EMG' de bir kilometre taşı: Prof.Lambert

Transkript

1 EMG' de bir kilometre taşı: Prof.Lambert Sinaps'ın bu sayısında EMG'nin öncülerinden saygın bilim adamı Prof. Edward H.Lambert'le ilişkili bir söyleşinin çevirisi yer alıyor. Prof.Lambert'in EMG'ye katkıları çok önemlidir. Bir bakıma ABD'de EMG'nin nörologlarca benimsenmesine ön ayak olmuş kişidir. Kendisi özellikle yılları arasında motor sinir iletimi konusunda sistematik araştırmalar yapmış ve özellikle polinöropatilerde iletim hızı yavaşlamalarını tüm dünyaya tanıtmış ve nöropati/sinir biyopsisi korelasyon çalışmalarını başlatmıştır. Dünya literatürüne en önemli katkılarından birisi de paraneoplastik sendromlardan biri olan miyastenik sendromu klinik ve EMG özellikleri ile tanıtmış olmasıdır. Bu nedenle hastalık "Lambert-Eaton sendromu" adı altında anılmaktadır. Prof.Lambert, onu tanıyan ve ondan yetişenlerin anlattıklarına göre çalışkan, zeki, efendi, kibar, özverili ve alçak gönüllü bir bilim adamı ve öğreticidir. Makaleleri ve traselerinden konuyu en basit ve fakat en çarpıcı şekilde verdiğini hayranlıkla izlemişimdir. Prof.Lambert ile, arkadaşım Dr.Dan Elmquist aracılığı ile Lund Üniversitesinde tanışmak ve birlikte bir gün beraber olmak şansına eriştim. O sıralarda (1967) Lambert çok ünlü idi. Böyle ünlü bir kişinin alçak gönüllü ve efendi, çelebi davranışları beni çok etkilemişti. Öğrendiğimize göre tıpkı Prof.Buchthal gibi hala aktif olarak çalışmakta imiş. Kendisine üretken ve uzun bir ömür dileriz. Prof.Dr.Cumhur Ertekin

2 EMG nin büyükleri: Prof.Edward H.Lambert Bu yazımızda yine "Amerikan Elektrodiagnostik Tıp Birliğinin" haber bülteni olan "Pozitif Dalgalar" adlı notlarda çıkan Edward H.Lambert ile yapılmış bir röportajın çevirisini sunuyoruz. Sorular Dr.John C.Kincaid tarafından yöneltilmektedir. "Elektriksel Olarak Meşhur Olanların Yaşamları ve Zamanları" Soru: Dr.Lambert, ilk kez ne zaman EMG ile uğraşmaya başladınız? Lambert: 1942 de Illinois Üniversitesinde bir uzay tıbbı projesinde görevliydim. Uzay adamları için çeşitli diyetleri inceliyorduk. Projenin bir kısmı hafif giyinmiş kişilerde -40 deki bir odada otururken titremenin kaydedilmesi ile metabolizmanın değerlendirilmesi idi. Biz büyük kas grupları üzerinde yüzeyel elektrodlar kullandık ve integre edilmiş yanıtları kağıt çıktılar halinde aldık. Soru: Daha sonra eğitiminizi nerede sürdürdünüz? Lambert: Tıp fakültesini 1938 de bitirdim ve bir PhD programına girdim. Tıptaki bazı temel sorunların peşinde koşmaktan hoşlanıyordum. Sanki gerçekte olayların nasıl gittiği konusunda çok fazla birşey bilmiyormuşuz gibi geliyordu. Soru: Daha sonraki kariyerinizde ne oldu? Lambert: Uzay projesi sonlandı. Fakat pilotlarda G- kuvvetlerinin etkisini araştırmak için bir başka proje Mayo Uzay Tıbbı Laboratuarında başladı.ben de oraya taşındım. Savaş 1945 te sonlandığında fonlar da sonlandı. Diğer iki fizyolog ve ben yaşam için yeni bir yol bulmalıydık.mayo Klinikteki klinisyenlere bizim fizyolojik araştırma yeteneklerimizi sunmaya karar verdik. Bana en fazla yakınlık gösterenler nörologlar idi. Dr.Lee Eaton miyasteni ile ilgileniyordu ve her ikimiz de yeni yayınlanan makalelerde EMG hakkında birşeyler okumuştuk. Bir EMG laboratuarı kurmayı önerdik ve bunu yaparken destek aldık. Soru: EMG cihazı almak için ne yaptınız? Lambert: Kendi cihazımızı kendimiz yaptık. O zamanlar katod ışınlı osiloskop bulmak çok zordu. Bir tane Milwaukee de bulduk ve onu zaman tabanında ikinci bir kanalı olacak şekilde modifiye ettik. Bir stimülatör ve preamplifikatör satın aldık. Amplifikatör yapmak için orada tanıdığım ve işitme cihazları yapan birinden yardım aldım. Bizim ilk makinamız 1946 da bitti. Soru: İğne elektrodlarınızı nereden aldınız? Lambert: Kendimiz yaptık. Jasper'ın unipolar ve Denny- Brown'ın koaksial iğnelerini biliyorduk. Önceleri monopolar iğneler kullandık, daha sonra koaksial olanlarına döndük, çünkü bunların kullanımı kolaydı. Ürünlerimizi sürekli yeniledik. Soru: EMG hangi hızla gelişti? Lambert: İlk yılda yaklaşık 300 olgu yaptık. Mayo'daki

