ECZACILIK SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ

Transkript

1 ECZACILIK SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ ANKARA 1

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 ECZACILIK SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ... 4 ECZACILIK SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ

3 GİRİŞ Eczacılık sektörü ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre 21 no lu koddan oluşmaktadır. ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre eczacılık sektörü aşağıdaki gibidir: 21-TEMEL ECZACILIK ÜRÜNLERİNİN VE ECZACILIĞA AİT MALZEMELERİN İMALATI Bu bölüm, temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatını kapsamaktadır. Bu bölüm ayrıca tıbbi kimyasalların ve botanik ürünlerinin imalatını da kapsamaktadır ECZACILIK ÜRÜNLERİNİN, TIBBİ KİMYASALLARIN VE BOTANİK ÜRÜNLERİNİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; ilaçların imalatında farmakolojik özelliklerinden yararlanmak üzere tıbbi olarak etken maddelerin imalatı: antibiyotikler, temel vitaminler, salisilik ve O-asetil salisilik asitler, vb. kanın işlenmesi. ilaçların imalatı: antiserum (panzehir) ve diğer kan fraksiyonları, aşılar, çeşitli ilaçlar, benzeri ile tedavi olunan hastalığa ait olan preparatlar dahil. harici kullanım için gebeliği önleyici kimyasal ürünlerin ve gebeliği önleyici hormonal ilaçların imalatı, tıbbi teşhise yönelik malzemelerin imalatı, gebelik testleri de dahil, canlılar için radyoaktif teşhise yönelik müstahzarların imalatı, biyoteknolojik eczacılıkla ilgili ürünlerin imalatı, kimyasal olarak saf şeker imalatı, tıbbi olarak hazırlanmış pansuman pamuğu, gazlı bez, bandaj, sargı bezi ve benzerlerinin imalatı, eczacılıkta kullanılmak üzere botanik ürünlerin hazırlanması (öğütülmesi ve sınıflandırılması). Kapsam dışı olanlar; şifalı ot karışımlarının imalatı (nane, mine çiçeği, papatya vb.), dişçilikle ilgili dolgu malzemeleri imalatı, dişçilikle ilgili yapıştırıcı malzemeler imalatı, kemik dolgu malzemeleri (alçı) imalatı, eczacılıkla ilgili ürünlerin toptan ticareti, eczacılıkla ilgili ürünlerin perakende ticareti, eczacılıkla ilgili ürünler ve biyo teknolojik eczacılıkla ilgili ürünler için araştırma ve geliştirme faaliyetleri, eczacılıkla ilgili ürünlerin paketlenmesi, 3

4 ECZACILIK SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ Grafik 1: Eczacılık Sektörü Küresel Ticareti (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H: İhracat, T: İthalat Grafik 1, döneminde eczacılık sektörüne ilişkin tüm dünyada gerçekleştirilen ihracat ve ithalat verilerini göstermektedir. Grafiğe göre, eczacılık sektörünün gerek ihracatının gerekse ithalatının döneminde sürekli olarak arttığı görülmektedir yılında 356 milyar dolar olan küresel eczacılık ihracatı, 2011 yılı sonuna gelindiğinde, 2007 yılına göre %36 oranında artarak 483 milyar dolara yükselmiştir. İthalata bakıldığında ise, 2007 de 348 milyar dolar olan ithalatın 2011 yılında 497 milyar dolara çıktığı görülmektedir. 4

