Dövize Endeksli Kredilerde Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Uygulamasýna Ýliþkin Perþembe, 15 Ocak 2009

Transkript

1 Dövize Endeksli Kredilerde Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Uygulamasýna Ýliþkin Perþembe, 15 Ocak 2009 Dövize Endeksli Kredilerde Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Uygulamasýna Ýliþkin Tarih 14/01/2009 Sayý KKDF-1/ Kapsam T.C. MALÝYE BAKANLIÐI Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Kesintisi Sirküleri/3 Konusu : Dövize endeksli kredilerde kaynak kullanýmýný destekleme fonu uygulamasýna iliþkin açýklamalar Tarihi : 14/1/2009 Sayýsý : KKDF-1/ Ýlgili Düzenlemeler : 12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Hakkýnda 6 Sýra Nolu Teblið ve 2002/4 Seri Nolu Uygulama Ýç Genelgesi ile 30/12/2008 tarih ve sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlanan 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý 1. Giriþ Bilindiði üzere, 12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Hakkýnda 6 Sýra Nolu Tebliðin[1] 2 nci maddesinde; "...dövize endeksli ve diðer endeksli kredilerde, borç bakiyesine iliþkin kur farký veya endeks farký ile dönem faizinin cari kurdan Türk Lirasý karþýlýðý veya fark faizin (spread) toplam tutarý üzerinden" kaynak kullanýmýný destekleme fonu kesintisi hesaplanmasý gerektiði belirtilmiþtir. Ayrýca, 10/8/2004 tarihli ve 2004/7735 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý[2] ile bankalar ve finansman þirketlerince kullandýrýlan tüketici kredilerinde (gerçek kiþilere ticari amaçla kullanýlmamak kaydýyla kullandýrýlan krediler) kaynak kullanýmýný destekleme fonu kesintisi oraný %15 olarak tespit edilmiþtir. Diðer taraftan, 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayýlý Bazý Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanunun[3] geçici 3 üncü maddesinin (a) bendinin verdiði yetkiye dayanýlarak hazýrlanan 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý 30/12/2008 tarih ve sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlanmýþ ve yayýmý tarihinde yürürlüðe girmiþ bulunmaktadýr. Bu Kararda, kaynak kullanýmýný destekleme fonu uygulamasýnda, dövize endeksli

2 kredilerde fon kesintilerinin hangi tutar üzerinden hesaplanacaðý ile ilgili hükümlere yer verilmiþtir. Bu sirkülerin konusunu, dövize endeksli kredilerde fon kesintilerinin nasýl hesaplanacaðýna iliþkin açýklamalar oluþturmaktadýr. 2. Dövize Endeksli Taksitli Tüketici Kredilerinde Vade Tarihinde Ödeme Yapýlmasý Durumunda Kesintisinin Hesaplanmasý 2.1. Taksit Tutarý Ýçindeki Anaparanýn Esas Alýnmasý 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn 1 inci maddesinin ilk fýkrasýnda "Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu uygulamasýnda, dövize endeksli ve diðer endeksli kredilerde fon kesintileri, taksit tutarý içindeki anaparanýn kur farký veya endeks farký ile dönem faizinin cari kurdan Yeni Türk Lirasý karþýlýðý veya fark faizin (spread) toplam tutarý üzerinden hesaplanýr." hükmüne yer verilmiþtir. Bu hüküm uyarýnca, dövize endeksli kredilerde kur farký üzerinden fon kesintisi hesaplamasýnda, taksit tutarý içindeki anaparanýn esas alýnmasý gerekmektedir Taksit Ödeme Tarihindeki Cari Kur ile Kredinin Kullandýrýldýðý Tarihteki Kur Arasýndaki Farkýn Esas Alýnmasý 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn 1'inci maddesinin ikinci fýkrasý gereðince, dövize endeksli taksitli kredilerde taksit tutarý içindeki anapara kur farkýnýn hesaplanmasýnda, taksit ödeme tarihindeki cari kur ile kredinin kullandýrýldýðý tarihteki kur arasýndaki farkýn