T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ BAYAN ÇANTA- 1

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ BAYAN ÇANTA- 1 ANKARA 2008

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılan değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ KALIP Çantanın Çeşitleri Kullanıldığı Yere Göre Çantalar Yapımında Kullanılan Gerece Göre Çantalar Ölçü Alma Gövde Ölçülendirme Dip Ölçülendirme Ölçülendirilecek Parçalar Kalıp Kalıbı Çıkarılacak Parçalar Kalıp Hazırlamada Dikkat Edilecek Noktalar Ana Gövde Kalıbı Çıkarma...9 UYGULAMA FAALİYETİ...14 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...15 ÖĞRENME FAALİYETİ KESİM Elde Kesim Kesimi Yapılacak Parçalar Gövde Kesimi Sap Kesimi Astar ve Sertleştirme Malzemeleri Kesimi...20 UYGULAMA FAALİYETİ...22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...24 ÖĞRENME FAALİYETİ SÜSLEME Trok ile Süsleme Kenar Tıraşı Ana Gövde Tıraşı Ön Gövde Tıraşı Arka Gövde Tıraşı Dip Kısım Tıraşı...28 UYGULAMA FAALİYETİ...29 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...30 ÖĞRENME FAALİYETİ SERTLEŞTİRME Ana Gövde Sertleştirme Dip Serleştirme...33 UYGULAMA FAALİYETİ...35 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...36 ÖĞRENME FAALİYETİ SAP HAZIRLAMA Bayan Çanta Sapı Hazırlama...38 UYGULAMA FAALİYETİ...42 i

4 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...43 MODÜL DEĞERLENDİRME...45 CEVAP ANAHTARLARI...47 KAYNAKLAR...49 ii

5 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 542TGD354 ALAN Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi DAL / MESLEK Saraciye Üretim-Saraciye Modelistliği MODÜLÜN ADI Bayan Çanta 1 MODÜLÜN TANIMI Bayan çantası üretimi ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 Kalıp hazırlama, temel dikiş makineleri, temel kesim, deride ÖN KOŞUL inceltme,tezgâh işlemleri, makinede dikerek birleştirme, elde süsleme, modüllerini başarı ile tamamlamış olmak YETERLİK Bayan çantası 1 üretimi ile ilgili yöntem ve teknikleri öğrenmek Genel Amaç Uygun ortam sağlandığında standarda uygun bayan çantası üretimi yapabileceksiniz. MODÜLÜN AMACI Amaçlar 1. Ölçüye uygun bayan çanta kalıbı hazırlayabileceksiniz. 2. Fresiz net çanta kesimi yapabileceksiniz. 3. Modele uygun süsleme yapabileceksiniz. 4. Modele uygun sertleştirme yapabileceksiniz. 5. İki sapı eşit olarak hazırlayabileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇMEVE DEĞERLENDİRME Saraciye atölye ortamı, el kesim aletleri (kesim bıçağı, masat, eğe, çelik cetvel) kesim masası, tezgâh araç gereçleri (mermer, biz, deri yapıştırıcıları, fırça, deri kenar boyası, boya kabı, kesim lastiği, kemik, kumpas, çekiç, makas) düz dikiş makinesi, kollu dikiş makinesi, tıraş makinesi, şişe makinesi, çarklı zımba, trok sıkma makinesi, trok sıkma alt ve üst aparatları. Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, sorucevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

6 iv

7 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile ayakkabı ve saraciye alanında bayan çantası üretimi yapmak için gerek duyduğunuz becerilerinizi geliştirmiş olacaksınız. Çanta, saraciyenin ana üretim dallarından biridir. Giyimi tamamlayan aksesuarların başında gelir ve ayakkabının tamamlayıcısıdır. Modanın sürekli değişimiyle beraber çanta modelleri de değişmekte ve yenilenmekte, her geçen gün farklı malzemelerden yapılmış çantalar, özellikle bayanların kullanımına sunulmaktadır. Kadın çantalarının kullanılması XIX. yy. sonlarında başlamıştır. Çeşitli derilerden ve saten, kadife, dokuma, vinleks vb. gibi kumaşlardan yapılır. Kişinin eşyalarının toplu olmasını sağlayan, kendine güvenini artıran, taşınması kolay bir aksesuardır. Bayanların kullandığı kıyafetlerde çanta uyumu çok önemlidir.kullandığı çanta kişinin statüsü ve kalitenin göstergesi olmaktadır.kaliteli bir çanta hem uzun ömürlü olmakta,hem de taşıyan kişiye değer katmaktadır. Giyimi tamamlayan aksesuarlar içinde oldukça önemli bir yeri olan çantanın insan yaşamındaki önemi ve yeri de çok büyüktür. Kaliteli, deri bir çantayı uzun yıllar kullanmanız mümkün. İşte sizler de bu modül ile deri çantanın kalıbını çıkarabilecek, kesimini yapabilecek, sap hazırlayabileceksiniz. 1

8 2

9 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Uygun ortam sağlandığında bayan çantasını doğru ölçülendirip kalıbını çıkarabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Saraciyede kullanılan kesim aletlerini inceleyiniz. Çanta satış mağazalarını gezerek, ürün kalıplarını inceleyiniz ve kalıp hatalarının ürün kalitesi üzerindeki etkilerini gözlemleyiniz. Mukavva parçaları üzerinde kalıp alıştırmaları yapınız. Çanta üretimi yapan fabrikaları gezerek kalıp ustalarının çalışmalarını izleyiniz. Yapılan incelemeleri rapor şekline dönüştürüp, arkadaşlarınızla paylaşınız Çantanın Çeşitleri 1. KALIP Giyimi tamamlayan aksesuarlardan biri olan çanta, taşınması ve saklanması gerekli eşyalarımızı koruyan, sürekli yanımızda bulundurduğumuz eşyalardan biridir. Modada her ürünün çeşitleri olduğu gibi çantanın da çeşitleri vardır Kullanıldığı Yere Göre Çantalar Spor çantalar: Bunlar günlük kıyafeti ve spor giyimi tamamlayan çantalardır (Fotoğraf 1.1). Fantezi çantalar: Kokteyl, çay, parti vb. çantalar bu grupta yer alır (Fotoğraf 1. 2). Evrak çantası: İş adamları ve satış elemanlarının kullandığı adı üstünde evrak ve belgeleri taşımaya hizmet eden çantalardır (Fotoğraf 1. 3). Okul çantası: Öğrencilerin kullandığı ve içine ders araç gereçlerinin konduğu çantadır (Fotoğraf 1. 4). 3