3 nörologlar çok destekliyor ve ilgileniyorlardı. Başka yerlerde başlangıçta "bu ne işe yarar" görüşü vardı. Laboratuara başladıktan birkaç yıl sonra Araştırma Komitesi benim EMG yapmak için klinisyenleri eğitmemi ve saf araştırmaya geri dönmemi istedi. Hastalar ve sorunları çok uyarıcı olduğundan böyle yapmamayı tercih ettim. Soru: İlk yıllarda olguları kimle tartışıyordunuz? Lambert: Başlangıçta Mayo'daki nörologların çoğu EMG ve uygulamaları ile ilgileniyordu. Konferanslarda hastaları inceleyecek ve EMG lerini hemen orada demonstre edecektik. Bizim EMG sonuçlarına rehberlik edecek henüz yayınlanmış yeterince literatür vardı. Soru: Ne zaman seyahat edip EMG hakkında konuşmaya başladınız? Lambert: 50 lerin sonlarında nörologlar ve fizyoterapistler konuşmalar yapmamı istemeye başladılar. Soru: İlk miyastenik sendromlu hastanızı hatırlıyor musunuz? Lambert: Evet. Sanıyorum 1948 in Mart ayı idi. Dr.Eaton'ın bu hastasında miyasteniden beklediğimiz bulguları saptamıştık. Yanıtların düşük amplitüdü ve hızlı stimulasyon ile belirgin fasilitasyonu bu ayrımı yapan özellikler idi. Soru: Sizin zamanınızda EMG de en önemli gelişmeler neler olmuştu? Lambert: Nöropatilerde ve miyastenik hastalıklarda olduğu gibi nörofizyoloji ve histolojinin korelasyonu en iyi örneklerdir. Soru: EMG konusu gelecekte nereye gelecektir dersiniz? Lambert: Cihazlardaki gelecekteki gelişmeler, bilgisayarlar ve onların göstergeleri çok önemli olacaktır. Sonuçta firmalar amaçlarına ulaşacaklardır. Soru: Geçen yılki AAEM toplantısında Dr.Swift sizden ayağa kalkmanızı istedi. Daha sonra sizin eğitim verdiğiniz kişilerin ayağa kalkmasını, daha sonra ise onların eğitim verdiği kişilerin ayağa kalkmasını istedi. Bu durumda salonun 2/3 ünün ayağa kalktığını görünce ne düşündünüz? Lambert: Pekala, o zamana kadar meşhur biri olduğumu bilmiyordum! Cidden bu çok müthiş birşeydi. Soru: EMG yi geliştiren kişilerin çoğu şu anda hayattadır ve sağlıklıdır. Bunun sizce bir anlamı var mıdır? Lambert: Evet, bir ilişki olabilir. Fakat sizin yerinizde olsaydım bunu anlamaya çalışmazdım. Soru: Şimdi ne yapıyorsunuz? Lambert: Mayo Klinikte nöroimmunolojiyle ilgili bir proje üzerinde çalışıyorum. Her ne kadar kimsenin bana dokunduğu yoksa da halen tam gün çalışıyorum. Soru: Boş zamanlarınızda neler yaparsınız?

4 Lambert: Şimdiye kadar hiç boş zamanım olmadı! Soru: EMG veya yaşam hakkında başka bir düşünceniz? Lambert: Yıllar boyu EMG sayesinde çok iyi arkadaşlıklar kurdum.