esas alýnmasý gerekmektedir. Bu fýkrada sözü edilen taksit ödeme tarihi ilgili taksitin kredi kullanýcýsý olan tüketici tarafýndan ödenmesi gereken tarihi (vade tarihini) ifade etmektedir. Öte yandan, olumlu bir kur farkýnýn oluþmamasý halinde, taksit tutarý içindeki anaparaya iliþkin fon yükümlülüðü doðmayacak ve fon kesintisi sadece faiz tutarý üzerinden hesaplanacaktýr. Örneðin, kredinin kullanýldýðý tarihteki kurun 1.60 TL, ilk taksit ödeme tarihindeki kurun 1.50 TL olmasý halinde, taksit bedeli içindeki anapara üzerinden fon hesaplanacak bir kur farký tutarý oluþmayacak ve bu taksit döneminde sadece dönem faizinin cari kurdan Türk Lirasý (TL) karþýlýðý üzerinden fon kesintisi hesaplanacaktýr. Bir sonraki taksit döneminde kurun 1.70 TL olmasý halinde, hem taksit bedeli içindeki anaparaya iliþkin kur farký üzerinden hem de dönem faizinin cari kurdan TL karþýlýðý üzerinden fon kesintisi hesaplanmasý gerekecektir. Buna göre, anapara ve faiz ödemelerinin, kredi sözleþmesine uygun þekilde taksit ödeme tarihlerinde (vade tarihlerinde) yapýlmasý durumunda; taksit tutarý içindeki anaparanýn kur farký ile dönem faizinin cari kurdan TL karþýlýðýnýn toplam tutarý üzerinden, taksit ödeme tarihleri itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr. Aþaðýdaki örnekte, kur farký üzerinden kaynak kullanýmýný destekleme fonu kesintisinin 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile getirilen hükümler doðrultusunda nasýl hesaplanmasý gerektiði gösterilmektedir. Örnek: Bir banka tarafýndan müþterisine ABD Dolarý karþýlýðý dövize endeksli taksitli tüketici kredisi kullandýrýldýðýný ve her taksit tutarýnýn ABD Dolarý karþýlýðý TL olduðunu kabul edelim. Her bir taksit tutarýnýn içinde 100 ABD Dolarý faiz, 5 ABD Dolarý Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) ve dönem faizi üzerinden 15 ABD Dolarý KKDF'nin yer aldýðýný varsaydýðýmýzda, aþaðýda verilen döviz kurlarý da dikkate alýnarak ilk üç taksit için 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile yapýlan düzenleme gereðince kur farký üzerinden fon kesintisinin þöyle hesaplanmasý gerekmektedir. (KKDF oraný % 15 olarak dikkate alýnmýþtýr.) Kredi kullandýrým tarihindeki kur = 1,40 TL

3 Birinci taksit ödeme tarihindeki kur = 1,47 TL Ýkinci taksit ödeme tarihindeki kur = 1,42 TL Üçüncü taksit ödeme tarihindeki kur = 1,55 TL Birinci taksit ödemesi için kur farký üzerinden KKDF kesintisinin hesaplanmasý: Taksit içindeki anapara tutarý = 880 Dolar Kur farký = 1,47-1, 40 = 0,07 TL KKDF'ye tabi tutar = 880 x 0,07 = 61,60 TL KKDF kesintisi = 61,6 x 0,15 = 9,24 TL Ýkinci taksit ödemesi için kur farký üzerinden KKDF kesintisinin hesaplanmasý: Taksit içindeki anapara tutarý = 880 Dolar Kur farký = 1,42-1, 40 = 0,02 TL KKDF'ye tabi tutar = 880 x 0,02 = 17,60 TL KKDF kesintisi = 17,6 x 0,15 = 2,64 TL Üçüncü taksit ödemesi için kur farký üzerinden KKDF kesintisinin hesaplanmasý:

4 Taksit içindeki anapara tutarý = 880 Dolar Kur farký = 1,55-1,40 = 0,15 TL KKDF'ye tabi tutar = 880 x 0,15 = 132 TL KKDF kesintisi = 132 x 0,15 = 19,80 TL 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýna uygun olarak örnekteki üç taksit için kur farklarý üzerinden toplam (9,24 + 2, ,80= ) 31,68 TL fon kesintisi hesaplanmasý gerekmektedir. 