T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ

Transkript

1 DÖNEM : 18 CİLT : 50 YASAMA YILI : 4 T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ B S S 29 uncu Birleşim Salı İÇİNDEKİLER I. GEÇEN TUTANAK ÖZETİ II. GELEN KÂĞITLAR III. YOKLAMA IV. BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI A) TEZKERELER VE ÖNERGELER 1. ttalya ve Çin Halk Cumhuriyetine gidecek olan Devlet Bakanı Kanaran înan'ıri dönüşüne kadar Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı M. Vehbi Dinçerler'in vekillik etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/1439) 2. isviçre'ye gidecek olan Devlet Bakanı Recep Ercüment Konukman'ın dönüşüne kadar Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'ın vekillik etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/1440) 3. Batman, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Şırnak, /Tunceli ve Van illerinde, devam etmekte olan olağanüstü halin, günü saat 17.00'den geçerli olmak üzere dört ay süre ile uzatılmasına ilişkin Başbakanlık tezkeresi (3/1432) Sayfa , , : :477

2 T.B.M.M. B : O : 1 Sayfa S) GENSORU, GENEL GÖRÜŞME, MECLİS SORUŞTURMASI VE MECLİS ARAŞTIRMASI ÖNERGELERİ Hatay Milletvekili Ali Uyar ve 14 arkadaşının, körfez krizinin ülkemize ve halkımıza verdiği ekonomik zararların boyutlarını ve telafi yollarını tespit etmek amacıyla Meclis Araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/122) 451: Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Uncu ve 11 arkadaşının, Türk turizminin körfez krizi nedeniyle uğratıldığı ve uğrayacağı zararları asgariye indirebilmek için alınması gereken önlemleri ve turizm sektöründeki sorunların çözüm yollarını tespit etmek amacıyla Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/123) 452:454 V. KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay Başkanlığının 1989 Malî Yılı Kesinhesabına ilişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu Raporu (5/53) (S. Sayısı : 453) Bingöl Milletvekili İlhami Binici'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/455) (S. Sayısı : 471) 448: Bingöl Milletvekili İlhamı Binici'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/541) (S. Sayısı : 472) Bingöl Milletvekili İlhami Binici'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/420) (S. Sayısı : 473) 449: Balıkesir Milletvekili t. önder Kırlı'nın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/538) (S. Sayısı : 474) Bilecik Milletvekili Mehmet Seven'in Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/558) (S. Sayısı : 475) 450:451 VI. GENSORU, GENEL GÖRÜŞME, MECLİS SORUŞTURMASI VE MECLİS ARAŞTIRMASI 477 A) ÖNGÖRÜŞMELER İzmir Milletvekili Ahmet Ersin ve 24 arkadaşının, Sayın Turgut özal'ın Başbakanlığı döneminde; kendisinin ve bazı yakınlarının edindikleri mal varlıklarıyla ilgili iddiaların gerçeklik derecesini tespit etmek amacıyla Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/89) 477:

3 T.B.M.M. B : O : 1 Sayfa VII. USUL HAKKINDA GÖRÜŞMELER /89 Esas Numaralı Meclis araştırması önergesinin öngörüşmelerinin, Anayasa hükümleri muvacehesinde yapılmasına mahal ve imkân bulunup bulunmadığına ilişkin usul görüşmeleri 478:492 VIII. SORULAR VE CEVAPLAR 492 A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI tzmir Milletvekili Ahmet Ersin'in, bir milletvekilinin Bornova - Atatürk Mahallesindeki konutunda kurulu olan çanak antenin mühürlenmesinin nedenine ilişkin Başbakandan sorusu ve içişleri Bakanı Abdülkadir Aksu'nun yazılı cevabı (7/1538) 492: Balıkesir Milletvekili t. önder Kırlı'mn, Ankara Milletvekili ve Millî Savunma eski Bakanı Ercan Vuralhan'ın, Dışişleri Bakanlığındaki göreviyle ilgili yolsuzluk iddialarına karşı korunduğu ve soruşturmasına katılan diplomatların cezalandırıldığı iddiasına ilişkin Başbakandan sorusu ve Dışişleri Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin'in yazılı cevabı (7/1549) 494: Adana Milletvekili M. Selahattin Kılıç'ın, Ankara'da satılan vasıflı kömür için uygulanan sübvansiyonun, hava kirliliği bulunan diğer illerde de uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin Başbakandan sorusu ve Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Fahrettin Kurt'un yazılı cevabı (7/1567) 495: Kars Milletvekili Mahmut Alınak'ın, Aydın E tipi cezaevindeki tutukluların beslenme sorununa ve açlık grevi devam eden cezaevlerine ilişkin sorusu ve Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu'nun yazılı cevabı (7/1601) 497: Hatay Milletvekili Ali Uyar'ın, Yeni Çeltek maden ocaklarında meydana gelen facianın nedenlerine ilişkin Başbakandan sorusu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tmren Aykut'un yazılı cevabı (7/1605) - 498:

4 T.B.M.M. B : O : 1 I. GEÇEN TUTANAK ÖZETl TBMM Genel Kurulu saat 15.00'te açılarak üç oturum yaptı. Nevşehir Milletvekili Cemal Seymen, Bağ - Kur sigortalılarının reçete bedellerinin geç ödenmesi ve bu sebeple eczanelerin direniş eylemlerine, tzmir Milletvekili Halil Çulhaoğlu, Bursa tli Karacabey İlçesi Kaymakamının tutum ve davranışlarına, tlişkin gündem dışı birer konuşma yaptılar. tstanbul Milletvekili M. Ali Eren'in, tnsan Hakları Derneği genel kurulundan sonra üç yurttaşın gözaltına alınmalarına ilişkin gündem dışı konuşmasına Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu cevap verdi. 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine, Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesine, 818 sayılı Borçlar Kanununun 83 üncü Maddesine Bir Fıkra Eklenmesine, 3095 sayılı Kanunî Faiz ve Temerrüt Faizine tlişkin Kanuna Bir Madde Eklenmesine, 2644 sayılı Tapu Kanununun Bir Maddesinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporunun (1/644) (S. Sayısı: 398) görüşmeleri, Komisyon ve Hükümet yetkilileri Genel Kurulda hazır bulunmadıklarından ertelendi sayılı Yükseköğretim Kanununun 60 inci Maddesinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna İki Geçici Madde Eklenmesi Hakkında Kanun (1/672, 3/1114) (S. Sayısı : 411) ile, tarih ve 832 sayılı Sayıştay Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bu Kanuna Bir Ek Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifinin (2/389) (S. Sayısı : 451) Yapılan görüşmelerden sonra, kabul edildikleri ve kanunlaştıkları açıklandı. 6 Kasım 1990 Salı günü saat 15.00'te toplanmak üzere birleşime 18.25'te son verildi. Başkan Başkanvekili Aytekin Kötü Kâtip Üye Çanakkale Mümin Kahraman Kâtip Üye Edirne ismail Üğdül II. GELEN KÂĞITLAR Cuma Tasarılar 1. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sınaî ve Teknik İşbirliği Anlaşmasının Onaylaşmasımn Uygun Bulunduğuna Dair, Kanun Tasarısı (1/754) (Sanayi ve Teknoloji ve Ticaret ve Dışişleri komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : ) _ 442 _-

