S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Transkript

1 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL Orjinal Araştırma MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ? ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ HİPERTANSİF DİYABETİK ERKEKLERDE BÜYÜME HORMONU, IGF-I VE IGFBP-3 SEVİYELERİ PİLONİDAL SİNÜS HASTALIĞINDA KRİSTALİZE FENOL UYGULAMASI MEDİKAL TEDAVİDE İLK SEÇENEK OLABİLİR Mİ? HAYVAN ISIRIKLARI VE ZEHİRLENMELERDE: TANI, TEDAVİ, PROFİLAKSİ SIK KULLANILAN INHALASYON ANESTEZIKLERI Derleme SEVOFLURAN VE DESFLURAN Olgu Sunumu AXENFELD-RIEGER SENDROMLU BİR HASTADA ZOR HAVAYOLU Editöre Mektup K TELİNİN EL CERRAHİSİNDE YARDIMCI OLARAK KULLANILMASI CİLT / Volume: 46 Sayı / Number: 1 Yıl / Year: 2013 ISSN:

2

3 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL

4 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL CİLT / Volume: 46 Sayı / Number: 1 Yıl / Year: 2013 ISSN:

5 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL BAŞ EDİTÖR / EDITOR-IN-CHIEF Uz. Dr. Mustafa KOTANOĞLU EDİTÖR / EDITOR Prof. Dr. Nevres Hürriyet AYDOĞAN EDİTÖR YARDIMCISI / ASSOCIATE EDITOR Op. Dr. Adnan HASANOĞLU YAYIN KURULU / PUBLICATION COMMITTEE Doç. Dr. Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU Doç. Dr. Cemal BULUT Doç. Dr. Bülent KILIÇOĞLU Yayın Adı S. B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi Yayın Türü Yaygın Süreli Yayın Yayın Şekli 4 Aylık Türkçe - İngilizce Yayın Sahibi S. B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Adına Uz. Dr. Mustafa KOTANOĞLU Yazı İşleri Müdürü Doç. Dr. Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU Yayın Sekreterya Mehmet YILMAZ S. B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği Teş: 0 (312) aeah.tipdergisi@gmail.com Dizgi / Baskı Filiz Matbaacılık SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. Ulucanlar cad. 88/1 Ulucanlar/ANKARA Tel: (312) EDİTÖRDEN Saygıdeğer Meslektaşlarım, Bu sayımızda da, dergimizde değerli çalışmaları, bunları literatüre kazandıran çalışmacıların deneyimlerini ve bu bilgileri değerlendiren meslektaşlarımızın katkılarıyla ortaya çıkan makaleleri bulacaksınız. Elinizdeki sayının çıkışında gerek yayın gönderen arkadaşlarımıza, gerekse yayınların bilimsel kontrolünü yapan danışman hocalarımıza ve derginin hazırlanmasında emeği geçen tüm meslektaşlarımıza teşekkür ederim. Yeni sayılarda buluşmak üzere... Prof. Dr. Nevres Hürriyet AYDOĞAN Editör CİLT / 46- Say ı/ 1- Yıl / 2013 tarihli S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi Temmuz 2013 tarihinde basılmıştır. S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi nde yayınlanan yazılar, resim, şekik ve tablolar editörün izni olmadan kısmen veya tamamen çoğaltılamaz. Bilimsel amaçlarla kaynak göstterilmek şartı ile özetleme ve alıntı yapılabilir. 3

6 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL DANIŞMA KURULU / EDITORIAL BOARD Mehmet Akif ACAR Yaşar ACAR Gökhan ADANALI Engin ADIN Öztuğ ADSAN Fikri AK Ayhan AKBULUT İbrahim AKER Esra Gül AKINCI Mehmet Ali AKKUŞ Fuat AKPINAR Davut AKTAŞ Aynur AKYOL K. Bahadır ALEMDAROĞLU Süleyman ALICI Ömer ANLAR Mehmet ARHAN Gürcan ASLAN Mithat Kerim ASLAN Biray AŞIK Cemal ATALAY Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU Ayşe Filiz AVŞAR Metin AYDIN Zafer AYDIN ECEMİŞ Barlas AYDOĞAN Nevres H. AYDOĞAN Tuğrul AYDOĞAN Murat BAĞBEK Derya BALBAY Bülent BALTACI Pınar BARMAN Hülya BAŞAR Ali Sertaç BATIOĞLU Mehmet Akif BAYER Ünal BAYIZ Nurcan BAYKAM Fahri BAYRAM Olcay BELENLİ Merih BERBEROĞLU Ethem BEŞKONAKLIOĞLU Nüvit BİLGİLİ İpek Z. BIÇAKCIOĞLU Pınar BORMAN İlknur BOSTANCI Sevinç BOSTANOĞLU Engin BOZKURT Ayhan BÖLÜK Cemal BULUT Ayşe BURCU N. Şennur BÜYÜKAŞIK Süleyman BÜYÜKBERBER İzzet CAN Sıdıka Ayşegül CEYHAN Özlem ÇOŞKUN Faruk ÇOŞKUN Bekir ÇAKIR Ali Turgay ÇAVUŞOĞLU Nadir Turgut ÇAVUŞOĞLU Muzaffer ÇAYDERE H. Rahmet GÜNER Bilge ÇELEBİOĞLU Ayşegül ÇELİKBAŞ Serdar ÇELİKKANAT Meltem ÇETİN Recep ÇETİN Yıldız DALLAR Nuri DANIŞMAN Berrin DEMİRBAŞ Münir DEMİRCİ Arif Hakan DEMİREL Yavuz DEMİREL Ahmet DEMİROK Ali Pekcan DEMİRÖZ Orhan DENİZ Hüseyin DERE Beyazıt DİKMEN Osman Nuri DİLEK Gülçin DİLMEN Uğur DİLMEN Veysel Ercan DİNÇEL S. Lütfi DİNÇEL Metin DOĞAN Ömer DÖNDERİCİ Murat DURANAY Hatice Meral EKŞİOĞLU Levent ELBEYLİ Hatice Rana ERDEM Esra ERDEMLİ F. Şebnem ERDİNÇ Bülent ERDOĞAN Yusuf ERGÜN Salim ERKAYA Günay T. ERTEM Erdal ESKİOĞLU Özlem EVREN Hakan GENÇ Cankon GERMİYANOĞLU Ali Bülent GÖKMEN Sait GÖNEN Beyhan GÖNÜLAL Canan GÖRDAL Ülker GÜL Osman GÜLER Cavidan GÜLERMAN Solmaz GÜNAL Canan GÜRDAL Gül GÜRSOY Bahattin GÜZEL H. Canan HASANOĞLU Selçuk HAZİNEDAROĞLU Baki HEKİMOĞLU Mehmet İLERİ Sevil Özgen İLHAN Atilla İLHAN İsmet İNAN Levent Ertuğrul İNAN Ömer İPEK Mehmet İŞLER Mahmut KAÇAR Orhan KANBAK Aydan KANSU Çetin KAYMAK Sefa KAPICIOĞLU Buğra KAPTANOĞLU Erkan KAPTANOĞLU Aynur KARAGÖZ Ayşe Esra KARAKOÇ Nurettin KARAOĞLAN Remzi KASIM Sadi KAYA Sefa KAYA Mansur KAYATAŞ Önder KAYAGİL Celal KILIÇ Bülent KILIÇOĞLU Sami KINIKLI Metin KIR Pakize KIRDEMİR Kemal KISMET Ahmet KIZILAY Kenan KOCABEY İnci M. KOÇAK Uğur KOÇER Salih Süha KOPARAN Meliha KORKMAZ Pınar KOŞAR Seyfettin KÖKLÜ Benal KUNAK Nihal KUNDAKÇI Sezer KULAÇOĞLU İbrahim KÖKÇAM Ahmet METİN Muzaffer Metin TAŞ Öner ODABAŞ Ateş ÖNAL Semih ÖNCEL Firdevs ÖRNEK Cemal ÖZCAN Müge ÖZCAN Ali ÖZDEK Reşat ÖZERCAN Ayşegül ÖZKÖK Hakan ÖZSOY Orhan ÖZTURAN Ahmet ÖZTÜRK Can ÖZTÜRK M. Faik ÖZVEREN Ayşenur PAÇ Mustafa PAÇ Ethem Erdal SAMİM Meryem SARAÇOĞLU Nedim SAVACI Serpil SAVAŞ Semih Yaşar SAYGIN Haldun SOYGÖR Gülcan SUCAK Erol ŞENER Enver ŞİMŞEK Şaban ŞİMŞEK Apdullah Yalçın TABAK Ömer T. AKKAYA İrfan TAŞTEPE Mehmet A. TAŞYARAN Vadide TAVLI Ali Teoman TELLİOĞLU Selim TEMEL Ahmet TEMİZHAN Ahmet TERZİOĞLU Tuğba TUNÇ Cemal TUNCER Bahattin TUNÇ Ahmet Tuncay TURGUT N. Serdar UĞRAŞ Hatice UĞURLU Onur URAL Asuman UYSALEL Serap ÜÇLER Adnan ÜNAL A. Ekrem ÜNAL Hüseyin ÜSTÜN Gülin VURAL Hatice YAĞMURDUR İbrahim LEKELER Oğuz YENİDÜNYA M. Arzu YETKİN Zeki YILDIRIM Doğan YÜCEL Cabir YÜKSEL Osman YÜKSEL 4