5 Tablo 1: Eczacılık Sektöründe Döneminde Toplam İhracatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İhracat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke Almanya İsviçre Belçika ABD İrlanda İngiltere Fransa İtalya Hollanda İspanya Diğer Toplam Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı. Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. Tablo 1, küresel eczacılık ticaretinde döneminde toplam ihracatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ihracat değerlerini göstermektedir. Tabloya göre, ele alınan yılların tümünde Almanya, eczacılık ticaretinde en fazla ihracat yapan ülke olmuştur. Söz konusu ülke 2011 yılında 68 milyar dolarlık ihracatıyla küresel eczacılık ihracatının yaklaşık %14 ünü gerçekleştirmiştir. Dolayısıyla Almanya küresel eczacılık sektöründe tedarik bakımından en büyük oyuncudur. Bu ülkeyi sırasıyla İsviçre (58 milyar dolar), Belçika (48 milyar dolar), ABD (42 milyar dolar) ve İrlanda (37 milyar dolar) izlemiştir. Tabloda yer alan 10 ülke toplam dünya ihracatının %77 sini gerçekleştirmiştir. Grafik 2 ise, döneminde küresel eczacılık sektöründe toplam ihracatı en yüksek ilk beş ülke ve Türkiye nin ihracat değerlerini göstermektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında küresel eczacılık sektörü ihracatının %53 ünü gerçekleştirmiştir. Türkiye ise, 2011 yılında 615 milyon dolarlık ihracatı ile toplam ihracatın %0,13 ünü gerçekleştirmiş ve sıralamada 37. olmuştur. Dolayısıyla, ülkemizin dünya eczacılık sektöründe önemli bir aktör olmadığı görülmektedir. 5

6 Grafik 2: Döneminde Dünya Eczacılık Sektöründe İhracatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H: İhracat, T: İthalat Tablo 2: Eczacılık Sektöründe Döneminde Toplam İthalatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İthalat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke ABD Almanya Belçika Fransa İngiltere İtalya İsviçre Japonya İspanya Hollanda Diğer Toplam Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı. Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. 6

7 Tablo 2, küresel eczacılık ticaretinde döneminde toplam ithalatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ithalat değerlerini göstermektedir. Tabloya göre, ele alınan yılların tümünde ABD, eczacılık ticaretinde açık ara en fazla ithalat yapan ülke olmuştur. Söz konusu ülke 2011 yılında 69 milyar dolarlık ithalatıyla küresel eczacılık ithalatının yaklaşık %14 ünü gerçekleştirmiştir. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya(51 milyar dolar), Belçika (36 milyar dolar), Fransa (29 milyar dolar) ve İngiltere (26 milyar dolar) izlemiştir. Tabloda yer alan 10 ülke toplam dünya ithalatının %63 ünü gerçekleştirmiştir. Grafik 3: Döneminde Dünya Eczacılık Sektöründe İthalatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H: İhracat, T: İthalat Grafik 3, döneminde küresel eczacılık sektöründe toplam ithalatı en yüksek ilk beş ülke ve Türkiye nin ithalat değerlerini göstermektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında küresel eczacılık ithalatının %43 ünü gerçekleştirmiştir. Türkiye ise, 2011 yılında 5 milyar dolarlık ithalatı ile toplam ithalatın %1 ini gerçekleştirmiş ve sıralamada 20. olmuştur. Grafik 2 ve Grafik 3 birlikte değerlendirildiğinde, küresel eczacılık ticaretinde, gerek ithalatta gerekse ihracatta Avrupa ülkelerinin söz sahibi olduğunu söyleyebiliriz. 7

8 Grafik 4: Döneminde Eczacılık Sektörü Ticaretinde Başta Gelen Coğrafi Ülke Grupları (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H: İhracat, T: İthalat Grafik 4, döneminde küresel eczacılık sektörü ticaretinde en fazla ithalat ve ihracat gerçekleştiren coğrafi ülke guruplarını göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel eczacılık ticaretinde 315 milyar dolar ile AB-27 bölgesi en fazla ihracat yapan bölge olmuştur. Bölge 2011 yılında toplam eczacılık ihracatının %67 sini tek başına gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi 61 milyar dolar ile Diğer Avrupa (A.B Hariç), 47 milyar dolar ile Kuzey Amerika izlemiştir. Eczacılık ihracatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük tedarikçinin AB-27 bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin eczacılık ihracatında başta gelen ülkelerden olan Almanya, Belçika, İrlanda, İngiltere ve Fransa yı içermesidir. Eczacılık ithalatına bakıldığında ise 2011 yılında en fazla ithalat gerçekleştiren bölge 254 milyar dolar ile, tıpkı ihracatta olduğu gibi AB-27 olmuştur. Bölge tek başına toplam eczacılık ithalatının %51 sini gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi sırasıyla 82 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 49 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Eczacılık ithalatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük pazarın AB-27 bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin eczacılık ithalatında başta gelen ülkelerden olan Almanya, Belçika, Fransa, İtalya, İngiltere ve İspanya yı içermesidir. 8