10 Fotoğraf 1. 1: Spor çanta Fotoğraf 1.2 : Fantezi çanta Fotoğraf 1. 3: Evrak çantası Fotoğraf 1. 4: Okul çantası 4

11 Yapımında Kullanılan Gerece Göre Çantalar Deri çantalar (Fotoğraf 1. 5) Kumaş çantalar (Fotoğraf 1. 6 ) Metal çantalar (Fotoğraf 1. 7) Hasır çantalar (Fotoğraf 1. 8) İp çantalar (Fotoğraf 1. 9) Pul boncuk çantalar (Fotoğraf 1.10) Sentetik çantalar (Fotoğraf 1.11) Kürk çantalar (Fotoğraf 1.12) Fotoğraf 1.5: Deri çanta Fotoğraf 1.6: Kumaş çanta Fotoğraf 1. 7: Metal çantalar Fotoğraf 1. 8: Hasır çanta 5

12 Fotoğraf 1. 9: İp çanta Fotoğraf 1.10: Pul boncuk çanta Fotoğraf 1. 11: Sentetik çanta Fotoğraf 1.12: Kürk çanta 6

13 1.2. Ölçü Alma Çantanın moda içindeki yeri tartışılamaz. Çanta ayakkabının tamamlayıcısıdır. Çeşitli kullanım amaçları için tasarlanmış ve üretilmiş, farklı büyüklükteki çantalar, yaşamımızı kolaylaştırır. Taşınması ve saklanması gereken eşyalarımızı koruyan, hemen her yerde yanımızda bulundurduğumuz, en önemli eşyalarımızdan biridir. Ölçü alma çanta yapımının önemli aşamalarından birisidir. Bayan çantasının ölçülendirilecek parçaları belirlenir. Çantanın şekline göre mezura ya da cetvel yardımı ile çanta ölçülendirilir. Ölçünün milimetrik alınmasına dikkat edilir (Bk. Saraciyede Ölçü Alma modülü) Gövde Ölçülendirme Ölçülendirme işlemine çantanın en belirgin parçası olan ana gövdeden başlanır (Fotoğraf 1.13). Ana gövdenin en ve boyu mezura ile ölçülür ve ölçü formuna yazılır. Çantanın diğer parçalarının ölçülendirilmesi de gövde gibi yapılır Dip Ölçülendirme Fotoğraf 1.13: Ana gövde ölçüsü alma Çantanın taban kısmının enini ve boyunu çelik cetvel ile ölçerek, ölçüsünü alırız. Bu ölçülere iki uzun kenarına 1 cm ilave ederek ölçü formuna yazarız (Fotoğraf 1.14). Fotoğraf 1.14: Dip ölçüsü alma 7

14 Ölçülendirme yaparken çok titiz çalışmak gerekir. Sertleştirme parçaları ile iç aksam parçaları (astar) deri yüzey boyutlarına göre ölçülendirilir. Bu parçaların ölçülendirilmesi, dış yüzey kalıpları hazırlandıktan sonra yapılır Ölçülendirilecek Parçalar Ana gövde: Ön ve arka olmak üzere 2 adettir. Dip parça (1 adet ): Çantanın yere değdiği kısımdır. Alınan ölçüden 1 cm büyük çalışılmalıdır. Dip salpa (1 adet): Çanta dip ölçüsü alındığı gibi ekleme yapmadan çalışılır. Sap halka patı (4 adet): Sapın gövde ile birleştirildiği yere takılır. Ana gövde astarı (2 adet): Ana gövde ile eni aynı ölçüde, boyu dip kısmına 2 cm uzunluk vererek alınmalıdır. Fermuar façası (1 adet): Astardaki astar cebin fermuarının yerleştirildiği yer. Telefonluk (1 adet): Astara yerleştirilecek telefon cebidir. İç astar fermuar cep torbası (1 adet): Fermuar façasından 1cm büyük ölçülendirilmelidir. Ağız sertleştirici (4 adet): Kasap kâğıdından kesilen sertleştirme malzemesidir. Sap: Bir uzun, bir kısa iki sap vardır. İkisinin de ölçüsü ayrı ayrı alınır. Modele Göre Ölçü Formu EN BOY Gövde(Ön ve arka) cm 26cm 2 Dip 21 cm 6 cm 1 Dip salpa modeli 20 cm 4 cm 1 iç takım gövde astar 19 cm 26 cm 1 cebi İç takım gövde astarı 28-21cm 28 cm 2 Fermuar façası 18 cm 3 cm 1 Sap derisi 2cm 40-80cm 2 Telefonluk 11-6 cm 10 cm 1 Sap halka patı 7 cm Ağız sertleştirme patı cm Kalıp Tablo 1. 1: Model ölçü formu Çanta yapımının hatasız olması, zaman kaybının önlenmesi, derinin ekonomik kullanılması, hatasız ve modele uygun kalıp çıkarma ile mümkün olacaktır. Yapılan modelde astar için ayrı kalıp çıkarılır. 8

15 Kalıbı Çıkarılacak Parçalar Ana gövde (2 adet) Dip parça (1 adet ) Dip salpa (1 adet) Sap halka patı (4 adet) Ana gövde astarı (2 adet) Fermuar façası (1 adet) Telefonluk (1 adet) İç astar fermuar cep torbası (1 adet) Ağız sertleştirici (4 adet) Sap Kalıp Hazırlamada Dikkat Edilecek Noktalar Çıkartılacak kalıpların sayılarına dikkat edilir. Kalıp çıkarmaya ürünün en büyük parçasından başlanır. Önce deri kalıpları çıkarılır. Astar ve yardımcı gereç kalıpları, deri kalıplarına göre çıkarılır. Ölçülerin, milimetrik olarak mukavva üzerine çizilmesine ve çizgilerin kesilmesine dikkat edilir. Kalıp kesiminde kullanılan kesim bıçağının ucunun ince ve keskin olmasına dikkat edilir. Kesim aşamasında bıçağı kaydırmamaya dikkat edilir Ana Gövde Kalıbı Çıkarma Kartonun ortası bulunup orta işareti kesim bıçağı ile alınır. Alt ve üst kısım için aynı işlem yapılır. Ağız kısmı düzeltilir. Ölçüler kalıba aktarılır (Fotoğraf1.15). Fotoğraf: 1.15: Kalıp çıkarma Ölçü formundaki ölçülere dikkat edilerek ölçüler kartona geçirilir. Geçirilen ölçülere ve modele göre çizimi yapılır. En ve boy ölçüleri alınır. Kıvırma, binme yerleri işaretlenerek birleştirilir. Kıvırma yerlerinin çentikleri belirlenir ve kesilir. Kıvırma ve binme yerleri kontrol edilerek düzeltilir. Gövde kalıbı çıkarılmış olur. Dikiş payları kalıbın içindedir. 9

