Finansal tablolar; l muhasebe sistemi i içinde i kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli

Transkript

1 VERGİ İNCELEMELERİNDE BİLANÇO VE GELİR TABLOSUNUN ÖNEMİ Mustafa Tan Gelirler Kontrolörü BURSA SMMM ODASI

2 TANIM Finansal tablolar; l muhasebe sistemi i içinde i kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olanlara iletilmesini sağlayan araçlardır. 2

3 MALİ TABLOLAR Temel Finansal Tablolar; l Bilanço Gelir Tablosu Satışların ş Maliyeti Tablosu Diğer Finansal Tablolar Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Öz kaynak Değişim Tablosu 3

4 BİLANÇO Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları kl gösteren finansal tablodur. Bilançoda varlıklar ve kaynaklar aktif ve pasif olarak sınıflanır. Aktif sahip olunan varlıkları, pasif bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösterir. Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar, paraya dönüşme hızlarına göre en likitten an az likit değere ğ doğru, ğ pasifinde yer alan kaynaklar kl ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanır. 4

5 BİLANÇO YAPISI (AKTİF) 1-DÖNEN VARLIKLAR 10.Hazır değerler 11.Menkul kıymetler 12.Ticari alacaklar 13.Diğer alacaklar 15.Stoklar 17.Yıl. Yaygın İnşaat On. Maliyetleri 18.Gel. ay. ait gid. ve gel. Thk. 19.Diğer dönen varlıklar 2-DURAN VARLIKLAR 22.Ticari alacaklar 23.Diğer alacaklar 24.Mali duran varlıklar 25.Maddi duran varlıklar 26.Maddi olmayan D.V. 27.Özel tüken. tabi varlıklar 28.Gel. yıl. ait gider ve gelir tahakkukları 29.Diğer duran varlıklar 5

6 BİLANÇO YAPISI (PASİF) 3-KV YAB. KAYNAKLAR 43.Diğer borçlar 30.Mali borçlar 44.Alınan avanslar 32.Ticari borçlar 33.Diğer borçlar 47.Bor. Ve gid. karşılıkları 34.Alınan avanslar 48.Gel. yıl. Ait. gel. ve gid. 35.Yıl. Yay. İnş. On. ta. Hakedişl. 49.Diğer UV yab. kaynaklar 36.Öd. Vergi ve Diğ. Yük. 5-ÖZ KAYNAKLAR 37.Borç ve gid. karşılıkları 50.Ödenmiş sermaye 38.Gel. Ayl. Ait gel. ve gid. ta. 52.Sermaye yedekleri 39.Diğer KV yab. kaynaklar 54.Kar yedekleri 4-UV YAB. KAYNAKLAR 57.Geçmiş yıl karları 40.Mali borçlar 42.Ticari borçlar 58.Geçmiş yıl zararları(-) 59.Dönem net karı(zararı) 6

7 GELİR TABLOSU Gelir tablosu, işletmenin bir hesap dönemi boyunca elde etmiş ş olduğu ğ gelirler ile, bu gelirin elde edilmesinde katlandığı giderleri gösteren finansal tablodur. Hesap tipi Rapor tipi 7

8 ÖZET GELİR TABLOSU A-Brüt Satışlar B-Satış İndirimleri (-) C-Net Satışlar D-Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı Veya Zararı E-Faaliyet Giderleri (-) Faaliyet Karı Veya Zararı F-Diğer Faal. Olağan Gel. Ve Karlar G-Diğer Faal. Olağan Gid. Ve Zararlar (-) H-Finansman Giderleri i (-) Olağan Kar Veya Zarar İ-Olağandışı Gelir Ve Karlar J-Olağandışı ğ Gider Ve Zararlar(-) Dönem Karı Veya Zararı K-Dönem Karı Vergi Ve Diğ. Yas. Yük. Karş. (-) Dönem Net Karı Veya Zararı 8

9 TABLOLAR NİÇİN ÖNEMLİ? Bilanço ve gelir tablosu işletmenin i faaliyet konusu, karlılığı, riskleri, yönetim başarısı gibi konularda bize bilgi verir. Bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin vergi mevzuatı çerçevesinde değerlendirilmesi ile risk analizinin yapılması gerekir. Karşılaştırmalı ş ş mali tablolarda yıllar itibariyle rakamlardaki tutarlılık önemlidir. 9

10 FİNANSAL ANALİZ Finansal Analiz muhasebe tarafından hazırlanan mali tabloların değerlendirilmesidir. Değerlendirme: ğ (1) Aynı sektördeki diğer firmalarla karşılaştırma, (2) Zaman içinde işletmenin durumunu izleme suretiyle gerçekleştirilir. 10

11 FİNANSAL ANALİZ Finansal Analizden yararlananalar sadece işletme yöneticileri değildir. Onların yanısıra - hissedarlar veya potansiyel yatırımcılar - bankalar ve diğer kredi kuruluşları - düzenleyici kurumlar, devlet finansal analiz yöntemleriyle karar alma süreçlerine katkıda bulunur. 11

12 FİNANSAL ANALİZ YÖNTEMLERİ Finansal Oran Analizi Genel kabul görmüş ş oranlamalara göre yapılan analiz Dikey Yüzde Analizi Mali tablo kalemleri o tablodaki toplam değerin birer yüzdesi olarak ifade edilmesi 12

13 FİNANSAL ORANLAR Likidite Oranları Aktivite Oranları Borçluluk Oranları Karlılık l koranları Piyasa Değeri Oranları 13

14 PERFORMANS BİLGİLERİ Aktif toplam Ödenmiş sermaye Maddi DV Mali DV Stoklar Topl KV Alacak YP Üzerinden KV Alck Topl. KV. Borçlar YP Üzerinden KV Borç Toplam UV. Alck YP Üzerinden KV Alck. Topl. UV Borç YP Üz. UV Borç Net satışlar Satışların maliyeti Faaliyet Giderleri Finansman giderleri Amortisman giderleri Diğ. Faal.ol.gid.ve zar. Devr. Yİ. (M. GVK 19) Devr. Yİ (M. GVK G.61) Devr. Topl. Yİ. Devreden AR-GE İnd. 14

15 ORAN ANALİZİNİN SINIRLARI İşletme farklı alanlarda faaliyet gösteriyorsa, sektör ortalamaları anlamlı olmayabilir. Ekonomik konjonktür mali tabloları etkiler. Enflasyon mali tabloları etkiler. Mevsimsel etkiler mali tablolara yansır. Farklı muhasebe uygulamaları sonuçları etkiler. 15

16 VERGİSEL DENETİM Vergi revizyonunun temelinde finansal analiz yatar. Burada yapılacak analiz vergi kanunlarına göre tutulan t hesapların analiz edilmesidir. idi Finansal Analiz muhasebe tarafından hazırlanan mali tabloların değerlendirilmesidir. Değerlendirme: Aynı sektördeki diğer firmalarla karşılaştırma rma yapılarak, Zaman içinde i işletmenin i durumunu izlemek, suretiyle gerçekleştirilir. 16

17 BİLANÇO VE GELİR TABLOSUNUN DENETİMİ Vergi incelemesi amaçlarını dikkate alarak Bilanço Hesapları ve Gelir Tablosu Hesapları itibariyle muhasebe denetimi sırasında izlenebilecek yöntemleri biraraya getirilir. Mali tabloların uygunluğu yanında doğruluğunun da denetimi önem taşımaktadır. Farklı sektörler e incelemelerinde e e e sektörün özelliği ğ göz önüne alınarak farklı teknikler belirlenmelidir. Yanlış ş hesap kullanılması incelemeyi gerektirebileceğinden, hesap planlarına uygun hareket edilmelidir. 17

18 KASA HESABININ ÖNEMİ Kasa hesabının negatif bakiye vermesi Sorun var Nedeni Sonuç Kasa hesabında yüksek miktarda nakit mevcudunun bulunması Sorun var Nedeni Sonuç 18

19 BANKA HESABININ ÖNEMİ Bankalar hesabında yüksek k miktarlı meblağlar olduğunda; Banka hesapları ile kanuni defter kayıtları uyumlu mu? Vadeli, Yatırım vs hesaplar var mı? Varsa değerlemeler ve elde edilen gelirler kanuni defterlere kaydedilmiş mi? Banka hesap hareketleri 19

20 TİCARİ ALACAKLAR Ticari alacaklar Bir yıl içinde nakde dönüşebilecek alacakların takip edildiği hesaptır. Alıcılar, alacak senetleri, Verilen depozito ve teminatlar, tl diğer ticari i alacaklar, şüpheli ü h ticari i alacaklar başlıca hesaplardır. Alacak senetleri reeskontu ve şüpheli ticari alacaklar karşılığı negatif olarak yer alır. Bu iki hesap kanunen şartları taşımaları kaydıyla gider kaydedilebilir. 20

21 TİCARİ ALACAKLARIN ÖNEMİ Ticari alacak miktarı işletme büyüklüğü ile orantılı mı? Yıllar itibariyle alacakların seyri nasıl? Ticari alacak bulunan firmalar ilişkili kişi sınıfında mı? Alacak değerlemesi ğ VUK a uygun mu? Şüpheli alacak var mı? Şartlar? Alacaklar için vade farkı, fiyat farkı vs alınmasını gerektiren durum var mı? 21

22 DİĞER ALACAKLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerinden doğan alacakların takip edildiği hesaptır. Ortaklardan alacaklar, iştiraklerden alacaklar, bağlı ortaklıklardan alacaklar, personelden alacaklar, diğer çeşitli alacaklar, şüpheli diğer alacaklar başlıca hesaplardır. 22

23 DİĞER ALACAKLARIN ÖNEMİ Alacak değerlemesi VUK a uygun mu? Diğer alacakların bulunduğu kişiler ilişkili kişi mi? Dönem sonu bakiye yok. Peki ya dönem içi? Ortaklara borç var mı? Diğer alacaklar dolayısıyla faiz, komisyon vs tahakkuku var mı? Faiz tahakkuku zorunlu mu? Transfer fiyatlandırması işletilir mi? KDV hesaplanır mı? 23

24 STOKLAR İlk madde malzeme, yarı mamullerüretim, ticari mallar, diğer stoklar ve stok değer ğ düşük ük karşılığı ğ hesapları yer alıyor. Kaydi stoklar çok yüksek ise? Fiiliye uygun mu? Stok değer düşüklüğü var mı? Karşılık ş ayrıldı mı? Gider ve KDV sorunu!!! 24

25 MALİ BORÇLAR Kredi kurumlarından olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para piyasası araçları ile sağlanan kredilerin i ve kredi taksitlerinin i i yer aldığı ğ hesaptır. Banka kredileri, uzun vadeli kredilerin anapara taksitleri i ve faizleri, i tahvil anapara borç taksit ve faizleri, çıkarılmış bonolar ve senetler, çıkarılmış diğer menkul kıymetler, diğer mali borçlar başlıca hesaplardır. Menkul kıymet ihraç farkları negatif olarak yer alır. 25

26 TİCARİ BORÇLAR İşletmenin ticari faaliyeti kapsamında, ticari işlerinden doğan borçlarının takip edildiği hesaptır. Satıcılar, Borç senetleri, alınan depozito ve teminatlar, diğer ticari borçlar başlıca hesaplar arasındadır. 26

27 DİĞER BORÇLAR Ticari ilişkiye dayanmayan nedenlerle doğan ğ borçlar bu hesaptadır. Ortaklar, iştiraklere, bağlı ortaklıklara, personele borçlar ve diğer çeşitli borçlar bu hesaptadır. 27

28 BORÇLARIN ÖNEMİ 1 Banka kredileri gerçeği yansıtıyor mu? Kredi faiz tahakkukları doğru ğ mu? İzleyen yılda tahakkuklar düzeltilmiş mi? Karşılıklı borçlanma (back to back loan) var mı? Kredi alınan banka ilişkili kişi kapsamında mı? Yurtdışı borçlanma var mı? Kredi alınan banka mı? 28

29 BORÇLARIN ÖNEMİ 2 Ticari borçların hacmi işletme büyüklüğüne uyumlu mu? Ortaklardan alacaklar hesabı var mı? Ticari borçların bulunduğu kişiler ilişkili kişi mi? Herhangi bir faiz, komisyon vs tahakkuku var mı? Örtülü sermaye oluşuyor mu? 29

