İSTANBUL BULUŞMALARI KRİZ VE İSTANBUL

Transkript

1 TMMOB Şehir Plancıları Odası İSTANBUL BULUŞMALARI KRİZ VE İSTANBUL Yayına Hazırlayanlar Doç. Dr. Pınar Özden Akif Burak Atlar Saadet Tuğçe Tezer Çare Olgun Çalışkan Ekim, 2010 İSTANBUL

2 2 İletişim ve Sekretarya TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Adres : Emirhan Cad. Bayındır Çıkmazı Sok. No: 1/1 Beşiktaş Tel : Faks : GSM : e-post a : spoist@spoist.org spoistanbul@spo.org.tr Web adresi :

3 3 PROGRAM 1. GÜN Yer: İTÜ Taşkışla Kampüsü 127 No.lu Salon 09:00-09:30 Kayıt İşlemleri ve Çay-Kahve Servisi 09:30-10:00 Açılış Konuşmaları - Prof. Dr. Orhan HACIHASANOĞLU- İTÜ Mimarlık Fakültesi Dekanı - Prof. Dr. Handan TÜRKOĞLU - İTÜ Mim. Fak. Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanı - Erhan DEMİRDİZEN - TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı :00 Davetli Konuşmacılar - Erdoğan BAYRAKTAR T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi - Mustafa SÖNMEZ Cumhuriyet Gazetesi 11:00 11:30 Çay/Kahve Arası 11:30-13:00 I. Oturum: Sayılarla Kriz Moderatör: Prof. Dr. Handan TÜRKOĞLU İTÜ - Prof. Dr. Hayri KOZANOĞLU Marmara Üniversitesi - Prof. Dr. Ümit ŞENESEN İstanbul Teknik Üniversitesi - Yrd. Doç. Dr. Şule NECEF - Marmara Üniversitesi 13:00-14:00 Yemek Arası 14:00-16:00 II. Oturum: Kriz ve Sektörel Yatırımlar I Moderatör: Yrd. Doç. Dr. P. Pınar ÖZDEN Şehir Plancıları Odası - Bahadır TEKER İstanbul Mortgage Finansman A.Ş. CEO - B. Gül DELİKTAŞ Strateji ve Geliştirme Daire Başkanlığı - Prof. Dr. Fulin BÖLEN - İstanbul Teknik Üniversitesi - Ertan ŞİMŞEK İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Planlama - Doç. Dr. Azime TEZER İstanbul Teknik Üniversitesi

4 4 16:00 16:15 Çay/Kahve Arası 16:15-18:15 III. Oturum: Kriz ve Sektörel Yatırımlar II Moderatör: Erhan DEMİRDİZEN Şehir Plancıları Odası - Firuz SOYUER - ULI Türkiye Yönetim Komitesi - Prof. Dr. Cengiz GİRİTLİOĞLU - İstanbul Teknik Üniversitesi - Alper AKSOY - Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği 2. GÜN Yer: İTÜ / Taşkışla Kampusü / 127 No.lu Salon 10:30-12:30 IV. Oturum: Kriz Ortamında İstanbul un Yönetimi Moderatör: Doç. Dr. Fatma ÜNSAL - Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi - Mevlüt UYSAL - Başakşehir Belediye Başkanı - Fikret TOKSÖZ - Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı -Ahmet TURGUT - Şehir Plancısı -Asuman Yeşilırmak - Mimar 12:30-14:00 Yemek Arası 14:00-16:30 V. Oturum: Krizin Toplumsal Yansımaları Moderatör: Prof. Dr. Ayşenur ÖKTEN Yıldız Teknik Üniversitesi - Prof. Dr. Bozkurt GÜVENÇ - Hacettepe Ün.Emekli Öğretim Üyesi - Prof. Dr. Çağlar KEYDER - Boğaziçi Üniversitesi - Doç. Dr. Hatice KURTULUŞ - İstanbul Üniversitesi - Özgür TEMİZ - Şehir Plancısı 16:30-17:00 Çay/Kahve Arası 17:00-18:00 Değerlendirme Moderatör: Prof. Dr. Zekai GÖRGÜLÜ Yıldız Teknik Üniversitesi 18:00-19:00 Kokteyl ve Müzik Dinletisi

5 5 SUNARKEN Dünyayı derinden etkileyen, sarsan ve son yüzyılın en ciddi krizi olarak nitelendirilen ekonomik kriz, İstanbul un gündemine de damgasını vurdu. Ülkenin makro-ekonomik göstergelerinin paralelinde, İstanbul da da kriz birçok sektörü derinden sarsıyor; toplum üzerinde derin izler bırakıyor. Uluslararası ağlar kadar yerel ağlar da krizden önemli ölçüde etkileniyor. Kentte bir yandan sanayi, finans, sigorta, gayrimenkul, inşaat gibi sektörler krize bağlı olarak kapasite küçültürlerken, bu sürecin toplumsal yansımaları da farklı düzlemlerde kendini gösteriyor. Üretim ve yatırımlardaki yavaşlama, işsizlik, gelir dağılımı dengesizliği ve yoksulluğun artması şeklinde kentsel alanlara yansıyor yılında 2 bin 345 aile ve 17 bin 489 kişi İstanbul`dan göç etti. Plansız ve kontrolsüz bir şekilde yaşanan gelişmeler, Türkiye nin ekonomik kalbi niteliğindeki İstanbul un hâlihazırda da önemli ölçüde darboğaz içinde olan kent mekânına ve kent yaşamına olumsuz etkiler yapıyor yılında düzenlenen İstanbul Buluşmaları, Büyük Projeler konusunu gündemine almıştı yılında düzenlenen İstanbul Buluşmaları etkinliği ise Belirsizlik Ortamında Planlama teması etrafında gerçekleşti. İçinde bulunduğumuz kriz dönemi, başta değişen planlama paradigmalarına hazırlıksız yakalanan ülkemizde, kentlerimiz ve planlama açısından mevcut bulunan belirsizliklere yenilerinin eklemesi düşüncelerini tartışma gündemine taşıyor yılı ile birlikte, birçok kesim için belirsizlik ortamı, yerini kriz ortamına bıraktı. Bu kapsamda Ekim 2009 tarihleri arasında düzenlenen İstanbul Buluşmaları nın ana teması Kriz ve İstanbul olarak belirlendi. Dünya genelinde yaşanan ekonomik krizin, İstanbul un farklı sektörlerine, yatırımlarına, toplumsal yapısına etkilerinin iki gün boyunca, planlama, yatırımlar, kent yönetimi ve toplumsal yapı zemininde oluşturulan oturumlarda tartışılması hedeflendi. İstanbul Buluşmaları 2009, üçüncü kez, sivil toplum, kent yöneticileri, meslektaşlar ve kent yöneticileri gibi ilgili tarafları bir araya getirerek 2009 yılının gündemi olan ekonomik krizi, planlama ortak paydası altında farklı sektörlerle birlikte masaya yatırdı. Ekonomik krizin neleri ne ölçüde etkilediği ve bundan sonra bizleri nelerin beklediği, bu ortamda planlamanın nerede durduğu cevap aranması gereken temel sorular olarak karşımıza çıktı. İstanbul Buluşmaları 2009, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama bölümü ev sahipliğinde, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan

6 6 Güzel Sanatlar Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümleri işbirliği ile gerçekleştirildi. İstanbul Buluşmaları 2009 un düzenlenmesinde emeği geçen değerli akademisyenlere, oturumlarda yer alarak bilgi ve birikimlerini bizlerle paylaşan konuşmacılara, katkılarını eksik etmeyen kurum temsilcilerine, etkinliği katılımlarıyla zenginleştiren izleyicilere ve Düzenleme Kurulu na sonsuz teşekkürlerimizi sunuyor, bu kitabın, okuyanlarına katkı koymasını, eksikleri ve hatalarıyla, gelecek İstanbul Buluşmaları nın düzenlenmesine katkı sağlamasını diliyoruz. İstanbul Buluşmaları 2009 Düzenleme Kurulu

7 7 TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI İSTANBUL ŞUBESİ İSTANBUL BULUŞMALARI 2009 KRİZ VE İSTANBUL Ekim 2009 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI ----&---- EBRU KERİMOĞLU- Değerli katılımcılar; Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü işbirliğiyle düzenlenen İstanbul Buluşmaları bu yıl İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü ev sahipliğinde Kriz ve İstanbul temasıyla gerçekleşmektedir. Hepiniz hoş geldiniz. İstanbul Buluşmaları 2009 un açılış konuşmasını yapmak üzere İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Orhan HACIHASANOĞLU nu kürsüye davet ediyorum. Prof. Dr. ORHAN HACIHASANOĞLU (İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı)- Günaydın. T.C Başbakanlık Toplu Konut İdaresi nin Sayın Başkanı, Sayın Öğretim Üyeleri, değerli meslektaşlarım, sevgili misafirler, sevgili öğrenciler; İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Taşkışla binasına hoş geldiniz. Hepinizi, Mimarlık Fakültesi öğretim üyeleri ve öğrencileri adına saygı ve sevgilerimle selamlıyorum. İstanbul Buluşmaları 2009 İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü nün ev sahipliğinde, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi; Yıldız Teknik Üniversitesi; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümleri nin işbirliğiyle gerçekleştirilmektedir. Bu yılki İstanbul buluşmasının teması Kriz ve İstanbul. Belki Öğretim Üyelerimiz hatırlar; 8 9 Ekim 2009 tarihlerinde yine İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ev sahipliğinde, İstanbul Teknik Üniversitesi

8 8 Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü de, Tasarım veya Kriz başlıklı bir toplantı düzenledi. Doğal olarak krizin olduğu dönemlerde akademisyenlerin de krizle ilgili çalışmalarını paylaşıma açmak, görevlerinden birisi oluyor. Krizin, bu toplantının ana temasını açıklayan metinde belirtilen olumsuz yönleri olduğu gibi, bir önceki tasarım ve kriz toplantısında belirtilen bazı olumlu yönleri de olduğu söylenebilir. Bunların arasında en öne çıkan herhalde krizdeki rekabet dolayısıyla özgün tasarımların, özgün işlerin rekabette öne çıkmasıdır. Kişiler, gruplar veya organizasyonlar; özgün işleriyle krizle rekabet şansına sahip olabiliyorlar. Krizin aslında eğitimi de etkilediği düşünülebilir. Ancak, izlediğimizde üniversitemizde ve diğer üniversitelerde lisans ve lisansüstü eğitiminde, kriz dönemlerinde ciddi bir değişim, farklılık olmadığını görebiliyoruz. Gerek 2001 de, gerekse bu dönemde yaşadığımız krizde lisans öğrencilerimizde artış olduğu gibi, bunun yanı sıra lisansüstü öğrenci sayımızda da belirgin artış görülmeye devam ediyor. Bugün, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü nde Mimarlık Ana Bilim Dalı ndaki Doktora programlarında 199(bu rakamın altını özellikle çizmek istiyorum), Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı ndaki Doktora programında 60 doktora öğrencimiz var. Bunlar çok büyük rakamlar. Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans programlarında 500 Yüksek Lisans öğrencimiz, Şehir ve Bölge Planlaması Ana Bilim Dalında ise 79 Yüksek Lisans öğrencimiz var. Bunlar da oldukça yüksek rakamlar. Görüldüğü gibi, mezunlarımız uzmanlık almak ve bu uzmanlıklarını gelecekte kullanmak için çaba sarf ediyorlar. Bunlar özellikle, krizde rekabet için uygun sonuçlar oluşturuyor. Bu yıl üçüncüsü düzenlenen İstanbul Buluşmaları nın birincisi Büyük Projeler, ikincisi Belirsizlik Ortamında Planlama, üçüncüsü ise İstanbul ve Kriz şeklinde tanımlanmış. Bunların arasında olumlu ve olumsuz başlıklar var. Genellikle İstanbul'u olumsuz yönleriyle ele alan temalar olduğunu görüyoruz. Her şeye rağmen, her kesimin ilgisini çeşitli şekillerde çekmeye devam eden İstanbul kenti için yapılacak daha çok girişim olduğunu düşünüyoruz. Yapılacak iş ve geliştirilecek politikaların geleceğin İstanbul sakinlerine, en az bugünkü İstanbul sakinlerinin İstanbul'dan aldıklarına eşdeğer olanaklar sağlayacak şekilde olması üzerinde durulmasının faydaları, kaçınılmaz olarak çok büyüktür. İstanbul Buluşmaları 2009 toplantısını ortaklaşa gerçekleştiren İstanbul Teknik Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümleri ne, organizasyonu

