T.C. KUZEY ANADOLU KALKINMA AJANSI CİDE İLÇE ANALİZİ HAZIRLAYAN AHMET GAZİ ZEYREK. Planlama, Programlama ve Stratejik Araştırmalar Birimi Uzmanı

Transkript

1 T.C. KUZEY ANADOLU KALKINMA AJANSI CİDE İLÇE ANALİZİ HAZIRLAYAN AHMET GAZİ ZEYREK Planlama, Programlama ve Stratejik Araştırmalar Birimi Uzmanı Temmuz, 2013

2

3 Yönetici Özeti Bölge Planına altlık teşkil edecek olan ilçe analizleri, Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Planlama, Programlama ve Stratejik Araştırmalar Birimi tarafından 2012 yılında hazırlanmıştır. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı nın sorumluluk alanına giren TR82 Düzey 2 Bölgesi; Kastamonu, Çankırı ve Sinop illerinden müteşekkil olup, illerde sırasıyla (merkez ilçeler dâhil) 20, 12 ve 9 ilçe olmak üzere toplam 41 ilçe bulunmaktadır. Her bir ilçenin sosyal, ekonomik, kültürel ve mekânsal olarak incelendiği ilçe analizleri, mikro düzeyli raporlardır. Analizin ilk 5 bölümü ilçedeki mevcut durumu yansıtmaktadır. Mevcut durum analizinden sonra ilgili ilçede düzenlenen İlçe Odak Grup Toplantıları yla, ampirik bulgular ilçenin ileri gelen yöneticileri, iş adamları ve yerel inisiyatifleriyle tartışılarak analizin 6. Bölümünde bulunan ilçe stratejileri oluşturulmuştur. İlçe analizleri; İl Müdürlükleri, Kaymakamlıklar, Üniversiteler, Ticaret ve Sanayi Odaları, Türkiye İstatistik Kurumu ve Defterdarlıklardan alınan verilerle oluşturulduğundan, ilçeleri tanıtmanın yanında yatırımcılar için de aslında birer «Yatırım Ortamı Kılavuzu» olma özelliğini taşımaktadır. Kastamonu nun kıyı ilçelerinden birisi olan Cide, tarihiyle köklü bir geçmişe sahiptir. Kastamonu il merkezine 135 km uzaklıkta bulunan Cide 1868 de ilçe haline getirilmiş olup bugün bünyesinde 85 köy bulunmaktadır. Türkiye nüfusunun neredeyse 2,5 kat arttığı son 50 yılda, toplam nüfusu yarı yarıya azalan ilçenin 2011 itibarıyla toplam nüfusu tir ve bu nüfusun %30 u kent nüfusudur. Eski bir yerleşim birimi olan Cide nin günümüzdeki en önemli problemlerinden birisi Bölge dışına göçtür. İlçe, orman varlıkları açısından zengin olup, ağaç ve ormancılık sanayisi gelişmiştir. İlçedeki başlıca geçim kaynakları tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılıktır. Ayrıca gemi imalatı da bölge ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Cide, 11 km. kesintisiz plajı, Gideros, Aydos, Denizkonak, Uğurlu, Çayyaka, Akbayır ve İlyasbey sahilleri ile denize girmeye son derece elverişlidir. Turizm anlamındaki bu potansiyel uzun dönemde Cide nin ekonomik yapısının bu alana kayacağının güçlü bir göstergesidir.

4 Kısaltmalar AB ADNKS DHMİ DPT DSİ EİE EuroStat İBBS KGM KOBİ KSS MTA NACE OSB RES SGK TCDD TSO TÜİK : Avrupa Birliği : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi : Devlet Hava Meydanları İşletmesi : Devlet Planlama Teşkilatı : Devlet Su İşleri : Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü, Yeni adı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü : Avrupa İstatistik Ofisi : İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması : Karayolları Genel Müdürlüğü : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler : Küçük Sanayi Sitesi : Maden Tetkik Arama :Nomenclature générale des Activités économiques dans les Communautés Européennes, Arupa Birliği nde iktisadi faaliyetlerin istatiksel olarak sınıflandırılmasını sağlayan bir sistem. : Organize Sanayi Bölgesi : Rüzgâr Enerjisi Santrali : Sosyal Güvenlik Kurumu : T.C. Devlet Demiryolları : Ticaret ve Sanayi Odası : Türkiye İstatistik Kurumu ii

5 İçindekiler Yönetici Özeti... i Kısaltmalar... ii İçindekiler... iii Tablo, Şekil ve Grafikler Listesi... v 1. Giriş Bölge ve Bölgesel Kalkınma İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması İlçeye Genel Bakış İlçenin Coğrafi Yapısı İlçenin İdari Yapısı Sosyo-Kültürel Yapı Nüfus Göç Eğitim Sağlık Spor Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Kültür Sivil Toplum Kuruluşları Dernekler Vakıflar İstihdam ve Sosyal Güvenlik İstihdam Sosyal Güvenlik Ekonomik Yapı Tarım ve Hayvancılık Tarımsal Yapı ve Alan Bitkisel Üretim Hayvansal Üretim Su Ürünleri Orman ve Ormancılık Sanayi Organize Sanayi Bölgeleri İlçede Öne Çıkan Sektörler Madencilik Turizm Kentleşme ve Ulaşım Kentleşme İlçede Ulaşım...34 iii

6 Karayolları ve Demiryolları Çevre ve Enerji Yenilenebilir Enerji Potansiyeli Sonuç ve Değerlendirme...40 Kaynakça...42 iv

