mahremiyet ve aile ülfet huzur mayasıdır alışveriş bağımlılığı kardeş kıskançlığı çocuk odası deyip geçmeyin süper kahraman

Transkript

1 DİYANET AYLIK DERGİ NİN ÜCRETSİZ EKİDİR OCAK 2015 mahremiyet ve aile ülfet huzur mayasıdır alışveriş bağımlılığı kardeş kıskançlığı çocuk odası deyip geçmeyin süper kahraman

2 Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selam vermeden girmeyin. Bu davranış sizin için daha hayırlıdır. Düşünüp anlayasınız diye size böyle öğüt veriliyor. Nur Suresi, 27.

3 editörden "Bugün aile mahremiyetini ihlal edebilecek hususlar nelerdir? Özel alanımızın sınırlarını belirleyen ölçütler nelerdir? Sanıyorum bu konu üzerinde düşünmediğimiz, zihnimizi ve gönlümüzü meşgul etmediğimiz sürece mahremiyetle ilgili sıkıntılar artarak devam edecektir." Ailemiz, evlerimiz mahremiyetin kalesidir diyebiliriz. Hem mahremiyeti ilk olarak orada öğreniriz, hem de mahremiyetimizi korumamızda önemli bir yere sahiptir aile yuvamız. Bu sebepledir ki dinimizde de aile içinden ve dışından, oradaki mahremiyete zarar verecek olan tavır ve davranışlar men edilmiştir. Bir başka ifadeyle ailedeki mahremiyeti korumaya yönelik tedbirler alınmıştır. Nur suresi 27. ayetindeki Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selam vermeden girmeyin emri, mahremiyete dışarıdan verilecek zararı önlemeye yönelik bir tedbirdir. Ayrıca aile fertleri için de insanların müsait olmayacakları vakitlerde birbirlerinin odalarına izinsiz girmeme kuralıyla (Nur, 24/58.) aile içinde mahremiyet ihlallerine geçit verilmemektedir. Buna karşın günümüzde ailenin mahremiyetini zedeleyen pek çok husus söz konusudur. İşin ilginç tarafı yukarıda sözünü ettiğimiz hassasiyetlere dikkat eden ailelerde bile çeşitli mahremiyet ihlalleri söz konusu olabilmektedir. Çünkü günümüzde özel alanla yani mahrem olanla ilgili bir kafa karışıklığı söz konusudur. Acaba Kur an-ı Kerim in nüzul aşamasında eve ve odaya izinsiz girmeme şeklinde ifade edilen aile içi mahremiyet ve dolayısıyla özel alan vurgusu, günümüzde başka hangi konulara ve alanlara karşılık gelmektedir? Bugün aile mahremiyetini ihlal edebilecek hususlar nelerdir? Özel alanımızın sınırlarını belirleyen ölçütler nelerdir? Sanıyorum bu konu üzerinde düşünmediğimiz, zihnimizi ve gönlümüzü meşgul etmediğimiz sürece mahremiyetle ilgili sıkıntılar artarak devam edecektir. Biz de bu sayımızda hem aile hem toplum hayatımız açısından çok önemli olan bu konuya bir pencere açalım istedik. Dr. Lamia Levent konuyu, evlerimizin mahremiyet açısından geçirdiği dönüşüm, ailede mahremiyetin nasıl olması gerektiği, sosyal ağlar ve mahremiyet gibi açılardan ele aldı ve mahremiyet ihlalleriyle ilgili ne yapmalı? sorusuna aradığı cevapla konuya ışık tuttu. Dergimizin yılın bu ilk sayısında yer alan diğer bazı yazılarından da söz etmek istiyorum: Biz Bize bölümümüzde Dr. Âdem Ergül ün kaleminden Ülfet Huzur Mayasıdır başlıklı yazı ufuk açıcı nitelikte. Aile-ce bölümümüzde Serhat Yabancı nın alışveriş bağımlılığı konusunda bilinçlendirici yazısının aynı zamanda pratikte de yararları olacağını umuyorum. Hasan Karaca nın kaleme aldığı Süperaktif yazısı çocuk eğitiminde yanlış bazı bakış açılarını ilginç gözlemlerle ortaya koyuyor. Hayatın İçinden bölümümüzde Ayşegül Gürbüz, hayattaki gerçek kahramanlıklara vurgu yapıyor. Burada sözünü edemediğim diğer yazılarımızla birlikte Aile dergimiz bu ay da sizler için en iyisini yapma gayreti ve heyecanıyla hazırlandı. Siz bu dergiyi okurken, sonraki sayılarımızın hazırlığı içinde olan Diyanet Aile Dergisi yayın ekibi olarak, destek, öneri ve dualarınızı bekliyoruz. Dr. Faruk Görgülü