9 Grafik 5: Döneminde Ekonomik Ülke Gruplarına Göre Eczacılık Dış Ticareti (Milyar Dolar) Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H: İhracat, T: İthalat Grafik 5, döneminde ekonomik ülke gruplarına göre eczacılık sektörünün dış ticaret verilerini göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel eczacılık ihracatının %91 i yüksek gelir grubunda bulunan ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. İthalat tarafında da yüksek gelir grubunda bulunan ülkelerin önemli bir ağırlığı olduğu görülmektedir. Söz konusu grup, 2011 yılında eczacılık ithalatının %81 ini gerçekleştirmiştir. Bu durum ise eczacılık sektöründe üretimin ve tüketimin büyük ölçüde gelişmiş ülkelerde gerçekleştiğinin bir göstergesidir. 9

10 ECZACILIK SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ Grafik 6: Eczacılık Sektörü Türkiye Üretimi, İhracatı, İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK (Not: Raporun hazırlandığı tarihte 2012 yılı üretim değerleri açıklanmadığından 2012 yılı üretim değerleri ortalamayı göstermektedir.) H:İhracat, T:İthalat, U:Üretim Grafik 6, döneminde eczacılık sektörüne ilişkin Türkiye üretimi, ihracatı, ithalatını göstermektedir yılında eczacılık sektöründe, üretim 6,6 milyar dolar, ihracat 392 milyon dolar, ithalatı 3,8 milyar dolar ve dış ticaret dengesi -3,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Sonraki 5 yılda bu verilerdeki değişime bakıldığında, ihracatın sürekli bir biçimde artış gösterdiği, dış ticaret dengesinin ise dalgalı bir seyir izlediği ancak ele alınan bu 6 yılda da yüksek düzeyde bir dış açık yaşandığı görülmektedir. Buna göre 2012 yılında sektörün üretimi 5,8 milyar dolar, ihracatı 715 milyon dolar, ithalatı 4,3 milyar dolar ve dış ticaret dengesinin 3,6 milyar dolar olduğu dikkati çekmektedir. Sektörün yurtdışına arz oranı (üretim ve ithalatın ne kadarının ihraç edildiğini gösteren oran) ise 2007 deki %4 değerinden 2012 yılı sonunda %7 ye yükselmiştir. 10

11 Tablo 4: Döneminde Eczacılık Sektöründe Yıllık Ortalama 100 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) İhracat Yıllık Ortalama İthalat Yıllık Ortalama İhracat 2012 İthalat 2012 Almanya $76 $773 $69 $756 Avusturya $1 $122 $1 $88 Belçika $19 $118 $16 $155 Danimarka $3 $106 $2 $ Milyon Dolar ve Üzeri Avrupa Birliği 27 Fransa $7 $472 $11 $381 İngiltere $30 $371 $17 $292 İrlanda $1 $271 $1 $246 İspanya $4 $151 $2 $145 İsveç $0 $149 $0 $134 İtalya $7 $332 $3 $312 Diğer Asya Hindistan $2 $145 $2 $157 Diğer Avrupa (A.B Hariç) İsviçre $53 $464 $44 $432 Kuzey Amerika A.B.D. $33 $548 $41 $ Milyon Doların Altı Hepsi Diğer $310 $504 $507 $543 Kaynak: GTB, TUİK Toplam $546 $4.526 $715 $

12 Grafik 7: Döneminde Eczacılık Sektöründe Yıllık Ortalama 100 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK 12