7 İÇİNDEKİLER / INDEX EDİTÖRDEN Orijinal Araştırma (Original Article) MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ?...6 DO SEASONS EFFECT SERUM TOTAL PROSTATE SPECIFIC ANTIGEN? Cem Nedim YÜCETÜRK, Serkan ÖZCAN, Berat Cem ÖZGÜR, Tolga KARAKAN, Doğan YÜCEL, Muzaffer EROĞLU ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ...12 OUR MIDDLE TERM RESULTS IN SURGICAL TREATMENT OF ADOLESCENT IDIOPATHIC SCOLIOSIS Serkan AYDIN, M. Mert TÜZÜNER, Remzi Arif ÖZERDEMOĞLU, Ahmet ASLAN HİPERTANSİF DİYABETİK ERKEKLERDE BÜYÜME HORMONU, IGF-I VE IGFBP-3 SEVİYELERİ...22 GROWTH HORMONE, IGF-1 AND IGFBP-3 LEVELS IN HYPERTENSIVE DIABETIC MALES Gökçen S. HALHALLI, Gül GÜRSOY, Berrin DEMİRBAŞ, Hacer ÇETİNER, Fatih GÜNGÖR, Zuhal KILIÇ,Yaşar ACAR PİLONİDAL SİNÜS HASTALIĞINDA KRİSTALİZE FENOL UYGULAMASI MEDİKAL TEDAVİDE İLK SEÇENEK OLABİLİR Mİ?...30 COULD CRYSTALLINE PHENOL TREATMENT BE THE FIRST MEDICAL OPTION FOR PILONIDAL SINUS DISEASE? Turgut KARACA, Bülent Çağlar BİLGİN, Ömer YOLDAŞ, Saadet ÖZER, Çağatay DEMIRCİ, Bahadır CELEB, Ahmet Çınar YASTI HAYVAN ISIRIKLARI VE ZEHİRLENMELERDE: TANI, TEDAVİ, PROFİLAKSİ...37 ANIMAL BITES AND POISONINGS: DIAGNOSIS, TREATMENT, PROPHYLAXIS Zahide YALAKİ, Ayça YENİARAS Derleme (Review) SIK KULLANILAN İNHALASYON ANESTEZiKLERİ: SEVOFLURAN VE DESFLURAN...44 FAVOURITE INHALATION ANESTHETICS: SEVOFLURANE AND DESFLURANE Sevil TOKAT, Sengül GÜNGÖR ÖZMERT Olgu Sunumu (Case Report) AXENFELD-RIEGER SENDROMLU BİR HASTADA ZOR HAVAYOLU...51 DIFFICULT AIRWAY IN A PATIENT WITH AXENFELD-RIEGER SYNDROME H. Volkan ACAR, Hale YARKAN UYSAL, Özgün CUVAŞ, Gülay ÜLGER, Solmaz GÜNAL ERUYAR Editöre Mektup (Letter to the Editor) K TELININ EL CERRAHİSİNDE YARDIMCI OLARAK KULLANILMASI...54 K-WIRE AS AN ASSISTANT ON THE HAND SURGERY Utku Can DÖLEN, Mustafa Gürhan ULUSOY, Uğur KOÇER CİLT / Volume: 46 Sayı / Number: 1 Yıl / Year: 2013 ISSN:

8 Araştırma Makalesi MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ? DO SEASONS EFFECT SERUM TOTAL PROSTATE SPECIFIC ANTIGEN? Cem Nedim Yücetürk¹, Serkan Özcan¹, Berat Cem Özgür¹, Tolga Karakan¹, Doğan Yücel², Muzaffer Eroğlu¹ ¹Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Üroloji Kliniği, ANKARA ²Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Biyokimya Bölümü, ANKARA Geliş tarihi: ÖZET Kabul tarihi: AMAÇ: Prostat Spesifik Antijen (PSA) prostat kanserinin erken tanı, tedavi ve takibinde en önemli parametredir. Serum PSA değeri bazı faktörlerden dolayı yükselip düşebilir. Bu çalışmamızda prostat kanseri tanısı almayan 20 yaş üzeri erkeklerde mevsimlerin serum tpsa seviyesi üzerine etkisi olup olmadığını araştırdık. GEREÇ VE YÖNTEM: Son üç yılda hastanemizde yapılmış olan toplam total PSA (tpsa) değerleri bulundu. Prostat kanseri teşhis edilmiş olan ve sonuçları 10 ng/ml nin üzerinde olan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Toplam tpsa değeri çalışmaya alındı ve hastalar yaşlarına göre 20-40, 40-60, ve 60 yaş üstü olmak üzere 3 gruba ayrıldı. Mevsimlere göre tpsa değerleri ve ortalama hastaların yaşları bulunarak birbirleriyle karşılaştırıldı. BULGULAR: Hasta sayıları sırasıyla kışın n=9247, ilkbaharda n=9729, yazın n=7638 ve sonbaharda n=8143 idi ve ortalama tpsa değerleri 3.72, 3.40, 3.55 ve 3.49 olarak bulundu. Kış mevsiminde tpsa biraz yüksek olmasına rağmen mevsimler arasında anlamlı fark yoktu (p>0.05). Mevsimlere göre tpsa bakılan hastaların yaşları kıyaslandığında (Kış: 60.89, İlkbahar: 61.34, Yaz: 60.20, Sonbahar: yaş) ise ilkbaharda tpsa bakılan hastaların anlamlı şekilde diğer mevsimlerden daha yaşlı olduğu tespit edildi (p<0.05). Mevsimler ve yaş etkisi beraber değerlendirildiğinde yaş artışı ile birlikte serum tpsa değeri artmasına rağmen mevsimlerin tpsa değerini değiştirmediği gözlendi (p<0.001). Sonuçta mevsimler arası yaş dağılımı farklı olmadığı için yaş ve mevsim birlikte değerlendirildiğinde tpsa üzerine etkilerinin olmadığı izlendi (p>0.05). SONUÇ: Yaşla beraber tpsa değeri artmaktadır. Mevsimsel değişikliklerinin serum tpsa değeri üzerine etkisi olmadığını düşünmekteyiz. İlkbaharda daha yaşlı hastaların başvurma nedeni sosyokültürel sebepler olabilir. Anahtar kelimeler: Yaş, PSA, mevsim. ABSTRACT OBJECTIVE: Serum prostate specific antigen (PSA) is the most important parameter of the early diagnosis, treatment and follow-up of prostate cancer. Serum PSA level may change due to some factors. In this study, we investigated whether the effect of the seasons on serum total PSA level in men over 20 years of age who were not diagnosed with prostate cancer. Yazışma Adresi: Dr Cem Nedim Öztürk, Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği, Ulucanlar Altındağ ANKARA Tel: S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 6-11