5 T.B.M.M. B : O : 1 2. Türkiye Cumhuriyeti ile İtalya Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı (1/755) (Dışişleri ve Plan ve Bütçe komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : ) TeklıJ 1. İzmir Milletvekili Akın Gönen'in, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılması ve İki Ek Geçici Madde Eklenmesi ve 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Kanununda Değişiklik Yapılması ve İki Ek Geçici Madde Eklenmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/425) (Plan ve Bütçe Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Sözlü Soru Önergeleri 1. Samsun Milletvekili Cemal Alişan'ın, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Aile Bütünlüğünün Korunması Dairesi eski Başkanına ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/988) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2. Samsun Milletvekili Cemal Alişan'ın, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürü için tanzim ve tefriş edildiği iddia edilen makam odalarına ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/989) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 3. Samsun Milletvekili Cemal Alişan'ın, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu için gerekli mobilya ve büro eşyasının Devlet Malzeme Ofisinden satın alınmamasının nedenine ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/990) (Başkanlığa geliş tarihi: ) 4. Samsun Milletvekili Cemal Alişan'ın, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünce açıldığı iddia edilen eşofman ihalesine ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/991) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Yazdı Soru Önergeleri 1. Kocaeli Milletvekili Alaettin Kurt'un, Türkiye Taşkömürü Kurumu ile ilgili iddialara ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/1631) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2. İzmir Milletvekili K. Kemal Anadol'un, Zonguldak - Çatalağzı'nda kurulan termik santralın atık sularının Karadeniz'e verdiği zararın önlenmesi için ne gibi önlemler alındığına ilişkin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanından yazılı soru önergesi (7/1632) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 3. Edirne Milletvekili Erdal Kalkan'ın, Sümerbahk Holding A.Ş.'nin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki faaliyetleriyle ilgili iddialara ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/1633) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 4. Malatya Milletvekili Mehmet Bülent Çaparoğlu'nun, 3628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (g) bendinde yazılı olanların mal bildiriminde bulunup bulunmadıklarına ilişkin İçişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/1634) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 5. Aydın Milletvekili Hilmi Ziya Postacı'nın, Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünce satın alındığı iddia edien helikopterlere ilişkin Başbakandan yazılı soruönergesi (7/1635) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 6. İçel Milletvekili M. Istemihan Talay'ın, Tarsus'daki Kleopatra Kapısının restorasyonuna ve yıkılan Roma Kapısının yeniden yapılıp yapılmayacağına ilişkin Kültür Bakanından yazılı soru önergesi (7/1636) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 443

6 T.B.M.M. B : O : 1 7. tçel Milletvekili Etem Cankurtaranın, 34İ7 sayılı Kanun gereğince "Tasurrufu Teşvik Hesabı "nda toplanan paralara ilişkin Maliye ve Gümrük Bakanından yazılı soru önergesi (7/1637) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Pazartesi Teklifler 1. Kütahya Milletvekili Mehmet Korkmaz'ın, Tarihli ve 5442 Sayılı ti İdaresi Kanununun 27 nci Maddesinin Birinci Fıkrasının Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/426) (tçişleri Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2.. Adana Milletvekili Yılmaz Hocaoğlu'hun Tarih ve 2809 Sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanunun 18 inci Maddesinin (H) ve (I) Bendinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/427) (Millî Eğitim ve Plan ve Bütçe komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Raporlar 1. Avrupa Yerel Yönetimler özerklik Şartt'nın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve tçişleri ve Dışişleri komisyonları raporları (1/690) (S. Sayısı: 477) (Dağıtma tarihi : ) (GÜNDEME) 2. Malatya Milletvekili Galip DemirePin, Bankalar ve Sigorta Şirketleri ile özel Finans Kuruluşlarının Vakıf Eski Eserlerinin Onarım ve Restorasyon Giderlerine İştiraki Hakkında Kanun Teklifi ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (2/392) (S. Sayısı: 478) (Dağıtma tarihi: ) (GÜNDEME) 3. Devlet Memurları Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/747) (S. Sayısı: 482) (Dağıtma tarihi: ) (GÜNDEME) Sözlü Soru Önergeleri 1. Çorum Milletvekili Rıza Hıman'ın, Devlet alacaklarına uygulanan faiz oranına ve personel alımı için yapılan sınavlarla ilgili suiistimal iddialarına ilişkin Maliye ve Gümrük Bakanından sözlü soru önergesi (6/996) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2. Çorum Milletvekili Rıza Hıman'ın, Çorum'daki sanayi kuruluşlarınca kirletilen Derinçay'ın neden olduğu çevre sorunlarına ilişkin Devlet Bakanından sözlü soru önergesi (6/997) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Yazdı Soru Önergeleri 1. Zonguldak Milletvekili Güneş Müftüoğlu'nun, 1990 yılının ilk altı ayında özel ve kamu sektörü işyerlerinden çıkarılan işçilerin sayısına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/1638) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 444

7 T.B.M.M. B : :1 2. Zonguldak Milletvekili Güneş Müftüoğlu'nun, 1989 yılında özel ve kamu sektörü işyerlerinden çıkarılan işçilerin sayısına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/1639) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 3. Zonguldak Milletvekili Güneş Müftüoğlu'nun, 1990 yılının ilk altı ayında kapanan işyerlerinin sayısına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/1640) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 4. Zonguladak Milletvekili Güneş Müftüoğlu'nun, 1989 yılında kapanan işyerlerinin sayısına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/1641) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Meclis Araştırması Önergeleri 1. Hatay Milletvekili Ali Uyar ve 14 arkadaşının, körfez krizinin ülkemize ve halkımıza verdiği ekonomik zararlann boyutlarını ve telafi yollarını tespit etmek amacıyla Anayasanın 98 inci, içtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir Meclis Araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/122) 2. Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Uncu ve 11 arkadaşının, Türk turizminin körfez krizi nedeniyle uğratıldığı ve uğrayacağı zararları asgariye indirebilmek için alınması gereken önlemleri ve turizm sektöründeki sorunların çözüm yollarını tespit etmek amacıyla Anayasanın 98 inci, içtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/123) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Salı Tezkereler 1. Bursa Milletvekili Fehmi Işıklar, Malatya Milletvekili ibrahim Aksoy, Diyarbakır Milletvekili Salih Sümer, istanbul Milletvekilleri Abdullah Baştürk, Kenan Sönmez, Mehmet Ali Eren ve ismail Hakkı önal, Ankara Milletvekili Arif Sağ, Adana Milletvekili Cüneyt Canver, Mardin Milletvekilleri Adnan Ekmen ve Ahmet Türk'ün Yasama Dokunulmazlıklarının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi (3/1433) (Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2. Bursa Milletvekili Fehmi Işıklar, Malatya Milletvekili ibrahim Aksoy, Diyarbakır Milletvekili Salih Sümer, istanbul Milletvekilleri Abdullah Baştürk, Kenan Sönmez, Mehmet Ali Eren ve ismail Hakkı önal, Ankara Milletvekili Arif Sağ, Adana Milletvekili Cüneyt Canver, Mardin MiIIevekilleri Adnan Ekmen ve Ahmet Türk'ün Yasama Dokunulmazlıklarının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi (3/1434) (Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : ) Rapor 1. Türkiye Kızılay Derneği, Türk Hava Kurumu ve Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumunun Bazı Vergilerden, Bütün Harç ve Resimlerden Muaf Tutulmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ile istanbul Milletvekili M. Necat Eldem'in, Türkiye Kızılay Derneği, Türk Hava Kurumu ve Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumunun Bazı Vergilerden, Bütün Harç ve Resimlerden Muaf Tutulmasına Dair Kanunun Adı ile 1 inci ve 3 üncü Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/725, 2/270) (S. Sayısı : 481) (Dağıtma tarihi : ) (GÜNDEME) 445

