaynaklanan yatay yer değiştirmeler, Yüksek yapı narinliği ile birlikte yetersiz temel derinliği ve beraberinde taşıma gücü kaybı

61 SONUÇ 1. Yenişehir (Mersin) 3. derece deprem bölgesinde olmasına karşın yerel zemin koşullarından dolayı şiddeti fazlaca yaşayan bir konumdadır. 2. Bölgeyi etkilemesi beklenen faylardaki sismik boşlukların belirlenip, tasarım deprem modellemesi yapılması gerekmektedir. 3. Zemin-Deprem ilişkisi altında, deprem dalgalarının sönümlenme ve yükseltgenme hesaplarıyla bölgenin eşşiddet haritası (Risk Senaryosu) oluşturulması gerekmektedir.

62 4. Sıvılaşma riski taşıyan alanlardaki inşaatlarda, bu amaca yönelik zemin iyileştirme projesi yapılması ve uygulanması zorunluluğu getirilmelidir. Bu kapsamda; 1. Temellerin sıvılaşma derinliğinin altına indirilmesi veya bina yükünün daha derine aktarılması (fore kazık vs..) 2. Temel derinliğinin yüksek olması 3. Tekil temel kullanılmaması 4. Yapının ağırlık merkezinin yere yakın olması veye yüksek narin yapılaşmadan uzak durulması.

63 KENTLEŞME SÜRECİNDE JEOLOJİK KÖKENLİ RİSKLER Yrd. Doç. Dr. Hidayet TAĞA ME.Ü. Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Çiftlikköy/MERSİN

64 KENTLEŞME, kent planlaması, şehircilik olarak da tanımlanan, insanların içinde yaşadığı yapay fiziksel çevrenin biçimsel ya da işlevsel amaçlarla düzenlenmesi ve bu amaç doğrultusunda yapılan tasarım, kaynak sağlama, donatım, altyapı ve yapım çalışmalarının örgütlenmesidir. Kent planlaması yalnızca bir yerleşmeyi oluşturan öğelerin uyumlu düzenlenmesini değil, orada yaşayanların toplumsal ve ekonomik gereksinimlerini karşılayacak gelişmeyi de konu alır. Kent planlaması bir yönetim işlevi, bir toplumsal eylem ya da teknik bir uğraş alanı olarak inter-disipliner bir çalışmayı zorunlu kılmaktadır.

65 Yürürlükteki Mevzuata Göre Planlama Kademeleri ve Planlama Yetkileri Planlamada yerbilimsel verilerin kullanımı göre değerlendirilmektedir. 3

66

67 Plan Kademeleri Yerbilimsel Veri İlişkileri

68 DOĞA OLAYI ve AFET Büyük oranda veya tamamen insanların kontrolü dışında gerçekleşen, Mal ve can kaybına neden olan/olabilecek olan Tehlikeli ve genellikle büyük çaplı doğa olayları afet olarak adlandırılır. Afetin ilk özelliği doğal olması, İkincisi can ve mal kaybına neden olması Çok kısa zamanda meydana gelmesi ve son olarak da başladıktan sonra engellenememesidir. Bazı afetlerin yeryüzünün nerelerinde daha çok olduğu bilinmektedir. Örneğin deprem, heyelan, çığ, sel, donma gibi bazı afetlerin sonuçları depremde olduğu gibi doğrudan ve hemen ortaya çıkar. Ama kuraklıkta olduğu gibi bazılarının sonuçları ise uzun bir zaman sonra ve dolaylı olarak görülür

69 Türkiye jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ve meteorolojik özellikleri nedeniyle başta depremler olmak üzere heyelan, sel, kaya düşmesi, çığ ve karstik çöküntü gibi doğal afetlerle sıkça karşılaşan ülkelerin başında gelmekte ve afetler nedeniyle uğranılan can ve mal kayıpları ile ekonomik kayıplar açısından OECD ülkeleri arasında en ön sırada bulunmaktadır

70 (Gökçe ve diğ., 2008)

71

72

73

74

75

76 Kil Silt Kum 14 Çakıl

77

78

79

80

81

82 RİSK KAVRAMI Amaç ve hedeflerin gerçekleşmesini olumsuz etkileyebileceği değerlendirilen olay ve durumlar olarak tanımlanabilir. Riskin sözlük anlamı «bir zarar, kayıp ve bunun gibi durumlara yol açabilecek bir olayın ortaya çıkma ihtimali; zarara uğrama tehlikesidir. Eğer bir olay sadece tek bir şekilde sonuçlanırsa çeşitlilik ve risk sıfırdır. Eğer birçok sonuç ortaya çıkabilecek ise riskten söz edilir ve çeşitlilik arttıkça riskte artar.

83 İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER