ebola virüs hastalığı

Transkript

1 ebola virüs hastalığı reşit mıstık uludağ ü tıp fakültesi Bursa Tabip Odası

2 ebola virüs hastalığı (EVH) ebola virüsünün sebep olduğu hemorajik bir hastalık Kongo daki bir nehir adı

3 ebola virüs hastalığı daha önce ebola hemorajik ateşi vahşi hayvanlardan insana ve daha sonra insandan insana yayılmış %50 mortal (%25-90)

4 ilk salgın yağmur ormanlarının yakınlarında Orta Afrika da son salgın kırsal kesimde olduğu kadar şehirlerde de etkin

5

6 akut, tedavisiz olgularda sıklıkla fatal seyirli ciddi bir hastalık ilk kez 1976 da Sudan ve Demokratik Kongo Cumhuriyetinde aynı anda başlamış son salgın hastalığa adını veren Ebola nehri kenarındaki köylerde başlamış

7 ilk bildirilen olgu Mart 2014 te Batı Afrika dan en büyük ve kompleks salgın diğer salgınlardan daha fazla olgu ve ölüm

8 Guinea de başlamış ve kara sınırı yolu ile komşu ülkelere de yayılmış (Sierra Leone ve Liberia ya, hava yolu ile Nijerya ya ve kara yolu ile Senegal e) en çok etkilenen üç ülke Guinea, Sierra Leone ve Liberia sağlık alt yapısı çok zayıf,fakir ve karışıklık olan ülkeler

9

10

11 WHO hastalığı 8 Ağustos 2014 te uluslar arası halk sağlığını tehdit eden hastalık olarak ilan etmiş üstte bahsedilen ebola salgınından ilişkisiz olarak hastalığın hala Boenda, Equateur ve Kongo Demokratik Cumhuriyetinde de salgınları var

12

13

14 WHO (13567/4951) Gine 1667/1018 Liberya 6535/2413 Sierra Leone 5338/1510 Mali 1/1 Nijerya 20/8 Senegal 1/0 İspanya 1/0 A.B.D. 4/1

15

16

17 WHO (17145/6070) Gine 2164/1327 Liberya 7635/3145 Sierra Leone 7312/1583 Mali 8/6 Nijerya 20/8 Senegal 1/0 İspanya 1/0 A.B.D. 9/1

18

19

20 doğal ebola virüs konakçısı meyve yarasaları insana hasta, ölü ve yağmur ormanları içinde bulunan şempanze, goril, meyve yarasaları, maymunlar, orman antelopu ve oklu kirpi gibi enfekte hayvanların kanı, sekresyonları, organları ve diğer vücut sıvıları ile yakın temasla bulaştığı düşünülmekte

21

22

23

24

25 bu bulaş sonrası insanlar arasındaki salgının enfekte kişilerin hasarlanmış deri mukozalarına kan, sekresyonlar, organ veye diğer vücut sıvıları ve bu sıvılarla kontamine yüzey ve eşyalarla (yatak, elbise v.b) direkt temas ile bulaştığı

26 daha az sayıdaki kişiye ise vefat eden kişinin yakınlarına defin seromineleri sırasında direkt temasla

27 bu hastalara hizmet veren sağlık çalışanlarına az olmayarak bulaşması standart enfeksiyon önlemlerinin katı bir şekilde uygulanmamasından kaynaklandığı görülmüş

28 enfekte kişilerin meni ve anne sütü dahil vücut sıvıları ve kanları uzun süre virüs içerir menide hasta iyileştikten 7 hafta sonrasına kadar kaldığı gösterilmiş

29

30

31 EBOLA VİRÜSÜ sodyum hipoklorite, lipit çözücülere, %2 gluteraldehite ve ultravioleye duyarlı 5 dk kaynatma veya 60 C de dk ısıtmayla inaktive olur sıvı veya kuru materyalde birkaç gün yaşayabilir oda sıcaklığında ve 4 C de birkaç gün (6 gün) infektivitesini devam ettirebilir

32

33

34

35 kuluçka süresi 2-21 gün kişi semptomlar ortaya çıkana kadar enfektif değil

36 hafif viral hastalık ölümcül hemorajik ateş

37

38 bulgular ve semptomlar (EVH) kuluçka süresi (2 ile 21 gün) sonunda ateş baş ağrısı kas ağrısı boğaz ağrısı halsizlik diyare konjonktivit hastalıkla ilerledikçe daha da kötüleşir iç ve dış kanama döküntü solunum güçlüğü

39

40 İNKÜBASYON SEMPTOMLAR ve BULGULAR TE MA S semptomlar tipik olarak temastan 4-9 gün sonra ortaya çıkar 21 güne kadar uzayabilir 1-3 GÜN 4-7 GÜN 7-10 GÜN flu-like halsizlik bulantı kusma diyare baş ağrısı hipotansiyon anemi konfüzyon iç ve dış kanama koma şok ölüm ÖL ÜM

41

42 laboratuvar lökopeni trombositopeni transaminaz yüksekliği

43 ebola virüsünün WHO risk sınıflamasına göre biyogüvenlik düzeyi 4, düzey 1: patojenik olmayan E. coli düzey 2: HIV, MRSA, Salmonella düzey 3: Bacillus anthracis, SARS, Coronavirus

44 düzey 4: ebola virüs, marburg virüs, kkka

45 ayırıcı tanı sıtma tifo menenjit

46 ayırıcı tanı lassa ateşi şigelloz kolera leptospiroz veba riketsiyöz

47

48 CDC ye göre olgu tanımları şüpheli olası kesin olgu değil yüksek riskli bölgelere seyahat

49 şüpheli olgu epidemiyolojik kriterler den en az birisi o klinik kriterlerden 38.5 C ateş + diğer klinik bulgulardan en az birisi o sebebi açıklanamayan ölüm

50 epidemiyolojik kriterler: semptomlar ortaya çıkmadan önceki 21 gün içinde; doğrulanmış veya şüpheli Ebola Virüs Hastalığı olgusunun kan veya diğer vücut sıvıları ile temas Ebola Virüs Hastalığının aktif olarak yayılımının olduğu bölgede yaşıyor olmak bulaşın aktif olduğu bölgeye seyahat etmek endemik bölgede yarasa, kemirgen veya maymun, şempanze gibi primatlar ile doğrudan temas (dokunma, ısırılma, etini yemek vb)

51 klinik kriterler 38.5 C ateş ve aşağıdaki klinik bulgulardan en az birisi ciddi baş ağrısı, kas ağrısı, aşırı halsizlik, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, açıklanamayan kanamalar sebebi açıklanamayan ölüm

52 kesin olgu şüpheli olgu tanımına uyan EVH laboratuvar testleri ile doğrulanmış

53 tedavi özgül bir tedavisi yok oral ve i.v rehidratasyon semptomatik tedavi ile hayatta kalma oranı artar

54 tedavi spesifik antiviral ajan yok sadece semptomatik tedavi sıvı ve elektrolit replasmanı saturasyon ve tansiyon takibi

55

56 potansiyel olarak ; kan ürünleri immün tedavi ilaç tedavisi çalışmaları var

57

58 koruyucu kişisel ekipman enfeksiyon kontrol yöntemleri KORUNMA ve KONTROL EVH olan kişilerle temas öyküsü olanların izole edilmesi

59

60

61 ispanya da 83 sağlık çalışanının 21 günlük karantinası sona erdi

62 korunma özgül korunma yok lisans almış aşı yok ancak iki potansiyel insan aşı çalışması devam ediyor

63 aşı recombinant vesicular stomatitis virus expressing an Ebola virus protein (VSV- EBOV) recombinant chimpanzee adenovirus expressing an Ebola virus protein (ChAd- EBOV) HENÜZ ONAY ALMIŞ AŞI YOK!!!