4 Pencere 04 MAHREMİYET ve AİLE 10 Kısa Kısa 12 Aynı Sızı... F. Feyza Güner 14 Ülfet Huzur Mayasıdır Dr. Adem Ergül 18 Serbest Kürsü Sevde Nur Özkan 20 Kardeş Kıskançlığı Pınar Melike Demiralay 23 Alışveriş Bağımlılığı Serhat Yabancı Diyanet İşleri Başkanı Adına Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Dr. Yüksel Salman Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dr. Faruk Görgülü Mali İşler ve Dağıtım Sorumlusu Mustafa Bayraktar Yayın Koordinatörleri Dr. Elif Arslan Dr. Fatma Bayraktar Karahan Merve Gül Olgun Sevde Nur Özkan Tashih Mesut Özünlü Arşiv Ali Duran Demircioğlu Tasarım İletişim Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü Üniversiteler Mah. Dumlupınar Blv. No: 147/A 06800, Çankaya/Ankara Tel: Faks: AİLE 2015 OCAK

5 Mustafa Demirci 26 ile Söyleşi Merve Gül Olgun 30 Süperaktif Hasan Karaca Çocuk Odası Deyip Geçmeyin Zeynep Ulviye Özkan 36 Süper Kahraman Ayşegül Gürbüz Ülfet Ülfet ehli olmak, geçim ehli olmaktır. Başkasıyla anlaşabilen, kaynaşabilen ve kendisiyle beraber olmaktan huzur duyulan 14 bir insan olmak demektir. Allah Rasulü nün (s.a.s.) şu beyanları ülfet ehli kimselerde bulunan bu kabiliyet ve yetkinliğe işaret eder. 38 Geçmiş Zamanlar Mehmet Gönüllü Ümmü Atıyye 40 El-Ensariyye Elif Erdem 42 Su Gibi Aziz Kâmil Büyüker 44 Şaşkın Adam ve Zahit Şerife Nihal Zeybek Sağlıklı Nefes Burundan Alınır Op. Dr. Atilla Şengör 48 Kırkambar

6 biz bize Mahremiyet, insan için en özel ve dokunulmaz olan alanı ifade eder. Dolayısıyla kişiye has olan bu alanın muhafazası aynı zamanda kişinin özgürlük alanının da muhafazası anlamına gelir. OCAKMahre Dr. Lamia Levent Diyanet İşleri Uzmanı 4 AİLE 2015

7 pencere Yitirilen mahremiyetin geriye dönmesi ancak modernlikle birlikte anlam kaybına uğrayan özel alanın yeniden tesisi ile mümkün olacaktır. Bizim için muhterem ve dokunulmaz olanı ifade eden mahremiyetin, toplumsal bireysel hayatımızdaki dönüşümünü, ne zaman ve nasıl tükenişe doğru gittiğini sorgulayacak olursak; bu noktada doksanlı yılların popüler Biri bizi gözetliyor programında bu sorunun cevabını bulabiliriz sanırım. Daha internetin yaygınlaşmadığı ve sosyal ağların oluşmadığı bu dönemlerde söz konusu programla milyonlarca göz mahrem bir mekân olan ev in içini gözetliyordu. Bizim kültürümüzde ev en mahrem alan olarak tanımlanır ve bu alana ancak belli kurallar dâhilinde girilebilir. Ancak mahremiyetin kırılma noktası olarak görebileceğimiz bu ve benzeri tv programları ile ev artık özel alan olmaktan çıkarak kamusal alanın bir parçası hâline getirildi. Yazar Cihan Aktaş a göre evin ve ailenin yaşadığı anlam kaybından, ev ve aileyle iç içe olan kadın daha çok etkilenirken, bugün evler artık eski evler değildir. Yitirilen mahremiyetin geriye dönmesi ancak modernlikle birlikte anlam kaybına uğrayan özel alanın yeniden tesisi ile mümkün olacaktır. (Cihan Aktaş, Mahremiyetin Dönüşümü, Nehir Yay., s. 38.) Elbette bu çözülmenin tek müsebbibi olarak medyayı göremeyiz. Toplumsal, ekonomik ve kültürel pek çok etkenin bir sonucu olan yanlış mahremiyet algılarını; geçmişe kıyasla kadının sosyal hayatta daha görünür olmaya başlamasıyla birlikte kadın-erkek ilişkilerinde yaşanan ihlallerle ilişkilendiriyor Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı Dr. Ülfet Görgülü. Ona göre: Sanayileşme ile birlikte kadının çalışma hayatında daha fazla yer alması beraberinde tesettür ve halvetle ilgili problemlerin yaşanmasına da zemin hazırlamıştır. Esasında İslam ın tesettürle ilgili düzenlemeleri kadının sosyal hayattaki konumunu güçlendirmeyi ve kadın erkek ilişkilerini mümin kardeşlik (Nur, 24/30,31) eksenine oturtmayı hedeflemektedir. Zamanla bu konudaki hassasiyetlerin yitirilmesi bu sürecin bir sonucu olarak görülebilir. miyet ve aile OCAK 2015 AİLE 5

