BÖLÜM-6 KORUMA CİHAZLARI

Transkript

1 BÖLÜM-6 KORUMA CİHAZLARI 1

2 AŞIRI AKIMDAN KORUMA CİHAZLARI 1. Bıçak tipi sigorta 2. Buşonlu tip sigorta 3. Kapak tipi sigorta 4. Kartuş tipi sigorta 5. Otomatik sigorta (K-otomat) 6. Yanabilen bağlantı 2

3 Bıçak Tipi Sigorta 3

4 Buşonlu Tip Sigorta 4

5 Kapak Tipi Sigorta 5

6 Kartuş Tipi Sigorta 6

7 Otomatik Sigorta (K-Otomat) 7

8 Yanabilen Bağlantı 8

9 TEK ELEMANLI BİR SİGORTANIN ÇALIŞMASI 9

10 BİR GECİKLMELİ SİGORTANIN ÇALIŞMASI 10

11 DEVRE KESİCİNİN ÇALIŞMASI 11

12 1. Yağ basınç anahtarı 2. Alçak basınç anahtarı 3. Yüksek basınç anahtarı BASINÇ TAHRİKLİ KORUMA CİHAZLARI 4. Birleşik (kombine) basınç anahtarı 12

13 YAĞ BASINÇ ANAHTARI 1. Yağ basıncı yetersiz olduğunda kompresör motor devresini keser. 2. Kurulan zaman gecikme rölesi pompa çalışmasa dahi, ilk çalışmada sistemin belli bir süre çalışmasına izin verir. 3. Basınç hattının oil=yağ yazan kısmı pompa çıkışına bağlanır. 4. Basınç hattının low=alçak yazan kısmı kompresör karterine bağlanır. 13

14 14

15 Elektronik Yağ Basınç Anahtarı 15

16 16

17 ALÇAK BASINÇ ANAHTARI 1. Alçak taraf basıncı ayar değerinin altına düştüğünde kompresör motorunu devresini keser. 2. İklimlendirme sisteminde evaporatör üzerinde donmayı önlemek için kullanılır. 3. Soğutmada; kabin sıcaklık kontrolünde, defrost kontrolünde kullanılır. 4. Kompresörün alçak tarafına bağlanır. 17

18 Elektronik Basınç Anahtarları 18

19 YÜKSEK BASINÇ ANAHTARI 1. Yüksek taraf basıncı ayar değerine ulaştığında kompresör motor devresini keser. 2. Sistemin valf bulunmayan yüksek kısmına bağlanır. 3. İklimlendirme ve soğutmada kullanılır. 4. El veya otomatik kurmalı (reset) olabilir. 19

20 BİRLEŞİK (KOMBİNE) BASINÇ ANAHTARI 1. Bir cihaz üzerinde iki kontrolü de yapar. 2. Biri diğerine bağlantılı olarak çalışır. 3. Kablo donanımı basittir. 4. Montajı basittir. 20

21 ELEKTRİKLİ SİSTEM KORUMA CİHAZLARI 1. Bimetal aşırı yük koruyucu 2. Manyetik aşırı yük koruyucu 3. Termal aşırı yük koruyucu 4. İşlem durdurma (lokavt) rölesi 5. Elektronik (katı hal) motor koruyucu 6. Kaçak akım rölesi 7. Faz koruma rölesi 8. Kısa Devreli Çalışmayı Önleyen Röle 21

22 22

23 BİMETAL AŞIRI YÜK KORUYUCU 1. İç ve dış olmak üzere iki tipi vardır. 2. Bimetal disk bir kontak gibi açılır ve kapanır. 3. Sıcaklık arttığında bimetal eğilerek motor devresini keser. 4. Gerilimi, anahtarlama (kontrol) ve klavuz hizmeti olarak ikiye ayrılır. 5. Otomatik veya el kurmalı (resetli) olabilir. 23

24 MANYETİK AŞIRI YÜK KORUYUCU 1. Akım hisseden manyetik bobin 2. Klavuz hizmet kontakları 3. Otomatik veya elle kurmalı (reset) 4. Aşırı yük bobini motor sargısı ile seri bağlanır. 5. Aşırı yük kontakları kontaktör bobini ile seri bağlanır. 24

25 Manyetik Röle Manyetik devre kesici 25

26 1. Akım hissedici ısıtıcı TERMAL AŞIRI YÜK KORUYUCU 2. Klavuz hizmet kontakları 3. Otomatik veya manuel kurmalı (resetli) 4. Aşırı yük röle ısıtıcısı motor sargıları ile seri bağlanır. 5. Aşırı yük kontakları kontaktör bobini ile seri bağlanır. 26