64

65

66 koruma ve kontrol olgu yönetimi surveyans ve temas izlemi iyi bir laboratuvar hizmeti güvenli defin işlemleri ve sosyal mobilizasyon

67 1 vahşi hayvanlarla temasta temas önlemleri, çiğ etlerin yenmemesi

68 olgu yönetimi bulaşıcı hastalıklar yönünden nakli yapılacak şüpheli olgularla ilgili sağlık personelinin bilgilendirilmesi olgu hakkında ön bilgi verilmeli ve en az sayıda sağlık personeli olmalı hastaya ulaşmadan önce sağlık çalışanları koruyucu önlemleri almalı

69 şüpheli olgunun götürüleceği hastane, uygun enfeksiyon kontrol önlemlerini alması için önceden bilgilendirilmeli kurum ve kuruluşlarla gerekli işbirliği sağlanmalı, olgu takipleri ve hasta transferleri titizlikle takip edilmeli

70

71 2 hasta ve şüpheli olgu olması durumunda ; eldiven ve uygun koruyucu ekipmanlar hasta ziyareti, ev bakımı sırası ve sonrasında düzenli el yıkama

72 3 ölülerin güvenli defin işlemleri enfekte kişilerle temas edenlerin saptanması ve 21 günlük izlem hastaların izolasyonu hijyen ve sürekli temiz ortam

73

74

75

76 ebola şüpheli olguda bir metreden daha kısa mesafede bakım verilecekse; yüz koruyucu maske uzun non-steril gömlek steril eldiven

77 laboratuvar çalışanları materyeller deneyimli personele taşıtılmalı uygun biyogüvenlik kabinleri (düzey-4) olan laboratuvarda işlenmeli

78 hasta ızolasyonu şüpheli veya kesin olgu standart, temas ve damlacık olguların negatif basınçlı odada takibi şart değil tek kişilik, özel banyosu ve tuvaleti olan, kapatılabilir kapı içeren oda hastanın odasına girişler sınırlandırılmalı giriş-çıkışlar kayıt altına alınmalı kullanılacak tıbbi malzemeler oda dışına çıkarılmamalı

79 sağlık hizmetleri sağlık çalışanları hasta bakımı sırasında sürekli olarak standart önlemlere uymalı el hijyeni solunum hijyeni koruyucu ekipman kullanımı güvenli enjeksiyon uygulaması güvenli defin işlemi

80 salgında WHO surveyans topyekun mücadele olgu yönetimi laboratuvar hizmetleri temaslı izlemi enfeksiyon kontrolü lojistik güvenli defin uygulaması için deneyimini paylaşır ve yardım yapar

81 who epidemi ve risk altındaki ülkeleri belirleme bu ülkeler için koruyucu-önleyici planların hazırlanması ve geliştirilmesi görevini üstlenir

82 koruyucu ekipman giyme giyme sırası tulum sıvı geçirimsiz ayak koruyucu sıvı geçirimsiz önlük maske (N95/FFP3) gözlük-yüz koruyucu eldiven (lastik veya çift eldiven)

83

84

85 koruyucu ekipmanı çıkarma çıkarma sırası dış eldiven sıvı geçirimsiz dış önlük ya da dış giysi (kullanılıyorsa) ayak koruyucu eldiven önlük ya da tulum el hijyeni yeni eldiven giyilir gözlük-yüz koruyucu maske el hijyeni

86

87

88 personel sayısı mümkün olan EN AZ sayıda temizlik ve dezenfeksiyon hastane politika ve üretim talimatlarına göre STANDART PROSEDÜRLERE uyularak yapılmalı

89 EVH şüphesi olan ya da doğrulanan kişinin cenazesi ile ilgilenirken, lastik bot veya delinmeye ve sıvıya dirençli kapalı ayakkabılar ya da ayakkabı koruyucu kişisel koruyucu donanım (sıvı geçirmeyen önlük, maske, göz koruyucu ve çift kat eldiven) bedendeki orifisleri kapatılmalı

90 cenaze çift kat ceset torbasının içine konmalı her bir torbanın yüzeyi uygun bir dezenfektan (örn. %0.5 lik klor solüsyonu) ile temizlenmeli yüksek derecede bulaşıcı madde olarak kapanmalı ve işaretlenmeli kapalı, sızıntı engelleyen malzeme içine konduktan sonra cenaze mümkünse bir tabutun içine konmalı ve bu şekilde gömülmeli