7 Tablo, Şekil ve Grafikler Listesi Tablolar Tablo-1: Bölge Tipleri... 1 Tablo-2: Bölgede Yer Alan İlçe, Köy ve Belde Sayısı ile Bölgenin Yüzölçümüne İlişkin Genel Bilgiler, Tablo-3: Yılları Arası Bölge Nüfusu, Tablo-4: Bölgede Bağımlılık Oranları, Tablo-5: Bölgenin Aldığı ve Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, Tablo-6: Üç Büyük Şehirde Kastamonulu ve TR82 li Nüfusu Varlığı... 6 Tablo-7: Bölgede Üniversitelere Ait Bilgiler, Tablo-8: Bölgede Sağlık Kuruluşları ve Uzman Personel Sayıları, Tablo-9: Spor Tesisi ve Toplam Lisanslı Sporcu Sayıları, Tablo-10: Bölgede Kültürel Göstergeler, Tablo-11: Bölgede Dernek ve Üye Sayıları, Tablo-12: Faaliyet Alanına ve Türüne Göre Dernek Sayıları, Tablo-13: Bölgede Kuruluş Amacına Göre Vakıflar, Tablo-14: Bölgede İşyeri ve İstihdam Verileri, Tablo-15: Bölgede Sosyal Güvenlik İstatistikleri, Tablo-16: Bölgedeki Şirket Yapıları, Tablo-17: Bölgedeki Esnaf Faaliyet Alanlarının Dağılımı, Tablo-18: Cide'de İşletmelerin Nace Sınıflandırmasına Göre Faaliyet Alanları, Tablo-19: Cide, Kastamonu ve TR82'de Tarım Alanları, 2010 (Dekar olarak) Tablo-20: Traktör Sayısı ve Traktör Başına Ekilen Tarla Alanı, Tablo-21: Ekilen Tarla Alanı, Üretim Miktarları, Yem Bitkileri Üretim Alanı ve Miktarları, Tablo-22: Bölgede Ürün Türlerine Göre Ekilen Alanı ve Üretim Miktarları, Tablo-23: İlçede Öne Çıkan Sebze Ürünleri, 2010 (Aksi belirtilmedikçe ton olarak) Tablo-24: İlçelere Göre Seçilmiş Meyve Ürünleri, 2010 (Aksi belirtilmedikçe ton olarak) Tablo-25: Yıllar İtibariyle Büyükbaş Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-26: Yıllar İtibariyle Küçükbaş Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-27: Yıllar İtibariyle Kanatlı Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-28: Yıllar İtibariyle Bölgede Arı Kovanı Sayısı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-29: Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Et Üretimi (Ton) (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-30: Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Süt Üretimi (Ton) (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-31: Yumurta, Bal, Bal Mumu ve Deri Üretimi (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Tablo-32: Cide'de Su Ürünleri Üretimi (Ton) Tablo-33: Ormandan Elde Edilen Endüstriyel ve Yakacak Odun Miktarları Tablo-34: Kastamonu'da İmalat Sanayiinde Faaliyet Gösteren ve Kastamonu'da Vergi Matrahları Sıralamasında ilk 100'e giren İşletmeler, Tablo-35: Cide'de İmalat Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Dağılımı, Tablo-36: Cide'de Öne Çıkan Meslek Kolları ve İşletme Sayıları, Tablo-37: Cide'de Meslek Kolları ve İşletme Sayıları, Tablo-38: Cide'de Maden Varlığı, Tablo-39: Cide'de Konaklama Kapasitesi, Tablo-40: Kent ve Kır Nüfus Oranları, v

8 Tablo-41: Su İstatistikleri, Tablo-42: Isınma Türleri, Tablo-43: Bölgede Kargo Şirketleri, Tablo-44: İlçeden İl Merkezine ve Diğer Şehirlere Toplu Taşıma Sefer Sıklığı, Tablo-45: Karayolu, Demiryolu ve Köy Yolu Uzunlukları Tablo-46: Otomobil Trafik Kazası ve Ölü Sayıları, Şekiller Şekil-1: Bölgede Turizm Varlığı Şekil-2: TR82 Bölgesinde Ulaşım Ağı ve Nüfusa Göre Yerleşim Kademelenmeleri Şekil-3: Bölgenin Rüzgâr Atlası Şekil-4: Kastamonu Güneş Atlası Grafikler Grafik-1: Bölgede Nüfus Artış Hızının Değişimi... 4 Grafik-2: Cide'nin Nüfus Piramidi, Grafik-3: Okulöncesi Seviyede Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Grafik-4: İlköğretim Seviyesinde Okul, Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Grafik-5: Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Seviyesinde Okul, Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Grafik-6: Eğitim durumu (% Olarak)... 8 Grafik-7: Son Beş Yıl İçinde Kapanan ( ), Taşımalı Eğitim Yapan Okul Sayıları, Halk Eğitim Merkezi ve Özel Eğitim Kurumları Sayısı... 9 Grafik-8: Toplumsal Cinsiyet ve Kadın 15 Yaş Üzeri Eğitim Durumu, Grafik-9: İşletmelerin İlçelere Göre Dağılımı, Grafik-10: Cide Güneşleme Süreleri (Saat) vi

9 1. Giriş 1.1. Bölge ve Bölgesel Kalkınma Kalkınma çok boyutlu bir kavram olup; iktisadi büyüme, sermaye birikimi, sanayileşme ve yapısal değişmeyi bünyesinde barındırır. Genel olarak kalkınma kavramı gelişmekte olan ülkeler; büyüme kavramı ise gelişmiş ülkeler için kullanılmaktadır. Reel gelir artışı, istihdam artışı ve yaşam kalitesinin iyileşmesi kalkınmanın önemli göstergelerindendir. Kalkınmanın nihai amacı, ülkenin refah düzeyini arttırmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için mevcut kaynak ve imkânların rasyonel ve etkin bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Türkiye de kalkınmanın temel aracı ulusal düzeyde tasarlanan ve tavandan tabana doğru şekillenen politikalar olmuştur. Ancak yakın geçmişe kadar yaygın biçimde uygulanan merkezi kalkınma politikaları farklı bölgelerdeki farklı potansiyelleri harekete geçirmede yetersiz kalmıştır. Küresel ölçekte de gözlenen bu durum, bölgeleri kalkınmanın odağına yerleştirmiştir. Özellikle 1980 li yıllardan itibaren ekonomik kalkınmada öne çıkmaya başlayan yerel aktörler, kalkınma politikalarının yönünü ve tartışmalarının zeminini ulusal boyuttan yerel boyuta taşımış; bu süreç bölgeler arası işbirliğinin ve rekabetin daha fazla ön plana çıkmasına neden olmuştur. Söz konusu süreç içinde bölgeler ulusal sınırları aşarak işlevsel bütünlükler oluşturmuş; farklı ülkeleri bölgesel politika bağlamında işbirliğine yönlendirmiştir. Bu yüzden bölge tanımı yapmak zorlaşmakta ve yapılan tanımlar birçok kıstasa göre değişmektedir. Örneğin; sosyal bilimlerde bölge; ortak özellikler ile tanımlanan ve coğrafi bir alan olarak kullanılan bir kavramdır (Nillson, 2009). Bu tanımlamalar farklı kıstaslara göre dört başlık altında toplanabilir: Tablo-1: Bölge Tipleri Kıstaslar Bölgeleme İlkeleri Örnekler Doğa Ulaşım Olanakları Adalar, Vadiler Kültür Dil, Etnik Yapı, Din, Tarih Katalonya, İskoçya İşlev Akışın Yoğunluğu Kent-Bölgeler Yönetim İdari Sınırlar İlçeler, İller * Tablo, bu çalışma için uyarlanmıştır. Kaynak: Nillson (2009) Bu kıstaslara göre farklılaşan bölgelerin gelişmişlik düzeyinde de farklılıklar oluşmaktadır. Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi ise bölgesel kalkınma kavramını gündeme getirmiştir. Bölgeye içsel olan potansiyellerin harekete geçirilmesi, gelişme stratejisinin bölgesel düzeyde özgün olarak belirlenmesi ve bölgede yaşayanların karar alma süreçlerine etkin olarak katılması bölgesel kalkınma kavramının temel bileşenleri olarak karşımıza çıkmaktadır İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması Avrupa Birliği, yaklaşık 30 yıl önce, bölgesel çözümlemelerin yapılabilmesi ve bölgesel düzeyde istatistiki verilerin tutulabilmesi için İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) çalışmasını gerçekleştirmiştir (Eurostat, 2007) den bu yana fiilen kullanılan bu sınıflandırma, Avrupa Birliği (AB) genelinde yaygın olarak kullanılması için 2003 yılında yasal düzenlemeye kavuşmuştur. AB üyesi ülkelerdeki idari sınırların değişmesinin veri toplamayı zorlaştırmasının önüne geçmek için mümkün olduğu kadar bölgesel fonları akılcı ve uyumlu bir şekilde dağıtmak ve bölgelerin eğilimlerini ölçmek için de bu sınıflandırma kullanılmaktadır (Eurostat, 2009). Türkiye de ise İBBS çalışması Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT) koordinasyonunda ve Devlet İstatistik Enstitüsü nün (DİE, şimdiki adıyla Türkiye İstatistik Kurumu: TÜİK) katkılarıyla

10 yılında tamamlanmıştır. Buna göre, Türkiye, 12 Düzey 1, 26 Düzey 2 ve her bir ile karşılık gelen 81 Düzey 3 istatistiki bölge birimine ayrılmıştır. İstatistiki bölge birimleri, sosyoekonomik analizler için kullanılmasının yanı sıra, kalkınma ajanslarının kuruluşuna da temel teşkil etmiştir. Her bir Düzey 2 Bölgesi nde bir kalkınma ajansı faaliyet göstermektedir. TR82 Düzey 2 Bölgesi ni Kastamonu, Çankırı ve Sinop illeri oluşturmaktadır İlçeye Genel Bakış Kuruluş tarihi tam olarak bilinmeyen Cide, tarihi boyunca sırasıyla Paflayonyalılar, Roma, Bizans, Danişment, Candaroğulları ve Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır. Antik dönemde yaşayan Homeros un İlyada adlı eserinde de adı geçen Cide, büyük bir yerleşim birimiyken günümüzde buna delil teşkil edecek bir kalıntı yoktur. Uzun süre Bizans egemenliğinde kalan Cide, Candaroğulları nın Osmanlı İmparatorluğu na katılmasıyla Osmanlı egemenliğine girmiş, Fatih Sultan Mehmet döneminde ise kesin olarak Osmanlı topraklarına dâhil olmuştur. Osmanlı döneminde Kadılıkla yönetilen Cide 1868 de Kastamonu ya bağlı bir ilçe haline getirilmiştir. İlçede Roma, Bizans ve Osmanlı dönemine ait eserlerin yanında, Türk Sivil Mimari örneklerinden Rıfat Ilgaz evi de bulunmaktadır. İlçenin ekonomisi genel olarak tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılığa dayalıdır. İlçede bulunan tersaneler de imalat anlamında ilçe ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. Küçük tekne imalatı ilçede önemli denebilecek bir yere sahiptir İlçenin Coğrafi Yapısı 1 Cide, Karadeniz Bölgesi nin Batı Karadeniz Bölümü nde, Kastamonu iline bağlı, yüzölçümü 664 km 2 olan bir ilçedir. Kastamonu il alanı içinde %5 lik bir yer işgal eden Cide nın il merkezine uzaklığı 135 km dir. Cide, kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Doğanyurt (Kastamonu), güneydoğusunda Şenpazar (Kastamonu), güneyinde Pınarbaşı (Kastamonu) ve batısında Kurucaşile (Bartın) olan, yeşil ve mavinin buluştuğu tipik bir Karadeniz sahil ilçesidir. Cide de tipik Karadeniz iklimi görülür. Dört mevsimin yaşandığı Cide de sıcaklık değerleri nem ile doğru orantılıdır. Gözlem yapılan yılları arasında sıcaklıkta aşırı bir artış veya azalma yoktur. Yağış ile sıcaklık ters orantılı olup sıcaklıklar mayıs ayında yükselmeye başlar ve temmuz ayında maksimum değere ulaşır. Ortalama sıcaklık yazın C derece iken kışın 5-6 dereceye kadar düşer. Cide de donlu günler denizin ılıman etkisi nedeniyle çok fazla olmamakla birlikte bazı yıllarda azalmış bazı yıllarda artmıştır. Örneğin 1984 de toplam beş gün donlu geçerken 1995 yılında donlu gün sayısı 60 günün üzerine çıkmıştır. Cide de yıllık sıcaklık ortalaması C derecedir. Cide de tipik Karadeniz iklimi görülmesine rağmen Batı Karadeniz bölümünden daha fazla yağış alır. Bunun nedeni Cide nin güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda olup yağış getiren rüzgarlara dik konumda olmasıdır. Arazi kuzey rüzgarlarına açıktır. Nemli olan karayel rüzgarı denizden karaya doğru eserken taşıdığı nemi güneybatı-kuzeydoğu doğrultusundaki yamaçlara bırakır. Yıllık yağış ortalaması 948 mm ile Batı Karadeniz Bölümü yıllık yağış ortalamasının üstündedir. Cide de yağışın yıl içindeki dağılımı da Karadeniz iklimine nazaran düzensizdir. Yağış değerleri ilk gözlem yapılan 1953 yılında 1200 mm civarında olup yıllara göre değişir. Gözlem yılları içinde minimum değer 762 mm ile 1957 yılında iken, maksimum değer 1640 mm ile 1990 yılında görülür. Yağışlar temmuz ayı sonlarından itibaren yağmur halinde düşmeye başlar maksimum değere kış aylarında ulaşır. Yaz aylarında mm olan yağış miktarı kışın 1600 mm ye kadar yükselmektedir. Kar yağışları daha çok bölgenin yüksek olan iç kesimlerinde görülürken kıyı kesiminde deniz etkisi nedeniyle kar yağışı azalmakta daha çok yağmur veya sulu kar görülmektedir. 1 Cide Kaymakamlığı Web Sitesi ( Erişim Tarihi

11 1.5. İlçenin İdari Yapısı Cide ilçesi 4 ü belediye sınırlarında toplam 85 köyden oluşmaktadır. Tablo-2: Bölgede Yer Alan İlçe, Köy ve Belde Sayısı ile Bölgenin Yüzölçümüne İlişkin Genel Bilgiler, 2011 İlçe Sayısı Köy Sayısı Belde Sayısı Yüzölçümü (Göl Hariç km 2 ) Cide Kastamonu TR Türkiye Kaynak: TÜİK Bölgesel İstatistikler (Erişim Tarihi: ) 3

12 2. Sosyo-Kültürel Yapı 2.1. Nüfus Cide, Kastamonu, TR82 Bölgesi ve Türkiye için 1965 ten 2011 yılına kadar toplam nüfustaki değişmeler aşağıda gösterilmiştir (Bkz. Tablo-3). Cide de nüfus 1985 e kadar artma eğilimindeyken 1990 dan itibaren ciddi ölçüde azalma eğilimine girmiştir. İstatistiklerdeki azalmanın başlıca belirleyicisi Şenpazar ın 1989 da Cide den ayrılarak ilçe haline getirilmesidir. Şenpazar ın ayrılmasından sonra Cide deki köy sayısı ve kırsal nüfus azalmıştır. Bölgede nüfusun azalmasının diğer etkenleri göç ve düşük doğurganlık düzeyleridir. Tablo-3: Yılları Arası Bölge Nüfusu, 2011 Cide Kastamonu TR82 Türkiye 1965 Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı ADNKS Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ) Cide deki nüfus artış hızı, 1980 e kadar Kastamonu ve TR82 bölgesiyle uyumlu bir şekilde değişirken 1980 den sonra Cide de nüfus artış hızı tersine dönmeye başlamış ve negatif olmuştur. Bu anlamda Cide nin TR82 Bölgesini anlamlı bir şekilde temsil etmediği söylenebilir. Bu farklılık Grafik-1 yardımıyla görülebilir. Grafik-1: Bölgede Nüfus Artış Hızının Değişimi Cide Kastamonu TR82 Türkiye 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ) * TÜİK verileri kullanılarak tarafımızca çizilmiştir. Cide de beşerli yaş gruplarına göre nüfus piramidi Grafik-2 ile gösterilmiştir. Türkiye ortalamasına yakın bir şekilde, piramidin giderek daralan alt kısmından bölgede doğurganlığın azaldığı anlaşılabilir. Ayrıca 4

13 20-24 yaş grubundan itibaren kadın ve erkek yüzdelerindeki azalma bölgede ciddi anlamda göç olduğunu göstermektedir. 50 yaş üstü bireylerin fazlalığı bölgede emekli yoğunluğunun da işaretidir. Grafik-2: Cide'nin Nüfus Piramidi, Kadın Erkek Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ). * TÜİK verileri kullanılarak tarafımızca çizilmiştir. Nüfus bağımlılıkları, genç ve yaşlı bağımlılığı olmak üzere ikiye ayrılır. Genç bağımlılığı ve yaşlı bağımlılığı sırasıyla 0-14 yaş aralığındaki nüfusun ve 65 ve üstündeki yaş grubunda bulunan nüfusun, yaş aralığındaki çalışma çağındaki nüfusa oranlanmasıyla hesaplanır. Cide de genç bağımlılığı Kastamonu ve TR82 bölgesinden çok farklı değildir. Fakat yaşlı bağımlılığı Kastamonu ve TR82 değerlerinin oldukça üstündedir (Bkz. Tablo-4). Bu fark esasen Cide de artan yaşlı oranını ve çalışma çağında azalan nüfusu işaret etmektedir. Tablo-4: Bölgede Bağımlılık Oranları, 2011 Genç Bağımlılık Oranı (0-14 Yaş/15-64 Yaş) Yaşlı Bağımlılık Oranı (65+/15-64 Yaş Yaş) Toplam Bağımlılık Oranı (0-14 Yaş Yaş) Cide 28,4 37,5 65,9 Kastamonu 28,9 23,4 52,3 TR82 29,7 23,5 53,2 Türkiye 37,5 10,9 48,4 Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ). 5

14 2.2. Göç Göç, insanların belirli bir zaman boyutu içinde belirli bir yerleşim alanından başka bir yerleşim alanına geçişidir (İçduygu ve Ünalan, 1998). Buna göre 2011 yılında TR82 bölgesinde net göç (bölgeye gelenler bölgeden gidenler) kişi olarak gerçekleşirken net göç hızı binde 6 olarak hesaplanmıştır. Kastamonu içinse bu değerler sırasıyla, 459 kişi ve binde 1 olarak hesaplanmıştır (Bkz. Tablo-5). Tablo-5: Bölgenin Aldığı ve Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, 2011 ADNKS 2011 Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Kastamonu TR Türkiye Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ). Üç büyük şehirde (İstanbul, Ankara ve İzmir) Kastamonulu varlığı şaşırtıcı düzeylere ulaşmaktadır (Bkz. Tablo-6) yılı itibariyle İstanbul un toplam nüfusu dir. İstanbul nüfusunun lik kısmı Kastamonu, luk kesimi ise TR82 doğumlu olan kişilerden oluşmaktadır. Türkiye de yoğun iç göçün başlangıç tarihi olan 1950 lerden bu yana İstanbul a göç eden Kastamonulu, Çankırılı ve Sinoplular bugün İstanbul nüfusunun yaklaşık %8 ini oluşturmaktadır. Cide nin de özellikle İstanbul un Aydos, Tuzla ve Kartal bölgelerine yoğun göç verdiği bilinmektedir. Tablo-6: Üç Büyük Şehirde Kastamonulu ve TR82 li Nüfusu Varlığı İstanbul Ankara İzmir Kastamonu TR Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Erişim Tarihi: ) Eğitim Cide de dönemi için okulöncesi seviyede öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-3 ile gösterilmiştir. Grafikten anlaşılacağı üzere, Cide de öğretmen başına düşen okulöncesi öğrenci sayısı ve Derslik başına düşen okulöncesi öğrenci sayısı Kastamonu ve TR82 ortalamalarından yüksektir. Grafik-3: Okulöncesi Seviyede Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Cide Kastamonu TR Okul Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı 6

15 Kaynak: TR82 Bölgesi İl Milli Eğitim Müdürlükleri Cide de dönemi için İlköğretim seviyesinde okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-4 ile gösterilmiştir. Grafiğe göre, Cide de okul başına düşen ilköğretim öğrenci sayısı Kastamonu ve TR82 ortalamasından düşüktür. Cide de öğretmen başına düşen ilköğretim öğrenci sayısı ise Kastamonu ve TR82 ortalamasından fazladır. Ayrıca Cide de derslik başına düşen öğrenci sayısı Kastamonu ve TR82 ortalamasından düşüktür. Grafik-4: İlköğretim Seviyesinde Okul, Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Cide Kastamonu TR Okul Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı Kaynak: TR82 Bölgesi İl Milli Eğitim Müdürlükleri Cide de Genel ortaöğretim kurumu bulunmamaktadır. İnşaatı devam devam eden Birol Durası Anadolu Lisesi eğitim-öğretim döneminde faaliyete başlayacaktır. Cide de dönemi için mesleki ve teknik ortaöğretim seviyesinde okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-5 yardımıyla gösterilmiştir. Grafiğe göre, Cide de okul başına düşen mesleki ve teknik ortaöğretim öğrenci sayısı Kastamonu ve TR82 ortalamasından düşüktür. Cide de öğretmen başına düşen mesleki ve teknik ortaöğretim öğrenci sayısı Kastamonu ve TR82 ortalamasına hemen hemen eşitken, derslik başına düşen öğrenci sayısı ise Kastamonu ve TR82 ortalamasından düşüktür. Grafik-5: Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Seviyesinde Okul, Öğretmen ve Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Cide Kastamonu TR Okul Başına Düşen Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı 7

16 Kaynak: TR82 Bölgesi İl Milli Eğitim Müdürlükleri Bölgenin eğitim durumuna bakıldığında Cide nin eğitim yapısının özellikle okuma yazma bilmeyenler açısından, Kastamonu ve TR82 den çok farklılaştığı görülmektedir. Cide de farklı olarak, ilkokul mezunu yüzdesi Kastamonu ve TR82 ortalamasından daha yüksektir (Bkz. Grafik-6). Grafik-6: Eğitim durumu (% Olarak) Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu TR82 Kastamonu Cide Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ). 8