8 T.B.M.M. B : :1 Yazılı Soru Önergeleri 1. tzmir Milletvekili Halil Çulhaoğlu'nun, İstanbul Atatürk Fen Lisesi ile ilgili iddialara ilişkin Millî Eğitim Bakanından yazılı soru önergesi (7/1642) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 2. Ankara Milletvekili Tevfik Koçak'in, Siirt Cezaevinde tecavüze uğrayan bir vatandaşın ölümüyle ilgili olarak soruşturma açılıp açılmadığına ilişkin Adalet Bakanından yazılı soru önergesi (7/1643) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 3. Ankara Milletvekili Tevfik Koçak'ın, Siirt Cezaevinde tecavüze uğrayan bir vatandaşın ilgisizlik nedeniyle öldüğü iddiasına ve olayın sorumlularına ilişkin Sağlık Bakanından yazılı soru önergesi (7/1644) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 4. Malatya Milletvekili ibrahim Aksoy'un, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/1645) (Başkanlığa geliş tarihi : ) 446

9 T.B.M.M. B : O : 1 BİRİNCİ OTURUM Açılma Saati : BAŞKAN : Başkanvekili Yılmaz Hocaoğlu KÂTİP ÜYELER ; M. Ertuğrul Ünlü (Bursa), Ertugrul özdemlr (Ordu) ' BAŞKAN Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 uncu Birleşimini açıyorum. III. YOKLAMA BAŞKAN Ad okunmak suretiyle yoklama yapılacaktır. (Yoklama yapıldı) BAŞKAN Toplantı yetersayısı vardır, görüşmelere başlıyoruz. Gündemin yoğunluğu nedeniyle, bugün gündem dışı söz vermiyorum. Gündeme geçiyoruz. IV. BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI A) TEZKERELER VE ÖNERGELER 1. İtalya ve Çin Halk Cumhuriyetine gidecek olan Devlet Bakanı Kâmran înan'tn dönüs kadar Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı M. Vehbi Dinçerler'in vekülik etmesinin uygun görül ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/1439) BAŞKAN Gündemin "Sunuşlar" bölümünde, Cumhurbaşkanlığının iki tezkeresi vardır, okutup bilgilerinize sunacağım : Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Görüşmelerde bulunmak üzere, 4-24 Kasım 1990 tarihleri arasında İtalya ve Çin Halk Cumhuriyetine gidecek olan Devlet Bakanı Kâmran tnan'ın dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı M. Vehbi Dinçerler'in vekillik etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun görülmüş olduğunu bilgilerinize sunarım. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Turgut özal Cumhurbaşkanı 2. isviçre'ye gidecek olan Devlet Bakanı Recep Ercüment Konukman'ın dönüşüne kadar D Bakanlığına, Devlet Bakam Mustafa Rüştü Taşar 'tn vekülik etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin hurbaşkanlığı tezkeresi (3/1440) BAŞKAN Diğer tezkereyi okutuyorum : Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına İkinci Dünya İklim Konferansına katılmak üzere, 5-10 Kasım 1990 tarihleri arasında İsviçre'ye gidecek olan Devlet Bakanı Ercüment Konukman'ın dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığına, 447

10 T.B.M.M. B : O : 1 Devlet Bakanı Mustafa Taşar'ın vekillik etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun görülmüş olduğunu bilgilerinize sunarım. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Turgut Özal Cumhurbaşkanı V. KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER 1. Türkiye Büyük Millet Medisi ve Saytstas Başkanlığının 1989 Malî Yılı Kesinhesabına il kin Türkiye Büyük Millet Medisi Hesaplarını inceleme Komisyonunu Raporu (5/53) (S. Sayısı: 45 BAŞKAN Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay Başkanlığının 1989 Malî Yılı Kesinhesabına ilişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplanın İnceleme Komisyonunun 453 Sıra Sayılı Raporu vardır; okutup, bilgilerinize sunacağım. Yüksek Başkanlığa Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay Başkanlığı 1989 Malt Yılı Kesinhesaplarını ihtiva eden bu cetvellerin içindekiler incelenerek kayıt defterlerine uygun olduğu anlaşılmış olup, İçtüzüğümüzün 156 ncı maddesi gereğince Genel Kurula arz edilmek üzere, Yüksek Başkanlığa sunulur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Komisyon Başkanı Talât Zengin Malatya ve Komisyon üyeleri 2. Bingöl Milletvekili Ilhami Binici'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakk Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon (3/455) (S. Sayısı : 471) (2) BAŞKAN Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyonun beş adet raporu vardır. Sırasıyla okunmak suretiyle bilgilerinize sunulacak olan bu raporlara, İçtüzüğün 110 uncu maddesine göre 10 gün içinde tiraz edilmediği takdirde kesinleşmiş olacaktır. Buyurun. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Başkanlığınızca tarihinde Komisyonumuza gönderilen, Bingöl Milletvekili Ilhami Binici'nin yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında, Başbakanlık Tezkeresi, kendisi de hazır bulunduğu halde, İçtüzüğün 110 uncu maddesine göre Karma Komisyonun tarihli toplantısında incelenmiştir. Hazırlık Komisyonu, özel belgede sahtecilik ve memuriyet görevini kötüye kullanmak suçlan isnat edilen Bingöl Milletvekili Ilhami Binici hakkında yasama dokunulmazlığının kaldırılmasının uygun olacağına karar vermiştir. (1) 453 S. Sayılı Basmayazı tutanağa eklidir. (2) 471 S. Sayılı Basmayazı tutanağa eklidir. 448

11 T.B.M.M. B : O : 1 Karma Komisyon, İçtüzüğün İH inci maddesine göre Bingöl Milletvekili tlhami Binicinin savunmasını da dinlemiş ve hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığına saygı ile arz olunur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Başkan Kâmil T. Coşkunoğlu Ankara ve Komisyon Üyeleri 3. Bingöl Milletvekili Ilhami Binici'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakk Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon ru (3/541) (S. Sayısı : 472) (1) BAŞKAN Diğer raporu okutuyorum : Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Başkanlığınızca tarihinde Komisyonumuza gönderilen Bingöl Milletvekili tlhami Binici'nin yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık Tezkeresi, kendisi de hazır bulunduğu halde, İçtüzüğün 110 uncu maddesine göre Karma Komisyonun tarihli toplantısında incelenmiştir. Hazırlık Komisyonu, ihaleye fesat karıştırmak suçu isnat edilen Bingöl Milletvekili tlhami Binici hakkında yasama dokunulmazlığının kaldırılmasının uygun olacağına karar vermiştir. Karma Komisyon, içtüzüğün 111 inci maddesine göre Bingöl Milletvekili tlhami Binici' nin savunmasını da dinlemiş ve hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Başkan Kâmil T. Coşkunoğlu Ankara ve Komisyon üyeleri 4, Bingöl Milletvekili Ilhami Binici'nin Hasama Dokunulmazlığmın Kaldırılması Hakk Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurul Karma Komisyon (3/420) (S. Sayısı : 473) (2) BAŞKAN Diğer raporu okutuyorum : Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Başkanlığınızca tarihinde Komisyonumuza gönderilen, Bingöl Milletvekili tlhami Binici'nin yasama doknulmazlığımn kaldırılması hakkında Başbakanlık Tezkeresi, kendisi de hazır bulunduğu halde, içtüzüğün 110 uncu maddesine göre Karma Komisyonun tarihli toplantısında incelenmiştir. (1) 472 S. Sayılı Basmayazı tutanağa eklidir. (2) 473 S. Sayılı Basmayazı tutanağa eklidir. 449