9 MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ? MATERIALS AND METHODS: total PSA (tpsa) were detected for the last 3 years in our hospital. Patients diagnosed with prostate cancer and tpsa levels >10 ng/ml were excluded from the study. Total patients with tpsa values included in the study and were divided into 3 groups by age 20-40, and over 60 yearsold. Mean tpsa and age of patients according to the seasons were compared with each other. RESULTS: The number of patients were in winter n: 9247, spring n: 9729, summer n:7638 autumn n: 8143 and mean tpsa values were 3.72, 3.40, 3.55 and 3.49 respectively. Altough tpsa level was slightly higher in winter there was no statistical difference between seasons (p> 0.05). Comparing patients age and detected tpsa levels according to the seasons (Winter: 60.89, Spring: 61.34, Summer: 60.20, Autumn: 60.88), in patients cared for in the spring, tpsa were found to be significantly older than the other seasons (p<0.05). When evaluated the effect of seasons and age together, despite both increase in age and tpsa level was observed, seasons did not change the value of tpsa (p<0.001). Because the distribution of ages between seasons were not different, we showed that there was no effects of age and season togetherly on the tpsa (p>0.05). CONCLUSION: tpsa value increases with age. We think that seasonal changes don t effect serum tpsa value. There may be socio-cultural reasons for the elderly patients why they apply more in spring. KEY WORDS: Age, PSA, season. GİRİŞ Prostat spesifik antijen (PSA), prostat kanserlerinin erken tanı, tedavi ve izleminde en önemli biomarkır olarak halen önemini korumaktadır (1) li yıllarda başlayan çalışmalar sonucunda serumda ilk PSA tayini 1980 yılında gerçekleştirilmiş ve klinik kullanımının başlamasıyla prostat kanseri ile mücadelede kısa zaman diliminde önemli adımlar atılmıştır (2,6). Organa spesifik özelliğinden dolayı prostat bezinden kaynaklanan tüm patolojiler serum PSA seviyesini etkiliyebilmektedir (7). Prostat hastalıkları (prostat kanseri, benign prostat hiperplazisi, prostatit) prostat manüplasyonları (prostat masajı, prostat biyopsisi), ürolojik girişimler (sistoskopi, üretral kateterizasyon), ejakulasyon ve bazı farmakolojik tedaviler serum PSA seviyesini değiştirebilmektedir (8-10). Yaş, ırk ve prostat hacminin yanısıra ayrıca mevsimlerin de serum PSA değişikliklerine neden olabileceği vurgulanmıştır (11). Mevsimlerle değişen hareket miktarı, diyet ve tuvalet alışkanlıkları (konstipasyon gibi) da PSA seviyesinde farklılıklara neden olabilir (12). Biz de kliniğimizde son üç yıllık tpsa değerlerini tarayarak mevsimsel herhangi bir değişiklik olup olmadığını araştırdık. GEREÇ VE YÖNTEM yılları arasında hastanemizde yapılmış olan toplam total PSA (tpsa) değerleri bulundu. Prostat kanseri teşhis edilmiş olan ve sonuçları 10 ng/ml nin üzerinde olan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Toplam tpsa değeri çalışmaya alındı ve hastalar yaşlarına göre 20-40, 40-60, ve 60 yaş üstü olmak üzere 3 gruba ayrıldı. Mevsimlere göre tpsa değerleri ve ortalama hastaların yaşları bulunarak birbirleriyle karşılaştırıldı. İstatistiksel çalışmada SPSS 15.0 ve T-testi (One Way Anova, Univariate Analysis) kullanıldı. P<0.05 anlamlı kabul edildi. BULGULAR Çalışmamızdaki hasta sayıları mevsimlere göre sırasıyla kışın n= 9247, ilkbaharda n= 9729, yazın n= 7638 ve sonbaharda n= 8143 idi. Hastaların ortalama yaş dağılımları ve mevsimlere göre ortalama tpsa değerleri Tablo 1 de gösterilmiştir. Mevsimlere göre tp- SA değerleri karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmazken (p>0.05) kış mevsiminde tpsa biraz yüksek bulundu. YÜCETÜRK ve Ark. 7

10 Tablo 1: Mevsimlere göre hasta sayıları, yaş ortalamaları ve ortalama tpsa değerleri Mevsimler n(hasta sayısı) Yaş ortalaması Ortalama tpsa değerleri Kış ,89 3,72 (2,86-4,59) İlkbahar ,34 3,40 (2,72-4,08) Yaz ,20 3,55 (2,2-4,8) Sonbahar ,88 3,49 (2,66-4,32) Total ,86 3,54 (3,08-4,00) Yaşlara ve mevsimlere göre tpsa bakılan hasta sayıları Tablo 2 de gösterilmiştir. Mevsimlere göre tpsa bakılan hastaların yaşları kıyaslandığında ilkbaharda tpsa bakılan hastaların anlamlı şekilde diğer mevsimlerden daha yaşlı olduğu bulundu (p<0.05). Tablo 2: Hastaların mevsimlere, yaşlara ve ortalama tpsa değerlerine göre dağılımı MEVSİMLER YAŞ N(Hasta sayısı) Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Total yaş üstü Total yaş üstü Total yaş üstü Total yaş üstü Total yaş üstü Total Ortalama tpsa değerleri 0,8142 1,4223 5,9903 3,7289 0,7246 1,7283 4,9761 3,4033 0,8611 1,6643 5,6649 3,5582 0,6748 1,6201 5,3621 3,4933 0,7718 1,6066 5,4809 3,5450 Mevsimler ve yaş etkisi beraber değerlendirildiğinde yaş artışı ile tpsa nın anlamlı olarak arttığı izlenirken (p<0.001) yaş ve mevsimin birlikte tpsa üzerine etkili olmadığı izlendi (p>0.05). TARTIŞMA 3 yılı kapsayan retrospektif değerlendirme ile elde ettiğimiz tüm veriler geniş çaplı populasyon bazlıdır. Çalışmamız sonucunda serum tpsa düzeylerinin mevsimler ile değişiklik göstermediğini, yaşla beraber mevsimlerden bağımsız olarak tpsa düzeylerinde anlamlı bir artış olduğunu ve ilkbaharda tpsa bakılan hastaların anlamlı olarak yaşlı olduğunu saptadık. Yapılan çalışmalar serum PSA değeri ile prostat hacmi arasında yaşa bağlı olarak doğrusal bir ilişki olduğunu kanıtlamıştır (13). Oesterling ve ark. yaşa göre normal PSA aralıklarını tanımlamışlardır (14). Bizim çalışmamızda mevsimlerin serum tpsa değeri üzerine bir etkisi olmadığını tespit etmemize rağmen daha önce yapılan çalışmalar farklı görüşleri savunmaktadır. Mevsimsel olarak PSA farklılığı ile ilgili Şimşek ve ark erkek üzerinde yaptıkları çalışmada ilkbaharda tpsa değerinin tepe yaptığını diğer mevsimlerde düştüğünü veya nispeten aynı kaldığını bulmuşlardır(15). ERSPC (European Randomised study of Screening for Prostate Cancer) çalışmasına bağlı iki farklı araştırma grubunun ayrı ayrı yaptıkları çalışma sonuçları ise birbirinden farklı bulgular içermektedir. İspanya merkezli çalışmada Lujan Galan ve ark katılımcıyı kapsayan çalışmalarında serum PSA değeri ile günlük en yüksek sıcaklık ve güneşli saatler arasında ters bir ilişki olduğunu savunmuşlardır (16). Yazarlar yaş ve hava sıcaklığından bağımsız olarak sonbahar ve kış mevsimlerinde önemsiz PSA yükselmeleri olduğunu belirtmişlerdir. Ancak PSA değişim aralığının küçük olması nedeniyle Lujan Galan ve ark. iklim parametrelerinden dolayı biopsi endikasyonu için değişiklik önermemişlerdir. ERSPC nin Fransız grubu, daha fazla sayıda hasta ile (8644 hasta) yaptıkları çalışmada güneş ışınlarının ve mevsimlerin tpsa yı etkilediği ancak serbest PSA yüzdesini etkilemediğini ortaya koymuşlardır (17). 8 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 6-11