8 pencere Dinin sınırlar ve ölçüler getirerek koruma altına aldığı özel alanın, aleni bir şekilde ortaya dökülmesi, toplumdaki dengelerin bozulmasına ve değerlerin içinin boşaltılmasına sebep olmuştur. Özellikle modernleşme ve dünyevileşme ile birlikte dinin koyduğu sınırlar aşılmış ve kadın-erkek ilişkilerinde değişmeler mahremiyetin tükenişini hızlandırmıştır. Hâlbuki mahremiyet en başta özel hayata saygıyı, kişilik haklarının ve insan onurunun korunmasını sağlar. Özel alan/kamusal alan şeklindeki ayrımın bize sağladığı özgürlük alanı sayesinde mahremiyetimizi koruma altına almış oluruz. Ailede Mahremiyet Nasıl Olmalı? Her şeyden önce Aile içerisinde her fert özeldir ve kendine ait özel bir alanı olmalı ilkesini aile olarak benimsemek, mahremiyet eğitiminin en önemli adımıdır. Anne ve babalar olarak kendi mahrem alanımızı belirlerken, çocuklarımıza bu konudaki sınırları ve ölçüleri vermemiz bu eğitimin diğer bir aşamasını oluşturur. Aile fertlerinin birbirinin odalarına girerken izin istemeleri, aile içinde hiç kimsenin özel eşyalarının izinsiz karıştırılmaması, çocuklara tuvalet ve banyo eğitimi verilmesi, çocukların elbiselerinin herkesin içinde değiştirilmemesi, ev içerisindeki giyim kuşama çekidüzen vermek gibi hususlar mahremiyet eğitiminde dikkat edilmesi gereken konulardır. Diğer taraftan başkalarının özel hâllerini araştırmamak, özel konuşmalara kulak kabartmamak, aile içerisinde yaşanan özel durumları üçüncü kişilerle paylaşmamak gerektiği de mahremiyet eğitiminin önemli başlıkları olarak zikredilebilir. İslam dan önceki cahiliye döneminde insanlar birbirlerinin evine izin almadan girebiliyor ve özel birtakım anlarına ve hâllerine şahit olabiliyorlardı. Bir gün Medineli bir hanım Hz. Peygamber e gelerek; insanların günün herhangi bir saatinde evinden içeri daldıklarını ve istemediği bir hâlde kendisini gördüklerini söyleyerek bu hususta kendisine yardımcı olmasını istedi. Bu hanımın yanı sıra başka kimseler de benzer şikâyetlerde bulununca, Nur suresindeki evlere giriş adabını vaz eden o ayetler indi: Ey Dinin sınırlar ve ölçüler getirerek koruma altına aldığı özel alanın, aleni bir şekilde ortaya dökülmesi, toplumdaki dengelerin bozulmasına ve değerlerin içinin boşaltılmasına sebep olmuştur. 6 AİLE 2015 OCAK

