Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 43

Transkript

1 ÖZET: Demiryolları, tren yolcuları ve fotoğrafçılardan oluşan kendi hayran kitlesine sahiptir. Kimisi rayların tıkırtısını dinleyerek yolculuk etmenin keyfini çıkarırken kimileri bazen trenden yolları, bazen yollardan trenleri görüntülemek için o köprü senin bu tünel benim koştururlar. Raylar gerçekten de söylendiği gibi çok güvenli noktalar değil. Yaklaşık 20 cm yükseklikte metalden oluşan, sıcaklığı kışın -20 derecelere düşen, yazın +60 derecelere yükselen, kuşlar için hiç de çekici olmaması gereken ortamlar olmasına rağmen sürekli üzerlerinde kuş görmek mümkün. Demiryolları yapım aşamasında doğanın içerisinde fazlalık olarak görülse de zamanla doğaya nispeten uyum sağlıyor. ANAHTAR KELİMELER: Demiryolu, tren, doğa, kuş, viyadük, Mustafa Erturhan. ABSTRACT: Railways, passengers of the train has its own fans and photographers. While you enjoy listening to the ticking of the rails to travel by some of the people some of the train routes, the trains sometimes they d run me hyperlink to view the roads this tunnel. Rails are not really very safe spots as they say. At a height of approximately 20 cm, consisting of a metal, the temperature falling to -20 degrees in the winter, type, +60 degrees, rising to environments that shouldn t be very appealing to the birds, although it is possible to see birds on them constantly. Arising during the construction phase of the railways in excess of is not only relatively but also adapt to the nature of time. KEYWORDS: Railroad, train, nature, bird, Viaduct, Mustafa Erturhan. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 43

2 MUSTAFA ERTURHAN (TCDD YOL BAKIM ŞEFİ / KUŞ GÖZLEMCİ VE DOĞA FOTOĞRAFÇISI) Ülkemiz doğal güzellikleri bakımından içerdiği çok farklı habitatlar ile öne çıkmaktadır. Ilıman kuşakta yer alan ülkemizde yarı çöllerden astropikal ormanlara, Alp in sınırların üzerindeki yüksek dağlardan sıcak Akdeniz kıyılarına rengarenk bir doku hakimdir. Bu güzelliklerin arasında akıp giden raylar ve onu çevreleyen doğayı anlatmak istiyorum sizlere. Demiryolunun geçtiği önemli doğal alanlar içerisinde; Zonguldak-Filyos arasında Karadeniz kıyı habitatı, Filyos Deltasından Filyos ırmağı boyunca devam eden Yenice ormanları, İstanbul-Sakarya arasında Marmara denizi sahili ve Sapanca gölü kıyıları, Konya-Adana hattı boyunca 1900 lü yıllarda yapılan onlarca tünel ve viyadükle geçilen Toros dağları, Gaziantep-Mardin hattı boyunca Suriye sınırını takip eden yarı çöl habitatı ile Urfa bozkırları, Muş-Tatvan ve Erzincan-Kars arasındaki demiryolu hattının geçtiği Doğu Anadolu nun yüksek platoları sayılabilir. Demiryolları, tren yolcuları ve fotoğrafçılardan oluşan kendi hayran kitlesine sahiptir. Kimisi rayların tıkırtısını dinleyerek yolculuk etmenin keyfini çıkarırken kimileri bazen trenden yolları, bazen yollardan trenleri görüntülemek için o köprü senin bu tünel benim koştururlar. Bir de demiryolu ve çevresindeki doğayı görmeye-görüntülemeye çalışan çok küçük bir grup var ki ben o grubun bir parçasıyım. Demiryollarında çalışmaya başladığım yıl ilk analog fotoğraf makinemi almıştım. Bir çift ray, tüneller, köprüler, viyadükler, onca simetrik figürü barındıran demiryollarında fotoğraf çekerken çevresindeki doğal güzellikleri fark ettiğimde doğa fotoğrafçılığına başladım. Dağcılığa başladığımda doğaya olan ilgim arttı ve 2002 yılında kuş fotoğraflamayla devam eden sürecin sonunda 2003 yılında kuş gözlemciliği ile tanıştım. Uzun süre yol çalışmalarında demiryolu çevresindeki kuşları görüntülemeye çalıştım tarihinde Zonguldak-Filyos ta raylara konmuş bir kır kırlangıcını sitesine (Türkiye nin Anonim Kuşları) yükledim. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 44

