Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkýnda Sorular... Gönderen : total - 14/08/ :37

Transkript

1 Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkýnda Sorular... Gönderen : total - 14/08/ :37 BÝREYSEL EMEKLÝLÝK SÝSTEMÝ KATKI PAYI VE ÞAHIS SÝGORTA PRÝM ÖDEMELERÝNÝN ÜCRETLÝLER VE YILLIK GELÝR VERGÝSÝ BEYANNAMESÝ MÜKELLEFLERÝ AÇISINDAN ÝNCE I-) GENEL BÝLGÝLER: Konu ile ilgili yasal düzenleme GVKnun 63 ve 89.Maddelerinde yapýlmýþtýr. Bunun yaný sýra 256 Seri Nolu Gelir Vergis Genel Tebliðinde, 2003/3 ve 2007/3 Nolu Gelir Vergisi Kanunu Sirkülerlerinde açýklamalar yapýlmýþtýr. Ücretliler kendi adlarýna veya eþ ve küçük çocuklarý adýna, iþverenler ise ücretlileri adýna bireysel emeklilik sistemi katký veya þahýs sigorta poliçeleri primleri ödeyebilmektedirler. Ödenen katký paylarý ve primler gerek ücretliler açýsýndan gerekse yýllýk gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler açýsýndan ayrý ayrý deðerlendirilmektedir. a-) Ücretliler Açýsýndan: Bireysel emeklilik sistemine ödenen katký payýnýn, ücretlinin brüt ücretinin %10una kadar olan kýsmý gelir vergisi matra hesaplanmasýnda indirim konusu yapýlabilecektir. Bireysel emeklilik dýþýnda kalan hayat, ölüm, kaza, hastalýk, sakatlýk, iþsizlik analýk, doðum ve tahsil gibi þahýs sigorta poliçeleri için ödenen primlerin ise ücretlinin brüt ücretinin % 5ine kadar olan kýsmý ge vergisi matrahýnýn hesaplanmasýnda indirim konusu yapýlabilecektir. Buradaki brüt ücretten maksat, iþveren tarafýndan çalýþana hizmeti karþýlýðýnda ödenen aylýk (maaþ) prim, ikramiye, so yardýmlar ve zamlar gibi sürekli nitelikteki ödemelerin brüt tutarlarýnýn toplamýdýr. Bireysel emeklilik sistemi ile diðer þahýs sigo için ödenen primlerin birlikte olmasý halinde indirim konusu yapýlabilecek tutar, brüt ücretin %10u ile sýnýrlý olacaktýr. Bu durum þahýs sigorta primleri için % 5lik sýnýr ayrýca aranacaktýr. Diðer taraftan bir takvim yýlý içerisinde bireysel emeklilik ve diðer þah sigorta primleri ile ilgili olarak yapýlabilecek indirim tutarý, asgari ücretin yýllýk tutarýný aþamayacaktýr. Bu sýnýrlama yýllýk bazd dikkate alýnacak olup, yýl içinde asgari ücret tutarýnda meydana gelebilecek deðiþiklikler, indirim yapýlacak tutarlarýn hesabýnda dikkate alýnacaktýr. Ücretlinin kendisinin dýþýnda eþine ve küçük çocuklarýna (18 yaþýný doldurmamýþ ve mükellef tarafýndan b olunan-nafaka suretiyle bakýlanlar dahil-çocuklar) ait þahýs sigorta poliçeleri ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katký paylarýda mezkûr sýnýrlamalar çerçevesinde indirim konusu yapýlabilecektir. Öte yandan; Bireysel emeklilik sistemine ödenen katký paylarý ile diðer þahýs sigorta primlerinin vergi matrahýnýn tespitin indirim konusu yapýlabilmesi için, bireysel emeklilik þirketlerinin 4632 Sayýlý Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatýrým Sistemi Kanununun 8.Maddesinde yer alan hüküm uyarýnca emeklilik branþýnda