5 Klinik Nörofizyolojinin Tarihsel Gelişimi Tıp tarihi açısından, elektro-nörofizyoloji genellikle Galvani'nin 1791 deki ünlü kurbağa deneyleri ve tanımladığı "hayvansal elektrik" kavramı il ebaşlatılır. Çağdaş anlamda, elektro-nörofizyolojinin gelişmesi, elektrik ve elektronik biliminin gelişmesine paralel gider. Katod ışınlı osiloskopların, değişik amplifikatörlerin ve yadırıcı sistemlerin geliştirilmesi bunların başında gelir de Braun'un ilk katod ışınlı osiloskopu keşfetmesi, 1901 de Einthoven'in String Galvanometre'yi geliştirmesi nörofizyolojik yazdırım sisteminde önemli gelişmelerdir. Fakat ilginç olarak EEG ve EMG nin bugünkü gelişmiş düzeyine gelişi biraz da birinci ve ikinci Dünya Savaşı gibi büyük felaketlerle bağlantılıdır. Çünkü savunma veya saldırı amaçlı, dolaylı/dolaysız aygıtlar geliştirilirken elektronik endüstrisi de gelişmiştir. Bu gelişme nörofizyolojiye olumlu yansımıştır. İkinci önemli bir nokta ise büyük savaşların geride milyonlarca nörolojik sekelli insan bırakmasıdır. Bu insanlara tanı/sağaltım yaklaşımı içinde elektronik yöntemlerin geliştirilmesi bir sonuç olarak ortaya çıkmıştır. Örneğin 2.Dünya Savaşından sonra periferik sinir kesilerinin değerlendirilmesinde EMG nin yararı tekniğin gelişmesinde de önemli rol oynamıştır. Klinik Nörofizyoloji kapsamına giren EMG, EEG ve hatta SEP lerin gelişmi farklı yollar izleyerek aynı zaman dilimi içinde gelişmiştir. Bilgi birikimleri tuğla dizileri şeklinde üst üste yükselir. Böyle bakılırsa ne EMG ne EEG yi belirli bir başlangıca oturtmak olası değildir. Ancak ille de çarpıcı bir başlangıç koymak gerekirse EMG yi Adrian ve Bronk'un (1929) konsantrik iğne elektrodu keşfedip motor ünit potansiyellerini yazdırmaları ile bir başlangıç yapabiliriz. Ama bundan önce ve bu sırada önemli başka birikimler de vardır. EEG yi her ne kadar hayvanda Caton (1895) yazdırmış ise de insan EEG yazdırımına ilk imzayı Hans Berger ( ) atmıştır. Ama EEG de EMG de 2.Dünya Savaşı öncesi yıllarda ( ) sayılı ve özel laboratuarlarda sayılı araştırıcıların yoğun ve sistemik çalışmalarına sınırlı kalmıştır. Gray Walter'a göre bunun böyle olması iyi olmuştur. Çünkü yeni bir teknolojiyi çok sayıda araştırıcının aynı zaman dilimi içinde çalışması kaos yaratabilecekti ve yanlış yönlere sevk edebilecekti. Oysa gerek EMG de gerekse EEG de bu az sayıdaki araştırıcı hastalık halindeki temel bulguları teker teker ortaya koymuşlardır. Klinik EMG de temel bulguları saptayan, bulan ve yerleştiren birkaç isim olarak ABD de Denny-Brown, Danimarka'da Buchthal, İsveç'te Kugelberg ve İngiletere'de Weddell'in grubu sayılabilir. Klinik EEG de ise önceleri Berger'in kayıtlamada duyarlılığı çok az olan String Galvanometre kullanması nedeni ile EEG kayıtları güvenilir bulunmamış ve kuşku ile karşılanmıştır. Oysa 10 cps sinüzoidal alfa dalgalarını ve vizyona olan reaktiviteyi net şekilde tanımlamıştır. Ancak Berger, ısrarla yayınlarına devam etmiş ve EEG'nin bugünkü adını vermiştir. Daha sonra Adrian ve Matthews, bugünkü EEG cihazlarına benzer bir cihaz ile (1935)