9 9 yapan Öğretim Üyeleri ve yardımcılarına, Türkiye Mühendis Mimarlar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi yetkililerine Fakültem adına teşekkürlerimi sunarım. İstanbul Buluşmaları 2009 toplantısının verimli geçmesini diliyor, herkese sevgi ve saygılarımı iletiyorum. Teşekkür ederim. EBRU KERİMOĞLU- İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Başkanı Prof. Dr. Handan Türkoğlu nu kürsüye davet ediyorum. Prof. Dr. HANDAN TÜRKOĞLU (İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölüm Başkanı)- Günaydın. Sayın T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı, Sayın (Kartal Belediyesi) Belediye Başkanı, Sayın Dekanımız, Sayın katılımcılar; İstanbul Buluşmaları 2009 kapsamında gerçekleştireceğimiz Kriz ve İstanbul konulu, iki gün sürecek toplantıya hoş geldiniz. İstanbul Teknik Üniversitesi nin ev sahipliğinde, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi işbirliğiyle gerçekleştirilecek olan bu etkinliğin amacı, İstanbul'daki şehir planlama eğitimi veren üniversitelerimiz ve şehir plancıları tarafından İstanbul'un güncel sorunlarının tartışılmaya açılmasıdır yılında düzenlenen İstanbul Buluşmaları, Büyük Projeler konusunu gündeme almıştı yılında düzenlenen İstanbul Buluşmaları etkinliği ise, Belirsizlik Ortamında Planlama teması çerçevesinde gerçekleşti. Bu yıl İstanbul Buluşmalarının ana teması ise söylediğim gibi, Kriz ve İstanbul dur. Dünyayı etkileyen ekonomik kriz, ülkemizi de derinden etkilemiştir. Sanayi sektöründe üretim kapasitesinin azaldığı, buna paralel olarak tüm sektörlerde istihdamda daralma yaşandığı gözlenmektedir. Bu gelişmelerin sonucunda işsizlik, fakirleşme, yaşam kalitesinde azalma kaçınılmaz olacaktır. İstanbul'un; sahip olduğu potansiyellerle dünyada finansal merkez, lojistik merkez, kültür ve turizm merkezi olarak öne çıkmaya çalışırken, aynı zamanda diğer ülkelerdeki benzer kentlerle bir rekabet içinde olduğu da bilinmektedir. Gelecek için yatırım ve finans merkezi, lojistik merkezi, kültür ve turizm merkezi olarak planlanan kentimiz, dünyada krizden en fazla etkilenen şehirlerden birisidir. İstanbul için belirlenen bu vizyonun yanı sıra kentte; göçün etkileri, yoksulluk, yoğunluk, aşırı yoğunluk, çevresel riskler, yetersiz altyapı ve kısmen düşük yaşam kalitesi gibi hassasiyetlerin olduğu da bilinmektedir.

10 10 Dünya genelinde yaşanan krizin İstanbul un; farklı sektörlerine yapılan yatırımlara, kentsel mekânına, toplumsal yapısına etkilerinin iki gün boyunca planlama, yatırımlar, kent yönetimi ve toplumsal yapı zemininde oluşturulacak oturumlarla tartışılması hedeflenmektedir. Toplantının gerçekleştirilmesinde bizden desteğini esirgemeyen Sevgili Dekanımız Prof. Dr. Orhan HACIHASANOĞLU na, Düzenleme Kurulu üyelerine; bizi kırmayarak, davetimizi kabul eden ve deneyimlerini bizimle paylaşan değerli konuşmacılara teşekkürlerimi sunuyor ve toplantının başarılı, verimli geçmesini diliyorum. EBRU KERİMOĞLU- İstanbul Buluşmaları 2009 un açılış konuşmalarının ilkini yapmak üzere Sayın Erhan DEMİRDİZEN i kürsüye davet ediyorum. ERHAN DEMİRDİZEN (Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı)- Sayın konuklar, Sayın Toplu Konut İdaresi Başkanı, Sayın Dekan, Sayın Bölüm Başkanı, değerli meslektaşlarım, hocalarım, sevgili öğrenciler; bu yıl İstanbul Buluşmaları nın 3. sünü gerçekleştiriyoruz. Kriz ve İstanbul teması ile gerçekleştirdiğimiz bu İstanbul Buluşmaları nda üstün çabalarıyla, emekleriyle bize ev sahipliği yapan İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ne ve özellikle Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü ne, başta Prof. Dr. Handan TÜRKOĞLU olmak üzere bölümün bütün üyelerine huzurlarınızda Şehir Plancıları Odası adına teşekkür etmek istiyorum. Değerli katılımcılar; üç yıldır İstanbul'un çeşitli güncel sorunlarını, İstanbul'un planlanmasını güçleştiren sorunları bu salonlarda tartışıyoruz. İstanbul'un geleceğe taşınması, potansiyellerinin, kaynaklarının kamu yararına, toplum yararına planlama disiplini içerisinde nasıl geleceğe taşınabileceğinin yolunu nasıl bulabiliriz? Bu salonlarda üç senedir bunları, derinlemesine iki gün boyunca tartışıyoruz. Bilim ve meslek insanlarımızın, uzmanlarımızın yoğun olarak katılım gösterdiği bu toplantılarda, İstanbul la ilgili belirlediğimiz bütün temel problemlerin, temel sorun alanlarının bütün ilgililerinin katılımını amaçlıyor ve gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Bu sorunların bütün tarafları bu toplantılara katılacak ki, biz de şehir plancıları, meslek insanları, kent planlamasının uzmanları ve akademisyenleri olarak, planlama mesleğinin doğasından gelen görüşlerimizi, yaklaşımlarımızı taraflarla paylaşabilelim. Burada çok farklı fikirler, yaklaşımlar; tavır ve duruşlar var. Şehir Plancıları Odası olarak bizim nerede durduğumuz, bütün bu meselelere, sorun alanlarına nereden baktığımız belli. Kayıtlara geçmesi için Şehir Plancıları Odası nın duruşunu, tavrını, görüşünü size hatırlatmak istiyorum.