17 Son beş yıl içinde kapanan, taşımalı eğitim yapan okul sayıları, halk eğitim merkezi ve özel eğitim kurumları sayısı Grafik-7 ile gösterilmiştir. Cide de son beş yıl içinde 8 okul kapanmıştır. Ayrıca bölgede taşımalı eğitim yapan ilköğretim okulu, halk eğitim merkezi ve özel eğitim kurumu sayıları sırasıyla; 4, 1 ve 3 tür. Grafik-7: Son Beş Yıl İçinde Kapanan ( ), Taşımalı Eğitim Yapan Okul Sayıları, Halk Eğitim Merkezi ve Özel Eğitim Kurumları Sayısı r10l r9l r9l r7l r5l r4l r5l r4l r3l r2l r1l r1l r1l Son beş yıl Taşımalı içinde eğitim yapan kapanan ilköğretim ilköğretim okulu sayısı okulu sayısı r2l r2l r2l r1l r1l r1l Halk eğitim Özel eğitim merkezi sayısı kurumu sayısı Cide Kastamonu TR82 Kaynak: TR82 Bölgesi İl Milli Eğitim Müdürlükleri Bölgede Üniversite varlığına ilişkin bilgiler Cide, Kastamonu ve TR82 için özetlenmiştir (Bkz. Tablo-7). Cide deki tek yüksekokul, Kastamonu Üniversitesi ne bağlı bulunan Cide Rıfat Ilgaz Meslek Yüksekokulu dur. Kurumda; Turizm ve Otel İşletmeciliği, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, Elektronik Teknolojisi, Kaynak Teknolojisi ve Bilgisayar Programcılığı programları öğretime devam etmektedir. 694 öğrencisi olan Cide Meslek Yüksekokulu nda toplam 13 akademik personel görev yapmaktadır. Tablo-7: Bölgede Üniversitelere Ait Bilgiler, 2012 Fakülte/Meslek Yüksek Okul/Yüksek Okul Sayısı Akademik Personel Sayısı Öğrenci Sayısı Bölüm-Program Sayısı Öğrenci Alınmayan Bölüm Program Sayısı Cide Kastamonu TR Kaynak: TR82 Bölgesi Üniversiteleri 9

18 2.4. Sağlık Bölgede 2011 yılı itibarıyla hastane, yatak, hekim, hasta, yatak başına hasta, hekim başına hasta, toplum sağlığı merkezi ve eczane sayıları gösterilmiştir (Bkz. Tablo-8). Tablo-8: Bölgede Sağlık Kuruluşları ve Uzman Personel Sayıları, 2011 Hastane Sayısı Yatak Sayısı Hekim Sayısı Hasta Sayısı Cide Kastamonu TR82 Kamu Özel Toplam Kamu Özel Toplam Kamu Özel Uzman Pratisyen Toplam Uzman Pratisyen Toplam Kamu Özel Toplam Yatak Başına Hasta Sayısı Hekim Başına Hasta Sayısı Toplum Sağlığı Merkezi Sayısı Bebek Ölüm Oranı ( ) 5 6,3 8,4 Eczane Sayısı Kaynak: TR82 Bölgesi İl Sağlık Müdürlükleri 2.5. Spor Cide de, 2 spor tesisi faaliyet göstermektedir. Bu tesislerde; futbol ve basketbol sporları yapılmaktadır. Tablo-9: Spor Tesisi ve Toplam Lisanslı Sporcu Sayıları, 2011 Spor Tesisi Sayısı Toplam Lisanslı Sporcu Sayısı Cide 2 - Kastamonu TR Kaynak: Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlükleri 2.6. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Cinsiyet oranı, bir toplumdaki toplam erkek sayısının toplam kadın sayısına olan oranıdır. Cinsiyet oranı, Dünya da ve Türkiye de ortalama olarak 100 kadına 105 erkek gelecek şekilde dengelenmektedir. Cide de ise ortalama olarak 100 kadına 99 erkek gelmektedir ve bu değer Türkiye ortalamasına yakındır. Biyolojik cinsiyet kavramından ayrışan toplumsal cinsiyet, farklı zamanlarda farklı cinsiyetlere biçilen toplumsal (sosyal ve ekonomik) rollerle ilgilidir. Kadının statüsü, eğitimi, toplumsal hayata katılımı, istihdamı öne çıkan toplumsal cinsiyet göstergeleridir. 10

19 Eğitim açısından cinsiyet değerlendirildiğinde, bölgede her eğitim düzeyi için kadın ortalaması, erkek ortalamasından daha düşüktür dolayısıyla bölgede kadın eğitim oranının yetersiz olduğu göze çarpmaktadır. Cide, Kastamonu ve TR82 ortalamasıyla karşılaştırıldığı zaman, kadın eğitiminin ilkokul seviyesinde yüksek olduğu, diğer eğitim kademelerinde ise ortalamanın altında kaldığı anlaşılmaktadır. (Bkz. Grafik-8) Grafik-8: Toplumsal Cinsiyet ve Kadın 15 Yaş Üzeri Eğitim Durumu, 2010 Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu TR82 Kastamonu Cide Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Bilinmeyen Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Kültür Cide de faaliyet gösteren müze yoktur fakat yapımı devam eden ve tamamlanmak üzere olan bir Kültür Merkezi vardır. Bölgede kitaba ev sahipliği yapan bir kütüphane vardır. Bölgede her yıl Temmuz ayında Cide Rıfat Ilgaz Sarı Yazma Kültür ve Sanat Festivali yapılmaktadır. Festival kapsamında düzenlenen konserlere ve etkinliklere bölge içinden ve bölge dışından çok sayıda kişi katılmaktadır. Tablo-10: Bölgede Kültürel Göstergeler, 2011 Düzenli Yapılan Etkinlik Sayısı Kütüphane Sayısı Müze Sayısı Toplantı Salonu Sayısı Maksimum Toplantı Salonu Kapasitesi Toplam Toplantı Salonu Kapasitesi Cide Kaynak: İlçe Anketleri 11

20 2.8. Sivil Toplum Kuruluşları Dernekler Bölgede faaliyet gösteren 24 derneğin erkek, 131 kadın üyesi vardır. Kadın üye sayısı, Kastamonu ve TR82 ortalamasına yakındır. Kadınların derneklere katılımı, Kastamonu ve TR82 de olduğu gibi Cide de da gelişmemiştir. Tablo-11: Bölgede Dernek ve Üye Sayıları, 2010 Dernek Sayısı Üye Sayısı Toplam Erkek Kadın Erkek (%) Kadın (%) Cide ,3 10,7 Kastamonu TR Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı, Dernekler Dairesi Başkanlığı Bölgede faaliyet alanlarına göre derneklerin oranları gösterilmiştir. (Bkz. Tablo-12). Cide de öne çıkan dernek türleri mesleki dayanışma ve eğitimle, toplumsal hayatla, dini temelli, imarla, sporla, kalkınmayla, çevreyle, hayır işleri ve yardımlaşmayla ve sosyal konularla alakalı derneklerdir. Tablo-12: Faaliyet Alanına ve Türüne Göre Dernek Sayıları, 2010 Cide (%) Kastamonu (%) TR82 (%) Mesleki Dayanışma ve Eğitim 25,0 12,4 7,9 Toplumsal Hayat 16,7 12,2 9,0 Dini Temelli Dernekler 12,5 20,3 22,0 İmar 12,5 1,4 1,5 Spor 8,3 19,6 19,4 Kalkınma 8,3 6,6 4,5 Çevre 8,3 1,6 1,7 Hayır İşleri ve Yardımlaşma 4,2 12,8 21,2 Sosyal 4,2 3,1 2,6 Dostluk - 1,2 3,1 Kültür - 4,8 3,4 Sağlık - 1,7 1,2 Sivil Haklar - 1,6 1,0 Gençlik - 0,8 1,1 Diğer - - 0,2 Kadın Dernekleri Öğrenci - - 0,3 Uluslararası Etkinlikler Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı, Dernekler Dairesi Başkanlığı 12