6 Berger'i doğrulamıştır. Daha sonra ABD'de Lennox, Gibbs, Davis, Grass ve Kanada'da Jasper teknolojik gelişim, elektrod sistemi ve EEG nin birçok yönüne katkıda bulunmuşlardır. Avrupa'da da Gray Walter, Gastaut gibi adları görüyoruz de savaş bittikten sonra klinik EEG nin gelişmesi ve toparlanması daha hızlı olmuş ve ticari yapımlı EEG cihazları artık büyük hastanelerin vazgeçilmez tanı aygıtlarından biri olmuştur. EEG ile ağırlıklı olarak nörologlar, fizyologlar ve psikiyatristler ilgilenmişlerdir. EMG'nin gelişimi ise nispeten daha yavaş olmuş, ama yine de savaştan sonra ticari yapımlı EMG cihazları hastane rutin pratiği içine girmeye başlamıştır. Özellikle 1950 li yıllarda motor ve duysal sinir iletimlerinin nöropatilerdeki önemi anlaşılınca EMG'nin çekiciliği artmıştır. Avrupa'da EMG ağırlıklı olarak yine nörolog ve fizyologların ilgi alanı içinde kalırken ABD'de Fizik Tedavi uzmanlarının neredeyse tekeline girmiş ve uzun süre nörologların çoğu EMG ile ilgilenmemiştir. Böylesi bir farklılık daha sonraki yıllarda Klinik Nörofizyoloji organizasyonu, örgütlenmesi, eğitimi gibi konularda ABD ile Avrupa arasında farklı durumlar yaratmıştır. 1945'lerden sonra Avrupa ağırlıklı olarak uluslararası klinik nörofizyoloji ve EEG federasyonu kurulmuştur. Bunun ilk başkanı da Kanada'lı H.Jasper olmuştur. Bu federasyon o zamandan bu yana "Elecetroenecephalography and Clinical Neurophysiology" dergisini çıkarmaktadır. Federasyon 50 den fazla ülkenin Klinik Nörofizyoloji derneklerini bünyesinde toplamış durumdadır ve in çok üstünde üyesi bulunmaktadır. Ulusal EMG dernekleri de daha sonra federasyona katılmıştır. Esasen Avrupa'da EEG ve EMG'nin gelişmesi nöropsikiyatri ağırlıklı olduğu için, hem ulusal klinik nörofizyoloji dernekleri olarak, hem de üniversite içi ve dışı hastanelerde EEG ve EMG birbirine entegre olmuş ve bunun doğal bir sonucu olarak Avrupa'da Klinik Nörofizyoloji özellikle 19602lardan sonra bazı ülkelerde yan dal uzmanlık, bazısında temel uzmanlık dalı haline gelmiştir. ABD'de ise EMG ve EEG cilerin ayrırımı hem dernekler düzeyinde hem de kurumlar düzeyinde devam etmektedir. Nitekim ulusal alanda nörofizyoloji ile ilişkili 5 büyük dernek vardır. Bunlardan biri EMG, biri klinik EP, ikisi EEG ve biri de Klinik Nörofizyoloji Derneği adını almaktadır. Ancak son yıllarda "American Board of Medical Specialty" ye bağlı olan Nöroloji ve Psikiyatri Board'u Klinik Nörofizyolojiyi, EEG, EMG ve SEP'i integre eden bir yan dal uzmanlık dalı getirmektedir. (Added Qualification in Clinical Neurophysiology). EP'lerin de gelişimi, biraz da uğraşanların EEG ci veya EMG ci oluş durumlarına bağlı olarak gelişme göstermiştir. Şöyle ki ağırlıklı olarak EEG ile uğraşanlar vizuel ve oditif SEP lere kaymışlardır. Esasen EP lerin gelişimi de EEG ile birlikte olmuştur. Buna karşılık SSEP ve MEP ler ise daha çok EMG ciler arasında yaygın kullanım alanı bulmuştur. MEP 1980 lerden sonra gelişmiştir. Ancak modern klinik nörofizyolog, EEG, EMG ve EP lerin hepsini yapabilen ve yorumlayabilen bir kompetan olarak düşünülmektedir. Ülkemizdeki Durum: İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 50 li

7 yıllarda EEG yi ülkemizde İstanbul Üniversitesi'nden Prof.Dr.Kenan Tükel ve Gülhane'den Prof.Dr.Selahattin Doğulu başlatmıştır. Ancak EEG nin ülke çapında

8 yaygınlaşması 60 lı yıllarda başlamış ve 70 lerde büyük bir ivme kazanmıştır. EMG, EEG ye göre ülkemize biraz daha geç girmiştir. 60 lı yıllarda ancak 1-2 büyük ilimizde etkinlik gösterirken 1980 li yıllarda birçok ilimizde yaygın şekilde uygulanan vazgeçilmez tanı yöntemlerinden biri haline gelmiştir. Ülkemizde Klinik Nörofizyoloji-EEG Derneği 60 lı yılların sonun adoğru İstanbul'da kurulmuştur. Ancak bu derneğin etkinlikleri nedense giderek azalmış ve 1980 deki 12 Eylül Askeri Yönetiminin tüm dernekleri kapatması ile birlikte bu derneği etkinliği de sıfıra inmiştir. Bu arada ilk kez 1977 yılında EEG ve EMG ile uğraşan tüm meslektaşların bir araya geldiği ilk Ulusal Klinik Nörofizyoloji toplantısı İzmir'de yapılmış ve daha sonra Ulusal Nörofizyoloji toplantıları aralıksız devam etmiştir. 12. Ulusal Klinik Nörofizyoloji toplantısı 1993 yılı Kasım ayı başında Antalya'da yapılmıştır. Nörolojinin psikiyatriden koparak kongresini ilk kez 1988 de yaptığını düşünürsek EEG ve EMG ciler bundan tam 11 yıl önce periyodik olarak bir araya gelmeyi ve bunu gelenek haline getirmeyi başarmışlardır de merkezi İzmir'de olan ve büyük illerimizde şubeleri kurulmuş veya kurulmakta olan Ulusal Klinik Nörofizyoloji EEG-EMG Derneği faaliyete geçmiştir. Halen Dünya EEG Federasyonuna üye olma aşaması içindedir. Bugün tüm üniversitelerimizde EEG, EMG ve SEP aygıtları ve laboratuarları vardır. Bu laboratuarlardan bazıları çok yoğun hizmet vermekte ve bilimsel araştırmalar yapmak-tadırlar. Asistan eğitiminde nöroloji kliniğinin coğrafi sınırları içinde en çok yer alan dal klinik nörofizyolojidir. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde bu yıl YÖK ün de onayı ile "Klinik Nörofizyoloji Bilim Dalı" kurulmuştur. Bu koşullar altında ve dünyadaki gelişmeler de hesaba katılırsa artık, klinik nörofizyoloji bir yan dal uzmanlık dalı olmayı çoktan haketmiştir. Bana göre nöroloji uzmanlığından sonra diğer uzmanlık dallarının (Psikiyatri, Fizik Tedavi veya Çocuk Hastalıkları gibi) hiçbir şekilde sahiplenmeyi haketmedikleri tek nöroloji üst uzmanlık dalı Klinik Nörofizyoloji'dir. Dr.Cumhur Ertekin