12 T.B.M.M. B : O : 1 Hazırlık Komisyonu, zimmet suçu isnat edilen Bingöl Milletvekili tlhami Binici hakkında yasama dokunulmazlığının kaldırılmasının uygun olacağına karar vermiştir. Karma Komisyon, İçtüzüğün 111 inci maddesine göre Bingöl Milletvekili tlhami Binici'- nin savunmasını da dinlemiş ve hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Raporumuz Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Başkan Kâmil T. Coşkunoğlu Ankara ve Komisyon üyeleri 5. Balıkesir Milletvekili İ. Önder Kırh'nm Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hak da Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komi poru (3/538) (S. Sayısı : 474) (1) BAŞKAN Diğer raporu okutuyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Başkanlığınızca tarihinde Komisyonumuza gönderilen, Balıkesir Milletvekili önder Kırlı'nın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Hazırlık Komisyonu, tçtuğüzün 110 uncu maddesine göre Karma Komisyonun tarihli toplantısında incelenmiştir. Hazırlık Komisyonu, hakkında evrakta sahtekarlık suçu isnat edilen Balıkesir Milletvekili önder Kırlı'nın yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek bulunmadığına ve hakkındaki kovuşturmanın üyelik sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Karma Komisyonumuz, Hazırlık Komisyonunun bu raporunu benimseyerek, isnat edilen fiilin niteliğine göre Balıkesir Milletvekili önder Kırlı hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerinize arz edilmek üzere, Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Başkan Kâmil T. Coşkunoğlu Ankara ve Komisyon üyeleri 6. Bilecik Milletvekili Mehmet Seven'in Yısama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakk Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyo ru (3/558) (S. Sayısı : 475) (2) BAŞKAN Diğer raporu okutuyorum : (1) 474 S. Saydı Basmayazı tutunağa eklidir. (2) 475 S. Saydı Basmayazı tutanağa eklidir. 450

13 T.B.M.M. B : O : 1 Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına -* Başkanlığınızca tarihinde Komisyonumuza gönderilen, Bilecik Milletvekili Mehmet Seven'in yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Hazırlık Komisyonu Raporu, içtüzüğün 110 uncu maddesine göre Karma Komisyonun tarihli toplantısında incelenmiştir. Hazırlık Komisyonu, hakkında hizmet sebebi ile emniyeti suiistimal suçu isnat edilen Bilecik Milletvekili Mehmet seven'in yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek bulunmadığına ve hakkındaki kovuşturmanın üyelik sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Karma Komisyonumuz, Hazırlık Komisyonunun bu raporunu benimseyerek, isnat edilen fiilin niteliğine göre Bilecik Milletvekili Mehmet Seven hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir. Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur. BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. Başkan Kâmil T. Coşkunoğlu Ankara ve Komisyon Üyeleri IV. BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI (Devam) B) GENSORU, GENEL GÖRÜŞME, MECLİS SORUŞTURMASI VE MECLÎS ARAŞ TIRMASI ÖNERGELERİ 1. Hatay Milletvekili Ali Uyar ve 14 arkadıştnın, körfez krizinin ülkemize ve halkımıza verdiği ekonomik zararların boyutlarını ve telafi yollarını tespit etmek amacıyla Meclis Araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/122) BAŞKAN tki adet Meclis araştırması önergesi vardır, okutuyorum : Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Bilindiği gibi Irak, 2 Ağustos tarihinde Kuveyt'i işgal etmiş ve ardından topraklarına katarak bir Irak vilayeti haline getirdiğini ilan etmiştir. Irak'ın bu istilası ile başlayan Körfez krizi, dünya barışını tehdit eden son yılların en önemli, en büyük olayıdır. Irak'ı bu eyleminden vazgeçirmek için dünyada büyük bik seferberlik başlatılmış ve Irak'a ambargo konulmuştur. Türkiye bu amborgoya katılmakla kalmamış, savaş tehlikesiyle karşı karşıya bırakılmıştır. Oysa Türkiye'nin dış politikasının temel ilkesi; savaşların ülkelere, insanlığa nelere mal olduğunu yaşayan ulu önder tarafından "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" olarak belirlenmiştir. Bu ilke, Türkiye'nin bugüne kadar dış politikasının özünü teşkil etmiştir. Ayrıca, Cumhuriyet hükümetleri, özellikle komşuları ile iyi ilişkiler içinde bulunmaya ayrı bir özen göstermişlerdir. Irak, son yıllarda petrol gelirinden elde ettiği dolarla silah alırken, bu silahı satanlar mutlu ve sevinçli idiler. Bir gün bu silahların ters tepeceğini bilmiyorlar mıydı? Elbet biliyorlardı. O halde, Körfez krizinin çözümünü de onların bulması gerekmiyor mu? 451 -T

14 T.B.M.M. B : :1 Oysa, tktidar, her halde, ABD'ye şirin görünmek için, anlaşılmaz bir aceleyle, Irak ile ilişkilerimizin bozulacak seviyeye gelmesine neden olmuştur. Bu kriz ile, Türkiye'nin, başta Irak olmak üzere, tüm Ortadoğu ülkeleriyle olan ticarî faaliyetleri durma noktasına gelmiştir. Ticarî faaliyetlerin durmasının ekonomimize büyük zararlar verdiği açıktır. Bu zararlar konusunda toplumun hemen hemen her kesiminde mutabakat mevcuttur. Yabancı kaynakların yaptığı değerlendirmeler de aynı sonucu vermektedir. Nitekim, The Economist Dergisi tarafından yapılan bir değerlendirmede Türkiye, krizden en çok zarar gören ülke konumundadır. Kriz nedeniyle, güney ve güneydoğudaki esnaf, tüccar, nakliyeci, üretici, tüketici ve toplumun tüm katmanları olumsuz yönde etkilenmiş, kısaca, devlet ve vatandaş çok büyük zarar görmüştür. Irak'la diyalog kesildiği için, zararların boyutlarının tespitinde ciddî sorunlar mevcuttur. Söz konusu zararların belirlenmesi, titiz bir çalışmayı gerektirmekterdir. Bu nedenle; başta Ortadoğu olmak üzere tüm dünya barışını tehdit eden ve "Körfez krizi" diye anılan krizin, ülkemiz ve halkımıza verdiği ekonomik zararların boyutlarını ve telafi yollarını araştırmak amacıyla Anayasanın 98 inci içtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasını arz ederiz. Alı Uyar Hatay Yaşar Yılmaz Ankara' Erdal Kalkan Edirne Türkan Akyol tzmir Halil Çulhaoğlu tzmir Cumhur Keskin Hakkari Zeki Ünal Eskişehir BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. A.HUdai Oral Denizli Rıza Ilıman Çorum Kenan Süzer Tokat İbrahim Tez Ankara M. Kemal Duduoğlu Hatay Vedat Altun Kars Cemal Seymen Nevşehir Eşref Erdem Ankara önerge gündemde yerini alacak, Meclis araştırması açılıp açılmaması hususundaki öngörüşme, sırasında yapılacaktır. Diğer araştırma önergesini okutuyorum : 2. Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Uncu ve 11 arkadaşının, Türk turizminin körfe nedeniyle uğratıldığı ve uğrayacağı zararları asgariye indirebilmek için alınması gereken önle rizm sektöründeki sorunların çözüm yollarını tespit etmek amacıyla Meclis araştırması açılması önergesi (10/123) 452