11 11 Sevgili meslektaşlarım; biz planlama mesleğinin temel ilkelerinden, şehirciliğin temel esaslarından, kamu ve toplum yararından bakıyoruz. Bu uğurda böyle bakarken de bazen kurumlarla, bazen politikacılarla ters düşüyoruz, ciddi tartışmalar yaşıyoruz; meslek odası olarak böyle bir hedefimiz olmadığı halde. Biz bir siyasi kurum değiliz. Türkiye'de mesleğini uygulamak isteyen meslek insanlarının üye olmakla yükümlü oldukları, hepsinin mesleki çıkarlarını, çalışmalarını kolaylaştırmak üzere, yasayla kurulmuş olan bir meslek kuruluşuyuz. Ancak, maalesef Türkiye'de bazen kurumlarla, siyasetçilerle başka ülkelerde olmadığı kadar karşı karşıya geldiğimiz oluyor. Yasalardan gelen yetki ve görevlerimizi kullanarak; kendilerini uyarıyoruz, yapılan yanlışları söylüyoruz, ikna etmeye çalışıyoruz. İkna edemezsek, itiraz ediyoruz ve dava açıyoruz. Aslında olağan olarak olması gereken bunlar değil. Batı ülkelerinde meslek kuruluşlarının, meslek örgütlerinin toplantılarına katıldığımızda görüyoruz ki; meslek odaları bu kadar itiraz eden, tartışan, dava açan, bu yolla kurumları ikna etmeye çalışan, meslek ilkelerini kamuoyunda hatırlatmaya çalışan kurumlar değil. Türkiye'nin ulaşmayı hedeflediği Avrupa Birliği ülkelerinde bu böyle değil. Bu durumda şunu tespit ediyoruz ki, meslek odalarıyla, meslek kurumlarıyla, özerk meslek odalarıyla, meslek kurumlarıyla, özerk meslek odalarıyla bizde olduğu gibi danışma mekanizmaları işliyor. İcrave uygulama kurumları karar almadan önce etkin bir şekilde danışma mekanizmalarını hayata geçiriyor. Zaman zaman bu ülkelerde, meslek odalarının yetkilileriyle o ülkelerdeki bakanlık yetkilileri ortak konular etrafında konuşabiliyorlar. Çünkü, çok uzun bir müzakereyi, tartışmayı, görüşmeyi muhakkak arkalarında bırakmış oluyorlar. Bizim meslek odalarımızın kuruluş yasası da bize bu görevleri, bu yetkileri veriyor. Bu anlamda meslek odalarımızın yasaları, dünya standartlarının gerisinde değil. Yasa bize şu görevi veriyor; muhakkak Türkiye'de planlamayla, belediyecilikle, imarla ilgili uygulama yapan bütün kurumlarla görüşlerinizi paylaşın, varsa bu kurumların yanlışlarını zamanında uyarın, kurumların yanlış yapmasını önceden engellemeye çalışın. Biz bunu yapmaya çalışıyoruz; kamuoyuyla görüşlerimizi paylaşıyoruz, yanlışlar noktasında kurumlarımızı uyarıyoruz, çaresiz kaldığımızda yargıya gitmek durumunda kalıyoruz. Tabii, Türkiye zaman zaman söylemlerin sertleştiği bir ülke. Türkiye'nin kültürel atmosferi biraz böyle. Bu nedenle; bazen gerçekten anlamakta zorlandığımız, herhangi mantığa, izana sığdıramadığımız açıklamalarla da, tepkilerle de karşılaşıyoruz. Burada ben bir Meslek Odası nın Başkanı olarak, geçtiğimiz

12 12 günlerde yapılan ve meslek odalarımızı yakından ilgilendiren bir tartışmaya değinmek istiyorum. Geçtiğimiz günlerde bir tören sırasında Sayın Başbakan bizim için sizlere yazıklar olsun demiş, niye; Galataport u engelledik diye. Arkasından da şunu eklemiş Galataport nedir diye sorun, bilmezler. Basına Sayın Başbakan ın bu sözleri aynen böyle yansımış. Üç sene önce Galataport farklı boyutlarıyla gündeme gelip, bizler Galataport taki yapılaşmaları, kıyıyla ilgili Anayasa hükümlerine ve Kıyı Yasası na aykırı bulup, yargıya götürdükten sonra; Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi olarak gelin bu konunun tarafları olarak Özelleştirme İdaresi, denizcilikle, turizmle, planlamayla, İstanbul ile ilgili kurumlar, kişiler, örgütler dâhil olmak üzere bir araya gelelim çağrımız üzerine, tüm bu kurum ve kişiler dahil olmak üzere bir araya geldik ve Galataport un kitabını yazdık. Türkiye'de bir kurvaziyer limanın içerisinde neler olması gerektiğini ve neler olması gerekmediğini, Türkiye'nin Kültür ve Turizm Bakanlığı dahi bilmiyorken, güncel bir tartışmaya açtık. Ben o nedenle burada bir kez daha nazikçe söylemek istiyorum; Sayın Başbakan ı yanlış bilgilendiriyorlar. Galataport adı altında tarihi Galata Limanı nın kıyı kesiminde yapılmak istenen on binlerce metrelik alışveriş merkezine ve otel inşaatına karşı çıkıyoruz. Galataport olarak önümüze gelen Proje ile bunlar, kıyıda yapılmak istenildi. 80 yıllık Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bugüne kadar kıyıda bunları yapabilmiş hiçbir yatırımcı yok. Galataport ile ilgili özel bir yasal düzenleme, mevzuat düzenlemesi yapılmaya kalkışıldığında; bu ülkenin meslek insanlarının tartışmaya açması kadar doğal bir durum olamaz. O nedenle; Galataport u biz engellemedik; hukuk, Türkiye'nin hukuku engelledi. Çünkü, Türkiye'de kıyının hukuku çok açık, net, hiçbir yoruma gerek yok. Anayasamız kıyılar toplumun genel kullanımına açık olacak diyor, bunu biz söylemiyoruz, biz icat etmedik bu kavramları, bunu evrensel hukuk söylüyor. Bu nedenle; altını sürekli çizmeye çalıştığımız husus, hukuka uygun planlar projeler. Bütün istediğimiz bu olduğu halde bazen kurumlarımızın yöneticileriyle anlaşamıyoruz; ülkemizin kültürel atmosferi bir araya gelip bunları etraflıca tartışmamıza izin vermiyor. Bu nedenle, TC Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı Sayın Erdoğan BAYRAKTAR a katılımı nedeniyle hepinizin huzurunda tekrar teşekkür etmek istiyorum. Ancak, bu tartışmalardan birisini geçtiğimiz günlerde maalesef Sayın Bayraktar da bizlere yönelik dile getirmiş, basından takip ettiğimiz, kendisine atfedilen ifadelerden anladığımız kadarıyla. Altını çiziyorum; bütün isteğimiz hukuka uygun planlar ve projelerdir. O nedenle; Sayın Bayraktar a atfen bir ulusal gazetemizin yazdığı gibi,