3. Dövize Endeksli Taksitli Kredilerde Vade Tarihinden Önce veya Sonra Ödeme Yapýlmasý Durumunda Fon Kesintisinin Hesaplanmasý 23/2/1995 tarihli ve 4077 sayýlý Tüketicinin Korunmasý Hakkýnda Kanunun[4] 10 uncu maddesinin ikinci fýkrasýnýn (d) alt bendinde, tüketici kredilerinde, ödeme tarihlerinin ödeme planýnda ayrý ayrý belirtileceði ve bunlarýn kredi sözleþmesinde yer alacaðý hükmüne yer verilmiþtir. Ayný maddenin dördüncü fýkrasýna göre, tüketici, kredi verene borçlandýðý toplam miktarý önceden ödeyebileceði gibi ayný zamanda vadesi gelmemiþ bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilmektedir. Bu itibarla, taksit ödeme tarihinde (vade tarihinde) yahut daha sonraki bir tarihte ödeme yapýlmasý söz konusu olabildiði gibi; vadesi gelmemiþ bir ya da birden çok taksitin veya toplam borç miktarýnýn önceden ödenmesi de mümkündür Vade Tarihinden Önce Ödeme Yapýlmasý Vadesi gelmemiþ bir ya da birden çok taksitin veya toplam borcun taksit ödeme tarihlerinden önce ödenmesi durumunda; ödeme tutarý içindeki anaparaya iliþkin olarak kredi kullandýrým tarihi ve ödeme yapýlan tarih arasýnda oluþan kur farký ile ödeme tutarý içindeki kredi faizine iliþkin kýsmýn cari kurdan TL karþýlýðý üzerinden, ödeme tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr Vade Tarihinden Sonra Ödeme Yapýlmasý Taksit ödeme tarihinde ödeme yapýlmayýp temerrüde düþülmesi durumunda, faiz ve taksit tutarý içindeki anaparaya iliþkin olarak, vade tarihi ile fiili ödeme tarihinde aþaðýda açýklanan þekilde iþlem yapýlmasý gerekmektedir Faize Ýliþkin Olarak Vade ve Fiili Ödeme Tarihinde Yapýlacak Hesaplamalar Ödenmesi gereken dönem faizinin vade tarihindeki cari kurdan TL karþýlýðý üzerinden, ilgili taksit için ödeme yapýlmasý beklenmeden, vade tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr. Vade tarihinde, ödenmesi gereken dönem faizi üzerinden bu kesintinin yapýlmasý, vade tarihindeki cari kurun kredi kullandýrým tarihindeki kurdan büyük olmasý þartýna baðlý deðildir. Temerrüde düþülen taksitle ilgili olarak sonradan ödeme yapýldýðýnda ise; fiili ödeme tarihindeki cari kur ile vade tarihindeki kur arasýnda olumlu fark oluþmasý durumunda, oluþan kur farký ile ödenen dönem faizinin çarpýmý üzerinden, fiili ödeme tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr. Fiili ödeme tarihindeki cari kur, vade tarihindeki kurdan düþükse, ödenen dönem faizi üzerinden fon kesintisi hesaplanmasýna gerek bulunmamaktadýr. Ayrýca, gecikme nedeni ile dönem faizi dýþýnda tahsil edilen faiz niteliðindeki diðer ödemeler üzerinden de fon

5 kesintisi hesaplanacaðý tabiidir Taksit Tutarý Ýçindeki Anaparaya Ait Kur Farkýna Ýliþkin Olarak Vade ve Fiili Ödeme Tarihinde Yapýlacak Hesaplamalar Vade tarihindeki cari kur, kredi kullandýrým tarihindeki kurun üzerinde ise, ilgili taksit için ödeme yapýlmasý beklenmeden, ödenmesi gereken taksit tutarý içindeki anaparanýn kur farký üzerinden, vade tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacak; ancak vade tarihindeki cari kur kredi kullandýrým tarihindeki kurdan düþükse herhangi bir fon kesintisi hesaplanmayacaktýr. Temerrüde düþülen taksitle ilgili olarak sonradan ödeme yapýldýðýnda ise; ödemenin fiilen yapýldýðý tarihteki cari kur ile vade tarihindeki kur arasýnda olumlu fark oluþmasý durumunda, bu kur farký ile ödenen taksit tutarý içindeki anaparanýn çarpýmý üzerinden, fiili ödeme tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr. Fiili ödeme tarihindeki cari kur, vade tarihindeki kurdan düþükse, ödenen taksit tutarý içindeki anapara üzerinden fon kesintisi hesaplanmasýna gerek bulunmamaktadýr. Anaparaya iliþkin kur farký doðmadýðý için, vade tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanmamýþ olsa dahi; fiili ödeme tarihindeki cari kur, kredi kullandýrým tarihindeki kurun üzerinde gerçekleþmiþse, oluþan bu kur farký sebebiyle, taksit tutarý içindeki anapara üzerinden fiili ödeme tarihi itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr. Diðer taraftan, fiili ödeme tarihindeki cari kur, kredi kullandýrým tarihindeki kurdan düþükse, ödenen taksit tutarý içindeki anapara için, fiili ödeme tarihi itibariyle herhangi bir hesaplama yapýlmasýna gerek bulunmamaktadýr. 