16 Fotoğraf 1.16: Gövde kalıbı Şekil 1. 1: Ağız kısmı sertleştirici Şekil 1. 2: Ön gövde 10

17 Şekil 1. 3: Astar kalıbı Şekil 1. 4: Dip kalıbı 11

18 Şekil 1. 5: Dip sertleştirme kalıbı Şekil 1. 6: Fermuar façası Şekil 1. 7: İç astar cep kalıbı yarısı 12

19 Şekil 1. 8: Sap halka patı Şekil 1. 9: Telefonluk cebi 13

20 UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Kullanılacak Araç Gereçler Kesim ve çizim mukavvası Kesim masası Kesim bıçağı Çelik cetvel Masat Eğe İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak çantayı ölçülendiriniz ve kalıp çıkarma işlemini yapınız. Kalıp İşlem Basamakları Çanta modelini tespit ediniz. Çanta parçalarını belirleyiniz. Çantanın en belirgin parçası gövde derisi ölçüsü alınız. Gövde derisi ölçüsüne uygun olarak dip, astar, cep. telefonluk, sap vb. ölçüsünü de modele göre oran orantı kurarak ölçülendiriniz. Gövdenin enine göre astar cep ölçülendiriniz. Ölçü formundaki gövde ölçülerini dikkatlice mukavvaya geçiriniz. Geçirdiğiniz ölçülere ve modele göre kalıp çizimi yapınız. Kalıpların üzerindeki işaretlenecek yerlerin işaretlerini biz ile belirleyiniz. Çizime göre kesimi yapınız. Çentikleri işaretleyip, kesiniz. Diğer parçaların kalıplarını da aynı teknikle çıkarınız. Öneriler Milimetrik ölçü hatalarının modeli etkileyeceğini unutmayınız Ölçüleri paysız alınız. Ölçü alırken dikkatli olunuz. Çanta parçalarının ölçülerinin birbiri ile örtüşmesi için, sık sık kontrol ediniz. Faça salpa modelini gövde ağzına uygun ölçülendirmeye dikkat ediniz. Ölçüleri, model formuna doğru geçirirken payını ekleyiniz. Ölçüleri mukavvaya dikkatli geçiriniz. Modele uygun kalıp çizimi yapınız. Kesimi çizgilerin üzerinden yapınız. Bıçağın keskin olmasına dikkat ediniz. Bilgi işaretlerini doğru aktardığınızdan emin olunuz. Kesimi çizgilerin üzerinden yapınız. 14

21 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 1. ( ) Çanta çeşitleri iki tanedir. 2. ( ) Günlük kıyafeti ve spor giyimi tamamlayan çantalar, spor çantalardır. 3. ( ) İşadamları, satış elemanlarının kullandığı adı üstünde evrak ve belgeleri taşımaya hizmet eden çantalar iş çantalarıdır. 4. ( ) Yapımında kullanılan gerece göre çantalar 8 e ayrılır. 5. ( ) Ölçü alma çanta yapımının önemli aşamalarından birisidir. 6. ( ) Kalıp çıkarmaya ürünün en küçük parçasından başlanır. 7. ( ) Önce astar kalıpları çıkarılır, ona göre deri kalıpları çıkarılır. 8. ( ) Kesim aşamasında bıçağı kaydırmamaya dikkat edilir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili konuyu tekrarlayınız. Başarılıysanız uygulama testine geçiniz. 15

22 UYGULAMALI TEST Gerekli araç gereci sağlayarak bayan çantası model ölçü formu ve kalıp hazırlayınız. Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. AÇIKLAMA Aşağıda listelenen ölçütlerin her birini gözleyemediyseniz Hayır, gözlediyseniz Evet şeklinde karşısındaki kutucuğa (X) le işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır Çanta modelini tespit ettiniz mi? Çanta parçalarını modele uygun belirlediniz mi? Çantanın en belirgin parçası gövde derisi ölçüsünü aldınız mı? Gövde derisi ölçüsüne uygun olarak dip, astar, cep telefonluk, sap vb. ölçüsünü de modele göre oran orantı kurarak ölçülendirdiniz mi? Gövdenin enine göre astar cep ölçülendirildi mi? Ölçü formundaki gövde ölçülerini dikkatlice mukavvaya geçirdiniz mi? Geçirdiğiniz ölçülere ve modele göre kalıp çizimi yaptınız mı? Kalıpların üzerindeki işaretlenecek yerlerin işaretlerini biz ile belirlediniz mi? Çizime göre kesimi yaptınız mı? Çentiklerini işaretleyip kestiniz mi? Diğer kalıpları aynı teknikle çıkardınız mı? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı kontrol ederek kendinizi değerlendiriniz, Hayır yanıtlarınız var ise bu yanıtlarınızla ilgili konuyu tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 16

23 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 AMAÇ Bu öğrenme faaliyetinde, modele ve kalıba uygun çanta kesimi yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır: Çanta satış mağazalarını gezerek çanta modellerini inceleyiniz. Elde kesim yapan atölyeleri gezerek, kesim işlemlerini inceleyiniz. Elde deri kesimi alıştırmaları yapınız. 2. KESİM 2.1. Elde Kesim Çanta yapılacak deri seçilir. Deri, kesim masası üzerine serilir. Hazırlanan kalıplar büyük parçalardan başlayarak ekonomik biçimde, deri hatalarına dikkat edilerek yüzeyine yerleştirilir. Düz hatlarda çelik cetvelle, eğri hatlarda ise cetvelsiz kesim yapılır. Kalıbın deri üzerinde kaymasını önlemek için kalıp altına yapıştırıcı sürülebilir (Fotoğraf 2.1). El kesim bıçağının ucu keskin açılarak kaydırmadan kesilir. Deri kalıplar üzerindeki montaj işaretleri çentik atılarak deriye aktarılır. Deri kesiminde çok katlı kesim yapılamaz. Kesim sırasında bıçak sık sık bilenir. Kesim yaparken hangi parçadan kaç tane kesilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir. Fotoğraf 2. 1: Deri kesimi 17