13 13 meslek odaları olarak rüşvet istediğimiz şeklindeki ifadeler bizi üzmüştür, ama bunun hafif bir ifade olduğunun da farkındayım. Meslek odaları olarak rüşvet istediğimiz basına yansıdı ve gazetede yer alan ifadelere göre, Türkiye'nin en genci yıllık bir geçmişe sahip olan ve yasal faaliyetlerini yerine getirmeye çalışan meslek odalarımızla ilgili olarak kamuoyunda böyle konuşuluyor. Ben bir not olarak bunu huzurunuzda ifade etmek istiyorum. Bu Geçtiğimiz hafta gündeme gelen bu konular; maalesef, Sayın Başbakan ın Galataport ile ilgili söyledikleri ve T.C Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı Sayın BAYRAKTAR ın açtığımız davalarla ilgili olarak söylediği sözler aynı gün basına yansıdı. Bu konuda fazlasıyla üzülüyoruz, fazlasıyla tepkiliyiz; bunu meslek camialarımıza karşı bir haksızlık olarak değerlendiriyoruz.. Sayın konuklar; bu nedenle bir kez daha İstanbul Buluşmaları yla ilgili olarak altını çizmek isterim ki, biz burada kurumlar arasındaki tartışmaları bu sözünü ettiğim düzeyde yapmamak için İstanbul Buluşmaları nı yapıyoruz. Planlamayla, İstanbul la, bu toplumla ilgili konuların teknik ve bilimsel düzeyini koruyabilmek için bu salonlarda bir araya geliyoruz. Uzmanlık ve bilimin rehberliğinden ayrılmadığımızı, ayrılmayacağımızı tekrar tekrar ifade etmek için bir araya geliyoruz. Bu kavramları sadece deprem ve sel gibi acı olaylardan sonra hatırlamamak için bir araya geliyoruz. Ne düşündüğümüzü birbirimizin yüzüne karşı doğruca söyleyebilmek için; karşılıklı görüşlerimizi, yaklaşımlarımızı, sorun tespitlerimizi ve çözümlerimizi paylaşmaktan bu ülke için bir fayda umduğumuz için burada bir araya geliyoruz. Bu amaçlarla üç yıldır bir araya geliyoruz, bunun için İstanbul Buluşmaları nı düzenliyoruz. Bunun için ilgili her kurumu davet ediyoruz buraya. Bakın, son günlerde bazı tartışmalar var bunlarla ilgili. Şehir Plancıları Odası olarak buraya davet ettiğimiz kurumlar,,, planlamayla ilgili akademik camia olarak hiçbir zaman özel olarak ilgi duyduğumuz, sempati duyduğumuz için davet edilmiyor. Özel olarak düşmanlık beslediğimiz, kavga etmek istediğimiz için de değil. Meslek kurumu olarak ve bir meslek örgütü olarak buna benzer duygularla hareket etmemiz mümkün değil zaten. Bu nedenle; kimseye karşı olumlu ya da olumsuz özel bir duygumuzun olmadığını tekrar ifade etmek istiyorum ve huzurlarınızdan ayrılırken bir kez daha; İstanbul Teknik Üniversitesi ne, Düzenleme Kurulu nda görev alan Yıldız Teknik Üniversitesi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyelerimize, Odamız ın Yönetim Kurulu üyelerine ve çalışanlarımıza, bütün arkadaşlarımıza tekrar teşekkür

14 14 ediyorum, sizlere de katılımlarınız için ayrıca çok teşekkür ediyorum; İstanbul Buluşmaları nın verimli geçmesini diliyorum. EBRU KERİMOĞLU- "İstanbul Buluşmaları 2009"un davetli konuşmacısı, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı Sayın Erdoğan Bayraktar ı kürsüye davet ediyorum. ERDOĞAN BAYRAKTAR (TC Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanı)- Çok değerli hocalarımız, Kartal Belediye Başkanımız, Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanımız, çok değerli katılımcılar, çok değerli öğrenciler; İstanbul Teknik Üniversitesi nin, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi nin, Yıldız Teknik Üniversitesi nin ve Şehir Plancıları Odası nın müştereken hazırlamış olduğu "İstanbul Buluşmaları" etkinliğinin İstanbul umuza ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum. Konunun başlığı, Kriz ve İstanbul güzel bir başlık. Etkinliği organize eden herkese ve katılımcılara teşekkür ediyorum. Efendim, ülkemizin durumu, konumu belli, bunu biliyoruz; İstanbul umuzu da biliyoruz. Tabii ki biz yurtdışına; Çin e, Endonezya ya, Kore ye, Japonya ya ve Amerika ya gittiğimiz zaman, neredensiniz, nereden geldiniz? dediklerinde, biz Türkiye dediğimiz zaman, İstanbul un Türkiye sinden mi? diye soruyorlar. Bu çok enteresan bir şey, İstanbul Türkiye'den çok daha önde; Türkiye'nin nüfusunun yüzde 20 sini, ekonomisinin yüzde 50 ye yakınını, konfirmasyonunun ve tanıtımının büyük bir kısmını önde tutan bir dünya kenti. Türkiye'de krizden çıkmak için İstanbul a çok iyi bakmak lazım. Dünyadaki belli başlı krizler; düzenli ekonomiye geçtikten sonra 1929 Büyük Dünya Ekonomik Buhranı, arkasından 2. Dünya Savaşı ndan sonra olan bir dizi kriz olarak ifade edilebilir. Yine geçtiğimiz yıllarda, 2001 yılında ülkemizde yaşanan ekonomik kriz, 2008 ve 2009 yıllarında tüm dünyada yaşanan büyük bir kriz ciddi şekilde dünyayı etkilemekte; yurdumuzu da. Ben şunu özellikle ifade etmek istiyorum: Bugün Almanlar, Fransızlar, İngilizler, Avrupa'nın birçok ülkesi, hatta Amerika, Brezilya, Avrupa nın kalkınmakta olan Romanya, Polonya gibi diğer ülkeleri Türkiye'den yatırımcı çekmek için çok ciddi gayret içindeler. Yine li yılların başından itibaren başta Almanya olmak üzere, Fransa, Belçika ve diğer Avrupa ülkelerine giden yurttaşlarımızın ikinci üçüncü nesilleri bugün o ülkelerdeki hayatlarını devam ettirmek için Türkiye'den para talep etmekte. Türkiye'deki yakınlarından yardım alarak oradaki hayatlarını idame ettirmektedirler. Bunu ben bizzat yaşayarak biliyorum. Oradaki birçok insanımıza burada iş vermek veya onları çeşitli yollardan desteklemek suretiyle oradaki yaşam standartlarını artırmaya ve yaşamlarını devam ettirmeye çalışıyoruz. Böyle bir ortamdayız.