9 Klinik Nörofizyolojide Haberler Derneğimiz Trabzon Şubesi yeni yönetimini seçti. Aralık.1994 te toplanantrabzon Şubemizin yeni yöneticilerini kutluyoruz. Trabzon Şubesinin yeni yöneticilerini tanıtıyoruz: Başkan: Dr.Hasan Yener Sekreter: Dr.Hüseyin Tonyalı Sayman: Dr.Zekeriya Alioğlu Üye: Dr.Hasan Gürhan Üye: Dr.Nuran Aydın Uluslararası Beyin Araştırmaları Organizasyonu Avrasya Komisyonu kuruldu. 1-2 Aralık 1994 tarihlerinde İzmir'de Uluslararası Beyin Araştırmaları Organizasyonu (IBRO) nun yönetiminde toplanan bir konferansla kurulan komisyonda kurucu üye olarak Azerbeycan, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan, Macaristan, İsrail, Ürdün, Ukrayna ve Türkiye yer almakta. Bölge ülkeleri arasında sinir bilimleri alanında karşılıklı bilimsel işbirliği ve bilgi alışverişini amaçlayan komisyon IBRO nun yanısıra TÜBİTAK, UNESCO ve DPT tarafından da desteklendi. Toplantı sonucunda İzmir Deklerasyonu adı altında bir bildiri yayınlandı ve başkanlığa Prof.Nuran Hariri getirildi. Beyin Araştırmaları Derneği 3.Teşvik Ödülü Temel ya da klinik nörolojik bilimler alanında Türkiye'de son 3 yıl içinde gerçekleştirilmiş araştırmalara verilecek ödül birinci için 40 milyon, ikinci için 20 milyon TL. Son başvuru tarihi: 31 Ağustos 1995 Yazışma Adresi: Dr.Emre Öge, Beyin Araştırmaları Derneği, İstanbul Tıp Fakültesi Nörolojik Bilimler Binası, Çapa, İstanbul Beyin Araştırmaları Derneği - Roche Proje Destek Ödülü Temel ya da klinik nörolojik bilimler alanında Türkiye'de yapılan araştırmaları desteklemek için verilecek ödül tutarı 100 milyon TL. Son başvuru tarihi: 31 Haziran 1995 Yazışma Adresi: Dr.Meral Erdemir Kızıltan, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nörolojik Kliniği, İstanbul 34303

10 Klinik Nörofizyoloji Derneği Yayınları Derneğimiz süreli yayınlarının beşinci kitabı da çıktı. 1-"Motor Evoked Potansiyeller" Cumhur Ertekin, Mehmet Zileli, Mustafa Ertaş (tükendi) 2-"Olaya İlişkin Endojen Potansiyeller" Korkut Yaltkaya, Dilara Nuzumlalı Ederi TL. 3-"Nöroşirürjide Elektrofizyolojik Monitör-leme Yöntemleri" Mehmet Zileli Ederi TL. 4-"Nöroürolojide Nörofizyolojik Tanı Yöntemleri" Cumhur Ertekin, Zafer Çolakoğlu Ederi TL. 5-"Sinir İletimi İncelemeleri" Korkut Yaltkaya Sibel Özkaynak, Dilâra Nuzumlalı Ederi TL.(üyelerimize TL) 1. eser (Motor Evoked Potansiyeller) tükenmiş durumdadır. Bunun dışındaki 2,3,4,5 numaralı kitapları banka adresimize ederini yatırıp bir adet dekont ile birlikte bildirirseniz adresinize en kısa zamanda postalanacaktır. Banka Hesap Numaralarımız: 1-Ziraat Bankası Ege Tıp Şubesi (1446), hesap no: İş Bankası Kahramanlar Şubesi, hesap no:

11 Kongreler - Bilimsel Aktivite Haberleri YURT İÇİ TOPLANTILAR Mayıs Mezuniyet Sonrası Nöroloji Eğitim Kursu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi 1933 Reform Anfisi, İstanbul. Kursa İngiltere'den Dr.Niall Quinn katılacak ve hareket bozuklukluğu hastalıkları konusunda konuşacaktır. Adres: İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Çapa, İstanbul Mayıs XV. Ulusal Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kongresi ve Uluslararası İstanbul Rehabilitasyon Kongresi. İstanbul. Sempozyumlar: 1-Travmatik beyin hasarında rehabilitasyon, 2-Omurilik yaralnmalı hastanın mobilizasyonu, 3-İnmeli hastada sonuç tayini, 4-Omurga görüntüleme yöntemleri Konferanslar: 1-F.T.R da nöroradyoloji, 2-Omurilik yaralanmalı hastada cinsel sorunlar, 3-Kronik ağrı sorunları, 4-Osteoporoz, 5- Gelişim nörolojisinde yenilikler. Çalışma Grupları: 1- Omurilik yaralanmaları, 2-Bel ağrıları, 3-Ağrı, 4- Elektrofizyolojide gelişmeler. Ayrıca ilk gün 13:30 ile 17:00 arasında düzenlenecek "Elektrofizyolojide Yenilikler" adlı workshop'a Kimura, Shahani, Vanderstraeten, Ertekin, Beyazova gibi bilim adamları katılacak. Adres: Dr.Önder Kayhan, P.K.1, Koşuyolu, İstanbul, Fax:

12 YURT DIŞI TOPLANTILAR 7-12 Mayıs th European Congress of Neurosurgey. Berlin, Almanya Adres: Prof.Mario Brock, Congress President, Dept of Neurosurgery, Universitaetsklinikum Steglitz, Hindenburgdamm 30, W-1000 Berlin 45, Almanya 8-9 Mayıs 1995 Clinical Appliations of EEG Data Processing Techniques. Roma, İtalya Adres: Prof.Mario Signorino, Clinica Neurologica, Ospedale Regionale Torrette de Ancona, Italy Mayıs 1995 Focus on Epilepsy III: GABA and Epileptogenesis. Whistler, BC, Canada Adres: Ms T.Maglietta, Focus on Epilepsy III, Montreal Neurological Institute, 3801 University Street, #851, Montreal Quebec H3A 2B4, Canada Mayıs Alman Nöroloji Kongresi (Gesamtverband Deutscher Nervenaerzte, 10.Kongress) Freiburg, Almanya Ana Konular: Nörogeriatri, Motor Sistem, Gerontopsikiyatri, Ağrı, Serotonin sempozyumu Adres: Dr.Andreas Hetzel, Neurologische Universitaetsklinik, Hansastrasse, 7104 Freiburg i. Br., Almanya Haziran th Meeting of the European Neurological Society. Munich, Almanya Adres: ENS '95, AKM Congress Service, PO Box, CH Basel, Switzerland Haziran th Annual Scientific Meeting of the American Association for the Study of Headache. Boston, Massachussetts, USA Adres: M.Bishop, AASH, 875 Kings Highway, Ste300, Woodbury, NJ 0806 USA Haziran 1995 First International Conference on Functional Mapping of the Human Brain. Paris, Fransa Adres: Conference Office, Human Brain Map 95, Service Hospitalier Frederic Joliot, CEA-DRIPP F Orsay Cedex, France 9-14 Temmuz 1995 Fourth IBRO World Congress of Neuroscience Kyoto, Japan. Adres: International Communications Specialists, Inc, Kasho Bldg, , Nikombashi, Chuo-ku, Tokyo 103, Japan Temmuz rd International Neurotrauma Symposium. Toronto, Ontario, Canada Adres: Congress Canada, 191 Niagara Street, Toronto,