91 Uçakta ebola şüphesi olan vaka

92 Sağlık Bakanlığı Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü Hüsem Hatipoğlu, Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO) Nijerya'daki Ebola salgınının kontrol altına alındığı ve bu tehlikenin sona erdiği bilgisini aldıklarını söyledi. Ebola salgınının Batı Afrika ülkeleri; Gine, Sierra Leone, Liberya ve Nijerya'da görüldüğünü hatırlatan Sağlık Bakanlığı Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü Hüsem Hatipoğlu, "Dünya Sağlık Örgütü'nden Nijerya'da Ebola salgınının kontrol altına alındığı ve sona erdiği bilgisi geldi. Bu, Türk Hava Yolları (THY) ve dolayısıyla ülkemiz için iyi bir haber. Çünkü salgın bölgesindeki dört ülkeden biri olan Nijerya, THY'nin direkt uçuşu olan tek ülke" diye konuştu.

93

94

95

96

97

98

99 BUNYAVIRIDAE Bunyavirüs Hantavirüs Nairovirüs Phlebovirüs Tospovirüs Crimean-Congo hemorrhagic fever virus Dera Ghazi Khan virus Hughes virus Group Nairobi sheep disease virus Group Qalyub virus Group Sakhalin virus Group Thiafora virus Group

100 kuluçka süresi bulaşma yolu ile ilişkili kene ısırığı ile 1-3 gün, en fazla 9 gün enfekte kan, doku veya vücut sıvısına temas durumunda 5-6 gün,en fazla 13 gün

101 patogenez virüs temel olarak mononükleer hücreleri endoteli karaciğer hücrelerini etkiler endotel bütünlüğünde ve koagülasyon sisteminde bozulma

102 klinik özellikler başlangıç semptomları (nonspesifik), sıklıkla ani başlayan ateş baş ağrısı, boğaz ağrısı aşırı halsizlik, yorgunluk eklem ve kas ağrısı karın ağrısı bulantı, kusma ve ishal konjunktivit sarılık fotofobi

103 başlangıç bulgularını takiben (kanama bulguları) deri altı kanama (peteşi, ekimoz) burun kanaması diş eti kanaması hemoptizi hematemez melena, hematüri, metroraji iç organlarda kanama

104 ciddi ve ağır seyreden olgularda şok karaciğer yetmezliği böbrek yetmezliği solunum yetmezliği DİK santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu koma

105 KKKA de Klinik Ölüm Gidiş Genelde 5-14 ncü günlerde Yaygın kanama, şok, kalp durması sonucu Vaka-Ölüm Oranı %10-30 Türkiye de %5-17 Sağlık Bakanlığına göre %5

106 laboratuvar bulguları trombositopeni anemi lökopeni lökositoz AST ALT GGT ALP LDH CPK BUN kreatinin proteinüri hematüri 106

107 laboratuvar bulguları koagülasyon fonksiyon testlerinde bozulma PT aptt INR D-dimer Fibrinojen 107

108 LİTERATÜRDE YAYINLANMIŞ NOZOKOMİYAL KKKA OLGULARI YIL ÜLKE PRİMER OLGU SEKONDER/TERS İYER OLGU SONUÇ 1976 Pakistan ölüm 1979 Dubai ölüm 1979 Irak ölüm 1984 Güney Afrika ölüm 1994 Pakistan 1 3 Şifa 1994 Pakistan Pakistan 1 3 Şifa 1995 Oman İran Kenya Pakistan ölüm 2001 Yugoslavya 1 1 Şifa 2001 Arnavutluk 1 1 Şifa 2002 Pakistan ölüm 2003 Türkiye 1 0 -

109

110 nozokomiyal bulaşın önlenmesi ve kontrolü tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole edilmeli, temas ve damlacık izolasyon önlemleri alınmalı tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken ve laboratuvara yollanırken korunma önlemleri alınmalı biyogüvenlik-4 düzeyindeki laboratuvar özelliklerine sahip laboratuvarlarda yapılmalı

111 Standart Önlemle İlgili Personel Koruyucu Ekipman Kullanımı Kan ve vücut sıvıları ile maruziyetle ilgili risk değerlendirilmesi yapılır Riske göre önlem alınır