15 T.B.M.M. B : O : 1 Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Bilindiği üzere, Turizm Bakanlığının kuruluş amacı, yurdun turizme elverişli bütün imkânlarını, ülke ekonomisine olumlu katkılar sağlayacak ve Türk toplumunun sağlıklı dinlenme ihtiyacını karşılacak şekilde değerlendirmek, turizmin geliştirilmesi, pazarlanması, teşvik edilimesi ve desteklenmesi için tedbirler almak, diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliğinde bulunmak suretiyle turizm sektöründe yönlendirici esasları tespit etmektir. Bu husus Bakanlığın kuruluşuyla ilgili kanun hükmündeki kararnamede aynen yer almaktadır. Turizm ülke ekonomisinin itici gücü haline getirilmesinde Turizm Bakanlığına çok önemli görevler düşmektedir. Diğer taraftan, ülkenin, sosyal, siyasal, ekonomik ve askerî durumundaki gelişmelerinde turizm sektörünü çok önemli ölçüde etkilediği de unutulmamalıdır. Nitekim Ağustos 1990 ayı başlarında ortaya çıkan körfez krizi dolayısıyla, başta sayın Cumhurbaşkanı olmak üzere, Hükümet yetkililerinin ve Meclis çoğunluğunu elinde bulunduran Anavatan Partisi Grubunun tutum ve davranışları ülke turizmini çok olumsuz etkilemiştir. Dış ülkelerde Türkiye'nin körfez savaşına katılabilir ve savaş bölgesi içinde olduğu imajı yaratılmış turist trafiği âdeta bıçakla kesilir gibi durmuştur. Ağustos ve eylül ayları turizmin en yoğun olduğu aylardır. Rezervasyonların iptal edilmesiyle, turizm işletmelerinin uğradıkları zararlar, işletmenin iş hacmine göre, Türk Lirası cinsinden yüz milyonlarla, hatta milyarlarla ifade edilmektedir. bu durum, özellikle yeni açılan turizm işletmelerini, kredi borçlarını ödeyemez hale getirmiştir. Bu krizin yarattığı olumsuzluk maalesef 1991 yılını da etkilemiştir. Körfez krizi ile birlikte ortaya çıkan çok hayatî olumsuzluklar dışında, turizm sektönünün cevap bekleyen çok acil sorunları vardır. Bunlar : Yatak kapasitemizde son yıllarda görülen nispî artış, olumlu bir gelişme olarak telakki edilmesine rağmen, Bakanlığın uzun vadeli bir turizm politikası olmaması nedeniyle, beraberinde çok önemli meseleler getirmiştir. Çevreyi temiz ve sağlıklı tutmak zorunda olan turizm işletmeleri, altyapı sorunu yüzünden, kendileri çevreyi kirletmek durumunda kalmışlardır. Diğer taraftan, buna paralel olarak eğitilmiş personel ihtiyacı bakanlıkça karşılanamamıştır. Plansız gelişmelerin olumsuzlukları, pazarlama konusunda da kendisini göstermiştir. Yurt dışındaki pazarlama çalışmalarında bakanlık yetersiz kalmıştır. Tüm bunların sonucunda, gerekli desteği görmeyen konaklama tesisleri ve seyahat acenteleri, Türkiye'ye turist gönderen yabancı tur operatörlerinin hâkimiyeti altına girmiştir. Bu konuda turizm sektöründen gelen, giderek artan baskılar sonucu 24 Mayıs 1990'da yayınlanan bir teşvik tebliği ile acentelerimizin yurt dışı pazarlamasına dönük faaliyetleri teşvik kapsamına alınmıştır. Fakat, henüz hiçbir acente bu teşvikten faydalanma imkânını bulamamıştır. Bu arada, iç turizm de, bakanlığın dış pazara dönük döviz bazlı fiat politikasını ayarlayamaması nedeniyle dışlanmıştır. Ayrıca, Bakanlık, Turizmi Teşvik Kanununun 8 maddesindeki turizm alan ve merkezlerindeki imar planı yapma hakkını son bir yıl içerisinde çok kötü gayelerle kullanmaya başlamıştır. 26 Mart mahallî seçimlerinden yenik çıkan Anavatan iktidarı, "reform" diye niteledikleri "imar planı yapma" yetkisini önce belediyelere överek vermiş 453

16 T.B.M.M. B : O : 1 sonra da geri dönüş yaparak, belediyelerden parça parça alma yoluna gitmiştir. Bu yanlış uygulamanın en yaygın örneğini, plansız, programsız şekilde turizm merkez ve alanları ilan ederek Turizm Bakanlığı göstermiştir. özetlersek, ülke turizmi, ANAP hükümetlerinin ilgisizliği ve beceriksizliği nedenleriyle bir çıkmazın içerisine doğru sürüklenirken, tüm yapılan yanlışlıklar turizmin candamarı konularında darboğazları iyice artırmıştır. Buna, körfez krizindeki yanlış tutumun eklenmesiyle, turizm sektörü tam bir felç olmuştur. Kısa dönemde alınması gereken tedbir, Körfez krizi ile ilgili beyanatlarda ve diğer tutum ve davranışlarda sorumlu davranmaktır. Sonuç olarak; körfez krizi nedeniyle Türk turizminin uğratıldığı ve önümüzdeki yıllarda da uğrayacağı kesin olan büyük zararları asgariye indirebilmek için alınması gereken önlemleri ve yukarıda sayılan turizm sektörünün önemli ve hayatî sorunlarının çözüm yollarını tespit etmek amacıyla, Anayasanın 98 ve içtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasını saygıyla arz ederiz. Ahmet Uncu Kahramanmaraş ismail Köse Erzurum Ahmet Neidim Sakarya Ferit Bora Diyarbakır Ümit Canuyar Manisa Cemal Alişan Samsun Vefa Tanır Konya ibrahim Gürdal İsparta Mustafa Çorapçıoğlu Balıkesir H. Cavit Erdemir Kütahya Doğan Baran Niğde Ertekin Durutürk İsparta BAŞKAN Bilgilerinize sunulmuştur. önerge gündemde yerini alacak ve Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırasında yapılacaktır. Sayın milletvekilleri, Hatay Milletvekili Sayın Turhan Hırfanoğlu, biraz önce bilginize sunulmuş bulunan Ali Uyar ve arkadaşlarınca verilmiş önergeye katıldığını bildirmiştir. Arz ederim. A) TEZKERELER VE ÖNERGELER (Devam) 3. Batman, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Sımak, Tunceli ve Van illerinde devam etmekte olan olağanüstü halin günü sanat 17.00'den geçerli olmak üzere dört ay süre ile uzatılmasına ilişkin Başbakanlık tezkeresi (3/1432) BAŞKAN Sayın milletvekilleri, 10 ilde uygulanmakta olan olağanüstü halin, 4 ay süre ile uzatılmasına dair Başbakanlığın bir tezkeresi vardır, okutuyorum : 454