9 pencere iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp), ev sahiplerine selam vermeden girmeyin. Bu davranış sizin için daha hayırlıdır. Düşünüp anlayasınız diye size böyle öğüt veriliyor. (Nur, 24/27.) İslam dini; evlere izin alınarak girilmesi hususunda bu düzenlemelerin yanı sıra aile içerisinde her bireyin mahrem alanı olduğunu ve aile fertlerinin birbirlerinin bu özel alanları na riayet etmelerini istemiştir. Nitekim Hz. Peygamber Ben annemin odasına girerken de mi izin isteyeceğim? diye soran sahabeye: Evet demiş fakat sahabe annesine kendisinden başka hizmet edecek birinin bulunmadığını ve bu durumda da izin alması gerekip gerekmediğini sorduğunda ise: Sen anneni çıplak görmek ister misin? buyurdu. Adam, annesini o hâlde görmek istemediğini söyledi. Bunun üzerine Hz. Peygamber: O zaman her girdiğinde izin iste diyerek aile fertleri arasındaki mahremiyetin nasıl olması gerektiğini bizlere göstermiştir. Ülfet Görgülü aile içi ilişkilerde mahremiyetin gözetilmesini, özellikle eşler arasındaki ilişkilerin diğer aile bireylerinin bilgi ve müdahalesine kapalı olması gerektiğini ifade ederek, bu hususların ailenin en mahrem konuları olduğuna dikkat çekmekte. Görgülü; çocukların erdemli bireyler olarak yetişmesi için, daha küçük yaşlardan itibaren mahremiyet bilincinin kazandırılmasının önemine değinerek: Çocuklara bedenlerinin özel ve değerli olduğu hissi kazandırılmalı, kız-erkek kardeşlerin yatağı, mümkünse odaları ayrı olmalı, hemcins de olsalar kardeşlerin yedi yaşından itibaren ayrı yataklarda yatmaları sağlanmalı ve ebeveynin odasına izinsiz girmemeleri öğretilmeli sözleriyle mahremiyet eğitiminin çocuk yaşta verilmesinin gereğini ortaya koymaktadır. OCAK 2015 AİLE 7

10 biz bize Sosyal Ağlar ve Mahremiyet Utanırdı burnunu göstermekten süt ninem/kızımın gösterdiği kefen bezine mahrem! Mahremiyetin daha sosyal ağlar marifetiyle bu kadar tüketilmediği dönemlerde Necip Fazıl, toplumdaki dejenerasyonu Destan adlı şiirinde yukarıdaki dizelerle anlatıyordu. Evet, bir zamanlar burnunu göstermekten hayâ eden büyüklerimizin bu tavırları bize çok uzak görünse de mahrem olanın muhafazasında gösterilen hassasiyeti ortaya koyması bakımından kayda değer. İnsanların özel hayatlarına dair çok özel anları ve detayları hiç çekinmeden sosyal ağlarda paylaştığı günümüz dünyasında, mahremiyetin adım adım tükenişini seyrediyoruz âdeta. Gerçek hayatta mahremiyet ölçülerine dikkat edenlerin sanal ortamda bu ölçüleri hiçe sayan paylaşımları ve tavırları üzerinde düşünmek gerekiyor. İnsanların mahremiyet ölçülerini gözetmeden sergiledikleri görünür olma heveslerini Uzman Psikolog Rukiye Karaköse şöyle açıklıyor: İmajın ve görünürlüğün fazlasıyla öne çıktığı bir çağdayız. Günümüzde görünmemek neredeyse tümüyle yok sayılmak gibi algılanıyor. İnsanlar varlıklarını bir başkasına onaylatmak için hayali seyircilerinin gözünde önemli ve değerli biri olabilmek için daha fazla görünmek istiyor. Bu bir bakıma kişideki onaylanma ihtiyacının dışavurumudur. Varolmanın şartı görünür olma ya endekslenirken, nedense hep en güzel, en mutlu, en neşeli anlarımızı paylaşıyoruz. Karaköse bu durumu, mutluluğu ve huzuru kendi dünyasında bulamayan insanın, mış gibi yaparak bir illüzyon yaşaması ve kendini de buna inandırmaya çalışması olarak açıklıyor. Sanal dünyadan sanal mutluluklar devşirmek belki o an için 8 AİLE 2015 OCAK