11 MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ? Salama ve ark. bu çalışmada diğer mevsimlere göre yaz mevsiminde tpsa nın arttığını ve bu artışın prostat biopsilerinde %23 artışa neden olduğunu vurgulamışlardır. Her nekadar çalışmamızdaki tpsa verileri az sayıda olmasa da diğerlerine göre çok daha fazla kişi sayısına sahip Down ve ark.nın 66969, Ito ve ark.nın kişi üzerindeki çalışmalarında da mevsimlerle tpsa seviyesinin değişiklik göstermediği belirtilmiştir (18,19). Aktif izlem altında olan prostat kanserli hastalardaki tpsa değişikliklerinin diğer mevsimlere göre ilkbaharda daha fazla olduğu vurgulanmıştır (20). Connolly ve ark. çalışmalarında tpsa ile meteorolojik parametreler arasında korelasyon olmamasına rağmen ilkbaharda yüksek PSA seviyeleri saptamışlardır (11). Bu çalışmanın sonucu ERSPC çalışmasından mevsimsel olarak farklılık göstermektedir. Bunun sebebi çalışmalar arasındaki populasyonların farklılığı ve ERSPC çalışmasının Fransız ve İspanyol kollarındaki çalışmaya dahil edilen populasyon ve kriterlerin benzerliği ile açıklanmaktadır (16,17). Bu farklılığın bir başka sebebi de PSA seviyelerindeki yükselme ile güneşli zamanlar arasındaki bağlantı olarak bildirilmiştir. Fransız çalışmasında, yazın saptanan PSA seviyelerindeki artışın nedeni olarak güneş ışığı pik seviyeleri ve süresinin uzunluğu belirtilse de İspanyol çalışmasında beklenmedik bir şekilde soğuk hava şartlarında önemsiz de olsa PSA düzeylerinde artma görüldüğü belirtilmektedir (16,17). Görüldüğü gibi çalışmalarda mevsimsel olarak PSA nın nasıl etkilendiği ile ilgili görüş birliği yoktur. Çalışmalar arasında farklı sonuçların elde edilmesi birtakım ölçülemeyen ama mevsimsel olarak PSA değerlerini yükselten faktörlerle açıklanabilmektedir. Örneğin yaşa bağlı PSA düzeyi mevsimsel farklılık göstermemektedir. Ancak yaşlı erkeklerin az bir kısmı PSA testini belli bir nedeni olmaksızın ilkbahar mevsimi süresince yaptırma eğilimindedir. Dolayısıyla PSA testi sanki bu mevsimden etkilenmiş gibi yüksek çıkacaktır. Hangi mevsim bakılırsa bakılsın PSA değeri ile yaş arasında doğru bir orantı olduğundan mevsimsel değerler arasında bir farklılık beklenmemelidir (13). Yaptığımız çalışmada da ilkbaharda tp- SA baktıran erkeklerin anlamlı olarak daha yaşlı oldukları tespit edildi. Tarafımızca yaşlıların şikayetleri olmadığı sürece soğuk mevsimlerde hava şartları nedeniyle evde oturmayı tercih ettikleri havaların ısınması ile birlikte tetkiklerine devam ettiklerini düşünmekteyiz. Ejakulasyonun geçici tpsa yükselmelerine neden olduğu gösterilmiştir (21,22). Tchetgen ve ark. yaşları olan 64 erkekte ejakulasyon sonrası tpsa düzeylerinde artış olduğunu tespit etmişlerdir (21). Aynı araştırıcılar ejakulasyon sonrası hasta yaşı ve tpsa arasında pozitif korelasyon bulmuşlardır. Yine Herschman ve ark. 20 erkek üzerinde yaptıkları benzer çalışmada da ejakulasyonun tpsa değerini artırdığını göstermişlerdir (22). Seksüel davranışlar da mevsimsel değişiklik göstermektedir (23,24). Gebelik oranları, günışığına maruz kalma süresi ve sıcaklık ile korelasyon göstermektedir (24,25). Bu veriler Salama ve ark nın yaptıkları çalışmada tpsa nın neden yaz mevsiminde arttığını açıklayabilir. Carlsen ve ark. ilkbahar süresince Hollandalı erkeklerde ejakulasyon oranlarının arttığını, hastalarda ejakulasyon sıklığı ile tpsa değerlerinde mevsimsel değişikliklerin olabileceğini belirtmişlerdir (26). Diğer bir çalışma ise sıcaklığın arttığı dönemlerde ejakulasyon sıklığının azalmasıyla gebelik oranlarının düştüğünü savunmuştur (24). Şayet yazın ejakulasyon sıklığındaki azalmaya bağlı tpsa seviyeleri düşüyorsa, bu Galan ve ark. İspanya merkezli çalışmalarında tespit ettikleri tpsa nın yazın düşük, kış ve sonbaharda yüksek olması durumunu da izah eder (16). Fiziksel aktiviteler de mevsimsel PSA değişikliğine neden olabilmektedir. Örneğin bisiklet sürme geçici PSA yükselmeleri yapabilmektedir (27,28). Fizik eg- YÜCETÜRK ve Ark. 9

12 zersizlerinin de mevsimlerle değişiklik gösterdiği, kış mevsimi boyunca veya hava şartlarının en zorlu olduğu zamanlarda bu aktivitelerin düştüğü vurgulanmıştır (29). Bu özellikle yaşlı insanlarda gösterilmekle beraber egzersiz düzeyleri ile gün uzunluğu, güneş ışığı ve sıcaklık arasında korelasyon saptanamamıştır (30). Çalışmamızda serum tpsa seviyesi mevsimsel olarak fark göstermese de kışın bir miktar yüksek çıkması hastaların hareketsizliği nedeniyle pelvik konjesyonun artmasına bağlı olabilir. Bunun dışında hem hareket azlığı hem de diyet değişikliği nedeniyle kış mevsiminde konstipasyon oranında artış ve tpsa değerinde yükselme gözlenebilir (12). PSA yı etkileyen birçok faktörün yanısıra gözardı edilmemesi gereken bir konu da mevsimlerden bağımsız olarak aynı kişide birden fazla ölçülen PSA değerlerinde elde edilen farklı sonuçlardır. Eastham ve ark. çalışmalarında izole PSA yüksekliği saptanan kişilerde belli bir süre sonra yeni PSA değerlerinin görülerek biopsi kararının ona göre verilmesi gerekliliğini önermişlerdir (31). Sonuç olarak çalışmamızda serum tpsa seviyesinin mevsimlere bağlı olarak değişkenlik göstermediğini saptadık. Ancak prospektif bir çalışma ile aynı kişilerden farklı mevsimlerde PSA örnekleri alarak daha sağlıklı sonuçlar elde edileceği kanısındayız. KAYNAKLAR 1) Jacobsen SJ, Katusic SK, Bergstralh EJ, et al. Incidence of prostate cancer diagnosis in the eras before and after serum prostate-specific antigen testing. MM JAMA 1995; 274: ) Ablin RJ, Bronson P, Soanes WA, et al. Tissue and species-specific antigens of normal human prostatic tissue. J Immunol. 1970;104: ) Hara M, Koyanagi Y, Inoue T, et al: Some physico chemical characteristics of -seminoprotein, an antigenic component specific for human seminal plasma. Forensic immunological study of body fluids and secretion. VII Nihon Hoigaku Zasshi. 1971; 25: ) Wang MC, Valenzuela LA, Murphy GP, et al. Purification of a human prostate specific antigen. Invest. Urol. 1979; 17: ) Papsidero LD, Wang MC, Valenzuela LA, et al. A prostate antigen in sera of prostatic cancer patients. Cancer Res 1980; 40: ) Kuriyama M, Wang MC, Papsidero LD et al. Quantation of prostate specific antigen in serum by a sensitive enzyme immunoassay. Cancer Res. 1980; 40: ) Benson MC, Whang IS, Pantuck A, et al. Prostate specific antigen density: a means of distinguishing benign prostate hypertrophy and prostate cancer. J Urol 1992; 147: ) Stamey TA, Yang N, Hay AR, et al. Prostate specific antigen as a serum marker for adenocarcinoma of the prostate. N Engl J Med. 1987; 317: ) Stenman UH, Alfthan H. Effect of long term treatment with finasteride on free and total PSA in serum. J Urol. Abstract 1547, 1996; 155: ) Tchetgen MB, Song JT, Strawderman M, et al. Ejaculation increases the serum PSA concentration. Urology 1996; 47: ) Connolly D, Van Leeuwen PJ, Bailie J, et al. Daily, monthly and seasonal variation in PSA levels and the association with weather parameters. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2011; 14: ) Bayraktar Z, İnan EH, Bayraktar V. Effect of constipation on serum total prostate-specific antigen levels in men. Int J Urol. 2012; 19: ) Roehrborn CG, Boyle P, Gould AL, et al. Serum PSA as a predictor of prostate volume in men with benign prostatic hyperplasia. Urology 1999; 53: ) Oesterling JE, Jacobsen SJ, Chute CG, et al. Serum PSA in a community based population of healthy men: Establishment of age specific reference ranges. JAMA 193; 270: ) Şimşek U, Kutlu S, Yavaşcaoğlu I, et al. Seasonal variation of prostatic acid phosphate and prostate specific antigen in patients without prostatic malignancy. Eur Urol. 1992;21 (Suppl. 1): ) Lujan Galan M, Pascual Mateo C, Rodriguez Garcia N, et al. Impact of the weather on the serum levels of prostate specific antigen. Arch Espan Urol. 2006; 59: ) Salama G, Noirot O, Bataille V, et al. Seasonality of serum prostate specific antigen levels: a population-based 10 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 6-11