17 T.B.M.M. B : O : 1 Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Batman, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van tilerinde devam etmekte olan olağanüstü halin, günü saat 17.00'den geçerli olmak üzere (4) ay süre ile uzatılmasının Türkiye Büyük Millet Meclisine arzı, Bakanlar Kurulunca tarihinde kararlaştırılmıştır. Gereğinin yapılmasını saygılarımla arz ederim. Yıldırım Akbulut Başbakan BAŞKAN Başbakanlık tezkeresi üzerinde, Hükümetin açıklamasından sonra, içtüzüğün 73 üncü maddesine göre görüşme açacağım; görüşmelerin sonunda tezkereyi oylarınıza sunacağım. Tezkere hakkında açıklamada bulunmak üzere, Hükümet adına İçişleri Bakanı Sayın Abdülkadir Aksu konuşacaklardır. Buyurun Sayın Bakan. tçîşlert BAKANI ABDÜLKADÎR AKSU (Diyarbakır) Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 10 ilimizdeki olağanüstü halin 4 ay süre ile uzatılmasına ilişkin Başbakanlık tezkeresi üzerinde Hükümetimizin görüşlerini arz etmek üzere huzurlarınızdayım. Bu vesileyle, Yüce Meclisin siz değerli üyelerine saygılar sunuyorum. Anavatan İktidarı olarak, devletimizin birlik ve bütünlüğünün, ülke çapında kanun hâkimiyeti ve vatandaşın can ve mal güvenliğini sağlama yolundaki çalışmalarımızı aynı inanç ve kararlılıkla sürdürmekteyiz. Hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkelerine bağlı kalarak, Anayasa ve kanunların verdiği yetkiler doğrultusunda yürütülen bu mücadeleye, iktidar ve muhalefet gruplarıyla, Yüce Meclisimizin gösterdiği ilgi ye desteği şükranla karşıladığımızı da belirtmek isterim. Olağanüstü hal kapsamındaki illerin özellikle kırsal alanında yasa dışı örgüt tarafından Uygulanan terörist faaliyetler, hiç şüphe yoktur ki, bağımsız Türkiye Cumhuriyetinin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne yönelmiştir. Bu sebeple, yörede meydana gelen olaylar değerlendirilirken, meselenin bu yönü asla gözden uzak tutulmamalıdır. Sayın milletvekilleri, çeşitli vesilelerle ifade ettik; yurdumuzun doğu ve güneydoğusunda meydana gelen terör olaylarına karşı, hukukî, idarî, sosyal ve ekonomik olmak üzere, her türlü tedbiri alıyor ve uyguluyoruz. Bu konuda yapılan çalışmalar, yalnızca zabıta tedbirleri almaktan ibaret değildir. Hükümet programımızda da vurgulandığı üzere, bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması temelinde uyguladığımız ekonomik ve sosyal politikaları, uzun vadede teröre karşı alınmış en önemli tedbirler olarak görüyoruz. Bunların ayrıntılarına geçmeden önce, yöredeki terörist faaliyetlerin son durumu hakkında siz değerli milletvekili arkadaşlarıma kısa bilgi arz etmek istiyorum : 19 Temmuz 1987 tarihinde Olağanüstü Hal Bölge Valiliğinin kurulmasından sonra, 1987 yılı sonuna kadar, 50'si ölü, 8'i yaralı olmak üzere 58 terörist ele geçirilmiş; 1988 yılında ise,120'si ölü, 8'i yaralı, 49'u sağ ve 38'i kendiliğinden teslim olmak üzere 215 terörist ele geçirilmiş; 1989 yılında 175'i ölü, 16'sı yaralı, 79'u sağ ve 42'si kendiliğinden teslim olmak üzere 312 terörist ele geçirilmiştir. 455

18 T.B.M.M. B : O : 1 1 Ocak - 31 Ekim tarihlerini kapsayan 10 aylık dönemlerin, 1989 ve 1990 yıllarına göre bir mukayesesi yapıldığında, 1990 yılında terörle mücadele Hükümetimizin almış olduğu tedbirler, kararlar ve güvenlik kuvvetlerimizin etkili mücadelesi sonunda, rakamlar da müşahedelerimiz de, bu başarıyı göstermektedir. Bu mukayese yapıldığında şunları görmekteyiz : 1989 yılının ilk 10 ayında 248 terörist ele geçmişken, 1990'ın jlk 10 ayında 430 terörist; yine, bu dönemlerin mukayesesinde, 1989'da ele geçirilen uzun namlulu silah 308,1990 yılında 484; muhtelif bomba, 1989'da 167, 1990'da413; teröristlerce kaçırılan vatandaş sayısı, 1989'da 781, 1990'da 102; gözaltına alınan vatandaş sayısı 2 663; 1990'da 4 272'dir. Ayrıca, 31 ekim tarihi itibariyle, 1989 ve 1990 yıllarının son 3,5 aylık döneminin mukayesesinde, bu başarılı faaliyet ve güvenlik kuvvetlerinin etkin mücadelesi, daha bariz bir biçimde görülmektedir. 1989'un son 3,5 ayında 432 olay olurken, 1990'da 282'ye düşmüştür. 1989'un son 3,5 ayında 133 terörist ele geçirilmişken, 1990'da 183 terörist ele geçirilmiştir. Yine, ele geçirilen uzun namlulu silah, 1989'da 88 iken, 1990'da 190'a çıkarılmıştır yılının bir başka dikkat çekici özelliği, kendiliğinden teslim olan terörist sayısındaki artışın, oran olarak iki misline yükselmiş olmasıdır. Nitekim, 1988 yılında 38, 1989 yılında 42 terörist kendiliğinden teslim olmuşken, 1990 yılında bu rakam 75'e yükselmiştir. Olağanüstü Hal Bölge Valiliğinin kurulduğu 19 Temmuz 1987 tarihinden, tarihine kadar, -ekim ayının sonuna kadar- geçen dönemde alınan sonuçların toplu olarak değerlendirmesini yapacak olursak : Bu üç yıllık dönem içerisinde dönemi içerisinde- 620'si ölü, 54'ü yaralı, 188'i sağ ve 153'ü kendiliğinden teslim olmak üzere, toplam terörist ve bunlarla birlikte adet uzun namlulu silah ele geçirilmiştir. Yine aynı dönemde, yurttaşımız teröristlerce kaçırılmış; ancak, burlardan 611'i tekrar geri dönmüşlerdir. Terörist faaliyetlerle ilgili olarak, muhtelif tarihlerde kişi hakkında kanunî işlem yapılmış; bunlardan 3 344'ü tutuklanırken,,diğerleri serbest bırakılmıştır. Bütün bu neticelerin değerlendirilmesinden, 1990 yılında, olağanüstü hal bölgesinde, terörizme karşı her yönden büyük bir başarı sağlandığı görülmektedir. Devlet güvenlik kuvvetlerinin başarısının doğal bir sonucu olarak, terör örgütü, varlığını sürdürebilmek için yeni arayışlar içine girmiştir. Nitekim, son dönemde yapılan istihbarî çalışmalar ve teslim olan teröristlerin ifadelerinden, örgüt içinde huzursuzluğun yaygınlaşmakta olduğu, birçok örgüt elemanının, güvenlik kuvvetlerine kendiliğinden gelip teslim olmak için fırsat kollamakta oldukları anlaşılmaktadır. Dikkat çeken bir başka nokta da, örgütün, silahlı saldırılar yanında, taciz ateşi ve yollara patlayıcı madde yerleştirmek gibi, riski az eylemleri tercih edip, güvenlik kuvvetleriyle silahlı çatışmaya girmekten şiddetle kaçınmalarıdır. Şehirlerimizde kayda değer bir varlık gösteremeyen terör örgütü, kırsal alanda da uğradığı başarısızlığı gizlemek için, bu defa, propaganda faaliyetlerine ağırlık vermişlerdir. Bunu kullanmak için, propagandalarını yapabilmek için, birçok toplumsal faaliyeti istismar ederek, bölge halkını devlet güvenlik kuvvetleriyle karşı karşıya getirmenin çabası içine girmişlerdir. Ancak, memnuniyetle belirtmek gerekir ki, cefakâr bölge halkımız, her defasında bu tür haince teşebbüsleri boşa çıkarrruş, teröristlerin çirkin emellerine alet olmayacağını göstermiştir. Böylece, halk içinde istediği desteği bulamayan teröristler, bu defa, cezaevlerinden nakledilen tutukluları 456