21 Vakıflar Cide de Kastamonu ve TR82 nin aksine vakıf faaliyetleri gelişmemiştir. İlçede bulunan tek vakıf, sosyal yardım vakfıdır. Tablo-13: Bölgede Kuruluş Amacına Göre Vakıflar, 2011 Kurum Amacı* Cide Kastamonu TR82 Sosyal Yardım Eğitim Dini-Dini Eğitim Kültür Yöresel Kalkınma Sağlık Sosyal Hizmet Sosyal, Tarihi ve Kültürel Spor Çevre Bilim-Teknoloji Toplam *Birden fazla kuruluş amacı olan vakıflar tabloda mükerrer gösterilmiştir. Kaynak: Vakıflar Genel Müdürlüğü 2.9. İstihdam ve Sosyal Güvenlik İstihdam Bölgeye ait işyeri ve istihdam verileri aşağıda gösterilmiştir (Bkz. Tablo-14). Tabloya göre Cide de 1-9 işçi çalıştıran işyeri sayısı ve istihdam sayısı sırasıyla 105 ve 197 dir. 10 ve üstü işçi çalıştıran işyeri sayısı ve istihdam sayısı yine sırasıyla 24 ve 594 tür. Buradan Cide deki KOBİ varlığının büyüklüğü anlaşılabilir. Tablo-14: Bölgede İşyeri ve İstihdam Verileri, İşçi Çalıştıran İşyeri 10 ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşyeri Toplam Kastamonu, Çankırı, Sinop İşkur Cide Kastamonu TR82 İşyeri Sayısı İstihdam İşyeri Sayısı İstihdam İşyeri Sayısı İstihdam

22 Sosyal Güvenlik Bölgeye ait sosyal güvenlik istatistikleri aşağıda gösterilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu ndan temin edilen veriler Cide yi yansıtamamaktadır (Bkz. Tablo-15). Tablo-15: Bölgede Sosyal Güvenlik İstatistikleri, 2011 SGK Kapsamında Aktif Çalışan Sayısı Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Yeşil Kartlılar Hariç) 2022 Sayılı Kanun 2 Kapsamında Olanlar Yeşil Kart Sahipleri 1+ işçi Çalıştıran İşyeri Sayısı Kastamonu TR Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri, Sayılı, 65 yaşını doldurmuş, muhtaç, güçsüz ve kimsesiz Türk vatandaşlarına aylık bağlanması hakkında kanun. 14

23 3. Ekonomik Yapı Kastamonu da iktisadi işletmelerin ilçelere göre dağılımı 2012 yılı için gösterilmiştir (Bkz. Grafik-9). İlçelerdeki işletme sayılarından yola çıkarak Kastamonu ilinde bölgelerarası gelişmişlik düzeyleri anlaşılabilir. Buna göre en çok işletme Kastamonu şehir merkezindeyken başı çeken diğer ilçeler sırasıyla; Tosya, Taşköprü ve İnebolu dur. Kastamonu nun kıyı ilçelerinden birisi olan Cide de toplam 67 işletme bulunmaktadır. Grafik-9: İşletmelerin İlçelere Göre Dağılımı, 2012 Merkez r7l Tosya Taşköprü İnebolu Bozkurt Araç Cide Devrekani Çatalzeytin Hanönü Daday Abana Azdavay Seydiler Küre Ağlı Doğanyurt Pınarbaşı İhsangazi Şenpazar r9l r12l r9l r3l r3l r3l r2l r2l r2l r2l r2l r2l r1l r1l r1l r1l r1l r1l r1l r1l r7l r2l r8l r3l r9l r4l r10l Kaynak: Kastamonu, İnebolu, Taşköprü, Tosya TSO Şirket yapıları genel olarak; şahıs şirketleri, sermaye şirketleri, kooperatifler ve diğer şirketler şeklinde sınıflandırılabilir. Bölgedeki şirket yapısı incelendiğinde, Cide de 20 şahıs, 47 sermaye, 52 kooperatif şirketi mevcut olduğu anlaşılmaktadır (Bkz. Tablo-16). 15

24 Tablo-16: Bölgedeki Şirket Yapıları, 2012 Şahıs Şirketi Sermaye Şirketi Kooperatif Diğer Cide Kastamonu TR Kaynak: Çankırı, Kastamonu, İnebolu, Taşköprü, Cide, Sinop, Boyabat TSO Bölgede esnaf faaliyet alanlarının dağılımına bakılınca imalat ve tamiratla ilgili meslek kolları öne çıkmaktadır (Bkz. Tablo-17). Cide de hizmetle ilgili meslek kollarında çalışan esnaflar TR82 Bölgesindeki esnafların %3,1 ini oluştururken, imalat ve tamiratla ilgili meslek kollarında çalışan esnaflar TR82 Bölgesindeki esnafların yaklaşık %3,2 sini oluşturmaktadır. Tablo-17: Bölgedeki Esnaf Faaliyet Alanlarının Dağılımı, 2012 Bilinmeyen Hizmetle İlgili Meslek Kolları İmalat ve Tamiratla İlgili Meslek Kolları (%) Cide (%) - 3,1 3,2 Kastamonu (%) 88,2 55,2 57,8 TR Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Esnaf ve Sanatkârlar Odasına Kayıtlı İşletmeler 2012 yılı için Cide'de işletmelerin NACE sınıflandırmasına göre faaliyet alanları, Tablo-18 ile gösterilmiştir. Tabloya göre Cide de öne çıkan faaliyet alanları perakende ticaret ( motorlu taşıtlar ve motosikletler hariç), bina inşaatı, kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı, diğer ulaşım araçlarının imalatı, ormancılık ve tomrukçuluk, toptan ticaret (motorlu taşıtlar ve motosikletler hariç), sigorta ve emeklilik fonları hariç finansal hizmet faaliyetleridir. 16