112 Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir şekilde atılmalı veya dekontamine edilmeli Sağlık çalışanları cerrahi prosedürler esnasında oluşabilecek kesici yaralanmalar nedeniyle de yüksek risk altındadırlar Enfekte kan ve doku ile temas eden sağlık çalışanları temastan sonraki 14 gün boyunca ateş ve semptomlar yönünden günlük olarak izlenmeli

113 Enfekte Materyalle Temas Durumunda iğne battı ise %70 lük alkolle sn temizlenir, su ve sabun ile yıkanır cilt ve mukoza teması durumunda bulaş bölgesi su ve sabun ile yıkanır göze sıçrama olması durumunda bol su ile göz yıkanır

114 OLGU-2 ( ) 49 yaşında bayan hasta Bursa / Orhaneli Evhanımı Kene ısırması öyküsü (+)

115 üşüme, titreme yüksek ateş vaginal kanama trombositopeni lökopeni AST, ALT yüksekliği CK yüksekliği LDH yüksekliği

116

117 kesin tanı ELISA RT-PCR viral antijenleri gösteren testler serum nötralizasyon testleri EM hücre kültürü

118 Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) 1.Şubat.2003 te ortaya çıkan yüksek ateş, halsizlik, başağrısı, iştahsızlık ve atipik pnömoni ile seyreden hastalığın 200 den fazla kişide görüldüğü ve 14 kişiyi öldürdüğü WHO tarafından 15.Mart.2003 te açıklandı (Dr. Carlo Urbani). Çin, Singapur, Vietnam, Tayland tan ilk raporlar geldi; daha sonra Japonya, Avustralya, İsrail ve Avrupa dan olgular bildirildi. Çin in Güney eyaleti Guangdong ta bazı bölgelerde salgının etkili olduğu

119 surveyans peryodunun başlangıcı SARS olarak tanımlanan Çindeki atipik pnömoni olguları 1.Kasım.2002 tarihine kadar gitmekte 2003 yılı sonuna kadar bir artişla 30 a yakın ülkeye sıçramış görünmekte geçmişte kalan bu enfeksiyon geride 8000 e yakın olgu ve 800 e yakın ölü bırakmıştır.

120 Singapur da hastalık surveyansı (salgın analizi); 23 y, bayan, Çin asıllı, daha önce sağlıklı Şubat.2003 te Hong Kong ta bir otelin 9. katında kalmış. aynı zaman diliminde burada aynı katta kalan ve Güney Çin den gelen bir doktor varmış.

121 olgunun 25 Şubat ta ateşi, baş ağrısı, 28 Şubat ise kuru öksürük yakınmaları olmuş. 1.Mart 2003 te hastaneye başvurmuş. letarjik, ateş 37o.6C, akciğer oskültasyonu normal, lökosit 2700/mm3, lenfosit 900/mm3, trombosit /mm3, PA akciğer grafisinde sağda üst ve alt zonlarda yamalı yoğunluk artışı mevcut.

122 Singapur sonuç: 1-14.Mart.2003 arasında hastayla ilgilenen 8 doktordan 1 i, 30 sağlık personelinden 9 u ve yaklaşık 30 aile bireyinden 9 u toplam 19 yeni olgu ortaya çıkmış.

123 altı olguya mekanik ventilasyon uygulanmış, bunlardan 3 ü eks olmuş. Hong Kong taki doktorun Singapur, Kanada ve Vietnam daki olguların kaynağı olduğuna inanılıyor

124 Singapur daki olgularda klinik bulgular (SARS); Ateş 20 %100 Kuru öksürük 15 %75 Miyalji 9 %45 Halsizlik 9 %45 İştahsızlık 9 %45 Solunum sıkıntısı 8 %40 Bulantı/kusma 7 %35 Boğaz ağrısı 5 %25 Diyare 5 %25 Baş ağrısı 4 %20 Rinore 3 %15

125 Singapur daki olgularda bazı laboratuvar bulguları; 20 olgunun 18 inde lenfopeni, lökopeni, trombositopeni, LDH, AST, ALT de artış, hafif hiponatremi ve hipopotasemi, 14 olguda geldiklerinde anormal akciğer grafisi saptanmış.