19 T.B.M.M. B : O : 1 bahane ederek, mahkûm ve tutukluları açlık grevine teşvik etmeye başlamışlardır. Ayrıca, bu yasa dışı örgütün, propagandaya ağırlık vermesinin bir başka sebebi de, devlet kuruluşları ve bilhassa mülkî idare amirlerimiz tarafından yürütülen, millî birlik ve beraberliği pekiştirici sosyal ve kültürel faaliyet ve çalışmalardır. Nitekim, bunun sonucu, Bingöl tli Genç tlçeşi Kaymakamı Başkanlığındaki heyet, Bingöl-Genç köylerinde, bu tür, sosyal huzur birlik ve beraberliğin pekiştirilmesini temin bakımından yapmış oldukları bir toplantıdan dönerlerken, 7 Ağustos 1990 tarihinde, teröristlerin saldırısına uğramışlar, Kaymakam ve o otomobilde bulunan ilçe yöneticisi birtakım arkadaşlarımız yaralanmış, içlerinden şehit olanlar olmuştur. Teröristlerin şehir ve cephe faaliyetlerini açığa çıkarmak için yapılan operasyonlar ve çalışmalar sonunda, Diyarbakır İlimizde 1 Eylül 1990 tarihinde Fatihpaşa Karakolunun taranması olayının failleri de bu şekilde meydana çıkarılmış; bu failler, güvenlik kuvvetleri ile girişmiş olduğu çatışma sonucu, ölü olarak ele geçirilmişlerdir. Halk desteği sağlamak için, terör örgütü, bu defa vatandaşlarımızın din duygularını istismar etmek faaliyetleri içerisinde de bulunmaktadırlar. Ayrıca, terör örgütü, geçici köy koruculuğu sistemini çökertmek konusundaki faaliyetlerinde başarılı olamamışlardır. Bilakis 1987 yılı sonunda kadro, mevcudu olan geçici köy koruculuğu sistemi büyük bir gelişme göstererek, bugün kadro, 27 2S0 mevcuda yükselmiştir. Bütün bunların yanında, terör örgütünün, gelecek döneme ilişkin olarak muhtemel faaliyetlerini de şu şekilde sıralayabiliriz : Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle birlikte, Irak yanlısı bir tavır sergilediklerini görüyoruz. Aynı zamanda, körfez krizinden azamî şekilde istifade etme gayreti içerisinde olduklarını da görmekteyiz. Yine, kırsal alanda ye şehirlerde eylemlerini yaymak isteyecekleri, özellikle sınır bölgelerinde faaliyetlerini artırabilecekleri; önümüzdeki kış mevsiminde, her türlü toplumsal faaliyeti istismar ederek, kanunsuz eylemleri, toplu gösterileri organize edebilecekleri; varlıklarını duyurmak amacıyla, eylemlerini çeşitlendirmeye çalışacakları tuzaklama ve sabotaj türündeki eylemlere ağırlık verebilecekleri ve yine, biraz önce de belirttiğim gibi, dinî duyguları istismar ve kendi paralellerindeki örgütlerle ittifak arayışlarına da devam edebilecekleri değerlendirilmektedir. Sayın milletvekilleri, Hükümetimiz, göreve geldiği günden itibaren, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimizin meselelerine özel bir dikkatle eğilmiştir. Nitekim, 1983'ten bu yana, bölgenin kalkınması için yeni politikalar getirilmiş olup, bunların sonuçları da alınmaya başlanmıştır. BAŞKAN Sayın Bakan, 5 dakikanız kaldı. Devam buyurun efendim. İÇİŞLERİ BAKANI ABDÜLKADİR AKSU (Devamla) döneminde bölgeye yapılan, genel bütçe, cari ve yatırım harcamalarının, bölgeden tahsil edilen gelire oranı, yıllar itibariyle artarak, Türkiye genelinin çok üzerinde gerçekleşmiştir, örnek olarak, 1988 yılında tahsil edilen her 100 Türk Lirası genel bütçe gelirine karşılık, Türkiye genelinde 45 Türk Liralık cari ve yatırım harcaması yapılırken, Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri için bu rakam 253 Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. _ 457