13 Ontario, Canada M5V 1C9 3-7 Eylül th Annual Meeting of the ENA, 27th Annual Meeting of the EBBS. Amsterdam, Hollanda. Adres: ENA Congress Office, c/o CONGREX Holland bv, Keizergracht 782, 1017 EC Amsterdam, The Netherlands 3-8 Eylül st International Epilepsy Congress. Sydney, Australia. Ana Temalar: 1-Epilepsinin genetiği ve molekuler biyolojisi, 2-Çocukluk epilepsisinin cerrahi tedavisi, 3- Fonksiyonel nöral görüntüleme, 4-Çocukluk ve erişkin epilepsilerinde ilaç seçimi, 5-Epilepsi ve hukuk, 6-Zeka bozukluğu ve epilepsi, 7-Epilepside psikiyatrinin rolü Adres: Conference Action Pty Ltd, P.O.Box 1231, North Sydney NSW 2059, Australia Ekim 1995 Xth International Congress of EMG and Clinical Neurophysiology (ICEMGCNX) Kyoto, Japan. Kongre Sırasında Düzenlenecek Sempozyum-lar: 1-Duyu fizyolojisi ve periferik somatosensoryel bozukluklar 2-Nöronal fonksiyonun düzelmesi ve sinir rejenerasyonunun fizyolojisi 3-Kortikal motor kontrol 4-Hareket bozukluklarının fizyolojik temeli 5-Kas tonusunun kontrolu ve bozuklukları 6-Spinal refleks incelemelerinde yeni gelişmeler 7-Nöral fonksiyonların intraoperatif monitörlenmesi 8-Ön boynuz hücre bozukluklarının ve motor ünitlerin hipereksitabilite durumlarının EMG ile değerlendirilmesi 9-İmmün kökenli nöropati ve iletim bloğu 10-Yüksek kortikal fonsiyonların non-invaziv incelenmesi için multimodal yaklaşımlar 11-Epilepsinin tanı ve tedavisi 12-Periferik ve santral yorulma Kongreye Ek Olarak Düzenlenecek Uydu Sempozyumlar: 1-Miyoklonusun patofizyolojisi ve tedavisi 2-Spastisitenin patofizyolojisi ve tedavisi 3-Diyabetik nöropati için ilaç tedavisi 4-Epilepsi için ilaç tedavisi 5-ALS için ilaç tedavisi 6-Magnetoansefalografi 7-Transkranial magnetik stimülasyon 8-Distoni ve botulinum toksin tedavisi Adres: Dr.J.Kimura, Dept. of Neurology, Kyoto University Hospital, Shogoin Sakyoku, Kyoto 606, Japan Ekim rd International Conference on Stroke: Heart and Brain. Prag, Çek Cumhuriyeti Adres: Dr.Natan M.Bornstein, PO Box 50006, Tel Aviv, Israel

14 17-21 Haziran th International Congress of Movement Disorders. Vienna, Austria. Adres: STROKE '96 c/o AKM Congress Cervice, Clarastrasse 57, P.O.Box CH-4005 Basel/Switzerland Ağustos th World Congress on Pain. Vancouver, BC, Canada. Adres: IASP Secretariat, 909 NE 43rd St., Suite 306, Seattle WA USA 1-5 Eylül 1996 (Joint) 3rd World Stroke Congress and 5th European Stroke Conference. Munich, Germany. Adres: Central Headquarters Office, The Movement Disorders Society, P.O.Box CH-4005 Basel/Switzerland EMG li Anılar EMG "çekmek" gerçekten meşakkatli bir iştir. EEG okumağa benzemez. EEG okumak nedir ki: sağ elinizin baş parmağını sayfaların arasına takarsınız, bir yandan da çayınızı, kahvenizi yudumlayarak sayfaları birbiri ardınca devredersiniz. Hele bu işi sıcak bir yaz gününde yapıyorsanız sayfalar çevrildikçe yüzünüze doğru tatlı bir esintinin gelmesi de işin cabasıdır. Daha sonra raporu tek partili devirdeki hükümet sözcüleri gibi biteviye ve bıkkın bir sesle teybe okumağa başlarınız. Cümleler öylesine kalıplaşmıştır ki başını sonunu düşünmeğe pek gerek yoktur. Hatim indiren molla gibi bir yandan makam ile okur, bir yandan iki yana sallanır, bir yandan da EEG dışında olmak koşuluyla başka şeyler düşünebilirsiniz. EMG çekmek öyle mi ya? Bir kere ilk iğne ile birlikte hasta çocuksa etinden et kopmuş gibi canhıraş bir feryatla yırtınarak, salya sümük ağlamağa; genç bir hanımsa opistotonüs durumu alarak büyük histeri nöbeti geçirmeğe; genç ve cesur bir erkekse gözlerinde çakmaklaşan öfke kıvılcımları ile dişlerini gıcırdatmağa başlar. Bir yandan da aletten EMG sinyallerinin sesi dışında her türlü ses gelir: polis telsizlerinin, FM mega stüdyonun, asansör motorunun ve bozuk elektrodların çatırtıları, hışırtıları birbirine karışır. Bütün bu hayhuy ve ter içinde kibar bir şekilde hastayla boğuşmaya başlarsınız: "acaba ve pek zahmet olmazsa şu kolunuzu bütün gücünüzle kendinize doğru çeker misiniz?" cümlesi biraz sonra biraz kısalır ve "çek şu kolunu" gibi daha amaca yönelik bir biçim alabilir. Ya da "a-ya-ğı-nı yüzüne çekkk!!" de olabilir. Derken çağdaş yöntemler uygulanmağa başlanır. Sinirlerin manyeto ile depolarizasyonuna geçilir. Önce ağır bir şaşkınlık dönemi geçiren kişi kısa bir sessiz perioda girer, sonra yer çekimine karşı bir takım girişimlerde bulunur. Anlatacağım anı EMG'nin ne kadar zahmetli bir iş olduğunu pek güzel kanıtlamaktadır: Sayın Mete Tan'dan ve tabii YÖK'ten önceki vakti saadette, Ankara'da özel muayenehanemde özel aletimle EMG yapar, karınca kararınca paracıklar kazanırdım. O gün yarısı allerjik, yarısı virütik, hayli gürültülü ve ıslak bir nezleye yakalanmıştım. Yarı karanlık odamda (Eski alışkanlıklarla