27 ısıtıcılar kontaklar bimetal disk Tek Fazlı Termik 27

28 R S T 95 U V W Üç Fazlı Termik İç Yapısı Üç Fazlı Termik Sembolü 28

29 İŞLEM DURDURMA (LOKAVT) RÖLESİ 1. Kompresör motorunu, motor durduktan sonra korur. 2. Kontakları normalde kapalıdır. 3. Kontakları termik ve basınç anahtarı kontakları ile seri bağlıdır. 4. Bobini kontaktör bobini ile paralel bağlanır. 5. Kompresör tekrar çalışıncaya kadar röle bobinindeki enerji kesilmiş olmalıdır. 29

30 30

31 ELEKTRONİK KOMPRESÖR MOTOR KORUYUCULARI 1. Sıcaklık değişmelerine çabuk ve hassas tepki, 2. Faz koruma sağlar. 3. Hissediciler (sensör) motor sargıları içine konur. 4. Kontrol modülü kompresör motoru terminal kutusu içine veya kontrol panosuna yerleştirilir. 31

32 Elektronik Termik İç Sargı Modülü 32

33 KAÇAK AKIM RÖLESİ Faz ve nötr hatlarındaki akım farklarını hissederek devreyi keser. Dolayısıyla hattın herhangi bir yerinden bir toprağa kaçak olması durumunda röle devreyi keserek tehlikeyi önler. 33

34 FAZ KORUMA RÖLESİ Faz koruma röleleri, üç fazlı devrelerde fazlardan herhangi birinin kesilmesi durumunda, kontrol devresini keserek sistemi durdurur. Aksi halde üç bu hatlardaki motorlar iki faza veya tek faza düştüğünde zarar görür. Sanayi tesislerimizde yaygın olarak kullanılan elektrik motorlarının iki faza kalarak aşırı ısınması ve yanması sıkça karşılaşılan arıza kaynaklarından biridir. Bu olumsuz etkileri ortadan kaldıracak şekilde tasarlanmış bulunan motor koruma röleleri aşağıdaki koruma fonksiyonlarını yerine getirir. 1. PTC Koruması : 2. Gerilim Dengesizliği (Ayarlanamaz): 34

35 Faz Koruma Rölesi ve Bağlantı Şeması 35

36 FAZ SIRALAMA RÖLESİ Üç fazlı asenkron motorlarda, fazlardan ikisi yer değiştirdiğinde dönüş yönü değişmektedir. Diğer taraftan endüstride kullanılan tezgah ve makinelerde faz sırasının değişmesi istenmez. İşte faz, sırasının değişmesinin istenmediği yerlerde faz sırası rölesi kullanılır. Röle girişine şebeke fazları, R-S-T sırası ile bağlanır. Normal çalışma durumunda röle çalışmaz, ancak üzerindeki sinyal lambası yanar. Eğer fazlardan herhangi ikisi yer değiştirecek olursa, bu kez röle çalışır ve kumanda devresinde bulunan, normalde kapalı kontağını açarak motor enerjisini keser. Bu anda röle üzerindeki 36 sinyal lambası söner.

37 37

38 KISA DEVRELİ ÇALIŞMAYI ÖNLEYEN RÖLE (ASCT) Kısa devreli çalışmayı önleyen röleler (Anti Short Cycle Timer) soğutma ve klima sistemlerinde, kontrol elemanlarının arızası veya yanlış ayarlanması sonucunda çok sık olarak çalışıp durmasını önleyerek motorun ve diğer elemanların zarar görmesini önlerler. 38

39 6.BÖLÜMLE İLGİLİ SORULAR 1. Aşırı akımdan koruma cihazları nelerdir? 2. Basınç tahrikli koruma cihazları nelerdir? 3. Yağ basınç anahtarı nasıl çalışır? 4. Alçak basınç anahtarı hangi amaçla kullanılır? 5. Yüksek basınç anahtarı hangi amaçla kullanılır) 6. Elektrikli sistem koruma cihazları nelerdir? 7. Termal aşırı yük koruyucu (termik) nasıl çalışır? 8. Elektronik kompresör motor kontrollerinin özellikleri nelerdir? 9. Kaçak akım rölesi nasıl çalışır? 10. Kısa devreli çalışmayı önleyen röleleri tanıtınız. 39