13 MEVSİMLER SERUM TOTAL PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN SEVİYESİNİ ETKİLER Mİ? study. Eur Urol. 2007; 52: ) Down L, Metcalfe C, Martin RM, et al. Seasonal variation in prostate specific antigen levels: a large cross sectional study of men in the UK. BJU Int. 2011; 108: ) Ito K, Yamamoto T, Miyakubo M, et al. Seasonally changes in the serum PSA levels in men participated in the population-based screening for prostate cancer in Japan. Eur Urol Suppl. 2008; 7: ) Vieth R, Choo R, Deboer L, et al. Rise in prostate specific antigen in men with untreated low-grade prostate cancer is slower during spring-summer. Am J Ther. 2006; 13: ) Tchetgen MB, Oesterling JE. The effect of prostatitis, urinary retention, ejaculation and ambulation on the serum prostate spesific antigen concentration. Urol Clin North Am.1997; 24: ) Herschman HD, Smith DS, Catalona WJ. Effect of ejaculation on serum total and free prostate spesific antigen concentrations. Urology 1997; 50: ) Roenneberg T, Aschoff J. Annual rhythm of human reproduction: I Bıology, sociology, or both?. J Biol Rhythms. 1990;5: ) Roenneberg T, Aschoff J. Annual rhythm of human reproduction: II Environmental correlations. J Biol Rhythms. 1990; 5: ) Cummings DR. Additional confirmation for the effect of environmental light intensity on the seasonality of human conceptions. J Biosoc Sci. 2007; 39: ) Carlsen E, Petersen JH, Andersson AM, Skakkebaek NE. Effects of ejaculatory frequency and season on variations in semen quality. Fertil Steril. 2004; 82: ) Oremek GM, Seiffert UB. Physical activity releases prostate spesific antigen (PSA) from the prostate gland into blood and increases serum PSA concentrations. Clin Chem. 1996; 42: ) Crawford ED III, Mackenzie SH, Safford HR, Capriola M. The effect of bicycle riding on serum prostate spesific antigen levels. J Urol. 1996; 156: ) Tucker A, Gilliland PJ. The effect of season and weather on physical activity: A systematic review. Public Health. 2007; 121: ) Sumukadas D, Witham M, Struthers A, McMurdo M. Day length and weather conditions profundly affect physical activity levels in older functionally impaired people. J Epidemiol CommunitQy Health. 2009; 63: ) Eastham JA, Riedel E, Scardino PT, et al. Polyp Prevention Trial Study Group. Variation of serum prostate spesific antigen levels: an evaluation of year-to-year fluctations. JA- MA 2003; 289: YÜCETÜRK ve Ark. 11

14 Araştırma Makalesi ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ OUR MIDDLE TERM RESULTS IN SURGICAL TREATMENT OF ADOLESCENT IDIOPATHIC SCOLIOSIS Serkan AYDIN 1, M. Mert TÜZÜNER 2, Remzi Arif ÖZERDEMOĞLU 3, Ahmet ASLAN 4 1 Özel Anadolu Hastanesi, Ortopedi vetravmatoloji Kliniği, KASTAMONU. 2 Dışkapı Yıldırım Beyazıt E.A. Hastanesi, Ortopedi vetravmatoloji Kliniği, ANKARA. 3 Özel Sema Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, İSTANBUL. 4 Afyonkarahisar Devlet Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, AFYON Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: ÖZET AMAÇ: Adolesan idiopatik skolyozun (AİS), üç düzlemde komponentlere sahip kompleks bir deformite olduğu ve bu nedenle her üç düzlemde de bir düzeltmenin gerekli olduğu belirtilmektedir. AİS tedavisinde günümüze kadar çeşitli enstrümantasyon sistemleri kullanılmış ve korreksiyon oranlarıyla ilgili değişik sonuçlar yayınlanmıştır. Bu çalışmada AİS nedeniyle Texas Scottish Rite Hospital (TSRH) sistemiyle enstrümantasyon ve posterior füzyon yapılan olguların sonuçları araştırıldı. GEREÇ VE YÖNTEM: Kliniğimizde tarihleri arasında AİS tanısı ile TSRH enstrumantasyonu ile posterior füzyon yapılan 28 kız, 14 erkek 42 hastanın sonuçları incelendi. Ortalama yaşı 14,1 olan hastaların takip süreleri ortalama 6 (4-10) yıldı. BULGULAR: Frontal plan sonuçları: King sınıflamasına göre 2 hastada Tip 1 (%4,7), 7 hastada Tip 2 (%16,6), 30 hastada Tip 3 (%71,4), 3 hastada Tip 4 (%7,1) eğrilik vardı. Ortalama %54,7 oranında bir korreksiyon elde edildi. Tip 1 de %44, Tip 2 de %53, Tip 3 de %59, Tip 4 de %65 korreksiyon elde edildi. Ortalama 6 takiplerinde ortalama %10,9 korreksiyon kaybı gözlendi. Sagital plan sonuçları: Hastaların 16 sı hipokifotik, 20 si normokifotik, 6 si kifotik gruptaydı. Ortalama preoperatif hipokifotik (T4-T12 sagittal cobb açısı <20) olanların kifoz açılarının erken postoperatif dönemde ortalama 17 derece, takipleri sonunda ortalama 19 derece olduğu gözlendi. Normokifotik (T4-T12 sagittal cobb açıları 40) 20 hastanın kifoz açılarının preoperatif dönemde ortalama 25 derece, erken postoperatif dönemde 27,8 derece, takipleri sonunda 28,7 derece olarak değişmedikleri saptandı. Kifotik eğriliğe sahip (T4-T12 sagittal cobb açıları > 40) 6 hastanın kifoz açılarının preoperatif dönemde ortalama 52 derece, erken postoperatif dönemde 38 derece, takipleri sonunda ortalama 40 derece oldukları saptandı. SONUÇ: Bu çalışmanın sonuçları AİS da TSRH enstrumantasyonu ile frontal ve sagital plan düzeltmelerin tatminkar ve literatürle uyumlu olduğunu göstermektedir. TSRH enstrumantasyonunun AİS un cerrahi tedavisinde iyi bir seçenek olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Adolesan idiopatik skolyoz, Texas Scottish Rite Hospital (TSRH) sistemi, Posterior enstrümantasyon. Yazışma Adresi: Dr Ahmet Aslan, Afyonkarahisar Devlet Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Afyonkarahisar. draaslan@hotmail.com 12 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 12-21