126 bu salgında önlemler; temas öncesi ve sonrası el yıkama, eldiven, galoş, gözlük, maske (n95), önlük gibi temas ve solunum izolasyon tedbirleri ile olgu sayısında azalma saptanmış (Hsu L-Y, et. al. Emerging Infectious Diseases; June 9:2003)

127 Nisan 2004 ten sonra olgu bildirimi olmamış (Son olgu Çin de laboratuvar bulaşı) WHO ve onunla ilişkili olarak CDC te izlemeyi bırakmıştır

128 sonuç ateş,kırgınlık, kas, baş ve boğaz ağrısı olan ve laboratuvar tetkiklerinde lökopeni, trombositopeni ve ALT, AST yüksekliği bulunan ve son 3 hafta içinde salgın olan bölgeden gelmiş veya bölgeden gelmiş biriyle temas etmiş her olgu dikkatle izlenmeli, koruyucu önlemler aksi ispat edilene kadar alınmalı

129 sonuç-2 her hasta enfektif kabul edilmeli standart önlemleri büyük bir ciddiyetle uygulamalı ebola için ekstra güvenlik önlemleri alınmalı (KKKA gibi)

130 Doç. Dr. Yasemin Heper e Araş. Gör. Dr. Sümeyra Şimşek e teşekkürler

131 teşekkürler

132

133 Coronavirus lar (MERS, SARS) ve diğer solunum sistemi virüsleri

134 MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU

135 Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) Turkey Disease outbreak news 24 October 2014 On 17 October 2014, WHO Regional Office for Europe (EURO) was notified by the National IHR Focal Point for Turkey of a laboratoryconfirmed case of infection with Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV). On 11 October 2014, the patient died. This is the first MERS-CoV case in Turkey.

136 Infection prevention and control measures are critical to prevent the possible spread of MERS-CoV in health care facilities. It is not always possible to identify patients with MERS-CoV early because like other respiratory infections, the early symptoms of MERS-CoV are non-specific. Therefore, health-care workers should always apply standard precautions consistently with all patients, regardless of their diagnosis. Droplet precautions should be added to the standard precautions when providing care to patients with symptoms of acute respiratory infection; contact precautions and eye protection should be added when caring for probable or confirmed cases of MERS-CoV infection; airborne precautions should be applied when performing aerosol generating procedures.

137 MERS-CoV early because like other respiratory infections, the early symptoms of MERS-CoV are non-specific (MERS- CoV ın erken semptomları diğer solunum yolları enfeksiyonlarına benzer) Therefore, health-care workers should always apply standard precautions consistently with all patients, (bu yüzden sağlık çalışanları tüm hastalarda her zaman standart koruyucu önlemleri uygulamalı)

138 solunum sistemine yerleşen virüsler Adenoviridae :Adenovirus (49) Coronoviridae :Coronavirus (4) Orthomyxoviridae :Influenzae A, B, C, D Paramyxoviridae :Kızamık, RSV, Parainfluenzae (4) Picornaviridae :Rhinovirus (>115), Enterovirus (Coxsackie A1-22, 24; B 1-6, Echovirus 32; Enterovirus 68-71) Reoviridae :Reovirus

139

140 influenza kuluçka süresi 1-3 gündür. ateş, baş ve kas ağrısı, halsizlik, öksürük, boğaz ağrısı,fotofobi ve bazen burun tıkanıklığı görülebilir. semptomlar bir haftada sonlanır, nekahat haftalarca devam eder.