ruhsat almýþ þirketlerden olmasý, þahýs sigorta þirketl ise Türkiyede yerleþik ve merkezinin Türkiyede olmasý gerekmektedir. Yukarýda yapýlan açýklamalardan da anlaþýlacaðý üzere, * Bireysel emeklilik sistemine ödenen katký paylarýnda ücretlinin gelir vergisi matrahýnýn hesaplanmasýnda indirim konusu yapýlabilecek tutar, gider karþýlýðý olarak ödenenler hariç olmak üzere giydirilmiþ brüt ücretin % 10unu ve brüt asgari üc tutarýný aþamayacaktýr. * Diðer þahýs sigorta poliçeleriinde ise giydirilmiþ brüt ücretin % 5ini ve brüt asgari ücretin yýllýk tutarýný aþamayacaktýr Öte yandan ücretlerde indirim konusu yapýlacak prim veya katký payýnýn ücretin ilgili olduðu ay ile iliþkili olmasý ve bu ay dönemin sonuna kadar ödenmiþ olmasý gerekmektedir. b-) Yýllýk Gelir Vergisi Beyannamesi Veren Mükellefler Açýsýndan: Yýllýk gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler, vergi matrahýnýn tespitinde bireysel emeklilik sistemine ödedikleri katký payýnýn beyan edilen gelirin % 10una kadar olan kýsmýný gelir vergisi matrahlarýnýn tespitinde indirim konusu yapabileceklerdir. Bireysel emeklilik dýþýnda kalan þahýs sigortalarý için ödenen primlerin ise beyan edilen gelirin %5ine kadar olan kýsmý matrahýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecektir. Beyan edilen gelir olarak, yýllýk gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiþ yýl zararlarý toplamýndan önceki tutar esas alýnacaktýr. Bireysel emeklilik sistemi ile diðer þahýs sigortalarý için ödenen primlerin birlikte olmasý halinde matrahtan indirim konusu yapýlabilecek tutar beyan edilen gelirin %10u ile sýnýrlý olacaktýr. Bu durumda þahýs sigorta primleri için %5 oranýndaki sýnýr a aranacaktýr.

2 Mükellefin kendisinin dýþýnda eþine ve küçük çocuklarýna (18 yaþýný doldurmamýþ ve mükellef tarafýndan bakmakla yü nafaka suretiyle bakýlanlar dahil-çocuklar) ait þahýs sigorta poliçeleri ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katký paylarýda mezkûr sýnýrlamalar çerçevesinde indirim konusu yapýlabilecektir. Mükelleflerce ödenen prim ve katký paylarýnýn yýllýk beyanname ile beyan edilen gelirden indirilebilmesi için, bu prim ve katký paylarýnýn ücretin safi tutarýnýn tespitinde ayrýca indirilmemiþ olmasý gerekmektedir. Mükellefin eþi ve çocuklarýnýn ayrý beyanname vermeleri halinde, eþ ve çocuklar adýna ödenen prim ve katký paylarý ön kendi gelirlerinden indirilecektir. Öte yandan yýllýk gelir vergisi beyannamesinde indirim konusu yapýlacak prim veya katký payýnýn, beyannamenin ilgili olduðu yýl ile iliþkili olmasý ve bu yýlýn sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. II- ÖRNEK UYGULAMALAR: A-) BÝREYSEL EMEKLÝLÝK SÝSTEMÝ KATKI PAYLARI VE ÞAHIS SÝGORTA POLÝÇELERÝ PRÝM ÖDEMELERÝNÝN ÜCRET MATRAHININ TESPÝTÝNDE ÝNDÝRÝMÝ ÖRNEK: ,00 TL 100,00 TL Brüt Ücretin % 5i 50,00 TL (Önceki Dönemlerde (Ocak-Þubat/2009) Ýndirim Konusu Yapýlmýþ Toplam Tutar) 180,00 TL Bireysel Emeklilik