3 Üyelerden Akif AYKURT un yorumu aynen şöyle oldu: Kuşlar, rayların güvensiz bir point olduğunu hissedip fazla konmazlar diye düşünürüm. Tellere konan kuşlara yoğunlaşsan daha verimli olur galiba Mustafa Bu yorumun ardından şu an sitenin üyesi olmayan Bedri Kalemci Abimizden gelen yorumda ise şu sözler yer alıyordu: Kitap kapağı görür gibiyim, etkileyici olmuş. Hocam eline sağlık çok değerli bana göre, çok selamlar Yazılan bu yorumlar tetikleyici oldu ve bir ışık yandı bende: Kuşlar rayları sevmiyor muydu? Yoksa bu, bir fotoğraf serisi için başlangıç mıydı? Trakuş tan beni tanıyan arkadaşlarım yol çalışmalarında hep fotoğraf çekiminde olduğumu düşünürler, yollardan bazen anlık fotolar paylaşırken bazen de sosyal medyada mini albümler paylaşmayı severim. Ancak çalışmalar sırasında her an elimde makine olması mümkün olmadığından kaçırdığım enstantaneler çektiklerimin kat be kat fazlasıdır. Yine de bir bahar döneminde kaç kuş türünü raylarda görüntüleyebiliyorum, görmek istedim. Bu yüzden 2013 yılı bahar dönemi yol çalışmalarında raylar üzerinde kuşları görüntülemeye çaba gösterdim. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 45

4 Tam da bunu kafamda şekillendirme aşamasında ilkbahar göç döneminde Konya Akşehir Argıthanı istasyonları arasında yol yenileme çalışmaları başladı. Birkaç ay içerisinde nadir göçmen türlerimizden alaca kuyrukkakan dan kendini göstermeyi sevmeyen çobanaldatan a kadar 10 dan fazla türü raylar üzerinde görüntüledim. Böylece kuşların raylarla mutlu bir ilişkisi olduğuna kanaat getirdim. Raylar gerçekten de söylendiği gibi çok güvenli noktalar değil. Yaklaşık 20 cm yükseklikte metalden oluşan, sıcaklığı kışın -20 derecelere düşen, yazın +60 derecelere yükselen, kuşlar için hiç de çekici olmaması gereken ortamlar olmasına rağmen sürekli üzerlerinde kuş görmek mümkün. Akif Aykurt un bahsettiği gibi, demiryolu boyunca uzayan telefon direkleri ve telleri çok daha ideal alanlar, bozkırlarda kızıl şahinlerin en sevdiği tüneme yerleri bu direklerdir aslında. Ama kızıl şahinleri de rayların üzerinde görmek mümkün zaman zaman. Tarla çinteleri ise dinlenme ve üreme ötüşlerini direkler arasındaki tellerde gerçekleştiriyorlar. Peki, kuşlar neden rayları seviyor? Sanıldığı kadar güvensiz bir ortam değil, yol çevresinde her iki yöne 6 metrelik platform çevreye hâkim bir alan yaratıyor. Yırtıcılar için çok yüksek olmayan bir alandan çevreyi izlemek, diğer kuşlar için ise gelen yırtıcıları görmek için ideal bir alan. Tahıl vagonu taşıyan trenlerden dökülen taneleri ötücüler toplamak için yolları tercih ediyorlar. Ayrıca demiryolunun tabanını oluşturan balast taşlarının (3-6 cm ebatlı iri çakıllar) arasındaki boşluklar böcekler ve kertenkele gibi küçük sürüngenlere ev sahipliği yapabiliyor. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 46

5 Yol kenarlarında bulunan yedek yol malzemelerinin altında fare yuvalarını sıklıkla görebiliyoruz. Köprüler: Kukumavlar küçük köprü ve menfezleri sıklıkla yuva ve dinlenme alanı olarak kullanıyorlar. Çelik köprülerde perçin yuvaları kaya güvercinlerine ideal yuva alanı oluşturuyor. Kırlangıç türleri köprü tabliyesi altlarını yuva olarak kullanmayı seviyorlar. Tüneller: Genellikle yarasa türlerine ev sahipliği yapıyor olsalar da tünel girişlerindeki ilk 20 metre içerisindeki barbakan deliklerine (su olukları) serçe ve kara kızılkuyruklar yuva yapmayı tercih ediyor. Üst geçitler: Kerkenezler bazı yüksek üst geçitlerin altındaki boşlukları yuva alanı olarak kullanıyor. Yağmurlu havalarda ise birçok farklı kuş türü yağmurdan korunmak için bu alanları tercih ediyor. Telgraf direkleri: bilhassa açık düzlükler ve bozkırlardan geçen demiryolu güzergâhı çevresindeki telgraf direklerinin üzerine saksağanlar yuva yapmayı seviyor. Sulak alanlardan geçen demiryolları üzerinde ezilen kurbağalar, yılanlar ve küçük canlıları toplamak için alacabalıkçıllar ve kıyı kuşları görmek mümkün. Zonguldak Çaycuma Bakacakkadı beldesi civarlarında kargaların topladıkları cevizleri getirip ray kenarlarında balast taşlarının arasına sakladığını, sonra 1,5 kilometrelik yol kesiminde yüzlerce ceviz ağacının büyüdüğünü ve çevre halkının fidanları söküp bahçelere diktiklerini ekleyelim. Demiryolları yapım aşamasında doğanın içerisinde fazlalık olarak görülse de zamanla doğaya nispeten uyum sağlıyor. Değişen şartlar ve gelişen teknolojiler ile doğayla iç içe, doğanın bir parçası olması dileğiyle Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 47