20 T.B.M.M. B : O : 1 Olağanüstü hal illerinde yılları itibariyle; yol götürülen köy oranı yüzde 92'den yüzde 100'e; elektrikli köy oranı yüzde 35'ten yüzde 100'e; içme suyu yeterli köy oranı yüzde 52'den yüzde 67'ye; telefonlu köy oranı yüzde 21'den yüzde 100'e yükseltilmiştir. Sağlık ve eğitim yatırımlarında da kaydedilen gelişmeler şöyledir : Kişi başına kamu sağlık yatırımları, her yıl ortalama yüzde 25 oranında artarak, 1984 yılında 884 lira seviyesinden, 1989 yılında Türk Lirasına yükselmiştir. Hekim başına nüfus : 1983'te iken, bu rakam, 1989'da 3 090'a düşmüştür. Okullaşma oranı: ilkokullarda yüzde 92'den yüzde 100'e; ortaokullarda yüzde 18'den yüzde 37 seviyesine çıkarılmıştır. Yörede çalışan personelin maaş ve ücretlerinde, diğer bölgelerde çalışanlara göre yüzde 52 oranında artış sağlanmıştır. Türkiye genelinde lojman başına düşen personel sayısı 8 iken, bu rakam bölgede 5'e düşürülmüştür. Bölgedeki kamu yatırım harcamalarının toplam kamu yatırım harcamalarındaki payı, 1981 yılında yüzde 12 iken, 1985 yılında yüzde 18'e 1989 yılında da yüzde 20'ye yükseltilmiştir. Cari fiyatlarla 1980 yılında 10 milyar Türk Lirası olan sanayi kredi tahsisleri, 1983 yılında 95, 1990 yılı Haziran sonu itibariyle 212 milyar Türk Lirasına ulaşmıştır. Son iki yılda, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 18 ilimizde, toplam yatırım tutarı 5,7 trilyon olan, her biri 5 milyardan büyük 158 projeye teşvik verilmiştir. Bu projeler tamamlandığında, bölgede istihdam artacak, yeni sanayiler gelişecektir. Hatta, 1990 yılı Haziran ayında Güneydoğu Anadolu Bölgesine verilen yatırım teşvikleri, Marmara Bölgesini geçmiş ve toplam yatırımların yüzde 33'ünü, Güneydoğu Anadolu Bölgesine veren teşvik belgeleri oluşturulmuştur. Genel manada, bu gelişmelere ilaveten, Güneydoğu Anadolu Projesinin en önemli unsuru olan Atatürk Barajının gövde inşaatı ağustos ayında ve zamanından önce bitirilmiştir. Sımak ve Batman ilçeleri il yapılmış, bu illerin teşkilatlanması tamamlanmıştır. BAŞKAN Sayın Bakan, tamamlamanızı rica ediyorum. İÇİŞLERİ BAKANI ABDÜLKADÎR AKSU (Devamla) Bitiriyorum efendim. BAŞKAN Lütfen... İÇİŞLERİ BAKANI ABDÜLKADlR AKSU (Devamla) 50 bin memur, 40 bin işçi kadrosu için müracaatların alınması tamamlanmış, değerlendirilmesi devam etmektedir. Yakında, Hakkâri İlinde müracaat edenlerden başlamak üzere atamaları yapılacaktır. Sözlerimin başında da belirttiğim gibi, yörenin ekonomik ve sosyal yönden kalkınmasının sağlanması, terörizme karşı en etkili ve kalıcı tedbir olacaktır. Bu yatırımlar tamamlandığında, yörede teröristlerin istismar edebileceği hiçbir meselenin kalmayacağı açıktır. Bu sebeple, fırsat buldukça, devlete ait araç, gereç ve iş makinelerini de tahrip etmektedirler. Bütün mesele, bölgenin kalkınması ve gelişmesini engellemekdir. Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yukarıda arz edilen konular ve değerlendirmeler ışığında, olağanüstü hal uygulamasının sürdüğü Batman, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van illerimizdeki uygulamanın, 19 Kasım 1990 tarihinden itibaren, dört aylık bir dönem daha devam ettirilmesine karar verilmesi hususunda Hükümetimizin görüşlerinin, tarafınızdan da destekleneceğini umuyorum. 458

21 T.B.M.M. B : O : 1 Terörün her türlüsüne karşı ve başta Güneydoğu Anadolu'da verilen mücadelenin millî bir görev olduğu idraki içinde olan iktidarımız, Yüce Meclisin bütün üyelerinin de aynı görüşleri paylaşmasından güç almaktadır. Bu duygular içerisinde sözlerimi bitirirken, hepinize en derin saygılarımı sunarım. (ANAP sıralarından alkışlar) BAŞKAN Teşekkür ederim Sayın Bakan. Başbakanlık tezkeresi üzerinde, Anavatan Partisi Grubu adına, Burdur Milletvekili Sayın Sait Ekinci; buyurun efendim. ANAP GRUBU ADINA SAİT EKÎNCt (Burdur) Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 10 ilde uygulanmakta olan olağanüstü halin, 19 Kasım 1990 tarihinden itibaren, dört aylık bir süre için daha devamına karar verilmesi konusundaki Hükümet tezkeresiyle ilgili olarak, Anavatan Partisi Grubunun görüşlerini açıklamak üzere huzurlarınızda bulunuyorum; sözlerime başlamadan önce hepinize saygılar sunarım. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimizin bazı yörelerinde, 1984 yılından itibaren yasa dışı terör örgütünce uygulamaya konulan terör faaliyetlerinin amacını hepimiz biliyoruz. Teröristler, haince emellerine ulaşmak için, bugüne kadar her türlü yolu denemişlerdir; güvenlik kuvvetlerimize pusu kurup, polis, asker ve koruculardan birçok vatan evladını şehit etmişlerdir. Geceleri baskın düzenleyip, uykuda, yataklarında birçok masum ve savunmasız insanımızı, kadın, çocuk, yaşlı genç demeden, topluca katletmeyi kahramanlık saymışlardır. Yöre halkına hizmet götürmek için kullanılan araç ve iş makinelerini tahrip ederek, millî serveti heba etmiş, vatandaşa götürülecek imkânlara engel olmaya çalışmışlardır. Yalan ve propagandalarla, halkımız arasına nifak sokup, milleti kamplara bölmeye ve halkı güvenlik kuvvetleriyle karşı karşıya getirmeye gayret etmişlerdir. Memnuniyetle ifade etmek isterim ki, Hükümetçe meseleye zamanında ve isabetle teşhis konulmuştur. Hukuk devleti ve kanunlar çerçevesinde, gerekli her türlü tedbir alınarak, yangının büyümesi önlenmiştir. Kabul etmek gerekir ki, demokratik ülkeler için terörizmle mücadele etmek, başlı başına bir mesele teşkil etmektedir. Alınacak önlemlerin etkinliği kadar, bunların demokratik hukuk devletinin icaplarına uygun olması da aynı değerde önem taşımaktadır. Aynı şekilde, teröristlere karşı canı pahasına mücadele eden devlet güvenlik kuvvetleri, bağlı oldukları kanun ve mevzuat hükümlerine göre hareket etme durumundadırlar. Teröristler ise, her türlü insanlık değerlerini ayaklar altına alarak, hiçbir sınır tanımamaktadır. Fakat, aradan geçen zaman içinde büyük tecrübeler kazanılmıştır. Halkımızın desteği ve güvenlik kuvvetlerimizin üstün görev anlayışıyla yürütülen istihbarat, takip arama ve tarama çalışmaları sonucunda büyük darbeler vurulan yasa dışı terör örgütünün, önemli ölçüde zaafa uğratıldığını görmekten, Anavatan Grubu olarak büyük bir mutluluk duyuyoruz. Gerçekten, 1990 yılı, bu mücadele için dönüm noktası teşkil edecek derecede başarılı bir dönem olmuştur. Son zamanlarda yöreden alınan haberler bu gerçeği kanıtlamaktadır. Sayın İçişleri Bakanının da açıkladığı gibi, bölgeye götürülen hizmetler, önceki yıllara göre birkaç kat büyümüştür. Terör örgütü, şehirlerde hiçbir varlık gösteremezken, inisiyatif, kırsal kesimde de güvenlik kuvvetlerinin eline geçmiştir. Nitekim, 1990 yılında teröristlerce girişilen eylemlerin yüzde 15'inin rizikosu fazla; yüzde 85'inin rizikosu az eylemler olduğu görülmektedir. An- 459