4. Dövize Endeksli Kredilere Ýliþkin Diðer Ödeme Þekillerinde Fon Kesintisinin Hesaplanmasý Dövize endeksli kredilerde, kredi sözleþmesi gereðince anapara ve faizle ilgili ödemelerin farklý tarihlerde yapýlmasý mümkündür. Bu durumda, dövize endeksli kredilerle ilgili olarak yapýlmasý gereken iþlemler aþaðýda açýklanmýþtýr Kredi Faizi ve Anaparanýn Kredi Vadesi Sonunda Bir Defada Ödenmesi Kredi faizi ve anapara ödemesinin tamamýnýn kredi vadesi sonunda bir defada yapýlmasý halinde; anapara ödemesine iliþkin olarak kredi kullandýrým tarihi ve vade sonu arasýnda oluþacak kur farký ile kredi faizinin cari kurdan TL karþýlýðýnýn toplam tutarý üzerinden, vade sonu itibariyle fon kesintisi hesaplanmasý gerekmektedir Kredi Faizinin Tamamýnýn Kredi Vadesi Sonunda, Anaparanýn ise Eþit Taksitler Þeklinde Ödenmesi Kredi faizine iliþkin ödemenin tamamýnýn kredi vadesi sonunda bir defada, anapara ödemelerinin ise eþit taksitler þeklinde yapýlmasý halinde; anapara ödemelerine iliþkin olarak kredi kullandýrým tarihi ve anapara ödemelerinin yapýldýðý tarihler arasýnda oluþacak kur farklarý üzerinden her bir taksitin vade tarihi itibariyle, kredi faizinin cari kurdan TL karþýlýðý üzerinden ise kredi vadesi sonu itibariyle fon kesintisi hesaplanacaktýr Kredi Faizinin Taksitler Halinde, Anaparanýn Tamamýnýn ise Kredi Vadesi Sonunda Ödenmesi Kredi faizine iliþkin ödemelerin taksitler halinde, anapara ödemesinin tamamýnýn ise kredi vadesi sonunda bir defada yapýlmasý halinde; dönem faizinin cari kurdan TL karþýlýðý üzerinden her bir taksitin vade tarihi itibariyle, anapara için kredi kullandýrým tarihi ve kredi vade tarihi arasýnda oluþacak kur farký üzerinden ise kredi vadesi sonunda fon kesintisi hesaplanmasý gerekmektedir /12/2008 Tarihi Ýtibariyle Geri Ödemeleri Devam Eden Dövize Endeksli Taksitli Kredilerde Fon Kesintisinin Hesaplanmasý 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn yürürlüðe girdiði 30/12/2008 tarihinden önce kullandýrýlmýþ olup, bu tarih itibariyle geri ödemesi tamamlanmamýþ olan dövize endeksli tüketici kredilerinin önceki taksit dönemlerinde, taksit ödeme tarihlerindeki cari kur ile kredi kullandýrým tarihi dahil olmak üzere önceki dönemlerdeki en yüksek kur arasýndaki fark esas alýnarak, kredi anapara borç bakiyesi üzerinden, kaynak kullanýmýný

6 destekleme fonu kesintisi hesaplanmýþ olmasý gerekmektedir. Geri ödemesi devam eden bu kredilerin, vadesi 30/12/2008 tarihinden (bu tarih dahil) sonra gelen taksitlere iliþkin fon kesintileri hesaplanýrken; her taksit tutarý içindeki anaparanýn esas alýnmasý, ayrýca bu hesaplamada taksit ödeme tarihlerindeki (vade tarihlerindeki) cari kur ile 30/12/2008 tarihinden önceki dönemlere ait, üzerinden fon hesaplanmýþ olan, en yüksek kur arasýndaki farkýn dikkate alýnmasý gerekmektedir. Örneðin, 2008 yýlýnýn Haziran ayýnda, kur 1.21 TL iken kullandýrýlan dövize endeksli bir kredinin Temmuz, Aðustos, Eylül, Ekim, Kasým ve Aralýk aylarýnda yapýlan taksit ödemelerinde kurlar sýrasýyla; 1.21 TL, 1.15 TL, 1.17 TL, 1.40 TL, 1.56 TL ve 1.55 TL olarak gerçekleþmiþ ise; 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn yayým tarihinden sonraki dönemlere iliþkin kur farký hesaplamalarýnda 1.56 TL'lik kur esas alýnacaktýr. Vadesi 