141

142 parainfluenza kuluçka süresi ortalama 5 gündür. çocuk ve erişkinlerde ÜSYE yaparlar. Erişkin ÜSYE nin %10 nundan sorumludurlar. tümü akut otitis media ile ilişkili bulunmuştur immun sistemi baskılanmış kişilerde uzamış kronik hastalık yaparlar

143 Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) 1.Şubat.2003 te ortaya çıkan yüksek ateş, halsizlik, başağrısı, iştahsızlık ve atipik pnömoni ile seyreden hastalığın 200 den fazla kişide görüldüğü ve 14 kişiyi öldürdüğü WHO tarafından 15.Mart.2003 te açıklandı (Dr. Carlo Urbani). Çin, Singapur, Vietnam, Tayland tan ilk raporlar geldi; daha sonra Japonya, Avustralya, İsrail ve Avrupa dan olgular bildirildi. Çin in Güney eyaleti Guangdong ta bazı bölgelerde salgının etkili olduğu

144 surveyans peryodunun başlangıcı SARS olarak tanımlanan Çindeki atipik pnömoni olguları 1.Kasım.2002 tarihine kadar gitmekte 2003 yılı sonuna kadar bir artişla 30 a yakın ülkeye sıçramış görünmekte geçmişte kalan bu enfeksiyon geride 8000 e yakın olgu ve 800 e yakın ölü bırakmıştır.

145 Singapur da hastalık surveyansı (salgın analizi); 23 y, bayan, Çin asıllı, daha önce sağlıklı Şubat.2003 te Hong Kong ta bir otelin 9. katında kalmış. aynı zaman diliminde burada aynı katta kalan ve Güney Çin den gelen bir doktor varmış.

146 olgunun 25 Şubat ta ateşi, baş ağrısı, 28 Şubat ise kuru öksürük yakınmaları olmuş. 1.Mart 2003 te hastaneye başvurmuş. letarjik, ateş 37o.6C, akciğer oskültasyonu normal, lökosit 2700/mm3, lenfosit 900/mm3, trombosit /mm3, PA akciğer grafisinde sağda üst ve alt zonlarda yamalı yoğunluk artışı mevcut.

147 Singapur sonuç: 1-14.Mart.2003 arasında hastayla ilgilenen 8 doktordan 1 i, 30 sağlık personelinden 9 u ve yaklaşık 30 aile bireyinden 9 u toplam 19 yeni olgu ortaya çıkmış.

148 altı olguya mekanik ventilasyon uygulanmış, bunlardan 3 ü eks olmuş. Hong Kong taki doktorun Singapur, Kanada ve Vietnam daki olguların kaynağı olduğuna inanılıyor

149 Singapur daki olgularda klinik bulgular; Ateş 20 %100 Kuru öksürük 15 %75 Miyalji 9 %45 Halsizlik 9 %45 İştahsızlık 9 %45 Solunum sıkıntısı 8 %40 Bulantı/kusma 7 %35 Boğaz ağrısı 5 %25 Diyare 5 %25 Baş ağrısı 4 %20 Rinore 3 %15

150 Singapur daki olgularda bazı laboratuvar bulguları; 20 olgunun 18 inde lenfopeni, lökopeni, trombositopeni, LDH, AST, ALT de artış, hafif hiponatremi ve hipopotasemi, 14 olguda geldiklerinde anormal akciğer grafisi saptanmış.

151 bu salgında önlemler; temas öncesi ve sonrası el yıkama, eldiven, galoş, gözlük, maske (n95), önlük gibi temas ve solunum izolasyon tedbirleri ile olgu sayısında azalma saptanmış (Hsu L-Y, et. al. Emerging Infectious Diseases; June 9:2003)

152 Nisan 2004 ten sonra olgu bildirimi olmamış (Son olgu Çin de laboratuvar bulaşı) WHO ve onunla ilişkili olarak CDC te izlemeyi bırakmıştır

153 MERS-CoV ilk kez Eylül 2012 de Suudi Arabistan da tanımlandı Suudi Arabistan nın doğusunda Al Ahse bölgesinden ilk olgular geldi daha sonra Ürdün, Katar ve Birleşik Arap Emirliklerinden de bildirildi, buralara seyahat eden ve ülkelerine dönen olgularda da bildirildi (İngiltere, Tunus, Fransa, İtalya) 62:480-3) (Lim PL et al. Curr Infect Dis Rep 2013 June 23, MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2013 Jun 14,

154 asıl kaynak ve insandan insana bulaş riski var, ilk dökümante edilen insan-insan bulaş bildirimi Fransa dan (hasta ile aynı odada 3 gün kalan olgu)

155 tarihi itibariyle 117 olası vaka

156 itibariyle 424 olgu 131 ölüm %80 Suudi Arabistan %11 Birleşik Arap Emirlikleri Katar, Ürdün, Umman, Kuveyt, Mısır, İngiltere, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Tunus, Malezya, Filipinler, A.B.D.