11 pencere insanı tatmin eder, ancak yerle bir olan mahremiyetin ve gerçekliğin onarılması o kadar kolay olmayacaktır. Yine Karaköse ye göre bu illüzyon, en başta kişinin dürüstlüğüne zarar veriyor. Mutluymuşuz gibi yaparak en başta kendimize yabancılaşıyoruz. Çünkü çoğumuz sanal ortamda göründüğümüz gibi mutlu değiliz. Diğer taraftan abartılı mutluluk pozlarımız başkalarının hasedine sebep oluyor. İnsanlar bu paylaşımlara bakarak kendisi ile kıyaslıyor ve mutluluğunu kıskanabiliyor. Bazen hanımlar diğer arkadaşlarının mutlu aile pozlarını eşlerine göstererek benzer isteklerde bulunabiliyorlar. Karaköse: Evlilik danışmanlığı tecrübemize dayanarak bunun çiftler arasında ciddi sorunlara neden olduğunu söyleyebiliriz. Bana neden çiçek almıyorsun? Biz neden oraya tatile gitmiyoruz? Neden pazar kahvaltılarını dışarda yapmıyoruz? Birlikte fotoğraf çektirelim, ben de mutlu pozlarımızı paylaşmak istiyorum gibi ısrarlar kimi evlerde kavga sebebi oluyor diyerek sosyal medyada paylaşılan özel anların sebep olduğu aile içi sorunlara dikkat çekiyor. Sanal dünyadan sanal mutluluklar devşirmek belki o an için insanı tatmin eder, ancak yerle bir olan mahremiyetin ve gerçekliğin onarılması o kadar kolay olmayacaktır. NE? Yapmalı Mahremiyet, insan için en özel ve dokunulmaz olan alanı ifade eder. Dolayısıyla kişiye has olan bu alanın muhafazası aynı zamanda kişinin özgürlük alanının da muhafazası anlamına gelir. Aleni olması gereken ile mahrem kalması gerekeni birbirinden ayırt etmek, dinimizin getirmiş olduğu ölçüleri bilmekten geçiyor. Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı Dr. Ülfet Görgülü bu hususta tesettürün emredilmesi, erkek ve kadınların kendilerine namahrem olanlar dışındakilere bakmalarının ve bir kadın ve erkeğin yalnız başlarına kalmaları şeklinde açıklanan halvet hâlinin yasaklanmasının mahremiyet ölçüleri olarak konulduğunu ifade ediyor. Bu hususların yanı sıra Görgülü, müminin hangi zaman ve zeminde olursa olsun Allah ın her şeyi gören, bilen ve duyan olduğunu hatırdan çıkarmaması gündelik hayatına olduğu gibi dijital ortamdaki tutumlarına ve sanal ilişkilerine de bu inancın yön vermesi gerektiğini ifade ederek Sosyal medya hesabındaki takipçilerinin zamanla artması kişiye haz verirken, asıl ve daimi takipçimiz olan Allah Teala yı unutmamalı, her an O nun gözetimi altında olduğumuzu; her söz ve davranışımızdan dolayı hesaba çekileceğimizi bilerek hareket etmeliyiz sözleriyle konunun can alıcı noktasına temas ediyor. Modern zamanların dayattığı bu mahremiyet algısına teslim olmamak, kendimizi ve aile fertlerimizi korumak; mahrem alanlarımızı daha korunaklı hâle getirmek ve bu hususta çocuklarımıza gerekli eğitimi vermekten geçiyor. Kendimiz en başta bu ölçülere dikkat ederek çocuklarımıza da örnek oluşturmalıyız ki, nesiller mahremiyetin kendi hayatlarında ve toplumsal alanda yeniden inşasına katkı sunabilsinler. OCAK 2015 AİLE 9