24 Kesimi Yapılacak Parçalar Ana gövde (2 adet) Dip parça (1 Adet ) Dip salpa (1 adet) Sap halka patı (4 adet) Ana gövde astarı (2 adet) Fermuar façası (1 adet) Telefonluk (1 adet) İç astar fermuar cep torbası (1 adet) Ağız sertleştirici (4 adet) Sap Gövde Kesimi Hazırlanan kalıplar büyük parçalardan kesilmeye başlanır. Deriye gövde kalıbı yerleştirilir. Elde kesim bıçağı ucu açılarak kalıbın etrafından paysız kesim yapılır. Kalıptaki tüm işaretler deriye aktarılmalıdır (Fotoğraf 2.2 ). Fotoğraf 2. 2 Ana gövde kesimi Çantanın diğer kalıpları da aynı şekilde deriye aktarılıp kesimi yapılır Sap Kesimi Sap kalıbı yoktur. Ölçü ile kesim yapılır (Fotoğraf 2. 3). Sap çift kat çalışılır. Fotoğraf 2. 3: Sap ölçümü 18

25 Saplar, deri üzerine deri kalemi ile 3 cm den işaretlenerek kesilir. Kesilen derilere 0.8 den bütün olarak kenar tıraşı yapılır (Fotoğraf 2.4). Fotoğraf: 2. 4: Sap tıraşlama Tıraşlanan deriye yapıştırıcı sürülür. Deri, sertleştirme malzemesi salpa üzerine yapıştırılır. Salpanın diğer tarafına tekrar deri yapıştırılarak, deri iki kat olarak hazırlanır (Fotoğraf 2. 5). Fotoğraf 2. 5: Sap derisi hazırlama Hazırlanan deri ölçü ile kaydırmadan sap kesilir. Sapın kenarları köşe olarak kesilir (Fotoğraf 2. 6). Fotoğraf 2. 6: Kesilen sap derisi 19

26 Astar ve Sertleştirme Malzemeleri Kesimi Seçilen deriye uygun renkte polyester kumaş astar kesim lastiği üzerine serilir. Astar yüzeyinde dokuma hatası olup olmadığı kontrol edilir ve bu bölgelere kalıp yerleştirilmez. Kalıplar, astar üzerine en ve boy iplikleri üzerinden yerleştirilir. Kalıplar kumaş verevine gelirse astarda esnemeye neden olmaktadır. Seri üretim yapılacaksa, astar deriye göre daha ince ve yumuşak bir malzeme olduğu için çok katlı kesim yapılabilir. Astar kesiminde de bıçağın keskinliğini korumak için sık sık masat yapılmalıdır. Düz hatlı kalıplar çelik cetvel yardımı ile eğri hatlar cetvelsiz kesilir. Astar kalıpları üzerindeki birleştirme ve dikiş işaretleri, çentik atılarak kumaşlara mutlaka aktarılmalıdır. Astar kesimleri de deri kesimi gibi kalıplarla yapılır. Kalıbın kaymaması için üzerine basınç uygulanır. Gövde astarının bir tarafına cep fermuarı ve telefonluk için işaretler alınır (Fotoğraf 2. 7). Fotoğraf: 2. 7: Astar kesimi Kesilecek sayı kadar kasap kâğıdı üst üste konur ve yerleştirilerek kesilir (Fotoğraf 2. 8). zımbalanır. Üzerine kalıp Fotoğraf: 2. 8: Kasap kâğıdı kesimi Sap halka patı için kesilen deriler 0.7 den tıraşlanır. Aralarına tela yapıştırılır. Tela yapıştırılmış deriler kalıp ile kesilir (Fotoğraf 2. 9). 20

27 Fotoğraf 2. 9: Sap halka patı kesimi Dip salpa kesilirken kalıp salpa üzerine yerleştirilir ve kesilir. (Fotoğraf 2.10). Fotoğraf 2.10: Dip salpa kesimi 21

28 UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Kullanılacak Araç Gereçler Deri Deri kesim bıçağı Solüsyon Yapıştırıcı kabı Deri kalemi (gümüş kalem) Astar Tela Makas Masat Kalıplar Deri yapıştırıcı Fırça Çelik cetvel Kesim lastiği Kasap kâğıdı Salpa Tıraş makinesi Eye İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak kesim işlemini yapınız. Kesim İşlem Basamakları Kesime başlamadan önce kesim bıçağını bileyiniz. Kalıpları derinin ön yüzüne yerleştiriniz. Kalıba göre kesim bıçağı ile deriyi kesiniz. Öneriler Kalıba zarar vermemek için bıçağı keskin fakat kısa açınız (1.5 cm). Deri yüzeyini etüd ederek, kalıpları deriye ekonomik olarak yerleştiriniz. Kesim yaparken bıçağı kaydırmamaya dikkat ediniz. Kalıptaki işaretleri deriye aktarınız. Biz ile işaretleri deriye aktarmayı unutmayınız. Astar kalıplarını astar üzerine yerleştiriniz. Kalıpları kumaş astarın en ve boy iplikleri yönünde yerleştirmeye dikkat ediniz. Kalıp üzerine basınç uygulayarak Bıçağı kaldırmadan tek seferde ve eşit basınç astarı kesim bıçağıyla elde kesiniz. uygulayarak kesim yapınız. Sap derisini tıraş makinesinden geçiriniz. Tıraş makinesinin ayarını yapınız. Tıraşlanmış sap için gerekli deriyi salpa ile sertleştirerek hazırlayınız. Yapıştırıcıları taşırmamaya dikkat ediniz. Sap derisini ölçülere uygun çizip kesiniz. Sap ölçüsünün en ve boy uzunluğuna dikkat ediniz. 22

29 Astar ve deri ağzı mukavva kalıbını kasap kâğıdına yerleştirerek kesiniz. Kesilecek kasap kâğıdı kadar kâğı üst üste koyarak kesimini yapınız. Dip sertleştirme kalıbını, salpa üzerine yerleştirerek kesiniz. Kesim işlemlerini mutlaka kesim masası üzerinde yapınız ve kesim masası üzerinde gereksiz nesne bulundurmayınız. Sap halka patı için, derileri tıraşlayınız. Tıraş makinesi ayarını doğru yaptığınızdan emin olunuz. Sap halka patı derilerinin arasına tela yapıştırıp sertleştiriniz. Yapıştırıcının dışarı taşmamasına dikkat ediniz. Sap halka patı derisine kalıbı koyup Kesim bıçağının risklerine karşı dikkatli kesiniz. olunuz. Deri, astar ve yardımcı gereç kalıpları üzerindeki çentik ve birleştirme işaretlerini aktarınız. İşaretleri aktarırken, milimetrik hataların ürün kalitesi üzerindeki etkisini unutmayınız. Kesim işlemini tekniğe ve modele Kestiğiniz çanta parçalarını öğretmeniniz ya da uygun yapıp yapmadığınızı kontrol kesim ustası ile birlikte değerlendiriniz. ediniz. 23