25 Tablo-18: Cide'de İşletmelerin Nace Sınıflandırmasına Göre Faaliyet Alanları, 2012 Nace Faaliyet Adı Nace Kodu (2'li) İşletme Sayısı Perakende ticaret ( Motorlu taşıtlar ve motosikletler hariç) Bina inşaatı Kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı Diğer ulaşım araçlarının imalatı 30 8 Ormancılık ve tomrukçuluk 2 3 Toptan ticaret (motorlu taşıtlar ve motosikletler hariç) 46 3 Sigorta ve emeklilik fonları hariç finansal hizmet faaliyetleri 64 3 Gıda ürünlerinin imalatı 10 2 Özel inşaat faaliyetleri 43 2 Yiyecek ve içecek hizmeti faaliyetleri 56 2 Mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik muayene ve analiz Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden Ana metal sanayii 24 1 Mobilya imalatı 31 1 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı 35 1 Bina dışı yapıların inşaatı 42 1 Zorunlu sosyal güvenlik hariç, sigorta, reasürans ve emeklilik fonları 65 1 Eğitim 85 1 İnsan sağlığı hizmetleri 86 1 Kaynak: Kastamonu TSO 3.1. Tarım ve Hayvancılık Kastamonu nun kıyı ilçelerinden birisi olan Cide de, tarım ve hayvancılık faaliyetleri bölge ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır Tarımsal Yapı ve Alan Cide, toplam dekar tarım alanı ile Kastamonu tarım alanının %6 sını karşılamakta olup; ilçeler arasında 5. sırayı almaktadır (Bkz. Tablo-19). Ekilen tarım alanı, nadas alanı, sebze bahçeleri alanı ve meyve alanı toplam tarımsal alan verileri ile paralellik göstermekte ve Kastamonu içerisindeki payı % 29,4 ile % 0,8 arasında değişmektedir. Cide nin TR82 Düzey 2 Bölgesindeki payı irdelendiğinde meyve alanı %19,4 olup; önemli bir pay aldığı görülmektedir. Tablo-19: Cide, Kastamonu ve TR82'de Tarım Alanları, 2010 (Dekar olarak) Toplam Alan Ekilen tarla alanı Nadas alanı Sebze bahçeleri alanı Meyve bahçeleri alanı Cide Kastamonu TR Cide/Kastamonu* 5,6 0,8 15,3 12,8 29,4 Cide/TR82* 2,1 0,3 4,1 3,7 19,6 * Tarımsal alanın yüzdesi olarak. Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) 17

26 Cide, toplam 298 adet traktör ile Kastamonu traktör varlığının %1 ine sahiptir. Kastamonu traktör varlığı ise bölgenin %58 ini oluşturmaktadır. Traktör başına düşen tarım alanı Cide ve Kastamonu da sırasıyla 34 ve 65 dekardır. Bölgenin traktör başına düşen tarım alanının Cide ve Kastamonu dan biraz geride kaldığı ve 92 dekara 1 traktör düştüğü görülmektedir (Bkz. Tablo-20). Tablo-20: Traktör Sayısı ve Traktör Başına Ekilen Tarla Alanı, 2010 Traktör Sayısı (Adet) Traktör Başına Tarla Alanı (Dekar) Cide Kastamonu TR Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Bitkisel Üretim Tarla Ürünleri Cide tarla bitkileri üretimi bakımından değerlendirildiğinde yalnızca tahıl, yem bitkileri ve yumru bitkilerin üretildiği görülmektedir. Cide deki tarla ürünleri Kastamonu ve Bölge ölçeğinde değerlendirildiğinde çok büyük bir ağırlığının olmadığı dikkat çekmektedir. (Bkz. Tablo-21). Tablo-21: Ekilen Tarla Alanı, Üretim Miktarları, Yem Bitkileri Üretim Alanı ve Miktarları, 2010 Cide Kastamonu TR82 Cide/ Kastamonu* Cide/TR82* Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Baklagiller Endüstriyel Bitkiler Tahıllar ,1% 1,4% 0,4% 0,4% Yağlı Tohumlar Yem Bitkileri Yumru Bitkiler ,0% 0,0% 0,0% 0,0% ,0% 0,1% 0,0% 0,0% Toplam ,8% 0,3% 0,3% 0,1% * Tarımsal alanın yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) 18

27 İlçede üretilen tarımsal ürünlere detaylı bir şekilde bakıldığında; tahıllardan mısır, buğday ve arpa, yumru bitkilerden patates ve yem bitkilerinden silajlık mısır üretimi öne çıkmaktadır. Tablo-22: Bölgede Ürün Türlerine Göre Ekilen Alanı ve Üretim Miktarları, 2010 Grup adı Ürün adı Ekilen alan (Dekar) Tahıllar Hasat edilen alan (Dekar) Üretim (Ton) Verim (Kg/da) Mısır (Dane) Buğday (Diğer) Arpa (Diğer) Yumru Bitkiler Patates (Diğer) Yem Bitkileri Mısır (Silajlık) Sebze Ürünleri 2010 yılı sebze ürünleri üretimi incelendiğinde, Cide de çoğu sebzenin üretiminin sınırlı olduğu dikkat çekmektedir. Domates, sofralık hıyar, taze fasulye, soğan, biber ve lahananın diğer sebzelere oranla daha çok üretildiği Tablo-23 ile görülmektedir. Cide nin Kastamonu içerisindeki sebze üretim alanının yaklaşık %13 ü Cide de yer almaktadır ve bu üretim Kastamonu daki toplam sebze üretiminin %10 una denk gelmektedir. Tablo-23: İlçede Öne Çıkan Sebze Ürünleri, 2010 (Aksi belirtilmedikçe ton olarak) Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Cide/TR82* Domates (Sofralık) ,7 5,7 Hıyar (Sofralık) ,4 2,4 Fasulye (Taze) ,7 3,7 Soğan (Taze) ,4 11,4 Biber (Sivri) ,8 3,8 Lahana (Karayaprak) ,4 18,4 Ispanak ,9 2,9 Patlıcan ,3 2,3 Biber (Dolmalık) ,3 2,3 Kabak (Sakız) ,7 4,7 Pırasa ,3 2,3 Marul (Göbekli) ,2 4,2 Marul (Kıvırcık) ,7 2,7 Balkabağı ,9 0,9 * Tarımsal üretimin yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) 19

28 Meyve Ürünleri Meyve ürün gruplarının çoğu Cide de üretilmemektedir. Üretim değeri bakımından sofralık çekirdekli üzüm ve Amasya Elması en çok üretilen meyve olup; Kastamonu da ve bölge meyve üretiminde önemli bir yere sahiptir (Bkz. Tablo-24). Tablo-24: İlçelere Göre Seçilmiş Meyve Ürünleri, 2010 (Aksi belirtilmedikçe ton olarak) Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Cide/TR82* Kestane ,7 14,6 Fındık ,0 14,3 Elma (Diğer) ,0 8,8 Ceviz ,7 2,7 Armut ,1 1,4 Kiraz ,0 1,8 İncir ,5 6,8 Erik ,9 1,6 Zeytin (Sofralık) ,5 13,1 Ayva ,5 1,4 Trabzon Hurması ,3 10,3 Dut ,7 0,2 Kayısı ,0 4,0 Vişne ,6 0,2 Şeftali (Diğer) ,3 0,2 Kivi ,4 0,4 * Toplam üretimin yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) 20

