ASMADA TANE GEL1ŞMFSİNİN AYARLANMASı. (1) Ferhat ODABAŞ (2)

Transkript

1 ıv. 'çeviriler

2

3 ASMADA TANE GEL1ŞMFSİNİN AYARLANMASı. (1) Ferhat ODABAŞ (2) Asmanın mahsüldarlığı, yaz başlarında intensifbil' vegatatif gelişme devresinde belli olmayan çiçek salkımı taslağının gelişmesi ile belirlenir. Bu vegetatifve genera tiffaaliyetin başlarnasiyle bütün bitkide gelişmede ani bir değişme görülür. Yapraklarda teşekkül etmiş olan asimilatlar, yapı ve enerji taşıyıcısı olarak değil, vegetatif büyümenin meydana geldiği esas organlara yani 'önce sürgün uçlarına ve artan ölçüdede ikinci gelişim merkezi olan gelişmekteki salkımiara gitmektedir. Asmadaki farklılaşmayı düzenleyen bu olaylar ve onların ayarlanması bağcılık,(lç1~ sından bitki lızyologlar.ın.ı önemli derecede ilgilendirmiştir. Verim ve şıra kalitesi ilk önce çeşit özelliğine bağlıdır. Bu durum genetik olarakta tespit edilmelidir. Çünkü her bağcı ve şarap severler değişen hava şartlarının verim ve kaliteyi farklılaştırıcı etkilerini bilmektedir.öyleki, hava şartları bir şarap yılını meydana getiribilmektedir. Sıcaklık, ışık intensitesi, hava ve toprak nemliiiği birlikte ~tki ederek asmada çiçeklenmeyi, tane gelişmesinive olgunlaşmayı ayarlamaktadırlar. Tane gelişmesi ve olgunlaşmanın ayarlanmasında esas faktör lerin üçüncü grubunu oluşturan teknik tedbirlerden; anaçların seçimi, dikim, gübreleme, bakım, budama ve yaprak koparma ile bağcının müdahelesi de söz konu sudur. Bl}. suretle devamlı bir sistem asmada çok çeşitli metaboiizma ve taşınma olaylarını kendine özgü bi~ usülde teşvik etmekte ve dane olgun~masını sağlamaktadır. ' Ay!lrlayıcı Olarak Hormonlar Bitki büyem~si ve gelişmesinde ayarlayıcı sistemin anahtar maddeleri olan bitkisel hormonlar ve onların önemi, 50 yıldan çok daha önce bilinmektedir. Son on yıl içerisinde modern analiz metodları sayesinde bitki büyemesi ve gelişmesi Olaylarının araştırmalarını ön plana alınmasına neden olmuştur. O halde bu hormonlar bitkilerin diğer madde gruplarından' nasıl ayırt edilecektir? (1) Düring, H.J977. Zur RegUıationder Beerenentwicklung bei Reben. Pfaelzer Haimat Nr 2: (Batı Almanya) (2) Atatürk ÜniversiteS'i Ziraat FakÜıtesi' Ba~'Bahçe Kürsüsü Doçenti. 211

4 Bitki hormonları, insan ve hayvan hekimliğinde bilinen hormon kavramından farklı dört ayrı karakter ile kolaylıkla açıklanabilir: ı. Fitohormonlar bitkilerde meydana gelir. 1. Fitohormonlarm sentez ve etki yeri aynı değildir. Bu noktadan hareket e- derek, 3. Bitkide fitohormonlar kolayca taşınıdar, 4. Fitohormonların çok az miktardaki konsantrasyonlarıyüksek etki yaparlar. Fitohormonların kantitatif tayinlerinde ve bitki dokularından izole edilmelerinde oldukça zorluklar ortaya çıkmaktadır. Çok az yıl öncesine kadar sadece bilinen hormonların analizleri istisnasız biyol~jik testle yapılmıştır. Bu biyolojik analizde izole edilen etkili maddenin, biyolojik büyütiiıe aktivitesi yahut büyürneyi önleme aktivitesi esas alınarak tayini yapılmaktadır. Diğer taraftan gaz kromatografisi ve yüksek basınçlı sıvı kromatografisi ile de tayini mümkündür. En önemli hormon grupları nanograma (ppm) kadar direkt olarak kimyasal ve fiziksel yolla tespit edilebilmektedir. Bu analizde oldtıkça dikkatli olmak esastır. Fitohormonlar genelolarak 5 gruba ayrılmaktadır. Bunlardan Oksinler, Giberellİnler ve Sitokininler genelolarak büyürneyi teşvik eder~k etki ederler. Buna karşın Absisinler ve Etilenler büyümeyi engelleyenlerdir (Şekil 1). Şekil ı. Beş Filoh0!"ffi0n grubunun önemli temsilcileri. 111

5

6

7

8

9 9. Coombe, B. G., Development ot lleshy (ruits. Ann. Rev. Plant Physlo1. 27, Sacher, J. A., Senescence and postharvest physiology Ann. Rev. Plant Physio1. 24, ı. Glinka, Z., Reinhold, L., Induced chanes in permeability of plant cell membranes to water. Plant Phys-io1. 49,