6331 SAYILI İŞ KANUNUNUN İNŞAAT SEKTÖRÜNDE DEVLET, İŞVEREN VE İŞÇİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 6331 SAYILI İŞ KANUNUNUN İNŞAAT SEKTÖRÜNDE DEVLET, İŞVEREN VE İŞÇİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Bitirme Projesi A. ERKAN Bölüm: İş Sağlığı ve Güvenliği Danışman Prof. Dr. Yıldız TÜMERDEM (Şubat,2014)

2 YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 6331 SAYILI İŞ KANUNUNUN İNŞAAT SEKTÖRÜNDE DEVLET, İŞVEREN VE İŞÇİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Bitirme Projesi A. ERKAN Bölüm: İş Sağlığı ve Güvenliği Danışman Prof. Dr. Yıldız TÜMERDEM (Şubat,2014)

3 Özgünlük Bildirisi 1. Bu çalışmada, başka kaynaklardan yapılan tüm alıntıların, ilgili kaynaklar referans gösterilerek açıkça belirtildiğini, 2. Alıntılar dışındaki bölümlerin, özellikle projenin ana konusunu oluşturan teorik çalışmaların ve yazılım/donanımın benim tarafımdan yapıldığını 3. Araştırma ve/veya anket çalışmaları için etik kurul onay yazısı alındığını bildiririm. İstanbul, 2014 Ayşegül Erkan i

4 6331 SAYILI İŞ KANUNUNUN DEVLET, İŞVEREN VE İŞÇİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (ÖZET) İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunun değişik aşamalardan geçerek günümüzdeki bilimsel anlamını kazanması çok uzun tarihsel süreç içinde olmuştur. Birçok uzmanlık alanından bilim adamlarının çalışmaları sonucunda günümüzde bir bilim dalı haline gelen işçi sağlığı ve iş güvenliği, üretim sürecindeki ve toplum yaşamındaki değişimlere bağlı olarak gelişim göstermiştir. İnsanlığın doğa ile savaşı ile başlayan ve değişik aşamalardan geçen çalışma yaşamındaki gelişmeler, işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunlarının da gündeme gelmesine yol açmıştır. Üretim araçlarında ve üretim yöntemlerindeki değişim ve dönüşümler sonucunda çalışanların sağlık ve güvenlik sorunları da çoğalmış ve giderek önem kazanmaya başlamıştır. Tarih boyunca çalışma yaşamındaki gelişmeler, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusundaki gelişmelere de kaynaklık etmiştir. Çalışanların işyeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenlerin zararlarına, üretim araç ve gereçlerinin tehlikelerine, kullanılan ham ve yardımcı maddelerin çeşitli zararlı etkilerine maruz kalmaları işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunlarının temelini oluşturmaktadır. Bu sorunları ortadan kaldıracak sağlık ve güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulamaya konulması, üretim sürecindeki gelişmelerin bilimsel yöntemlerle incelenmesi ile olanaklıdır. Böylece sorunların ana kaynaklarını saptamak kolaylaşacak, alınacak güvenlik ve sağlık önlemlerinin özellik ve nitelikleri ile uygulama alan ve yöntemlerinin belirlenmesi sağlanabilecektir. Dünyada olduğu gibi Türkiye de de inşaat sektörü en tehlikeli iş kollarından biridir. Gelişmiş ülkelerde inşaat işçileri, diğer sektörlerde çalışan işçilere oranla 3-4 kat daha fazla kazaya uğrama riski taşımaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü verilerine göre bu oran 6 kata kadar çıkmaktadır. İnşaat sektörü, Türkiye de de çok sayıda insanın hayatını kaybettiği ve çok daha fazla insanın inşaat iş alanının yol açtığı çeşitli meslek hastalıklarının yanı sıra sakatlanma veya yaralanma gibi rahatsızlıklar geçirdiği bir sektördür. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın verilerine göre Türkiye de bir yılda gerçekleşen tüm iş kazalarının yüzde 10 u, sürekli iş göremezliklerin yüzde 25 i ve ölümlü iş kazalarının yüzde 34 ü inşaat işlerinde gerçekleşmektedir. En fazla kaza yaşanan sektör, iş kazası ile toplam iş kazalarının yüzde 14 ünü oluşturan metalden eşya imalatı dır. Toplam iş kazalarının yüzde 10 u da inşaat sektöründe yaşanmaktadır. İnşaat sektöründe 2006 yılında iş kazası meydana gelmiştir. Ölümlü iş kazaları oranlarının sıralamasında inşaat sektörü, toplamda yüzde 25 ile ilk sırada yer almaktadı ii