13 Eczacılık sektöründe döneminde yıllık ortalama 100 milyon ve üzerinde ticaret yapılan 13 ülke bulunmaktadır. 13 ülkenin 10 u Avrupa Birliği, 1 i Diğer Asya, 1 i Diğer Avrupa (AB Hariç) ve 1 i de Kuzey Amerika grubu içinde yer almaktadır. Dikkati çeken unsur ise, 100 milyon dolar üstü ticaret yaptığımız ülkeler arasında ihracat yaptığımız ülke bulunmamasıdır. 13 ülkenin tamamı da ülkemizin ithalat yaptığı ülkelerdir. Söz konusu 13 ülke şöyledir: Almanya (773 milyon dolar), Avusturya (122 milyon dolar), Belçika (118 milyon dolar), Danimarka (106 milyon dolar), Fransa (472 milyon dolar), İngiltere (371 milyon dolar), İrlanda (271 milyon dolar), İspanya (151 milyon dolar), İsveç (149 milyon dolar), İtalya (332 milyon dolar), Hindistan (145 milyon dolar), İsviçre (464 milyon dolar) ve ABD (548 milyon dolar) dir. 13

14 Tablo 5: Döneminde En Yüksek Eczacılık Ürünleri İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Ülke Grubu Ülke Avrupa Birliği 27 Avustralya ve Yeni Zelanda Diğer Asya Diğer Avrupa (A.B Hariç) Güney Amerika Kuzey Amerika Orta Amerika ve Karayipler Almanya Avusturya Belçika Fransa Hollanda İngiltere İspanya İtalya Polonya Yunanistan Avustralya Japonya Çin İsviçre Rusya Federasyonu H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T Türkiye T Brezilya A.B.D. Kanada Meksika H T H T H T H T Kaynak: GTB, TUİK. H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı. Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır. 14

15 Grafik 8: Döneminde En Yüksek Eczacılık Ürünleri İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı, Çubuklar, döneminde ülkelerin Yıllık Ortalama İthalatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelere Yıllık Ortalama İhracatını göstermektedir döneminin en önemli eczacılık ürünleri ithalatçıları sıra ile ABD (61 milyar dolar), Almanya (46 milyar dolar), Belçika (41 milyar dolar), Fransa (26 milyar dolar) ve İngiltere (22 milyar dolar) dir. 61 milyar dolar ile döneminin en büyük ithalatçısı olan ABD ye olan ihracatımıza baktığımızda oldukça düşük bir rakamla karşılaşıyoruz. Söz konusu dönemde ABD ye olan ihracatımız 41 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. ABD nin ardından ikinci sırada Almanya gelmektedir. Almanya döneminde ortalama 46 milyar dolarlık eczacılık ürünü ithal etmiştir. Türkiye nin 2012 yılında Almanya ya olan eczacılık ürünü ihracatı ise 69 milyon dolar düzeyinde kalmıştır. Diğer ülkelere bakıldığında da benzer bir tablo dikkati çekmektedir. Şöyle ki; Türkiye eczacılık sektöründe üretici olmaktan ziyade tüketici konumda bir ülke olduğu için, büyük ithalatçı ülkelere olan ihracat değerleri yeterli düzeyde değildir. 15

16 Tablo 6: Döneminde En Yüksek Eczacılık Ürünleri İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar) Ülke Grubu Ülke Avrupa Birliği 27 Avustralya ve Yeni Zelanda Diğer Asya Diğer Avrupa (A.B Hariç) Kuzey Amerika Yakın ve Orta Doğu Almanya Avusturya Belçika Danimarka Fransa Hollanda İngiltere İrlanda İspanya İsveç İtalya Avustralya Hindistan Japonya Singapur Çin İsviçre A.B.D. Kanada İsrail H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T Kaynak: GTB, TUİK. H: İlgili ülke ihracatı, T: Türkiye ithalatı, Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır. 16