157 bu olgularla 217 ev içi temaslı olgunun 5 i (3 ü laboratuvar doğrulaması var) 200 sağlık çalışanının 2 si (Laboratuvar doğrulaması var) enfekte olmuş (Assiri A et al. N Engl J Med 2013 June 19, Epub)

158 kuluçka süresi 2-14 gün ko-morbidit ve immunsüpressif olgular çok önemli solunum sistemi semptomları ile başlamayan olgular var, hastalığın sadece önemli bir bölümü ateş, GİS (karın ağrısı ve diyare) (Assiri A et al. N Engl J Med 2013 June 19, Epub)

159 şu ana kadar şüpheli tersier olgu doğrulanmış MERS-CoV ile teması olmayan olgular var (deve? direkt/indirekt geçiş yolu?) rinosinüzitli deveden insana geçtiği kanıtlandı (Azhar E et. al. N Engl J Med 2014 Epub Jun 4) tüm olguların Orta Doğu ile bağlantısı var

160 ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum sıkıntısı pnömoni, GİS semptomları (diyare) immün sistemi baskılanmışlarda atipik seyir

161 kuluçka süresince bulaştırıcı değil hastalığın enfektive süresi? belirtilerle birlikte ve belki de geçtikten sonra da bulaştırıcı olabilir asemtomatik olguların bulaştırıcı olmadığı düşünülmekte,

162 SONUÇ hastalık kısıtlı da olsa insandan insana bulaşabilmekte olguların çoğu erkek

163 immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar hastalık kendisini hafif semptomlarla veya asemptomatik olarak da gösterebilmekte

164 olası olgulardan alt solunum yolu örnekleri alınmalı hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması

165 ko-morbiditeleri olan çok sayıda olgu tespit edilmiştir. enfeksiyon kaynağı Orta Doğu da geniş bir alanda halen aktiftir. virüsün patojenitesi yüksektir. henüz MERS-CoV a özel tedavi yok

166 sonuç ateş, GİS (daha az) ve mekanik ventilasyona giden solunum sistemi bulguları ile seyreden bir hastalık etken SARS-CoV ile aynı aileden MERS- CoV

167 sonuç- olgu tanımları MERS-CoV olası olgu tanımı: akut ciddi solunum yetmezliği ve/veya akciğer infiltrasyonları olan ve olgu görülen ülkelere son 14 gün içerisinde seyahat öyküsü bulunan ve/veya olgu görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan bir kişiyle seyahat dönüşünden sonraki 14 gün içerisinde yakın temasta bulunup semptomları bu temastan sonraki 14 gün içerisinde gelişen kişiler

168 MERS-CoV kesin olgu tanımı: olası olgu tanımına uyan olgulardan laboratuvar yöntemlerle MERS-CoV saptanan olgular *olgu görülen ülkelerin listesi ve/veya adresinde yayınlanmakta

169 teşekkürler

170

171

172 MERS-CoV insandan insana bulaşma virüsün kaynağı bulaş yolu kuluçka dönemi bulaştırıcılık süresi

173 Coronovirüsler solunum sisteminden damlacık ve yakın temas ile girerler. coronovirüs 229E için aminopeptidaz N reseptörü tanımlanmıştır.

174 coronovirüs yetişkinlerdeki soğuk algınlığı hastalığının yaklaşık %15 i bu virüsle oluşur kuluçka süresi 2-5 gündür. semptomlar ortalama 7 gün (3-18 gün) devam eder. ÜSYE yaparlar. nadiren alt solunum yolunu da tutarlar nazal akıntı ve halsizlik rhinovirus enfeksiyonlarından daha uzun sürer.

175 Coronavirusların Hayvanlardaki Enfeksiyonları doğal konakları kuşlarda persiste enfeksiyon kuşların bulaşıcı bronşiti domuzların bulaşıcı gastroenteriti