12 kısa kısa Milletimizin İftihar Vesilesi: İslam Ansiklopedisi Büyük bir sevgi, ilim ve irfan medeniyetinin mimarı Sevgili Peygamberimizin kalplerimize nakşettiği İslam a en önemli hizmetlerden biri de şüphesiz İslam Ansiklopedisidir Bu önemli eser; başta İslami ilimler olmak üzere İslam ülkelerinin tarihlerini, coğrafyalarını, millî ve kültürel birikimlerini ele alan ilk ve en kapsamlı telif eser olma özelliğine sahiptir. Otuz yıllık ilmî birikim ve yüzlerce kaynağa başvurularak hazırlanan içeriğiyle Milletimizin iftihar vesilesi olan TDV İslam Ansiklopedisi, geçtiğimiz günlerde 2014 Yılı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ne layık görülmüştür. İslam dünyasında geleceğin inşası adına bir medeniyet tasavvuru olarak nitelendirilen 44 ciltlik bu kıymetli eseri insanlığın istifadesine sunan Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslam Araştırmaları merkezi (İSAM), aynı zamanda eserin dijital ortama aktarılmasını da sağlamıştır. Geçtiğimiz yıl Yüzyılın İslam Kültür Hizmeti, Onur ve Hizmet Ödülü ne de layık görülmüş olan İslam ansiklopedisinin farklı dillerde çevirilerinin yapılması için çalışmalar devam etmektedir. Sağlıklı Beslenmenin Kaynağı: Kuru Baklagiller Geleneksel Anadolu mutfağımızın vazgeçilmez gıdalarının başında gelir kuru baklagiller Kuru fasulye, nohut, barbunya derken, özellikle kış aylarında vücudumuzun temel ihtiyacı olan pek çok vitamin ve mineral desteğini bu tür gıdalardan alırız Beslenme uzmanları, damak tadımıza uygun lezzetleriyle pilavların yanına en çok yakışan, en sevdiğimiz çorba ve pilakilerin başkahramanı olan baklagillerin haftada en az iki kez tüketilmesi gerektiğini önemle hatırlatıyor. Zira en eski devirlerden günümüze, yalnız kendi kültürümüzde değil dünyanın hemen her yerinde binlerce yıldır afiyetle tüketilen baklagillerin faydaları saymakla bitmiyor. Başta B grubu vitaminler olmak üzere bitkisel protein ve nişasta yönünden zengin kuru baklagiller, yağ içeriklerinin düşük olması sayesinde kalp-damar, diyabet, obezite hastalıklarına karşı koruma sağlıyor. Ayrıca tokluk hissi vermeleri ve lif oranlarının yüksek olması dolayısıyla kilo kontrolüne yardımcı, ideal bir besin olma özelliği taşıyor. Ancak kuru baklagillerin uygun saklama ve depolama koşullarında muhafaza edilmemesi, besin değerlerini ve pişirme sürelerini de etkileyebiliyor. Uzmanlar bu tür durumlarla karşılaşmamak için baklagillerin cam kavanoz yerine bez torbalarda saklanmasını tavsiye ediyor. 10 AİLE 2015 OCAK

13 kısa kısa Yoğun İş Hayatı Stresi Tetikliyor Geçmeyen bir yorgunluk, asabi ruh hâli, uyku bozuklukları ve dahası Belirtilerin kronikleşmeye başladığı devrelerde, stresin tetiklenmesi ve tükenmişlik sendromuna yakalanma ihtimaliniz de olası Ne yazık ki bu tür olumsuz durumlarla iş hayatımız dışında kendimize ve ailemize yeterli bir zaman ayır(a)madığımız takdirde karşılaşabilmek mümkün. Zira yoğun iş temposuyla birlikte, bireyleri zor durumda bırakan ve sağlığı doğrudan ilgilendiren problemlerin görülme sıklığı da artıyor. İş hayatında yapıcı ve olumlu bir bakış açısıyla sorunların üstesinden gelebilmenin mümkün olduğunu dile getiren uzmanlar, zamanı daha verimli kullanabilmek için bireylerin iş ve aile hayatındaki dengeyi sağlaması gerektiğini hatırlatıyor. Bu dengenin sağlanması ise öncelikle bireyin gün boyu meşgul olduğu aktiviteyi eve taşımaması ile mümkün olabiliyor. Yine, yoğun iş temposu arasında verilecek kısa süreli molalar, zihinsel ve psikolojik yorgunluğu engellemeye yardımcı oluyor. İşlerin iyi planlanması ve gün içerisindeki zamanı verimli kullanma da bireyin iş yetiştirme stresini büyük ölçüde azaltacağından oldukça önem taşıyor. Son olarak sağlıklı ve dengeli bir beslenme alışkanlığının yanı sıra işten arta kalan zamanlarda ailemiz ve sevdiklerimizle birlikte vakit geçirmek, keyifli hobiler edinmek, yürüyüş yapmak da bireyin yoğun iş temposu arasındaki mutluluk durakları olabiliyor. Hayatta karşılaşmak istemeyeceğimiz türden birtakım üzücü durumlar sebebiyle şefkat ve merhametten mahrum bırakılmış çocuklarımıza yardım eli uzatmak, hem dinî hem de insani bir sorumluluktur. Koruyucu Aile Hizmetlerinin böyle bir sorumluluğu yerine getirmede önemli bir görevi ifa Her Çocuk Sıcak Bir Aile Ortamını Hak Eder ettiğini söyleyebiliriz. Mazlumun, kimsesizin ve yetimin hakkını gözeten yüksek bir inancın ve medeniyetin bireyleri olarak bizler de bu durumda olan çocuklarımızın geleceklerini kurtarabilir, onları sağlıklı ve başarılı bireyler olarak topluma kazandırabiliriz. Bu ulvi amaçlarla ve çocuklarımızın daha iyi koşullarda yetiştirilmeleri ümidiyle yapılan çalışmalara, geçtiğimiz günlerde bir yenisi daha eklendi. Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye Diyanet Vakfı Kadın Aile ve Gençlik Merkezi (KAGEM), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nın katılımıyla İstanbul Müftülüğü nün ev sahipliğinde gerçekleştirilen iki ayrı panelde koruyucu ailelik uygulaması anlatılarak, dinî değerlerimizle olan ilişkileri ortaya konuldu Küçücük bedenleriyle ağır duygusal yükleri taşımaya çalışan ve aile özlemlerinin giderilmesini bekleyen çocuklarımıza yönelik çalışmalarına devam eden tüm gönüllüler gibi bizler de her çocuğun sıcak bir aile ortamında büyümesini temenni ediyoruz. OCAK 2015 AİLE 11