17 Grafik 9: Döneminde En Yüksek Eczacılık Ürünleri İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. H: İhracat, T: İthalat, Çubuklar, döneminde ülkelerin yıllık ortalama ihracatını ve Türkiye nin bu ülkelerden yıllık ortalama ithalatını göstermektedir döneminin en önemli eczacılık ürünleri ihracatçıları sıra ile Almanya (63 milyar dolar), Belçika (49 milyar dolar), İsviçre (46 milyar dolar), ABD (39 milyar dolar) ve Fransa (32 milyar dolar) dir. 63 milyar dolar ile döneminin en büyük ihracatçısı olan Almanya dan yaptığımız ithalatın 756 milyon dolar olduğunu görüyoruz. Söz konusu dönemde Almanya en fazla ithalat yaptığımız ülkedir. Dünya ihracatında Almanya nın ardından ikinci sırada Belçika gelmektedir. Belçika döneminde ortalama 49 milyar dolarlık eczacılık ürünü ihraç etmiştir. Türkiye nin 2012 yılında Belçika dan olan eczacılık ürünü ithalatı ise 145 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Tablo 5 ve Tablo 6 birlikte değerlendirildiğinde, AB-27 ülkelerinin gerek ihracat gerekse ithalat açısından dünya eczacılık sektörünü domine ettiği söylenebilir. 17

18 Tablo 7: Eczacılık Sektörü Dâhilde İşleme (Milyon Dolar) Yıl DİR Toplam İhracattaki DİR Toplam İthalattaki İhracat İhracat Pay İthalat İthalat Pay % % % % % % % % % % % % Kaynak: GTB Grafik 10: Yılları Rejim Türüne Göre Eczacılık Sektörü İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB döneminde dahilde işleme rejimi kapsamında yıllık ortalama 62 milyon dolarlık ihracat ve 25 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilmiştir. Diğer bir deyişlei ihracatın %11,5 i ithalatın ise %0,6 sı dahilde işleme kapsamında yapılmıştır. 18

19 Grafik 11: Yılları Rejim Türüne Göre Eczacılık Sektörü İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB 19

20 Grafik 12: Döneminde Eczacılık Sektörünün İstihdam Endeksi Kaynak: TÜİK döneminde eczacılık sektörü istihdam verilerine bakıldığında dalgalı bir seyir izlediği, ancak 2012 yılı sonunda 2007 ye göre endeksin 6 puan yükseldiği görülmektedir. TÜİK verilerine göre, eczacılık sektöründe 2009 yılında kişi istihdam edilmiştir yılındaki çalışan sayısı sektörün istihdam endeksine göre önceki ve sonraki yıllara uyarlandığında çalışan sayısının, 2007 yılında , 2008 yılında , 2009 yılında , 2010 yılında , 2011 yılında , 2012 yılında kişi olduğu tahmin edilmektedir. 20

21 Grafik 13: Döneminde Eczacılık Sektörünün Kapasite Kullanım Oranları (%) Kaynak: TCMB Eczacılık sektörünün dönemi kapasite kullanım oranları yüzde olarak grafik 14 te gösterilmiştir. TCMB verilerine göre, sektörün kapasite kullanım oranının 2007 yılında %78,2 iken küresel ekonomik krizin etkisi ile 2008 yılında %75,1 e, sonrasında ise 2009 da %70,9 a kadar düşmüştür. Sonraki iki yıl tekrar artan bu oran 2010 da %72, de de %74,7 olarak hesaplanmıştır yılında Türkiye ekonomisinin yavaşlaması ile birlikte sektörün kapasite kullanım oranının tekrar inişe geçtiğini ve 2012 yılında %70,6 ya düştüğünü görüyoruz. NOT: BU RAPORDA YER ALAN DEĞERLENDİRMELER UZMAN GÖRÜŞÜ OLUP SADECE BİLGİLENDİRME AMACIYLA HAZIRLANMIŞTIR. BU RAPORDA YER VERİLEN GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER, HİÇBİR ŞEKİLDE T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI NIN KURUMSAL GÖRÜŞ VE YAKLAŞIMINI YANSITMAMAKTADIR. 21