15 15 İstanbul'u Türkiye'den ayrı düşünemeyiz, ama biraz daha ileride İstanbul u Türkiye ile beraber düşünmek lazım. Diyarbakır ı, Kayseri yi, Gaziantep i, Denizli yi kalkındırmadan, İstanbul'u kurtarmak; yalnızca İstanbul'u geliştirerek, Türkiye'nin ekonomisini kurtarmak mümkün değil. İstanbul'un çevresinde Çorlu yu, Bandırma yı bir çekim merkezi yapmadan, Karasu da yeni bir liman kenti kurmadan, Düzce yi, Çanakkale yi geliştirmeden, İstanbul'u kurtarmak mümkün değil. İzmir olmadan İstanbul olmaz. İzmir in mutlaka Barselona dan daha ileriye geçmesi lazım. Bugün İspanya da Katalan bölgesi İspanyollardan daha zengin; çok daha zengin ve Barselona bugün bir çekim merkezi. Madrid in, İspanya nın büyük ölçüde yükünü almakta. Biz de bugün İstanbul'dan çok daha kötü durumda olan İzmir i, geliştirmeden, bir cazibe merkezi haline getirmeden İstanbul un yükünü hafifletemeyiz. İzmir'de Küçük Menderes, Büyük Menderes ovaları, arkasında Manisa, Denizli, Muğla, Aydın; Balıkesir illeri İzmir i çok ciddi şekilde beslemekte; adeta İzmir e arka banliyölük yapmaktadır. Bu bakımdan mutlaka İzmir i, Bursa yı İstanbul la beraber düşünmemiz şarttır. Bütün bunların yanında, İstanbul'u kalkındırmamız, geliştirmemiz için ulaşım problemini mutlaka çözmemiz lazım. İstanbul'da yeraltını ulaşım için kullanmadan, İstanbul'u kurtaramayız. İnsanlarımızın, işlerine, okullarına, sağlık tesislerine gidebilmek için kısa sürede ulaşımı sağlayacak yeraltı sistemini kullanmaları lazım. Özel arabaları ile gitmeyi tercih edenler, o zaman trafikte beklesin, alternatifini biz oluşturalım. Bu büyük bir olgu. Diğer taraftan salt olarak bizim mesleğimize geldiğimizde, İstanbul'un kentsel dönüşümü; yaşam kalitesinin, konut kalitesinin artırılması, yılların birikimiyle gelişen bir olgu. Şimdi, burada çok değerli hocalarımız, Şehir Plancıları Odamızın Değerli Başkanı, çok güzel görüşlerini ifade ettiler. Bugün İstanbul'da 3 milyonun üzerinde konut var. Bu konutların yüzde 70 inin yaşanamayacak durumda olduğunu biliyoruz. Belki yüzde 80 ine yakını ya temel ruhsatı (inşaat başlama ruhsatı) ve iskân müsaadesinden (yapı kullanma izni) yoksun, ama daha vahimi mühendislik bilimine, mimarlık bilimine, şehir planlama kriterlerine uygun olmadan yapılaşmış yapılar. Bunlar 1940 lı yıllarda başladı, 1950 li yıllardan itibaren hızını artırarak devam etti li yıllardan sonra ivme artırdı, 1990 lı yıllarda İstanbul'un her tarafını kaçak ve çarpık yapılaşma, gecekondulaşma kapladı. Bu yapılaşma İstanbul'un tarihi dokusunu, sit alanlarını, dere yataklarını, yeşil alanlarını, orman alanlarını ciddi manada tahrip etti, şehrin gelişmesini durdurdu ve bu yapılaşmalar şehrin ortasında kalmaya başladı. Bugün ruhsatlı, iskânlı binalar olması gereken kalitede olmasa bile, kentte esas vahameti oluşturan, ruhsatsız ve kaçak yapılardır. Bizim, bu

16 16 toplumun insanları, belli bir yaşa gelmiş insanlar olarak tabii ki sorumluluğumuz var. Ama başta varlıklı, eğitimli, kültürlü, diplomalı insanların daha çok sorumluluğu var. Kendi memleketinde aş, iş bulamayan, kaliteli yaşam bulamayan insanlar büyük şehirlere göç ettiler. Diyarbakır ın köylüleri Diyarbakır ın şehir merkezine, Diyarbakır ın şehir merkezindekiler İstanbul'a derken, bu böyle devam etti. Bunu mutlaka engellememiz lazım. Türkiye bugün Avrupa Birliği ne girme sürecinde, gelişme ve kalkınmada ciddi adımlar atarken, bugün G 20 zirvesinde Türkiye Cumhuriyeti artık eskisi gibi değil. Daha başı dik konuşabilir bir duruma geldiyse, bu Türkiye'nin geliştiğini ve dünya milletleri arasında daha iyi bir noktaya gelmeye çalıştığının bir göstergesidir. Bugün gerek Avrupa'da, gerekse tüm dünyada Türkiye daha ciddi bir duruş ve daha ileri bir pozisyona gelmiştir. Esas söylemek istediğim şu: Türkiye'de gerçek manada kentsel dönüşüm sağlanmadan, insanlar kaçak yapılardan, depreme dayanıksız evlerden kurtulmadıkça; gerçek kalkınmadan, gerçek refahtan söz edemeyiz. Bunu hep birlikte, beraberce halletmemiz lazım. Biz bugün TOKİ olarak; gerek ekonominin gelişmesi, işsizliğin azalması, Türkiye'deki kaliteli konut sunumunun artması, Türkiye'deki kiraların azalması, ev fiyatlarının aşağıya çekilmesi, kayıtsız ekonominin kayıt içine alınması için, ev almak için yeterli parası olmayan insanlarımızın ev alabilmesi için ciddi bir gayret içerisindeyiz. Şunu da ifade etmek istiyorum: Tabii ki, biz belki kendi haddini aşan bir yapılanma içerisinde biraz çok açıldık. Ama biz Sulukule deki kentsel dönüşümü, Ankara kent girişi Protokol Yolu ndaki kentsel dönüşümü yapmasak, Odalarımız kimi eleştireceklerdi? Bugün Türkiye'de TOKİ 400 bin konuta ulaştı. Bu, nüfusu 100 binden fazla 15 şehir demektir. Ama TOKİ kesinlikle sadece konut yapmıyor. Modern hayatın gerektirdiği donatılarla bezenmiş yaşam birimleri, kent parçacıkları yapıyor. Bunu yapmaya çalışıyor, ama bazen çok yanlış da yapıyoruz. Bilimsel kriterler, şehircilik kriterleri manasında, tarihten gelen Selçuklu, Osmanlı ve daha eskilere giden mimari yapı tarzlarında, yöresel ve klasik mimari yapı tarzlarında çok yanlışlarımız ve eksiklerimiz var. Ama, biz burada teknik açıdan meslek erbapları olarak ortak bir dilde; krizle, ekonomiyle daha çok bağlantılı olan görüşmeler yapıyoruz. Biz kendi cephemizden baktığımız zaman, Türkiye'de büyük problem başta İstanbul olmak üzere, hâlihazırda gelişmiş İzmir, Bursa, Adana, Diyarbakır ile yeni gelişen Batman, Van, Samsun gibi şehirlerimizde çok ciddi boyutlarda gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmanın olması. Türkiye bu kaçak yapılaşmadan, bu kaynak israfından kurtulmadan, bu şehir birimlerinde yaşayan insanlarımızın devlete bakış açısını düzeltmeden,