30 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyette öğrendiklerinizi aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz. Aşağıdaki cümleleri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak değerlendiriniz. 1. ( ) Hazırlanan kalıplar büyük parçalardan başlayarak deriye ekonomik biçimde, deri hatalarına dikkat edilerek, deri yüzeyine yerleştirilir. 2. ( ) Kalıptaki bütün işaretler deriye biz ile aktarılır. 3. ( ) Kesim yaparken hangi parçadan kaç tane kesildiği çok önemli değildir. 4. ( ) Sap kesimi kalıbı yoktur. Ölçü ile kesilir. 5. ( ) Gövde astarının iki tarafına da cep fermuarı ve telefonluk için işaretler alınır. 6. ( ) Kasap kâğıdı kesilirken kesilecek sayı kadar kasap kâğıdı üst üste konur zımbalanır. Üzerine kalıp yerleştirilerek kesilir. 7. ( ) Sap halka patı için kesilen deriler 0. 7 den tıraşlanır. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili konuyu tekrarlayınız. Başarılıysanız uygulama testine geçiniz. 24

31 UYGULAMALI TEST Gerekli araç gereci sağlayarak bayan çantası kesimini yapabileceksiniz. Bu uygulamayı aşağıdaki göre değerlendiriniz. AÇIKLAMA Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde gözleyemediyseniz Hayır, gözlediyseniz Evet şeklinde karşısındaki kutucuğa (X) le işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır Kesime başlamadan önce bıçağı bilediniz mi? Kalıpları derinin ön yüzüne yerleştirdiniz mi? Kalıba göre kesim bıçağı ile deriyi kestiniz mi? Kalıptaki işaretleri deriye aktardınız mı? Astar kalıplarını astar üzerine yerleştirdiniz mi? Kalıp üzerine basınç uygulayarak astarı kesim bıçağıyla elde kestiniz mi? Sap derisini tıraş makinesinden geçirdiniz mi? Tıraşlanmış sap için gerekli deriyi salpa ile sertleştirerek hazırladınız mı? Sap derisine, ölçü ile sapı çizip kestiniz mi? Astar ve deri ağzı mukavva kalıbını kasap kâğıdına yerleştirerek kestiniz mi? Dip sertleştirme kalıbını salpa üzerine yerleştirerek kestiniz mi? Sap halka patı için derileri tıraşladınız mı? Sap halka patı derilerinin arasına tela yapıştırıp sertleştirdiniz mi? Sap halka patı derisine kalıbı koyup kestiniz mi? Deri, astar ve yardımcı gereç kalıpları üzerindeki çentik ve birleştirme işaretlerini gereçler üzerine aktardınız mı? Kesim işlemini tekniğe ve modele uygun yapıp yapmadığınızı kontrol ettiniz mi? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı kontrol ederek kendinizi değerlendiriniz, Hayır yanıtlarınız var ise bu yanıtlarınızla ilgili konuyu tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 25

32 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 3 Uygun ortam sağlandığında, tıraş ve süsleme tekniklerini öğrenerek elde süsleme yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır: Çanta satış mağazalarını gezerek ve internet ortamında çanta süsleme tekniklerini inceleyiniz. Kullandığınız çantaların nerelerinde süsleme olduğuna dikkat ediniz. Çanta üretim atölye ve fabrikalarını gezerek tezgâh ustalarının çalışmalarını gözlemleyiniz. İncelemeleri rapor haline dönüştürüş sınıfınıza sununuz. 3. SÜSLEME Çantanın göze daha hoş görünmesi için bazı süsleme teknikleri kullanılır (Bk. Elde ve Makinede Süsleme modülleri). Bunlar: Biyelerle süsleme: Çantanın kenarlarından veya cep çevrelerinden aynı renkte veya farklı renklerde biyeler geçirilerek süsleme tekniğidir (Fotoğraf 3.4). Fotoğraf 3. 1: Biye ile süsleme Makine dikişleriyle süsleme: Çantalarda kullanılan spor dikişler, tek veya çift şerit olarak yapıldığında çantanın görünümü değişir (Fotoğraf 3.5). 26

33 Fotoğraf 3. 2: Spor dikişle süsleme Metallerle süsleme: Çeşitli metal aksesuar ve zımbalarla yapılan süsleme tekniğidir 3.1. Trok ile Süsleme Çantanın ön yüzünde süsleme yapılacak yerin, kalıp üzerindeki işaretleri deri üzerine geçirilir. Makine dikişi ile 1 cm ye 3 dikiş gelecek şekilde dikiş işaret yerleri spor dikişi ile dikilir. Yanlardan 0.5 cm dışarı çıkılarak zımba takılacak yerler işaretlenir. Her zımba arasında 3 cm aralık bırakılır. 0.3 lük delme çivi zımbası ile delinir (Fotoğraf 3.6). Fotoğraf 3. 3: Metallerle süsleme Delinen yerlere troplar yerleştirilir (Fotoğraf 3. 7). Yerleştirdikten sonra düzgünlüğü kontrol edilerek zımba makinesinde basılır. Ön gövde süslenmiş olur. Fotoğraf 3. 4: Trop yerleştirme 27

34 3.2. Kenar Tıraşı Kesilen bütün deri parçalarının, kıvırma ve çatma (birleştirme) yerlerine kenar tıraşı yapılır Ana Gövde Tıraşı Ana gövdenin ön ve arka parçalarının dört kenarına kenar tıraşı yapılır Ön Gövde Tıraşı Ön gövdenin dip kısmı hariç, yan taraflar ve ağız kısmı 0. 5 ten tıraş yapılır (Fotoğraf 3. 1). Çatma tıraşları da 0.8 den küçük yerlere kıvırması kolay olsun diye yapılır (Fotoğraf 3.2). Fotoğraf 3. 5: Ağız tıraşı Fotoğraf 3. 6: Çatma tıraşı Arka Gövde Tıraşı Arka gövde sadece 0.8 den ağız tıraşı yapılır. Dip çentiklere de 0.5 ten çatma tıraşı yapılır Dip Kısım Tıraşı İki uzun kenarına 0.5 ten rahat kıvrılabilmesi için kıvırma tıraşı yapılır. Kısa kenarlarına da 0. 8 den çatma tıraşı yapılır (Fotoğraf 3. 3). Fotoğraf 3. 7: Dip tıraşı 28