15 ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ ABSTRACT AIM: It is reported that adolescent idiopathic scoliosis (AIS) is a complex deformity which has components in three planes and that s why fixing in three planes is necessary. Various instrumentation systems have been used in AIS treatment and different results about correction ratios have been published. In this study, instrumentation by Texas Scottish Rite Hospital (TSRH) system for AIS and results in cases with posterior fusion are investigated. METHOD: Results of 42 patients (28 female, 14 male) which had undergone posterior fusion with TSRH instrumentation in our clinic for AIS between 1993 and 2001 were analyzed. Mean age of patients was 14,1 and mean follow-up period was 6 (4-10) years. RESULTS: Frontal plane results: According to King classification, Type 1 obliqueness was in 2 patients (4,7%),Type 2 in 7 (16,6%), Type 3 in 30 (71,4%) and Type 4 obliqueness in 3 patients (7,14%). A correction with a mean of 54,7 % was achieved. 44% correction in Type 1, 53% in Type 2, 59% in Type 3 and 65% correction in Type 4 was achieved. Correction loss with a mean of 10,9% was observed in 6 patients. Sagittal plane results: 16 of patients were in hypokyphotic, 20 of them were in normokyphotic and 6 of them were in kyphotic group. It was observed that preoperative hypokyphotic patients (T4-T12 sagittal cobb angle <20) cobb angles were 17 in early postoperative stage and were 19 after follow-ups. In normokyphotics (T4-T12 sagittal cobb angle <40), 20 patients sagittal cobb angles were 25 degrees in preoperative stage, 27,8 degrees in early postoperative stage and with no significant change 28,7 degrees after follow-ups. Sagittal cobb angles of 6 patients with kyphotic obliqueness (T4-T12 sagittal cobb angles > 40) were with a mean of 52 degrees preoperatively, 38 degrees in early postoperative stage and were with a mean of 40 degrees after follow-ups. CONCLUSION: Results of this study show that frontal and sagittal plane corrections with TSRH instrumentation in AIS is satisfying and concordant with literature. It can be said that TSRH instrumentation is preferrable in AIS surgical treatment. KEY WORDS: Adolescent idiopathic scoliosis, Texas Scottish Rite Hospital (TSRH) system, Posterior instrumentation. GİRİŞ Adolosan İdiopatik skolyozun (AİS) üç boyutlu patolojisinin daha iyi anlaşılmasından sonra hastalığın cerrahi tedavisinde büyük gelişmeler sağlanmıştır. Skolyoz cerrahisinde enstrümantasyonun amacı deformiteyi mümkün olduğunca düzeltmek, füzyon kitlesi oluşuncaya kadar omurgayı düzeltilmiş pozisyonda sabitlemektir. Enstrümantasyon sistemleri, geliştirildiği döneme ve kullanım özelliklerine göre; birinci, ikinci ve üçüncü nesil enstrümantasyon sistemleri olarak sınıflanmaktadır. AİS tedavisinde günümüze kadar çeşitli enstrümantasyon sistemleri kullanılmış ve korreksiyon oranlarıyla ilgili değişik sonuçlar yayınlanmıştır. AİS tedavisinde, temel düzeltici kuvvet olarak, distraksiyonu kullanan ve birinci nesil enstrümantasyon sistemi olan Harrington Rod sistemiyle ilgili frontal planda %25-70 korreksiyon sonuçları bildirilmiştir (1-7). Segmental spinal enstrümantasyon sistemi ve Harrington rodu kullanan sublaminar telleme yöntemleri ikinci nesil enstrümantasyon sistemleridir. Cotrel Dubousset (CD) enstrümantasyonu ve Texas Scottish Rite Hospital (TSRH) sistemi üçüncü nesil enstrümantasyon sistemlerini oluşturmaktadır. CD enstrümantasyonu ile AİS da elde edilen % arası düzeltme oranlarıyla mukayese edildiğinde TSRH AYDIN ve Ark. 13

16 enstrümantasyonu ile elde edilen düzeltme oranlarının da benzer olduğu belirtilmiştir. TSRH sistemi ile torakal eğriliklerde %65, lomber eğriliklerde %48 korreksiyon rapor edilmiş ve sistemin frontal ve sagittal planda tatmin edici düzelme oranları ve minimal korreksiyon kayıplarıyla, AİS tedavisinde iyi bir entrümantasyon tercihi olabileceği belirtilmiştir (3-12). Bu çalışmada AİS nedeniyle TSRH sistemiyle enstrümantasyon ve posterior füzyon yapılan olgularımızın ortalama altı yıllık sonuçları araştırılmış ve literatürle karşılaştırılması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM yılları arasında Kliniğiniğimizde AİS tanısıyla TSRH sistemiyle posterior füzyon yapılan en az 38 ay takibi olan 42 hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmaya; preoperatif ve postoperatif ayakta A-P, yan, eğilme ve traksiyon grafileri olan ve düzenli radyolojik takibi yapılmış hastalar dahil edilmiştir. Preoperatif çekilen AP ve yan grafilerde frontal ve sagittal eğriliklerin büyüklükleri Cobb metoduyla ölçülerek hastalar King klasifikasyonuna göre sınıflandırıldı(4,5). Gövde dengelerini saptamak için apikal vertebra translasyonu cm olarak ölçüldü. Preoperatif eğilme grafilerinde eğriliklerin fleksibiliteleri değerlendirildi. Preoperatif yan grafilerde eğriliklerin sagittal planda T4-T12 kifoz açısı, L1-L5 lordoz açısı, T10-L2 junctional kifoz açıları Cobb metoduyla ölçüldü. King Tip I ve Tip Il eğriliklerde primer eğriliklerin yanı sıra sekonder eğriliklerin Cobb açıları ve fleksibiliteleri ölçülüp değerlendirmeye dahil edildi. Konjenital anomalilerin ayırıcı tanısı için MR incelemesi, akciğer kapasitelerini değerlendirmek için solunum fonksiyon testi yapıldı. Hastaların tümüne ameliyattan bir saat önce Sefazolin 1 gr i.v. ile proflaksi yapıldı ve iki gün aynı dozlarda devam edildi. Hastalara enstrumantasyon ve füzyon prone pozisyonunda Frontal plan sonuçları: Bütün hastalar ele alındı- yapıldı. Hastaların tümüne oto ve allo kemik ğında hastaların preoperatif ortalama Cobb açıla- grefti kullanıldı. İntraoperatif ve postoperatif ortalarının 56 derece, eğilme grafilerinde ortalama %31 14 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): ma 3 (1,5-5) ünite kan transfüzyonu ihtiyacı duyuldu. Cerrahi süre, anestezi hazırlığı hariç ortalama 2,5 saatti (1,5-4). Hastalarımızın hiçbirinde intraoperatif komplikasyon yaşanmadı. Hastalar postoperatif 2. günde mobilize edildi. Hiçbir hastamızda postoperatif eksternal desteğe ihtiyaç duyulmadı. Ortalama postoperatif 7. günde taburcu edildi. Tüm hastalar postoperatif 1., 3., 6., 12. aylarda daha sonraki dönemlerde yılda 1 kez olmak üzere kontrollere çağrıldı. Hastaların postoperatif, erken postoperatif ve takiplerinde klinik ve radyolojik muayeneleri yapıldı, ayakta çekilen AP grafilerde korreksiyon yüzdeleri, korreksiyon dereceleri, korreksiyon kayıpları, apikal vertebra translasyonu, yan grafilerde ise torakal kifoz, lomber lordoz ve junctional kifoz açıları ölçüldü. Elde edilen tüm veriler hastaların King klasifikasyonuna göre ayrılmasıyla oluşan gruplar şeklinde önce kendi aralarında daha sonra da toplu olarak değerlendirildi. Tüm radyografiler tek bir kişi tarafından değerlendirildi. Yan grafilerde T4-T12 kifoz açısı, L1-L5 lordoz açılan ve T1O-L2 junctional kifoz açıları saptandı. Elde edilen erken postoperatif değerler ile uzun dönem takiplerindeki değerler karşılaştırıldı, komplikasyonlar saptandı. King 1 ve 2 eğriliklerde primer eğriliklerin yanı sıra sekonder eğrilikler de ayrı ayrı incelendi. Hastaların frontal planda dekompansasyonunu saptamak için erken postoperatif ve takip postoperatif AP grafilerinde apikal vertebra translasyonu Nash-Moe metoduyla hesaplandı (6). BULGULAR Hastaların ortalama yaşları 14,1 yıl, 14 ü erkek, 28 i kız idi. Ortalama takip 6 (4-10) yıl idi. King sınıflamasına göre 2 hastada Tip 1 (%4,7), 7 hastada Tip 2 (%16,6), 30 hastada Tip 3 (%71,4), 3 hastada Tip 4 (%7,1) eğrilik vardı.