14 biz bize Sızı... F. Feyza Güner Din Hizmetleri Uzmanı Sağ yanağının sızladığını hissetti Elini farkında olmadan yanağına götürdü. Aziz kardeşlerim, Cenab-ı Hak Kur an-ı Kerim de; Onlar size örtüdürler, siz de onlara örtüsünüz. (Bakara, 2/187.) buyurmakta, Sevgili Peygamberimiz ise Kadınlar, erkeklerin benzerleridir. (Ebu Davud, Tahare, 94.) demektedir. Kadın ve erkek, birbirini tamamlayan Allah ın iki eşit kuludur. Bir kul olarak her ikisi de Allah katında eşittir. Üstünlük kadın, erkek, güç, kuvvet, makam, mevkide değil takvadadır. İnsan olmak, insani değerleri taşımak veya yok etmek açısından aralarında bir fark yoktur. Her ikisine de emredilmiştir; iyi insan olmak, kötü şeylerden uzak durmak, gözlerini haramdan sakınmak Kadın veya erkek, hiç kimsenin yaptığı boşa çıkartılmayacaktır. İster kadın ister erkek tarafından yapılsın, iyilik de kötülük de Allah katında karşılığını bulacaktır. diye devam etmişti hoca efendi. Tekrar iç âlemine daldı. Sabahı hatırladı, kapının arkasına sinen çocukları gözünün önüne geldi, elini kaldırmasına gerek olmadığı düşüncesi daha ağır basmış bir şekilde sol eline kızarak baktı. Hani eşi de çok üstüne gelmişti, itiraz etmeseydi o kadar, diye içinden ikinci bir ses yükseldi. Birlikte başlamışlardı her şeye. Evliliklerinin ilk yıllarında ne sıkıntılar çekmişler, tüm eksikleri birbirlerine olan sevgi ve saygıları ile örtmüşler, gidermişlerdi. Hayatın her türlü meşakkatinin üstesinden çok kolay gelmişlerdi bu sayede. Zihni, geçmişle şimdi arasında gidip gelirken tekrar minbere yöneldi gözleri: Allah ın kadın kullarını dövmeyiniz (eşlerini döven) o kimseler hayırlılarınız değildir. (Ebu Davud, Nikâh,41-42.) buyuran Hz. Peygamber (s.a.s.) eşlerine hiç el kaldırmamış, onları inciten söz ve davranışlardan uzak durmuştur. Kadınlar Allah ın emanetleridir. Şiddet dinimizce günah, yasalarımıza göre de suç kabul edilmiştir. 12 AİLE 2015 OCAK