35 UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Kullanılacak Araç Gereçler Çanta deri iş parçaları Tıraş makinesi Biz Deri kalemi Delici zımba Çekiç Troklar Trok sıkma makinesi Düz dikiş makinesi Polyester dikiş ipi (30 ve 50 nu.) 110 nu. dikiş iğnesi Trok sıkma alt ve üst aparatları İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak gövde tıraşı ve süsleme yapınız. Tıraş ve Süsleme İşlem Basamakları Öneriler Tıraş makinesi ayarını yapınız. Her tıraş için ayrı ayar yapılacaktır. Ön gövdenin dip kısmı hariç, yan tarafları ve ağız kısmını 0.5 ten tıraş yapınız. Dip çentiklere 0.8 den çatma tıraşı yapınız. Arka gövdeye sadece 0.8 den ağız tıraşı yapınız. Dip kısmın iki uzun kenarına 0.5 ten kıvırma tıraşı yapınız. Çantanın ön gövdesine süsleme dikişini yapınız. Yanlardan 0.5cm dışarı çıkılarak zımba takılacak yerleri işaretleyiniz. İşaretlenen yerleri 0.3 lük zımba ile deliniz. Delinen yerlere tropları yerleştiriniz. Tropları zımba basma makinesinde basınız. Dip kısma tıraş yapılmayacak, unutmayınız. Çatma tıraşı için makineyi ayarlayınız. Sadece ağız tıraşı yapılacak, unutmayınız. Kısa kenarları tıraşlamayınız. 1 cm 3 dikiş gelmesine özen gösteriniz. İşaretleri kalıptan geçiriniz. Kullanacağınız zımbanın ölçüsüne dikkat ediniz. Tropların aynı boy olmasına dikkat ediniz. Makine başlarını düzgün taktığınızdan emin olunuz. 29

36 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz. Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 1. ( ) Ana gövdenin ön ve arka parçaları ayrı ayrı değişik şekillerde tıraşlanır. 2. ( ) Arka gövdenin her tarafı 0.8 den ağız tıraşı yapılır. 3. ( ) Çantanın kenarlarından veya cep çevrelerinden aynı renkte veya farklı renklerde biyeler geçirilerek süsleme, biyelerle süsleme tekniğidir. 4. ( ) Çantanın göze daha hoş görünmesi için bazı süsleme teknikleri kullanılır. 5. ( ) Makine dikişleriyle süsleme tekniği, bir birleştirme tekniğidir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili konuyu tekrarlayınız. Başarılıysanız uygulama testine geçiniz. 30

37 UYGULAMALI TEST Gerekli araç ve gereci sağlayarak, bayan çantası tıraşı ve süslemesini yapabileceksiniz. Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. AÇIKLAMA Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde gözleyemediyseniz Hayır, gözlediyseniz Evet şeklinde karşısındaki kutucuğa (X) le işaretleyiniz. Değer Ölçeği Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır Tıraş makinesi ayarını yaptınız mı? Ön gövdenin dip kısmı hariç, yan tarafları ve ağız kısmını 0.5 ten tıraş yaptınız mı? Dip çentiklere 0.8 den çatma tıraşı yaptınız mı? Arka gövdeye sadece 0.8 den ağız tıraşı yaptınız mı? Dip kısmın iki uzun kenarına 0.5 ten kıvırma tıraşı yaptınız mı? Çantanın ön gövdesine süsleme dikişini yaptınız mı? Yanlardan 0.5 cm dışarı çıkılarak zımba takılacak yerleri işaretlediniz mi? İşaretlenen yerleri 0.3 lük zımba ile deldiniz mi? Delinen yerlere tropları yerleştirdiniz mi? Tropları zımba basma makinesinde bastınız mı? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı kontrol ederek kendinizi değerlendiriniz, Hayır yanıtlarınız var ise bu yanıtlarınızla ilgili konuyu tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 31

38 ÖĞRENME FAALİYETİ 4 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 4 Uygun ortam sağlandığında, sertleştirme tekniklerini öğrenerek modele uygun sertleştirme yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır: Çanta satış mağazaları ve İnternet ortamında, sertleştirme tekniklerini inceleyiniz. Çanta üretim atölye ve fabrikalarını gezerek tezgâh ustalarından konu ile ilgili bilgi edininiz. Saraciye ile ilgili dergi ve katalogları inceleyerek bulduğunuz ilginç örnekleri arkadaşlarınızla paylaşınız. Bilgileri not hâline getirip sınıfınıza sununuz. 4. SERTLEŞTİRME Modele uygun olarak, ürüne sertlik kazandırmak yapmak amacı ile yapılan işlemidir ( Bk. Sertleştirme ve Besleme mod.).sertleştirme yapımında çeşitli malzemeler kullanılmaktadır (mukavva, salpa,suni deri, vs.) Ana Gövde Sertleştirme Ana gövde ağız kısmına sertleştirme yapılır. Bu sertleştirme için kasap kâğıdı kullanılır. Kesilen kasap kâğıtlarına yapıştırıcı sürülür. Ana gövdenin ağız kısmına kasap kâğıdı yapıştırılır (Fotoğraf 4.1). Fotoğraf: 4. 1: Ağız kısmı sertleştirme 32

39 Kasap kâğıdı yapıştırdıktan sonra, kenar çeltikleri açılıp kasap kâğıdının üzerine yapıştırılır (Fotoğraf 4. 2). Fotoğraf 4. 2: Çeltiklerin kıvrılması Çeltikler kıvrıldıktan sonra ağız kısmı kemik yardımı ile kasap kâğıdı üzerine kıvrılır ve yapıştırılır (Fotoğraf 4. 3). Çekiçlenerek sabitlenir. Fotoğraf 4. 3: Ağız kısmının hazırlanması Aynı işlem arka gövde ve gövde astarları için de yapılır Dip Serleştirme Dip kısım sertleştirme için kesilen salpa, dip derisine yapıştırıcı sürerek 2.3 dk.. bekletilir ve salpa yapıştırılır (Fotoğraf 4.4). Fotoğraf 4. 4: Dip sertleştirme 33

40 Salpa yapıştıktan sonra, kenarları salpaya kadar kıvrılarak yapıştırılır (Fotoğraf 4.5). Dip kısım hazırlanır. Fotoğraf 4. 5: Dip kenar kıvırması 34