30 DİPNOTLARDAKİ AYRINTILAR YK Başkan ve üyeleri, genel müdür, genel koordinatör GM yardımcısı, genel sekreter gibi üst düzey yöneticilere cari dönemde verilen her çeşit avans, ve borç tutarı, bakiyesi Yabancı kaynaklar için verilmiş ipotek ve teminatların n toplam tutarı Kasa ve bankadaki döviz mevduatları Yurtdışı alacakları (Avans dahil) Yurtdışına borçlar (Avans dahil) Cari ve gelecek dönemlerde yararlanılacak yatırım indirimi İşletme sahibinin ve sermayesinin %10 fazlasına sahip ortaklar, iştirakler, bağlı ortaklıklar Stok değerleme yöntemi, önceki dönem uygulanan yöntem Cari dönem MDV hareketleri Ana kuruluş, bağlı ortaklık ve iştiraklerin alacak ve ticari borç içindeki payı 30

31 ÖZET GELİR TABLOSU A-Brüt Satışlar B-Satış İndirimleri (-) C-Net Satışlar D-Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı Veya Zararı E-Faaliyet Giderleri (-) Faaliyet Karı Veya Zararı F-Diğer Faal. Olağan Gel. Ve Karlar G-Diğer Faal. Olağan Gid. Ve Zararlar (-) H-Finansman Giderleri i (-) Olağan Kar Veya Zarar İ-Olağandışı Gelir Ve Karlar J-Olağandışı ğ Gider Ve Zararlar(-) Dönem Karı Veya Zararı K-Dönem Karı Vergi Ve Diğ. Yas. Yük. Karş. (-) Dönem Net Karı Veya Zararı 31

32 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ(*) BAĞLl ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ(*) FAİZ GELİRLERİ KOMİSYON GELİRLERİ KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI KAMBİYO KARLARI REESKONT FAİZ GELİRLERİ FAALIYETLE İLGİLİ DİĞER GELİR VE KARLAR 32

33 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR KARŞILIK GIDERLERİ(*) MENKUL KIYMET SATIŞ Ş ZARARLARI KAMBİYO ZARARLARI REESKONT FAİZ GİDERLERİ(*) FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GİDER VE ZARARLAR 33

34 KARŞILIK GİDERLERİ Gelir tablosunda karşılık giderleri var ise; Karşılık ş ne için ayrıldı? Söz konusu karşılık VUK a uygun mu? VUK a uygun olmadığı ğ durumda d KKEG olarak dikkate alınmış mı? 34

35 DİPNOTLARDAKİ AYRINTILAR Dönemin tüm amortisman giderleri i Dönemin karşılık gideri Dönemin tüm finansman giderleri (Üretim maliyetine verilenler, sabit varlık maliyetine verilenler, doğrudan gider yazılanlar ) Dönemin finansman giderlerinden ana kuruluş, ana ortaklık, müessese, bağlı ortaklık, iştiraklerle ilgili kısmı Ana kuruluş, ana ortaklık, müessese, bağlı ortaklık, iştiraklere yapılan satışlar Ana kuruluş, ş ana ortaklık, müessese, bağlı ğ ortaklık, iştiraklerden alınan ve bunlara ödenen faiz, kira vb. YKÜ, başkanı, genel müdür, genel koordinatör, GM yardımcısı gibi üst düzey yöneticilere sağlanan ücret vb. 35

36 BİLANÇO GELİR TABLOSU BEYANNAME Bilanço ve gelir tablosu VUK 174 e göre tutulan defterlerin bir hesap dönemi sonundaki fotoğrafıdır. ğ f Bu iki tablo beyannameye eklenmesi zorunlu tablodur. Bilanço ve gelir tablosunda yer alan kar veya zarar rakamları beyannamede matrah olarak görünmeyebilir. Gerek farklı mevzuatlardaki değerleme hüküm farklılıkları, gerek KKEG ler, istisnalar bilanço karı ile beyannamede yer alan matrahı farklılaştırabilir. ş 36

37 TEŞEKKÜRLER mustafa tan 37