15 olsa gerek, EMG odası üçüncü sınıf pavyonlar gibi karartılarak efekt yaratılmaya çalışılır.) elimde beyaz keten mendil, aksırıklar, tıksırıklar, kesik kesik öksürükler ve göz yaşları içinde hasta bekliyordum. Nihayet içeri güney doğulu bir kabile akın akın girmeğe başladı. Yüzlerinin yarısı bıyıktan görülmeyen poturlu adamlar, devamlı yere doğru profil veren kadınlar. Ortalık durulunca hastamın çifteyle yaralanmış bir delikanlı olduğunu anlayabildim. Kol, bacak ve çeşitli yerlerinde açılan küçük deliklerle süzgeçe dönmüş delikanlıyı, müşterek kör talihimize esefler ederek yatırdım ve hangi sinirlerinin sağlam kalabildiğini anlamak için EMG yapmağa, yani yeni süzgeç delikleri ilave etmeğe başladım. Bir yandan bunca güruh bir başka gün gelseydi, haydi geldiler şu delikanlının işi kolay olsaydı diye düşünüyor, bir yandan akan burnumu siliyor, öbür yandan habire iğneliyordum. Kolunu çek, bacağını kaldır, bastır, indir derken işe öylesine kapılmışım ki nasıl olduysa kendimi tutamadım ve herkesin duymasına yetecek şiddette bir gaz çıkarıverdim. Son derece utandım, ama olan olmuştu. Artan göz ve burun akıntılarım arasında, çaresizlik içinde incelemeyi sürdürüp bitirdim. Gözlerimi kaldırıp adamlara bakamadan raporu yazdım. Verdim. Poturluların en kocaman bıyıklısı, benden daha mahcup bir tavırla bana döndü: "Valla doktor bey" dedi, "seni çok zora koştuk, amma iyi de başardın. Şunu al da bir kahve içersin..." O gün kendimi sırtında dolu güğümlerle ıkına sıkına yokuş yukarı çıkmağa çalışan ve zorlanmaktan devamlı kabahat yapan sütçü beygiri gibi hissettim. Ama neyse, yokuşu çıkmıştım ya... EMG, yorumlanması deneyim isteyen bir incelemedir. Yoksa insanı fena halde utandırır. Yine bir gün karanlık muayenehanemin bir köşesine çekilmiş, dev bir beyaz örümcek gibi pusu kurmuş bekliyordum. Yine her zamanki gibi yalnız tek bir hasta cemi-i cümle refakatı ile birlikte içeri girdi. Toz duman yatıştıktan sonra yürüme zorluğundan yakınan yeni yetme bir delikanlı olan hastama EMG yapmağa başladım. Göz ucuyla da odaya çepe çevre dizilmiş hasta yakınlarının kimler olduğunu anlamağa çalışıyordum. En rahat koltuğa cin bakışlı, jokey kılıklı ufak tefek bir adam kurulmuştu. Köyün muhtarı gibi bir hali vardı. Yanında çocuğun babası olduğunu sandığım hüzünlü bakışlı, sarkık yanaklı bir başkası oturuyordu ve bir-iki kadın, bir-iki erkek daha sıralanmıştı. EMG bitti, sonuç beklediğim gibi miyopatiyi destekliyordu. Bir doktorbüyücü olarak, biz biliriz edasıyla hastanın babasına döndüm: "Hanımla akrabasın değil mi?" diye sordum. Sarkık yanaklı adamın yüzündeki ruhani ifade daha da yayıldı ve biraz da benim bu işi bilmiş olmama şaşarak "Evet!" dedi. Muzaffer bir tavırla raporu yazmağa başladım. Bir süre sonra muhtarın sesis sessizliği bozdu. Düşünmüş, taşınmış "Sen nereden karınla akraba oluyorsun" diye çocuğun babasına soruyordu. Adam cevap verdi: "Kaynanamın kızı ya..." Raporu verdim. Konuyu bir daha hiç açmadan hasta ve sahiplerini uğurladım. Dr.Korkut Yaltkaya

16 SİNAPS Klinik Nörofizyoloji EEG-EMG Derneği'nin yayın organıdır. Üyelerine ücretsiz olarak dağıtılır. Yılda 3 kez yayınlanır. Sahibi Dernek Başkanı Cumhur Ertekin, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dernek İkinci Başkanı Mehmet Zileli. Adres: Klinik Nörofizyoloji EEG-EMG Derneği, 1357 sok. No:1/10 Nilhan Apt. Alsancak, İZMİR. Tel: (232) , /(232) SİNAPS