41 UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Kullanılacak Araç Gereçler Çanta deri iş parçaları Gövde ağzı sertleştirme kâğıdı Dip sertleştirme malzemesi Yapıştırıcı Kemik Çekiç Fırça Yapıştırıcı kabı İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak sertleştirme işlemini yapınız. Sertleştirme İşlem Basamakları Ana gövdenin ağız kısmına yapıştırıcı sürüp kasap kâğıdını yapıştırınız. Ana gövdenin ağız çeltiklerini geri kıvırınız. Ana gövdeye sertleştirici yapıştırıldıktan sonra ağız derisini sertleştirici üzerine yapıştırınız, çekiçleyiniz. Ön gövdeye yapılan işlemi diğer gövde ve astar parçaları için uygulayınız. Dip deri parçasına yapıştırıcı sürünüz. Dip deriye salpayı yapıştırınız. Öneriler Yapıştırıcının dışarı taşmamasına dikkat ediniz. Köşe kıvırmalarını dikkatli yapınız. Ağız derisini kemik ile kıvırınız. Sertleştiricileri yapıştırırken kaydırmamaya dikkat ediniz. Yapıştırıcının dışarı taşmamasına dikkat ediniz. Salpayı kaydırmadan yapıştırınız. Salpa yapıştıktan sonra kenar Kenarları kemik ile kıvırınız. kıvrımlarını yapınız ve çekiçleyiniz. 35

42 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz. Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 1. ( ) Sertleştirme, derinin dış etkilere karşı dayanıklı ve dirençli olması için esnekliği azaltılırken, deriye sertlik kazandırma işlemidir. 2. ( ) Ana gövdenin her yerine sertleştirme yapılır. 3. ( ) Ağız sertleştirme için kasap kâğıdı kullanılır. 4. ( ) Kasap kâğıdı yapıştırdıktan sonra, kenar çeltikleri açılıp kasap kâğıdının üzerine yapıştırılır. 5. ( ) Dip kısım sertleştirme için tela kullanılır. 6. ( ) Salpa yapıştıktan sonra, kenarları salpaya kadar kıvrılarak yapıştırılır. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı doğru ise uygulama testine geçiniz. 36

43 UYGULAMALI TEST Gerekli araç gereci hazırlayarak çanta parçalarını tekniğe uygun olarak sertleştiriniz. Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. AÇIKLAMA Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde gözleyemediyseniz Hayır, gözlediyseniz Evet şeklinde karşısındaki kutucuğa (X) le işaretleyiniz. Değer Ölçeği Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır Ana gövdenin ağız çeltiklerini geri kıvırdınız mı? Ana gövdeye sertleştirici yapıştırıldıktan sonra ağız derisini sertleştirici üzerine yapıştırıp çekiçlediniz mi? Ön gövdeye yapılan işlemi diğer gövde ve astar parçaları için uyguladınız mı? Dip deri parçasına yapıştırıcı sürdünüz mü? Dip deriye salpayı yapıştırdınız mı? Salpa yapıştıktan sonra kenar kıvrımlarını yapıp çekiçlediniz mi? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı kontrol ederek kendinizi değerlendiriniz, Hayır yanıtlarınız var ise bu yanıtlarınızla ilgili konuyu tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 37

44 ÖĞRENME FAALİYETİ 5 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 5 Uygun ortam sağlandığında, bayan çantası sapı hazırlamayı öğreneceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde, öncelikle aşağıdaki araştırmaları yapmalısınız: Çanta satış mağazalarını gezerek, bayan çantasında kullanılan sap çeşitlerini inceleyiniz. İnternet üzerinde araştırma yaparak modele göre sap türlerini inceleyiniz. Çanta üretimi yapan fabrikaları gezerek sap üretim tekniklerini araştırınız. Bilgi ve deneyimlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 5. SAP HAZIRLAMA Çanta sapının dayanıklılığı son derece önemlidir. Çantanın büyüklüğüne ve kapasitesine göre taşınacak eşyanın ağırlığını kaldırabilecek dayanıklılıkta olmalıdır. Çanta sapının modele uyumlu olması ve amaca uygun boyda hazırlanması gerekir. Sap, aynı zamanda yine modele uygun genişlikte olmalıdır. Çantanın özelliklerine göre sap kısımları ince veya kalın olabilir. Elde taşınacak bir çantanın (evrak tipi) sapının ergonomik olması gerekir. Omuzda taşınacak bir çantanın sapı uzun, elde taşınacak çantanın sapı kısa olmaktadır. Bazı modellere göre çanta sapı hem elde hem de omuzda taşınabilecek boya göre hazırlanabilir. Çanta sapları ile ilgili herhangi bir uzunluk standardı bulunmamaktadır. Bazı çantalarda model özelliğine ya da işlevine göre çift sap kullanılabilir. Okul çantası, seyahat çantası ve valizlerde genellikle hazır plastik sap kullanılmaktadır. Deri çanta türleri için, çantanın malzemesine uygun malzemeden sap hazırlanır. Sapta kullanılacak derinin ve destekleyici malzemelerinin sağlam olması gerekir Bayan Çanta Sapı Hazırlama Kesim aşamasında hazırlanan sap derilerinin, kenar boyası yapılır (Fotoğraf 5.1). Bayan çantasının sapı iki parça çalışılır, toka birleştirilir. 38

45 Fotoğraf: 5. 1: Sap kenarı boyama Boya kuruduktan sonra 2 mm içerden 1cm ye 4 dikiş gelecek şekilde kenar dikişi yapılır (Fotoğraf 5.2). Fotoğraf 5. 2: Sap kenar dikimi Dikiş yapıldıktan sonra, uzun olan sap 3cm aralıklarla çarklı zımba ile delinir (Fotoğraf 5. 3). Fotoğraf 5. 3: Sap deliklerinin açılması Kısa sapa da toka takılacak yer ayarlanır. Toka dilinin genişliği kadar, zımba ile delik açılır. Tokanın deriyle birleştirilmesi için trok delikleri de açılır ( Fotoğraf 5. 4). 39

46 Fotoğraf 5. 4: Toka yerinin ayarlanması Bu ayarlamadan sonra toka takılır ve zımbalanır (Fotoğraf 5.5). Fotoğraf 5. 5: Sapa toka takılması Sap hazırlandıktan sonra iki uç kısmına, çantaya montajı yapılacak yere tokaları takılır. Böylece sap hazırlanmıştır (Fotoğraf 5.6). Fotoğraf 5. 6: Hazırlanmış sap Sapın çantaya takılabilmesi için sap patının hazırlanması gerekir. Kesilmiş ve sertleştirilmiş pat kenarları makinede dikilerek hazırlanır (Fotoğraf 5. 7). 40