17 ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ korreksiyonla Cobb açılarının ortalama 39 derece olduğu, ameliyatla %54,7 korreksiyonla ortalama 24 dereceye geriledikleri, ortalama 67 ay sonunda ortalama %10,9 korreksiyon kaybıyla ortalama 27 derece oldukları gözlendi (Tablo 1). Tablo 1. Tüm Grupların Primer Eğriliklerinin Sagittal Plan Sonuçları: King Tip Pr. O.C. BOC 1 BK (%) PO1OC OK (%) TOC TKK (%) I ,4 16 II III IV ,9 Toplam , Pr.O.C. :Preoperatif ortalama cobb açısı, BOC :Eğilme ortalama cobb açısı, Eğilme korreksiyon yüzdesi: BK%, Postoperatif ortalama cobb açısı: PO1OC, Operasyonla elde edilen korreksiyon yüzdesi: OK%, Takiplerdeki ortalama cobb açısı: TOC, Takip sonunda ortalama korreksiyon kaybı: TKK% Sekonder eğrilerin preoperatif ortalama 43 derece eğilme grafilerinde %45 korreksiyonla ortalama 22 derece oldukları, postoperatif dönemde %56 korreksiyonla ortalama 18,5 dereceye düştükleri, 67 ay takiplerinde ortalama 21,4 derece oldukları ve %11,6 korreksiyon kaybının olduğu saptandı (Tablo 2). Apikal vertebranın orta hattan uzaklığı (AVT) preoperatif ortama 3,2 cm, erken postoperatif dönemde 1,08 cm takiplerde, 0,92 cm olduğu gözlendi (Tablo 3). Tablo 2. King Tip 1 ve King Tip II Sekonder Eğriliklerin Frontal Plan Sonuçları: King Tip Pr. O.C. 1 BOC BK (%) PO1OC OK (%) TOC TKK I ,4 12 II ,5 Toplam , ,4 11,6 Pr.O.C. :Preoperatif ortalama cobb açısı, BOC :Eğilme ortalama cobb açısı, BK% : Eğilme korreksiyon yüzdesi, PO1OC :Postoperatif ortalama cobb açısı, OK% :Operasyonla elde edilen korreksiyon yüzdesi, TOC :Takiplerdeki ortalama cobb açısı, TKK%: Takip sonunda ortalama korreksiyon kaybı. Tablo 3. Tüm Grupların Apikal Vertebra Translasyonu Frontal Plan Sonuçları (cm) Tip Preop AVT Postop AVT Ortalama Takip AVT KingTipI 1,9 0,9 1 King Tip II 2,4 1,2 0,9 King Tip III 3,4 1,8 0,9 King Tip IV 4,8 1,8 1,2 Toplam 3,2 1,08 0,92 Preop AVT: Preoperatif ortalama apikal vertebra translasyonu, Postop AVT: Postoperatif ortalama apikal vertebra translasyonu, Ortalama Takip AVT: Ortalama takip apikal vertebra translasyonu. Sagittal plan sonuçları:tüm hastaların sagittal plan sonuçlarında torakal kifozu değerlendirirken hastaları üç gruba ayrıldı. Hastaların 16 sı hipokifotik, 20 si normokifotik, 6 si kifotik gruptaydı. Ortalama preoperatif hipokifotik (T4-T12 sagittal cobb açısı <20) olanların erken postoperatif dönemde ortalama 17 derece, takipleri sonunda ortalama 19 derece olduğu gözlendi. Normokifotik (T4-T12 sagittal cobb açıları 40) 20 hastanın kifoz açılan preoperatif dönemde ortalama 25 derece, erken postoperatif dönemde 27,8 derece, takipleri sonunda 28,7 derece olarak değişmedikleri saptandı. Kifotik eğriliğe sahip (T4-T12 sagittal cobb açıları > 40) 6 hastanın kifoz açıları preoperatif dönemde ortalama 52 derece, erken postoperatif dönemde 38 derece, takipleri sonunda ortalama 40 derece oldukları saptandı (Tablo 4). Tablo 4. Tüm Grupların Sagittal Planda Torakal T4-T12 Kifoz Açılarının Sonuçları: Torakal T4-T12 Sagittal Cobb Açıları Preop TK Postop TK Takip TK 20< ,8 28,7 40> Toplam Preop TK: Preoperatif T ortalama torakal kifoz açıları, Postop TK: Postoperatif T4-T12 ortalama torakal kifoz açıları, Takip TK: Takipte T4-T12 ortalama torakal kifoz açıları Lomber lordoz açıları tüm gruplarda bakıldığında preoperatif ortalama 33 derece, erken postoperatif dönemde 32 derece, takipleri sonunda 31,4 derece oldukları saptandı (Tablo 5). AYDIN ve Ark. 15

18 Tablo 5. Tüm Grupların Sagittal Planda Lomber L1-L5 Lordoz Açılarının Sonuçları: Tip Preop LL Postop LL Takip LL KingTipI King Tip II King Tip III KingTipV Toplam ,4 Preop LL: Preoperatif lomber lordoz ortalama cobb açısı, Postop LL: Postoperatif lomber lordoz ortalama cobb açısı, Takip LL: Takipte lomber lordoz ortalama cobb açısı Olgularımıza ait örnekler Resim 1-4 de sunulmuştur Resim 1-4: Olgu 6,RK, 12 y kız, 1-Preop A-P grfai, 2-Preop yan grafi, 3-Postop A-P grafi, 4-Postop yan grafi TARTIŞMA AİS in cerrahi tedavi seçenekleri burada tartışılmayacaktır, burada çalışmamızda elde ettiğimiz sonuçları literatürdeki posterior yaklaşımla füzyon ve üçüncü nesil enstrümantasyon özellikle de TSRH ilgili çalışmalarla kıyaslayarak tartışılacaktır. AİS cerrahi tedavisinin başarısı hastanın yaşına, eğriliğin tipine, progresyona, yaklaşıma, enstrümantasyona, füzyona ve imbalans, dekompansasyon, nörolojik defisit, enfeksiyon gibi komplikasyonların azlığına bağlıdır (2,13-18). Skolyotik hastalarda eğrilik düzelmesi enstrumantasyona bağlı olduğu kadar eğrilik tipine de bağlıdır. Roye ve ark. King tiplerine bağlı olmak üzere frontal planda torakal eğriliklerde %50-61, lomber eğriliklerde %11-51 korreksiyon bildirdiler (19). Hamzaoğlu ver ark. ileri eğrilikli skolyozlarda, major torasik eğriliklerde %51, kompansatuar lomber eğrilikte %33 ve büyük sagital eğrilikte %53 ortlama düzeltme bildirdiler (20). Lenke ve ark. sırasıyla King 2 eğriliklerde %54, King 3 eğriliklerde %54, Puno ve ark. King 2 eğriliklerde %69, King 3 eğriliklerde %63, Richards ve ark tekli torakal eğriliklerde (King 3,4) %65, King 2 eğriliği olanlarda %54 koronal korreksiyon bildirdiler(3,21,22). Bizim çalışmamızda; frontal planda tüm gruplarda ortalama %54,7 korreksiyon elde edildi. King 2 de %54, King 3 eğrilikte %59, King 4 eğrilikte %65 korreksiyon elde edildi ve literatürle uyumluydu. Skolyoz cerrahisinde anterior, posterior ya da kombine yaklaşımlarda korreksiyon oranlarıyla ilgili değişik sonuçlar bildirilmiştir. Turi ve ark. anterior enstrumantasyon uyguladıkları AİS li hastalarda TSRH rijit tek rod kullanarak %76 frontal korreksiyon, %49 apikal derotasyon, %9 korreksiyon kaybı, Kaneda ve ark. ise anterior çift rod sistemi kullanarak lomber ve torakolomber eğriliklerde %83 koronal korreksiyon, torakal eğriliklerde %71 koronal korreksiyon bildirdiler(23,24). Goshi K ve ark. posterior selektif füzyon yaptıkları torasik olgularda 16 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 12-21