5 (SUMMARY) Issue of Labor-worker s health and job safety gained its present academic conception by completing diverse phases in fairly long period. Labor-worker s health and job safety that is a discipline created by the studies of the scientists who have different professions advanced by alternations of the production process and the cummunity life. Developments of the working life,which started from the war between nature and the humanity and went through varied phases, provided problems of the worker s health and job safety to become a current issue. Problems of the workers heatlh and security increased so itgrowingly gained importance as consequence of the alternations and the transformations in production means and methods.also developments in the work life are sources of the developments in the issue of the worker s health and job security Matters of the worker s health and job securtiy are basen on workers exposed to the dangers of production equipments, the effects of the raw-alternate materials or chemical and substantial factors in workplace. Scientific analysis of progresses of the production enables to determine the health and security precautions leading to resolve the problems and to put these precautions into pratice. So ıt really helps to determine the roots of the problems and features or qualities of the health and security precautions taken as well as implementations,areas and procedures. Construction sector in Turkey is one of the most dangerous line of business as it is all around the world.in developed countries, construction workers, compared to workers in other sectors, have a job that has 3 or 4 times more accident risk. According to data from the International Labour Organization, the rate is up to 6 times. Construction sector is a field that many people pass away, and much more people have various occupational illneses as well as impairments and physcal injuries stemming from the workplace in Turkey. According to data provided by Ministry of Labor and Social Security in Turkey, 10 percent of all occupational accidents that accors annually, 25 percent of the perminent total disablements and 34 percent of the fatal occupational injures occur in construction Works. The sector that experiences the most accidents is field of manifacturing of the metal- goods accounting for 14 percent of work accidents.10 percent of total work-related accidents is occured in contruction sector. In 2006, 7,143 occupational accidents occurred in construction industry. By rates of fatal occupational accidents the construction industry is in first place with a total of 25 percent. iii

6 ÖZGÜNLÜK BİLDİRİSİ...i ÖZET.. ii SUMMARY.. iii BİRİNCİ BÖLÜM: İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TARİHÇESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İş Sağlığı İş Güvenliği İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel İlkeleri İş Sağlığı ve Güvenliğini Yönetmek İş Sağlığı ve İş Güvenliği nin Tarihsel Gelişimi Dünyada İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi Türkiye de İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi Tanzimat (1839) Öncesi Dönem Tanzimat ve Meşrutiyet Sonrası Dönem Cumhuriyet Dönemi İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Önemi İşçi Açısından Önemi İşveren Açısından Önemi İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Amacı İşçileri Korumak Üretim Güvenliğini Sağlamak İşletme Güvenliğini Sağlamak..15 İKİNCİ BÖLÜM: İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI MESLEK HASTALIKLARI VE İŞ KAZALARI Meslek Hastalıklağı Nedir Meslek Hastalıklarının Nedenleri Meslek Hastalıklarının Önlenmesi İçin Alınacak Önlemler İş Kazası Nedir İş Kazasının Tarihçesi İş Kazasının Bileşenleri Kazaya Uğrayanın 506 Sayılı Kanun Kapsamında Sigortalı Sayılması

7 2.4.2.Sigortalının Kazaya Uğraması Dıştan Gelen Etken Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Kazaya Uğraması Sigortalının İşveren Tarafından Görev İle Başka Bir Yere Gönderilme Yüzünden Asıl İşini Yapmaksızın Geçen Zamanlarda Kazaya Uğraması Sigortalıların, İşverence Sağlanan Bir Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Toplu Olarak Götürülmesi Sırasında Kazaya Uğramaları Meslek Hastalıkları ve İş Kazalarının İstatistikleri İş Kazası ve Meslek Hastalığının Bildirilmemesi Sonucu Sorumluluk 34 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İŞ KANUNUN SEKTÖRE BAKIŞI İŞ KANUNUN SEKTÖRE BAKIŞI 3.1. İnşaat Sektöründe Tenik Tanımlar, Yapılması Gerekenler Sayılı İş Kanununun İnşaat Sektörüne Bakış Açısı Sayılı İş Kanununa Göre Yükümlülükler Yapı İşleri Yönetmeliğine Göre İşveren ve Proje Sorumlusu Sorumlulukları Sonuç...56 KAYNAKÇA 58