47 Fotoğraf 5. 7 Sap patının dikilmesi 41

48 UYGULAMAFAALİYETİ FAALİYETİ UYGULAMA Kullanılacak Araç Gereçler Sap derileri Sap tokası Çarklı zımba Trok Deri boyası Fırça Sap birleştirme aparatı Dikiş makinesi Dikiş ipliği (70 numara) Makine iğnesi (11 numara) Trok sıkma makinesi Trok sıkma aparatları (alt ve üst aparat) İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak sap hazırlama işlemini yapınız. Sap Hazırlama İşlem Basamakları Öneriler Kesim aşamasında hazırlanan sap derilerinin kenar boyası yapınız. Boyayı taşırmamaya özen gösteriniz. Dikiş makinesini ayarlayınız. Boya kuruduktan sonra 2 mm içerden 1cm ye 4 dikiş gelecek şekilde kenar dikişini yapınız. İğne ve iplik ayarına dikkat ediniz. Uzun olan sapa 3 cm aralıklarla çarklı zımba ile delik açınız. Çarklı zımbanın keskin olmasına dikkat ediniz. Kısa sapın, toka takılacak yerini ayarlayınız. Toka genişliği ile sap genişliğinin aynı olmasına dikkat ediniz. 1 cm ye 4 dikiş gelmesine dikkat ediniz. Sap hazırlandıktan sonra iki uç kısmına çantaya montajı yapılacak yere tokaları Tokaların aynı olmasına dikkat ediniz. takınız. 42

49 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz. Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz ( ) Çanta sapının modele uyumlu olması ve amaca uygun boyda hazırlanması gerekir. ( ) Sapta kullanılacak derinin ve destekleyici malzemelerinin sağlam olması gerekir. ( ) Kesim aşamasında hazırlanan sap derilerinin kenar boyası yapılmaz. ( ) Uzun olan sapa 3cm aralıklarla çarklı zımba ile delik açılır. ( ) Sap hazırlandıktan sonra iki uç kısmına çantaya montajı yapılacak yere tokaları takılır. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı doğru ise uygulama testine geçiniz. 43

50 UYGULAMALI TEST Gerekli araç gereci hazırlayarak bayan çantanın tekniğe uygun olarak sapını hazırlayınız. Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. AÇIKLAMA Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde gözleyemediyseniz Hayır, gözlediyseniz Evet şeklinde karşısındaki kutucuğa (X) le işaretleyiniz. Değer Ölçeği Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır Kesim aşamasında hazırlanan sap derilerinin kenar boyası yaptınız mı? Dikiş makinesini ayarladınız mı? Boya kuruduktan sonra 2 mm içerden 1cm ye 4 dikiş gelecek şekilde kenar dikişini yaptınız mı? Uzun olan sapa 3 cm aralıklarla çarklı zımba ile delik açtınız mı? Kısa sapın, toka takılacak yerini ayarladınız mı? Sap hazırlandıktan sonra iki uç kısmına çantaya montajı yapılacak yere tokaları taktınız mı? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı kontrol ederek kendinizi değerlendiriniz, Hayır yanıtlarınız var ise bu yanıtlarınızla ilgili konuyu tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 44

51 MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Modül ile kazandığınız bayan çanta yapma yeterliğini ölçmek için bir çanta hazırlayınız. Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. UYGULAMA FAALİYETİ: Bayan Çanta AÇIKLAMA: Aşağıda listelenen davranışların her birinde öğrencinin kazandığı davranışları değer ölçeğine göre değerlendiriniz. Evet Hayır Değerlendirme Ölçütleri 1. Kalıp Çıkarma A) Çanta modelini tespit ettiniz mi? B) Çantanın en belirgin parçası gövde derisi ölçüsünü aldınız mı? C)Ölçü formuna geçirdiğiniz ölçülere ve modele göre kalıp çizimi yaptınız mı? D) Çizime göre kalıpların kesimini yaptınız mı? 2. Kesim A) Kesime başlamadan önce bıçağı bilediniz mi? B) Kalıba göre kesim bıçağı ile deriyi kestiniz mi? C) Astar kalıplarını astar üzerine yerleştirdiniz mi? D) Deri, astar ve yardımcı gereç kalıpları üzerindeki çentik ve birleştirme işaretlerini gereçler üzerine aktardınız mı? E)Kesim işlemini tekniğe ve modele uygun yapıp yapmadığınızı kontrol ettiniz mi? 3. Tıraş ve Süsleme A) Tıraş makinesi ayarını yaptınız mı? B) Ön gövdenin dip kısmı hariç, yan tarafları ve ağız kısmını 0.5 ten tıraş yaptınız mı? C) Arka gövdeye sadece 0.8 den ağız tıraşı yaptınız mı? D) Dip kısmın iki uzun kenarına 0.5 ten kıvırma tıraşı yaptınız mı? E) Çantanın ön gövdesine süsleme dikişini yaptınız mı? F)Delinen yerlere tropları yerleştirdiniz mi? 4. Sertleştirme A) Ana gövdenin ağız kısmına yapıştırıcı sürüp kasap kâğıdını yapıştırdınız mı? B) Dip deriye salpayı yapıştırdınız mı? 5.Sap Hazırlama A) Kesim aşamasında hazırlanan sap derilerinin kenar boyası yaptınız mı? B) Boya kuruduktan sonra 2 mm içerden 1cm e 4 dikiş gelecek şekilde kenar dikişini yaptınız mı? C) Uzun olan sapa 3 cm aralıklarla çarklı zımba ile delik açtınız mı? D) Kısa sapın, toka takılacak yerini ayarladınız mı? E) Sap hazırlandıktan sonra iki uç kısmına çantaya montajı yapılacak yere tokaları taktınız mı? 45

52 DEĞERLENDİRME Yaptığınız tekrarlayınız. değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetini Modülü tamamladınız. Tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz. 46

53 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 İN CEVAP ANAHTARI SORULAR CEVAPLAR D D Y D D Y Y D ÖĞRENME FAALİYETİ-2 NİN CEVAP ANAHTARI SORULAR CEVAPLAR D D Y D Y D D ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ÜN CEVAP ANAHTARI SORULAR CEVAPLAR D Y D D Y 47

54 ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ÜN CEVAP ANAHTARI SORULAR CEVAPLAR D Y D D Y D ÖĞRENME FAALİYETİ-5 İN CEVAP ANAHTARI SORULAR CEVAPLAR D Y Y D D 48

55 KAYNAKLAR KAYNAKLAR GÖKÇESU, Zeynep, Deri Teknikleri, Ya-Pa Yayınları, İstanbul, KIRAT, E. Betül, Yayınlanmamış Ders Notları, İstanbul, ÜLGÜR, Sedat, Yayınlanmamış Çalışma Notları, İstanbul, Tac canta.com.tr 49