Sistemi Katký Payý Ödemesi 40,00 TL 80,00 TL YORUM: Bu bilgilere göre her þeyden önce ücretlinin matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecek toplam tutar ücretin %10u olan 100,00 TLyi geçemez. Þahýs sigorta primi olarak 80,00 TL ödemesine raðmen Brüt ücretin %5i olan 50,00 TLden fazla indirim yapamaz. Bu durumda þahýs sigorta primi olarak 50,00 TL indirilecektir. Bireysel emeklilik için ödenen 40,00 TLnin de tamamý indirilebilecektir. Çünkü hem brüt ücretin % 10u olan 100,00 TLnin altýndadýr hem de ikisinin toplamý 50+40= 90,00 TL indirilebilecek maksimum tutar 100,00 TLnin (Brüt ücretin % 10u) altýndadýr. Tabiatiyle 2009 yýlý içinde bu þekilde yapýlacak indirimlerin toplam tutarý da hiçbir zaman 7.992,00 TLyi ÖRNEK: ,00 TL 500,00 TL Brüt Ücretin % 5i 250,00 TL (Önceki Dönemlerde (Ocak-Þubat/2009) Ýndirim Konusu Yapýlmýþ Toplam Tutar) 1000,00 TL

3 Bireysel Emeklilik Sistemi Katký Payý Ödemesi 300,00 TL Kendi Adýna 100,00 TL Eþi Adýna 200,00 TL Eþin ücret geliri veya yýllýk beyanname ile beyaný gereken baþkaca bir geliri bulunmamaktadýr. YORUM: Bu bilgilere göre her þeyden önce ücretlinin matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecek toplam tutar ücretin %10u olan 500,00 TLyi geçemez. Þahýs sigorta primi olarak toplamda 300,00 TL ödemesine raðmen Brüt ücretin %5i o 250,00 TLden fazla indirim yapamaz. Bu durumda þahýs sigorta primi olarak 250,00 TL indirilecektir. Bireysel emeklilik için ödenen 300,00 TLnin ise ancak 250,00 TLsý indirilecektir. Çünkü =500 TL indirilebilecek maksimim tutarý doldurmaktadýr. Tabiatiyle 2009 yýlý içinde bu þekilde yapýlacak indirimlerin toplam tutarý da hiçbir zaman 7.992,00 TLyi B-) BÝREYSEL EMEKLÝLÝK SÝSTEMÝ KATKI PAYLARI VE ÞAHIS SÝGORTA POLÝÇELERÝ PRÝM ÖDEMELERÝNÝN YILLIK GELÝR VERGÝSÝ BEYANNAMESÝ ÝLE BEYAN EDÝLECEK GELÝRLERDE ÝNDÝRÝMÝ ÖRNEK: 3 Beyan Edilen Gelir ,00 TL (Yýllýk G.V.Beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiþ yýl zararlarý toplamýndan önceki tutar) Beyan Edilen Gelirin % 10u 3.000,00 TL Beyan Edilen Gelirin % 5i 1.500,00 TL Asgari Ücretin Yýllýk Tutarý (666 x 12) = 7.992,00 TL Bireysel Emeklilik Sistemi Katký Payý Ödemesi 0 TL 2.400,00 TL YORUM: Bu bilgilere göre her þeyden önce yýllýk gelir vergisi mükellefinin matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecek toplam tutar bireysel emeklilik katký payý ödemesi olmadýðý için þahýs sigorta primleri açýsýndan beyan edilen ge 5i olan 1.500,00 TLyi geçemez. Þahýs sigorta primi olarak 2.400,00 TL ödemesine raðmen yýllýk gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiþ yýl zararlarý toplamýndan önceki tutarýn %5i olan 1.500,00 TL þahýs sigorta primi olarak indirilece Bu örnekte, mükellef tarafýndan ödenen 2.400,00 TL. bireysel emeklilik sistemi katký payý olsa idi 2.400,00 TLnýn tamamý, beyan edilen gelirin % 10unu ve asgari ücretin yýllýk tutarýný aþmadýðýndan, matrahýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecekti. Tabiatiyle yýllýk beyannamede bu þekilde yapýlacak indirimlerin toplam tutarý da hiçbir zaman asgari ücretin 12 katýný ve beyan edilen gelirin bireysel emeklilik katký payý varsa % 10unu, sadece þahýs sigorta prim ödemesi varsa % 5ini ÖRNEK: 4 Dönem Ticari Kazanç ,00 TL Dönem S.Meslek Kazancý (-) ,00 TL Beyan Edilen Toplam Gelir ,00 TL