17 17 devlete ve millete olan aidiyet duygusunu artırmadan; kalkınmadan bahsedemeyiz, gerçek kalkınmayı yakalayamayız. Yine aynı şekilde gerçekten barınmaya ihtiyacı olup da, ev alacak parası olmayan, parasını beslenmeye, giyimine, sağlığına, eğitimine ancak ayırabilen ve parası diğer ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyen insanlarımızın konut problemini çözmeden, kalkınmadan bahsedemeyiz. Bu bakımdan, sorumlu olan herkesin çok daha ciddi manada başını iki elinin arasına koyarak düşünmesi, çalışması ve sorumluluğunun bilincinde olması lazım. Bizler uygulayıcılar olarak mutlaka bilimin ışığında, bilimin gereklerine göre hareket etmek, teoriye ve yasalara bağlı olmak zorundayız. Ama, bir taraftan da üretimdir işin esası;, yatırım ve kaliteli üretim olmadan kalkınmadan bahsedilemez. Mühim olan sunum yapabilmek, kullanıma hazır bir eser meydana getirmektir. Beslenmede de, sağlıkta da, barınmada da böyledir. Türkiye'nin gerçek kalkınmayı yakalayamamasının sebeplerinden bir diğeri ise Osmanlı nın lü yıllardan sonra fabrikalarının, kağnılarının çalışmaya, üretime dayalı sisteminin çökmesi, savaşa dayalı ekonomik yapı sonucunda yurtdışından getirtilen hazır paralarla geçinmeye başlaması, Avrupa nın görece çok ileriye gitmesinden dolayı oldu. Durum böyle olunca, tabii İstanbul'a ve İstanbul'da yaşayanlara çok görev düşüyor. İstanbul'a göç getirmememiz gerekli. 12 milyonu aşan İstanbul nüfusunun, 5712 kilometrekarelik İstanbul yüzölçümünün, İstanbul'un ulaşımının, altyapısının, elektriğinin, suyunun, telefonunun, doğalgazının, eğitiminin, sağlığının artık İstanbul'u taşıyamadığını görüyoruz. İstanbul un tarihinden gelen bu özelliğini vitrine çıkarmak suretiyle; belki sağlık, eğitim, turizm özelliklerini öne çıkarmak suretiyle, sanayiyi yakın bölgelere biraz daha desantralize ederek daha sonra Türkiye'ye yaymak suretiyle bu krizden çıkacağız. Kriz olunca para kendini koruyacak köşelere çekiliyor. O zaman, devletin yatırımlarını artırması lazım. Türkiye'de bugün kriz gerçek manada Avrupa dan daha az etkili. Bizim gelir seviyemiz 7 10 bin dolarlar civarında, Avrupa nınki ise 30 bin dolar civarında. Onların kişi başına yıllık gelirleri 20 bin dolara düşüyor. Bizim kişi başına düşen yıllık gelirimiz ise 4 bin dolara düşüyor. Tabii ki onlardan kötü durumdayız, ama krizden daha az etkilendiğini söyleyebiliriz. Neden? Çünkü devlet yatırımları ve devlet harcamaları arttı. Biz TOKİ olarak, krizin dünyayı kasıp kavurduğu dönemde, yatırımlarımızı artırmaya devam ettik. Özellikle, inşaatlarımızda vasıfsız elemanların çalıştığı;, yatırımlarımızın daha çok özel sektörün gitmediği Doğu ve Güneydoğu bölgeleri başta olmak üzere, Türkiye'nin 81 vilayetine, 650 ilçesine yayıldığı düşünüldüğünde, devlet yatırımlarının sosyal devlet anlayışı içerisinde artarak devam etmesi gerekliliği de ortaya çıkmaktadır.

18 18 Bu bakımdan, bu bilimsel sempozyum ve toplantıların gençlerimizi bilinçlendirmede, toplumumuzun sorumluluğunu artırmada ve üretime katkı sağlamada daha cesur davranmalarını temin etmede çok önemli fonksiyonlar içerdiğini görmekteyiz. Ben özellikle çok yoğun olmama rağmen, aldığım davet üzerine buraya katılmayı, sizlerle beraber olmayı bir görev bildim. Ben de meslektaşınızım. Ayağımızda çizme, harcımızla, demirimizle inşaatlardayız. Bugün Türkiye'nin her tarafına yayılan 1500 e yakın şantiyede işimizi yürütmeye çalışıyoruz. Şöyle ters bir olgu da var. İnşaat sektörü; altyapı, baraj yatırımları, gölet yatırımları, seralar, havaalanları, demiryolları, konutlar ve çeşitli prestij yapıları gibi çok geniş bir yelpazeye yayılmakta. Türkiye ye bakıyoruz, Ticaret Odası na kayıtlı 200 bin yüklenici ve müteahhit var. Almanya'nın nüfusu 85 milyona yakın ve dünya ekonomilerinde üçüncü büyük ekonomi; 4 bin müteahhitleri var. Bunların da mutlaka disipline edilmesi gerekli. Bugün eğer Şehir Plancıları Odası çok ciddi eleştiriler yapıyorsa, bizim konuşmalarımızda birtakım yanlış anlaşılmalar oluyorsa, diğer devlet kademelerinde daha dikkatle konuşması gerekenlerin birtakım ifadelerinde yanlış anlaşılacak sapmalar oluyorsa; bu Türkiye'nin genel pozisyonundan kaynaklanıyor. Bizim, Sulukule de yaptığımız kentsel dönüşüm tartışılabilir. Roman vatandaşlarımızın, bizim hakikaten o kültürü yaşatmamız lazım. Ama inanın, orası çok kötü bir yerdi. Ben Fatih te büyüdüm. Altyapı, su, tuvalet yok. Biz, orada hak sahibi, tapu sahibi olan herkese yerinden konut verdik. Kiracılara da Gaziosmanpaşa Taşoluk tan ev verdik. Nasıl? Peşinatsız, evine taşındıktan sonra ayda bin lira arasında taksit ödeyerek; ama o evlere gitmediler, kültürleri oraya uygun değil. Çoğu bin lira devir parası alarak bıraktılar, gitmediler. Tekrar Biz Sulukule de oturacağız diyerek geldiler. Türkiye'de problemi çözebilecek kadro belki var, ama bu probleme destek verecek ekonomik güç yok. İhtiyacı olanın parası yok. İşsizlik sorunu bugün bütün dünyada var, ama Türkiye'de yüzde ler seviyesinde. Bunun aşağıya çekilmesi lazım. Kentsel dönüşümleri mutlaka Üniversitelerimizle, akademisyenlerimizle, Mimarlar,, Mühendisler, Şehir Plancıları Odalarımızla, sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte tartışarak yapmamız lazım. Çağdaş ülkelerde olduğu gibi imar planlarını halkın katılımıyla yapmamız lazım. Fakat, biz henüz o duruma gelemedik. O duruma gelmemiz için bir defa bilimsellik, kültür, eğitim bakımından geçmemiz gereken aşamalar var.