29 Hayvansal Üretim Büyükbaş Hayvan Varlığı Yıllar itibariyle Cide nin sığır varlığı incelendiğinde 2006 yılından 2009 a kadar kültür sığırlarında görece bir artış gözlenirken 2010 da bu sayı 156 ya düşmüştür. Kültür melezi sığır sayıları aynı dönemde istikrarlı bir şekilde artarken, yerli sığır sayıları dalgalı bir seyir izlemiştir. Cide deki manda varlığı ise 5 yılda çok az artma eğiliminde olmuştur. Kastamonu ve bölgede kültür ırkı sayılarında yıllar itibariyle artan bir ivme görülmektedir. Cide nin manda varlığı itibariyle özellikle kültür melezi ve yerli sığır potansiyeli bakımından Kastamonu genelinde önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir (Bkz. Tablo- 25). Tablo-25: Yıllar İtibariyle Büyükbaş Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Hayvan Adı Kültür Cide Sığır K. Melezi Yerli Toplam Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Cide/TR82* Manda Sığır Kültür K. Melezi Yerli Toplam Manda Sığır Kültür K. Melezi Yerli Toplam Manda Sığır Kültür 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 K. Melezi 1,5 1,8 2,0 2,3 2,1 Yerli 5,4 5,8 6,3 6,9 6,1 Toplam 2,5 2,8 2,8 3,1 2,7 Manda 36,4 44,5 48,2 61,7 65,0 Sığır * Toplam hayvan sayısının yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Kültür 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 K. Melezi 0,8 1,0 1,1 1,1 1,2 Yerli 3,1 3,4 3,6 4,0 3,5 Toplam 1,5 1,7 1,7 1,9 1,7 Manda 6,5 8,0 10,1 12,2 14,9 21

30 Küçükbaş Hayvan Varlığı Küçükbaş hayvan varlığı bakımından değerlendirildiğinde Cide de koyun varlığı dikkat çekmektedir. (Bkz. Tablo-26). Cide de koyun ve keçi varlığı yılları arasında ciddi ölçüde azalmıştır. Tablo-26: Yıllar İtibariyle Küçükbaş Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Hayvan Adı Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Koyun Keçi (Kıl+Tiftik) Koyun Keçi (Kıl+Tiftik) Koyun Keçi (Kıl+Tiftik) Koyun 2,4 2,6 3,0 3,4 3,4 Keçi (Kıl+Tiftik) 0,5 0,4 0,4 0,5 0,4 Cide/TR82* * Toplam hayvan sayısının yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Koyun 0,7 0,7 0,9 1,1 0,9 Keçi (Kıl+Tiftik) 0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 22

31 Kanatlı Hayvan Varlığı Cide de kanatlı hayvan varlığı incelendiğinde, ticari olarak üretimin yapılmadığı, kanatlı hayvanların daha çok köylerde üretildiği ve ekonomik olarak çok bir değer taşımadığı görülmektedir (Bkz. Tablo- 27). Tablo-27: Yıllar İtibariyle Kanatlı Hayvan Varlığı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Hayvan Adı Et Tavuğu Ymrt. Tavuğu Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Cide/TR82* Kanatlı Kanatlı Kanatlı Kanatlı Kanatlı Hindi Ördek Kaz Toplam Et Tavuğu Ymrt. Tavuğu Hindi Ördek Kaz Toplam Et Tavuğu Ymrt. Tavuğu Hindi Ördek Kaz Toplam Et Tavuğu 24,3 11,7 10,1 - - Ymrt. Tavuğu 5,6 7,1 5,5 7,1 6,9 Hindi 0,5 0,6 0,8 0,9 1,6 Ördek - 0, Kaz - 5,7 5,0 6,6 9,0 Toplam 5,8 7,1 5,7 6,4 6,3 Et Tavuğu 0,1 0,4 0,3 0,0 0,0 Ymrt. Tavuğu 2,7 3,5 3,2 3,7 4,5 Hindi 0,3 0,3 0,5 0,6 0,8 Ördek - 0, Kaz - 3,1 2,2 2,9 4,1 * Toplam hayvan sayısının yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Toplam 0,7 1,6 1,3 1,3 1,4 23

32 Arıcılık Cide, 2010 verilerine göre adet kovanla Kastamonu nun sahip olduğu toplam kovanın %13,2 sine sahiptir. Cide, aynı zamanda, Bölge arı kovanı sayısının %6,6 sına sahiptir. Cide nin elindeki kovan sayısı ve veriler dikkate alındığında bölgede önemli bir yere sahip olduğu değerlendirilebilir (Bkz. Tablo-28). Tablo-28: Yıllar İtibariyle Bölgede Arı Kovanı Sayısı (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Cide Kastamonu TR Cide/Kastamonu* 13,2 15,8 14,8 15,6 16,6 Cide/TR82* 6,6 7,6 7,1 6,8 8,5 * Toplam kovan sayısının yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Hayvansal Üretim Miktarları Cide de büyükbaş ve küçükbaş kesim istatistikleri mevcut olmadığından, yıllar itibariyle büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan elde edilen et üretimi hakkında değerlendirme yapmak mümkün değildir. (Bkz. Tablo-29). Tablo-29: Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Et Üretimi (Ton) (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Büyük Baş Et Küçük Baş Et Büyük Baş Et Küçük Baş Et Büyük Baş Et Küçük Baş Et Büyük Baş Et Küçük Baş Et Cide/TR82* * Toplam üretimin yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Büyük Baş Et Küçük Baş Et

33 İlçenin yıllar bazında büyükbaş ve küçükbaş süt üretimi incelendiğinde dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. Kastamonu ve TR82 ölçeğinde, 2007 yılından sonra süt üretiminde azalma olduğu ancak 2010 yılında gerek büyükbaş gerekse küçükbaş süt üretiminde toparlanma olduğu anlaşılmaktadır yılı verilerine göre Cide büyükbaş ve küçükbaş süt üretiminde Kastamonu nun %1,7 sini karşılamaktadır (Bkz. Tablo-30). Tablo-30: Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Süt Üretimi (Ton) (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Cide/TR82* * Toplam üretimin yüzdesi olarak Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) Büyük Baş Süt Küçük Baş Süt Büyük Baş Süt Küçük Baş Süt Büyük Baş Süt Küçük Baş Süt Büyük Baş Süt 2,1 1,6 1,8 1,7 Küçük Baş Süt 1,5 1,4 1,7 1,7 Büyük Baş Süt 1,4 1,1 1,2 1,1 Küçük Baş Süt 0,4 0,5 0,5 0,4 25

34 Cide nin yıllara göre hayvansal ürün üretimleri değerlendirildiğinde yumurta, bal ve bal mumu üretiminin dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. Ayrıca Cide de büyükbaş ve küçükbaş deri üretimi yoktur. (Bkz. Tablo-31) Tablo-31: Yumurta, Bal, Bal Mumu ve Deri Üretimi (Aksi belirtilmedikçe sayı olarak) Cide Kastamonu TR82 Cide/Kastamonu* Yumurta (1000 Adet) Bal (Ton) Bal Mumu (Ton) 1,1 0,85 1,05 B.Baş Deri (Adet) K.Baş Deri (Adet) Yumurta (1000 Adet) Bal (Ton) Bal Mumu (Ton) 22,8 29,7 28,5 B.Baş Deri (Adet) K.Baş Deri (Adet) Yumurta (1000 Adet) Bal (Ton) Bal Mumu (Ton) 48,4 64,6 53,1 B.Baş Deri (Adet) K.Baş Deri (Adet) Yumurta 7,5 5,5 6,8 Bal 23,6 22,8 21,5 Bal Mumu 4,8 2,9 3,7 B.Baş Deri Cide/TR82* K.Baş Deri Yumurta 7,5 5,5 6,8 Bal 23,6 22,8 21,5 Bal Mumu 4,8 2,9 3,7 * Toplam üretimin yüzdesi olarak **Veri mevcut değil Kaynak: TÜİK Veritabanı (Erişim Tarihi: ) B.Baş Deri K.Baş Deri