4 (Yýllýk G.V.Beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiþ yýl zararlarý toplamýndan önceki tutar) 3.000,00 TL Beyan Edilen Gelirin % 10u Beyan Edilen Gelirin % 5i 1.500,00 TL Asgari Ücretin Yýllýk Tutarý (666 x 12) = 7.992,00 TL Bireysel Emeklilik Sistemi Katký Payý Ödemesi 2.500,00 TL 400,00 TL Küçük Çocuklar Adýna Þahýs Sigorta Prim Ödemesi 1.000,00 TL YORUM: Bu bilgilere göre her þeyden önce yýllýk gelir vergisi mükellefinin matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecek toplam tutar bireysel emeklilik katký payý ödemesi de bulunduðundan beyan edilen gelirin % 10u olan 3.000,00 TLyi geçemez. Bireysel emeklilik sistemi katký payý olarak 2.500,00 TL ödenmiþ olup bu ödeme beyan edilen gelirin % 10unun (3.000,00 TL) altýnda olduðundan 2.500,00 TLnin tamamý indirilebilir. Þahýs sigorta primi olarak toplam 1.400,00 TL ödenmiþ olup bu ödeme de beyan edilen gelirin % 5inin (1.500,00 TL) altýnda olduðundan 1.400,00 TLnýn tamamý indirilebilir. Ancak = 3.900,00 TL toplam indirilebilir tutar, 3.000,00 TL olan maksimum indirilebilir tutardan fazla olduðu için toplam 3.000,00 TL matrahýn tespitinde indirim konusu yapýlacaktýr. Tabiatiyle yýllýk beyannamede bu þekilde yapýlacak indirimlerin toplam tutarý da hiçbir zaman asgari ücretin 12 katýný ve beyan edilen gelirin bireysel emeklilik katký payý varsa % 10unu, sadece þahýs sigorta prim ödemesi varsa % 5ini Mükelleflerce ödenen prim ve katký paylarýnýn yýllýk beyanname ile beyan edilen gelirden indirilebilmesi için, bu prim ve katký paylarýnýn ücretin safi tutarýnýn tespitinde ayrýca indirilmemiþ olmasý gerekmektedir. Mükellefin eþi ve çocuklarýnýn ayrý beyanname vermeleri halinde, eþ ve çocuklar adýna ödenen prim ve katký paylarý ön kendi gelirlerinden indirilecektir. C-) ÝÞVERENLER TARAFINDAN ÜCRETLÝLER ADINA ÖDENEN BÝREYSEL EMEKLÝLÝK SÝSTEMÝ KATKI PAYLARININ TÝCARÝ KAZANCIN TESPÝTÝNDE ÝNDÝRÝMÝ GVKnun 40.Maddesinin 9 numaralý bendinde yer alan hükme göre, iþverenler tarafýndan ücretliler adýna bireysel emeklilik sistemine ödenen katký paylarý, ücretlerle iliþkilendirilmeksizin, ticari kazancýn tespitinde gider olarak indirilebilmektedir. Bu kapsamda indirim konusu yapýlabilecek tutar, gerek iþverenler gerekse ücretliler tarafýndan ödenen ve vergi matrahýnýn tespitinde dikkate alýnan bireysel emeklilik sistemi katký paylarýnýn toplamý GVKnun 63.Maddesinin birinci fýkrasýn 3 numaralý bendi gereði, ücretlinin brüt ücretinin % 10unu ve brüt asgari ücretin 12 katýný yani yýllýk tutarýný aþamayacaktýr. Hem iþveren hem de