19 19 Maddi bakımdan ulaşmamız gereken belli bir seviye var. Bu bakımdan, bizim İstanbul'a olan göçü engellememiz, İstanbul'un ekonomisini turizm ile geliştirerek, Türkiye ekonomisine katkı sağlamamız lazım. Çanakkale den Ege sahillerine geçiş için imkân sağlamamız, Altınova da şehir kurmamız, Karasu da mutlaka bir liman kenti kurmamız, Düzce deki sanayiyi mutlaka artırmamız lazım. Bandırma yı İstanbul'un yükünü alacak düzeyde daha çok geliştirmemiz lazım. İzmir i, Bursa yı geliştirmeden İstanbul u kurtaramayız; İstanbul'u kurtarmadan Türkiye'nin ekonomisini geliştiremeyiz. Türkiye'nin ekonomisini kalkındıracak, geliştirecek olan İstanbul dur. Biz bugüne kadar büyük ihale olarak ifade edilebilecek 30 katrilyon tutarında 3500 ihale yaptık. Bugüne kadar harcadığımız para; ödediğimiz hakediş rakamı bütün Türkiye'de 20 katrilyon (eski rakamla), bugünkü rakamla 20 milyar TL. Bu paranın yüzde 90 ını İstanbul'dan kazandık. Hazineden bir pay almıyoruz, çağdaş ülkelerin, modern ülkelerin yaptığı gibi; yargı, güvenlik ve denetimin dışında bütün ülkelerde, bütün kurumlar kendi kaynağını bularak kendi çarkını döndürüyor; üniversiteler de buna dâhil. Devletten, hazineden destek alabilir. Ama esas itibariyle kendi döner sermayesi ile çarkını döndürecek durumda. Bilimsel açıdan gelişmiş ülkelerde böyle; Amerika, Japonya, Almanya da böyle, sadece hiç geri dönüşü olmayan yargı, güvenlik ve denetim. Bu alanlarda kaynağı tamamen Devlet, Hazine verir. Bunun dışındaki sağlık, eğitim dâhil tüm alanlarda devletin sübvansiyonu vardır, mutlaka olacaktır; Türkiye'de daha fazla olacaktır. Ama tüm birimler kendi çarkını döndürecek şekilde, kendi finansman sistemini de kurmak zorundadır. TOKİ olarak biz böyle yapıyoruz. Hazineden aldığımız arsaları geliştiriyoruz ve bunlarla kazandığımız paralarla bugün ulaştığımız 400 bin konut rakamının 300 bin adedi sosyal konuttur. Bu konutların 100 bin adedi, taksitleri 250 liranın altında olan konutlardır. Evine taşındıktan sonra 100 lirayla, 250 lira arasında adeta aidat öder gibi bir aylık giderle ev sahibi olması için çalıştığımız insanlarımızdır bu konutlarda yaşayanlar. Ama yine ifade ediyorum; çok iş yaptık, çok yanlış yaptık, çok eleştiri alıyoruz, eleştiri almamız, eleştiriye de açık olmamız lazım. Bilimselliğin bizim rehberimiz olması lazım. Biz Ankara'da Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile fiziksel olarak ve çalışma olarak çok yakınız. Hocalarımız da gelip bize yanlışlarımızı söylüyorlar, bizi uyarıyorlar. Yine geçtiğimiz altı aylık dönem içerisinde dünyadan ve Türkiye'den akademisyenlerin de dâhil olduğu çok ciddi bir mimari yarışma yaptık. 93 katılımcı oldu, bunlardan zannediyorum 12 proje ödüle, değerlendirmeye layık görüldü. Bunları aldık, sergiledik, kitap haline getirdik ve bunlar bize rehberlik yapıyor. Fakat o kadar yoğun bir çalışma temposu var ki, çünkü Türkiye'de işsizlik, gecekondu had safhada.

20 20 Türkiye'de çok ciddi bir kentsel dönüşüm ihtiyacı var. Bugün İstanbul'da biz Küçükçekmece, Ayazma, Tepeüstü, Kayabaşı, Gaziosmanpaşa, Tuzla, Maltepe, Kadıköy, Fatih ve Bağcılar da kentsel dönüşümler yapıyoruz; ciddi bir gayret içerisindeyiz. Küçükçekmece de, Küçükçekmece Belediye Başkanı ile birlikte 3 bin gecekondu yıktık. Gecekondu sakinlerinin hepsine anlaşma yapmak ve ikna etmek suretiyle ev verdik. Kiracı olanlara uzun vadeli ödemek koşuluyla ev temin ettik, ev sahibi olanları enkaz bedellerini peşinattan düşmek ya da arsa bedelini vermek suretiyle ev sahibi yaptık. Bugün Ayazma da gecekonduların yıkılmasıyla boşalttığımız iki vadi, rekreasyon alanı olacak şekilde düzenlenecek. Halkalı turnikeleri yakınında, Başakşehir yolu üzerindeki gecekonduları yıktık, orasını çok güzel bir rant alanı haline getirdik. Trabzon da Zağnos Deresi ndeki gecekonduları kaldırdık, rekreasyon alanı yaptık. Erzincan da Çarşı Mahallesi nde gecekonduları yıktık; orada az katlı ve az yoğunluklu, yöresel mimariye de uygun konutlar yaptık. Karabük te, Denizli de, Samsun da, Diyarbakır da, Ankara'da; ülkenin birçok yerinde çok yoğun bir kentsel dönüşüm çalışması içerisindeyiz. Gecekondu dönüşümü yaptığımız zaman, birçok kurum bize yüklenerek, Yapmayın diyor. Gecekonduda yaşayan insan diyelim ki masumdur; peki, Hakkâri nin bir köyünde çok daha mağdur olan, gecekondu yapamayan vatandaşımızın, ülkenin 781 bin kilometrekaresinin her zerresinde daha çok hakkı yok mu? Bunları düşünürken, geleceğe ve geçmişe yönelik muhasebesini yaparak, elimizdeki imkânlarla neyi daha kolay ve pratik yapabiliriz? Ülkemizin menfaatine olan, vatan eksenli, millet eksenli boyut nedir, vatanımızı, milletimizin yaşam seviyesini geliştirmek için neler yapabiliriz? Bizim hiçbir şeklide, bir devlet kurumu olarak siyaset yapmak gibi bir hakkımız yok. Ama iş yaparken, şu anda iktidarda olan partinin, hükümetin programlarını yürütüyoruz. Tabii ki, bu sefer siyasi kuruluşların hükümete yönelik tepkisi, bize de yansıyor. Böyle zor bir dönem içerisinde, bütün bu zorluklar içerisinde üretim yapmamız, kalkınmayı yakalamamız lazım. Burada İstanbul'un konumunu, krizden çıkıştaki önemini vurgularken, ülkemizin dünya içerisindeki, önemli bir köşe olma konumunu, ülkemizin komşularıyla olan ilişkilerini, tarihinden gelen yükleri de düşünmek zorundayız. Bugün ülkemiz hakikaten; Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Gürcistan, Ukrayna, Rusya, Moldovya, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan ile çok ciddi bir yakınlaşma içerisindedir. Bu düşünce ve gayretle çalışmak zorundayız. Biz burada üniversitemiz, fakültemiz, akademisyenlerimiz ve siz gençler geleceğe teknik açıdan bakan, üretim boyutunu öne çıkarmaya çalışan insanlar olarak bu