30/12/2008 tarihinden önceki bir tarihte sona eren, ancak 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn yürürlük tarihinden sonra ödemesi yapýlan taksitler hakkýnda, sözü edilen Karardan önceki hükümlere göre iþlem yapýlmasý gerekmektedir. Örneðin, 20/9/2008 tarihinde 10 ay vadeli olarak kullanýlan dövize endeksli taksitli tüketici kredisine ait taksitlerin, kredi sözleþmesi gereðince her ayýn 20'sinde ödenmesi gerektiðini, ödeme planýna uygun olarak Ekim ve Kasým aylarýnýn 20'sindeki taksitlerin tüketici tarafýndan vadesinde ödendiðini, ancak Aralýk ayýna iliþkin taksitin bu ayýn 20'sinde ödenmeyip 2/1/2009 tarihinde ödendiðini kabul edelim. Bu durumda, söz konusu tüketicinin Ekim, Kasým ve Aralýk aylarýna ait taksitlerinin, ödeme planýna göre vade tarihleri 30/12/2008 tarihinden önce sona erdiðinden, bu taksitler hakkýnda 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýndan önceki hükümlerin uygulanmasý gerekmektedir. Diðer taraftan, Aralýk ayýna ait taksitin vadesinde ödenmesi beklenmeksizin, bu taksitin vade tarihi olan 20/12/2008 tarihi itibarýyla anapara borç bakiyesine iliþkin kur farký üzerinden fon kesintisinin hesaplanmýþ olmasý gerekmektedir. Ayrýca, 2/1/2009 tarihi ile 20/12/2008 tarihi arasýnda olumlu kur farký oluþmuþ ise, taksit tutarý içindeki anaparaya iliþkin olarak Sirkülerin (3.2.2) bölümündeki açýklamalar çerçevesinde fon kesintisi hesaplanacaktýr. Bununla birlikte, 2009 yýlýnda ödenecek olan, kalan 7 taksit tutarý içindeki anaparalara iliþkin olarak taksit ödeme tarihlerindeki (vade tarihlerindeki) cari kur ile 30/12/2008 tarihinden önceki dönemlere ait, üzerinden fon hesaplanmýþ olan, en yüksek kur arasýndaki farkýn dikkate alýnmasý suretiyle fon kesintisi hesaplanacaðý tabiidir. 6. Dövize Endeksli Ticari Krediler ile Konut Kredilerinin Durumu Bilindiði üzere, 26/7/2004 tarihli ve 2004/7633 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý[5] ile 29/07/2004 tarihinden itibaren "Bankalar ve finansman þirketlerince kullandýrýlan diðer kredilerde Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu kesintisi oraný, % 0 olarak tespit edilmiþtir." Bu itibarla, "diðer krediler" için % 0'dan farklý bir oran tespit edilmediði sürece, dövize endeksli ticari krediler üzerinden fon kesintisi hesaplanmayacaktýr. Ayrýca, 12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonu Hakkýnda 6 Sýra Nolu Tebliðin 3 üncü maddesinin 2 numaralý bendinde "Konut ve yapý tasarrufu kredileri ile gerçek kiþilere kendi ihtiyaçlarý için kullandýrýlan konut inþaat kredileri" fon kesintisi yapýlmayacak iþlemler arasýnda sayýlmýþtýr. Bu sebeple, bu bent kapsamýndaki kredilerin dövize endeksli olarak kullandýrýlmasý durumunda fon kesintisi hesaplanmamasý gerekmektedir. 7. Diðer Hususlar 2008/14420 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnýn 2 nci maddesinde, "Bu Kararda düzenleme yapýlmayan hususlarda, mülga 12/5/1988 tarihli ve 88/12944 sayýlý Kararnamenin Kaynak Kullanýmýný Destekleme Fonuna kesinti yapýlmasýna iliþkin hükümleri, 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayýlý Kanunun geçici 3 üncü maddesi uyarýnca uygulanmaya devam olunur." ifadesi yer almaktadýr.

7 Bu sebeple, mülga 88/12944 sayýlý Kararname ve bu Kararnameye iliþkin 6 Sýra Nolu Teblið ile 2002/4 Seri Nolu Uygulama Ýç Genelgesinde yapýlan açýklamalara uygun þekilde, TL kredilerde tahakkuk ettirilen faiz tutarý üzerinden, döviz ve altýn kredilerinde ise kredinin anapara tutarý ve altýn miktarý üzerinden fon kesintisi hesaplanmasýna devam edilmesi gerekmektedir. Duyurulur. M. Akif ULUSOY