ücretli tarafýndan katký payý ödenmesi ve ödenen toplam tutarýn yukarýda belirtilen sýnýrý aþmasý indirimin öncelikli olarak ücret matrahýnýn tespitinde mi yoksa ticari kazancýn tespitinde mi yapýlacaðý konusu taraflarca serbest belirlenebilecektir. Ýþverenler tarafýndan ücretlilerine yönelik olarak ödenen diðer þahýs sigorta primleri GVKnun 40/9.Maddesi kapsamýna girmediðinden bu ödemeler ücret olarak vergilendirilir. Ancak iþveren tarafýndan ödenen söz konusu primler brüt ücretin % 5ini v brüt asgari ücretin 12 katýný aþmamak üzere hizmet erbabýnýn ücret matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecektir. ÖRNEK : 5

5 Ücretlinin Nisan 2009 döneminde bireysel emeklilik sistemine ödediði katký payý tutarý 300,00 TLdir. Bu tutarýn yarýsý ü yarýsý da iþveren tarafýndan ücretli adýna emeklilik þirketine ödenmiþtir ,00 TL 200,00 TL (Önceki Dönemlerde (Ocak-Mart/2009) Ýndirim Konusu Yapýlmýþ Toplam Tutar) 600,00 TL Bireysel Emeklilik Sistemi Katký Payý Ödemesi 300,00 TL Ücretlinin ödemesi (1/2) = 150,00 TL Ýþverenin ödemesi (1/2) = 150,00 TL Toplam 300,00 TL. YORUM: Bu bilgilere göre ücretli ve iþveren tarafýndan ödenen toplam katký payý 300,00 TL olmasýna raðmen her þeyd önce ücretlinin brüt ücretinin % 10u 200,00 TL olduðundan hem iþçi hem de iþveren tarafýndan indirilecek katký payý tutarýnýn 200,00 TL olacaktýr. Ýndirimin ücret matrahýnýn tespitinde yapýlmasýna karar verildiðinde, ücretli tarafýndan ödenen 150,00 TL katký payýný tamamý ücret matrahýnýn tespitinde indirim konusu yapýlacaktýr. Ýþveren tarafýndan ödenen 150,00 TLnýn ise 50,00 TLsý ücretle iliþkilendirilmeksizin gider olarak kaydedilecek, GVKnu 40/9.Maddesi gereði indirilemeyen 100,00 TL ise ücrete ilave edilerek ve ücret olarak vergilendirilecektir. Tabiatiyle 2009 yýlý içinde bu þekilde yapýlacak indirimlerin toplam tutarý da hiçbir zaman asgari ücretin brüt tutarýnýn 12 katýný yani 7.992,00 TLyi geçmeyecektir III- SONUÇ: Bireysel emeklilik sistemi katký paylarý veya hayat, ölüm, kaza, hastalýk, sakatlýk, iþsizlik, analýk, doðum ve tahsil gibi þa sigorta poliçeleri prim ödemelerinin ücret matrahýnýn tespitinde indirimi, katký paylarý ve primlerin yýllýk gelir vergisi beyannamesinde indirimi yine iþverenler tarafýndan ücretliler adýna ödenen bireysel emeklilik katký paylarýnýn ticari kazançtan indirimi örneklerle anlatýlmaya çalýþýlmýþtýr. Bu çalýþma içerisine alamadýðýmýz indirim konusu yapýlacak prim ve katký payý ödemelerinin belgelendirilmesi konusu uygulamada büyük önem arzetmektedir. Ayrýca indirim konusu yapýlacak dönem, ilgili olduðu dönemde indirilemeyen prim ve ka paylarýnýn durumu, geçmiþ dönemlere yönelik ödemelerin durumu, birden fazla iþverenin olmasý gibi sorularýn çözümü için 256 GVGTnin incelenmesi gerekmektedir. Ýbrahim GÜLER Serbest Muhasebeci Mali Müþavir Adana SMMM Odasý Vergi Mevzuatý ============================================================================