19 ADOLESAN İDİOPATİK SKOLYOZUN CERRAHİ TEDAVİSİNDE ORTA DÖNEM SONUÇLARIMIZ %67, lomber olgularda %60 korreksiyon ortalaması elde etmişlerdir (25). Ülkemizde yapılan ve anterior ve posterior yaklaşımın karşılaştırıldığı bir çalışmada anterior girişimle; tip I eğime sahip olgularda koronal planda %73, tip V olgularda %70 lik korreksiyon ve posterior girişimle; tip I eğimli olgularda %65, tip 5 de ise %64 korreksiyon bildirilmiştir (26). Bizim çalışmamızda; kombine girişimle tedavi edilen 2 olgu dışında tüm hastalar posterior girişimle tedavi edildi ve frontal planda %54,7 korreksiyon elde edildi. Richards ve ark. TSRH enstrumantasyonu kullandıkları 103 hastalık serilerinde; King 1 eğriliği olan 9 hastada lomber eğrilikte %49 korreksiyon 30 aylık takiplerinde %18 korreksiyon kaybı, fleksibl torakal eğriliklerde ise koronal planda %50 korreksiyon, 30 aylık takiplerinde %16 korreksiyon kaybı bildirdiler(3). Roye ve ark. yaptıkları çalışmalarda dekompanzasyonun füzyon seviyesinden ziyade eğriliğin büyüklüğü ile ilişkili olduğunu belirtirken, Shufflebarger problemin torakolomber bileşkede kompresyon oluşturan hook kullanmayı ve füzyonun stabil vertebranın distaline uzatılması gerektiğini savunmuştur (19,27). Thompson ve ark. CD enstrumantasyonu ile posterior füzyon deneyimlerinde torasik eğriliklerdeki fazla düzelmenin lomber eğriliğe torsiyonel güç olarak yansıdığını ve lomber eğriliğin spontan korreksiyonunu engellediğini bildirdiler (28). Massey ve arkadaşları dekompansasyon gelişiminde ana problemin torasik eğriliğin fazla korreksiyonu olduğunu, intraoperatif radyografiler çekilerek aşırı korreksiyondan kaçınılması gerektiğini bildirdiler (29). Richards ve ark. lomber eğrilikleri 40 dereceden büyük, apikal lomber vertebranın santral sakral çizgiden önemli sapma gösterdiği King Tip 2 li olgularda her iki eğriliğin de füzyona dahil edilmesi gerektiğini bildirdiler (3). Ülkemizde yapılan yakın tarihli bir çalışmada TSRH sitemiyle cerrahi tedavi edilen AİS olgularında; frontal planda major eğrilik değeri ortalama 53.4 olarak ölçülmüş, ameliyat sonrası ortalama %60.6 düzelme ile 21.2 tespit edilmiştir. Son kontrollerde ise %0 ile %8 arasında, ortalama %3.2 korreksiyon kaybı görülmüştür. Kompensatuar eğrilikler değerlendirildiğinde, ameliyat öncesi ortalama 39.1 ölçülmüş, ameliyat sonrası %46.6 düzelme ile ortalama 21.1 tespit edilmiştir (30). Bridwell ve ark kendi CD tecrübeleri sonucunda dekompanzasyonu önlemek amaçlı stabil vertebranın bir altına inilmesi gerektiğini ve konkav tarafta kompresyon modunda hook yerleştirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir (31). Lenke ve ark Tip Il eğriliklerde yaşanan dekompansasyon problemleri nedeniyle hangi eğriliklerde riskin fazla olduğunu belirlemek üzere yaptıkları çalışmada torakal ve lomber eğriliğin Cobb açısı, rotasyon ve translasyon oranları üzerinde durmuşlardır (32). Oranların hepsi l in altında ise iki eğrilik füzyon sahası içine katılması, Cobb açı -oranı ve apikal translasyon oranı 1.2 nin ve apikal rotasyon oranı l in üstündeyse selektif füzyon uygulanması gerekliliğini bildirmişlerdir. Bizim çalışmamızda; hasta sayımız az olsa da ortalama 67 ay takip ettiğimiz King 1 olgularda %44 korreksiyon, %16 korreksiyon kaybı tespit ettik. Fleksibl torakal eğriliklerde ise %60 korreksiyon ve 67 ay takip sonunda %12 korreksiyon kaybı tespit ettik. King Tip 5 eğriliklerde omuz imbalansından kaçınmak için ne zaman her iki eğriliğin enstrumante edilmesi gerekliliğinin bilinmesi gerekmektedir. Lenke ve ark. üst torasik eğriliğin enstrumantasyonu kriterleri; 10 derece Tl tilti, 5 vertebra eğriliğe katılıyorsa, T6 yı içeren eğrilik varsa, eğilme ile 20 derecenin altına inmiyorsa her iki eğriliğin de füzyon alanına dahil edilerek King 5 lerde omuz imbalansından kaçınılabildiğini bildirmiştir (33). Lee ve ark. sol omuz yukarıda ise her iki eğriliği, her iki omuz eşit ise her iki eğriliği, sol omuz aşağıda ise yalnızca alt eğriliği enstrumante ederek omuz imbalansından kaçınılabileceğini bildirdiler (34). Thompson ve ark. CD uygulamalarında preoperatif ve postoperatif rotasyonları AYDIN ve Ark. 17

20 değerlendirmişlerdir (28). Sonuçlarında torasik eğrilikleri fazla düzeltmenin lomber eğriliklere torsiyonel güç ola- postoperatif dönemde 17 derece, takiplerde de 19 derece sagittal Cobb açıları ortalama 13 derece olan 16 hastanın rak yansıdığını ve bunun da lomber eğriliğin spontan olarak normal fizyolojik sınırlara çekildiği gözlendi. Normokifotik 20 hastada değişim fazla gözlenmezken, 6 kifo- korreksiyonunu engellediğini belirtmişlerdir(28). Puno ve ark. olan apikal vertebra translasyonu 1 cm altında hastaların dekompansasyonun farkında olmayacaklarını bil- dereceye gerilediğini gördük. tik hastada 52 derece olan Cobb açısının postoperatif 38 dirdiler (16). Biz çalışmamızda apikal vertebra translasyonu Füzyon seviyesi; King Tip 1 ve King Tip 4 eğriliklerde 1 cm in üstünde olan hastaların klinik olarak kendilerini çoğu zaman L4 e kadar uzanmanın uzun dönem takiplerinde low back pain e neden olacağı söylensede tam dekompanse görmediklerini gördük. Richards ve ark. King Tip 3 ve King Tip 4 olan tekli torakal eğriliklerde diğer eğriliklere oranla daha fazla dütrumantasyonuyla posterior füzyon yapılan hastaların bir fikir birliği yoktur. Cochran ve ark. Harrington enszelme ve gövde dengesi elde ettiklerini bildirdiler (3). 20 yıllık postoperatif takiplerinde L1 de sonlanan enstrumantasyonda %20, L2 de %40, L3 te %60, L4 de %80 King Tip 3, King Tip 4 eğriliklerde frontal planda 65 korreksiyon, 30 aylık takiplerinde King Tip 3 eğriliklerde %14, King Tip 4 eğriliklerinde ise %13 korreksiyon lordozdaki azalmadan kaynaklanacağını bildirdiler civarında low back pain geliştiğini, bunun da lomber kaybı bildirdiler. Lenke ve arkadaşları King Tip 3 eğriliklerde %59, Puno ve ark. %63 korreksiyon bildirdiler hook paterni olan enstrumantasyonların lomber lordo- (36). TSRH, CD enstrumantasyonları gibi multisistem (21,22). Sonuç olarak fleksibilitesi düşük, rotasyonu fazla zu koruduğu, çoğu zaman L4 vertebraya lüzyon uzanmadığı için bu insidansın daha düşük olduğu ve büyük eğrilikler selektif füzyon uygulandığında yüksek dekompansasyon riski taşımaktadırlar. Massey ve ark. bilinmektedir (37). Erken dönemde elde edilen koronal dekompansasyon gelişmesindeki ana problemin torasik korreksiyonun, takiplerde kaybolması cerrahinin başarısını gölgeleyebilir. Teorik olarak füzyon tamamlan- eğriliğin fazla korreksiyonu olduğunu belirtmişler ve dekompansasyonu önlemek amaçlı olarak intraoperatif dıktan (ortalama 6-12 ay) sonra korreksiyon kaybının radyografi çekilmesini önermişlerdir (29). Dekompansasyon geliştikten sonra tedavi planı hastanın klinik ve miştir (3,26). Richards ve ark. 109 hastalık serilerinde görülmemesi gerekir. Literatürde %7-12 olarak bildiril- radyografik değerlendirilmesine göre yapılmalıdır. Gövde dekompansasyonunun en önemli tedavisi ise baştan dirdiler (3). Hiç bir hastada psödoartroz bulgusuna ortalama 30 ay takiplerinde %14 korreksiyon kaybı bil- dekompansasyona sebep vermemektir. Bizim çalışmamızda; King Tip 3 eğriliklerde %59, King Tip 4 eğrilikler- hookların yerleştirilme yönü ya da lomber füzyondan rastlamadıklarını, bunun yetersiz sayıda lomber hook, de %65 frontal plan korreksiyonu elde ettik. Ayrıca en kaynaklanabileceğini,bu yüzden tüm ara boşluklara fazla korreksiyon bu grupta elde edilmiştir. hook yerleştirilmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Bizim çalımamızda; ortalama korreksiyon kaybı %10,9 Ciddi torakal lordoz ve kifozun solunum fonksiyonlarını bozduğu, orta derece hipokifozun servikal kifoza predispozisyon hazırlayacağı belirtilmiştir. Multispinal hook tespit edildi ve hiçbir hastamızda radyolojik ve klinik incelemelerinde psödoartroz tanısı koyduracak bulguya rastlamadık. sistemlerinin frontal planda başarılı korreksiyonu sagittal planda da kendisini göstermiştir. Özellikle hipokifotik ve Lenke ve ark. 95 kişilik CD enstrumantasyonu uyguladıkları serilerinde enfeksiyon bildirmediler (21). lordotik hastalarda fizyolojik lordoz ve kifoz elde etmede oldukça başarılıdır (35). Bizim çalışmamızda; preoperatif Guidera ve ark. 52 kişlik serilerinde 2, Shufflebarger 18 S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2013; 46 (1): 12-21