15 Zihni, geçmişle şimdi arasında gidip gelirken tekrar minbere yöneldi gözleri: Allah ın kadın kullarını dövmeyiniz (eşlerini döven) o kimseler hayırlılarınız değildir. Ve şiddeti önlemek hepimize düşen dinî, ahlaki ve kanuni bir sorumluluktur. İnsanlık onurunu rencide edici her türlü davranış, tüm insanlar için dinimize göre yasaklanmıştır. Unutmayalım; Sizin en iyileriniz ailesine karşı en iyi davrananlarınızdır. (Tirmizi, Rada, 11.) buyuran Sevgili Peygamberimiz, ailesine karşı hiçbir zaman fiziki ve sözel şiddete başvurmamıştır. Eli hâlâ sağ yanağındaydı. Birden geçmişe, ta çocukluğuna gitti. Henüz on iki yaşındaydı. Ne çok severdi abisini, abisi de onu. Onun gibi giyinip onun gibi konuşmaya çalışırdı. El bağlayışını, kafa sallayışını hatta boğazını temizleyişini bile taklit ederdi. Abisine karşı hissettiği hayranlıkla karışık büyük bir sevgiydi. Ta ki o güne kadar. O tatilde babası Hadi bakalım sen de işe gel, ufaktan öğren dediğinde dünyalar onun olmuştu. Tezgâhın arkasına geçince arkadaşlarının ona özenerek baktıklarını görür, daha bir gururlanırdı, o artık iş sahibiydi küçük esnaf idi. Büyümüş, işbaşı yapmıştı. O gün unuttuğu tek şey peynir ve zeytinin kapaklarını kapatmaktı. Müşteri geldiğinde hızla kapaklarını açıp kenara koyar, istediklerini tartıp verirdi ama kapaklarını tekrar kapatmayı arada sırada unuturdu. Abisi; Bu kapaklar hemen yerine konulacak, unutma bu da işin önemli kısmı, kapaklar örtüdür; kirden, pislikten korur her şeyi diyerek ürünlerin temiz olmasının, böcekten, sinekten korunmasının önemi üzerinde dururdu. Arkadaşları gelmişti yine. Abisi yoktu, dükkân ona emanetti. Gelen müşteriye peynir tartarken, abisinin canı sıkkın bir şekilde dükkâna girdiğini gördü. Kızgınken hep öyle olurdu, soluk alış verişleri dükkânın diğer köşesinden duyulurdu. Müşteri Ama bu peynire sinekler konuyor, bunun kapağı yok mu? dediğinde olanlar olmuştu. Müşteri çıkınca abisinin öfkeli bakışları şimşek gibi üzerine yönelmişti. Elini kaldırdığını Sana kaç kere söyledik! dediğini hatırlıyordu. Sağ yanağı değil, kalbi sızlıyordu. Arkadaşlarının hayran bakışlarının birden acıya dönüştüğünü gördü. İçinde bir şeylerin kırıldığını hissetti. Ertesi gün ve daha ertesi hastaydı hep. Annesine göre dükkânda üşütmüştü. Sağ yanağı sızlıyordu oysa. Abisi gelip Küçük esnaf, bugün de mi kaytarıyorsun dükkândan? diyerek sevgiyle başını okşadığında gözlerini kaçırıp yalandan öksürdü; hastayım dedi. Saygı duyardı sevgiyle karışık, ancak sevgisi kırılmıştı. Yanağındaki sızı kalbine çökmüştü bir kez. İstese de çöken sızının üstü örtülmüyordu. Yıllar geçmişti. Abisi onu hep sevse ve kollasa da o günden sonra sağ yanağı abisini gördükçe hep sızladı. Koca adam olmuştu ama hâlâ abisine çekinerek bakar, onun yanında bir kenara sindiğini hissederdi. Eşini hatırladı, neden öfkeyle eli kalkmıştı, kendine kızıyordu. Sol eline öfkeyle baktı. Eşinin sağ yanağının sızlamaması için dua etti. Şimdi daha iyi anlıyordu altı üstü bir tokat olmadığını. Dilinden ve elinden emin olunanlardan, ailesine karşı en iyi davrananlardan olması gerektiğini. Birbirinin örtüsü olmanın ne demek olduğunu; onurun yıkılmasının, rencide edilmenin ne demek olduğunu şimdi daha iyi anlamıştı. Bunu nasıl telafi edeceğini düşündü; kalbe çöken sızı nasıl giderilirdi ki Şimdi buna kafa yormalıydı Cemaat ayağa kalkmıştı, uydum imama diye niyet etti OCAK 2015 AİLE 13

16 biz bize Ülfet Huzur Mayasıdır Dr. Adem Ergül Ülfet ehli olmak, geçim ehli olmaktır. Başkasıyla anlaşabilen, kaynaşabilen ve kendisiyle beraber olmaktan huzur duyulan bir insan olmak demektir. Allah Rasulü nün (s.a.s.) şu beyanları ülfet ehli kimselerde bulunan bu kabiliyet ve yetkinliğe işaret eder: Mümin, ülfet eden ve kendisiyle ülfet edilen kimsedir. Ülfet edemeyen ve kendisiyle ülfet edilemeyen kimse de hayır namına bir şey yoktur. (Ahmet b. Hanbel, Müsned, II, 400.) İşte insanın değerini ele veren en önemli ölçülerden biri Bugünlerde duygusal zekâ tamlamasıyla adlandırılmaya çalışılan kendisiyle ve başkalarıyla barışık adam profilinin nübüvvet dilindeki adı ülfet ehli bir adam olmaktır. Ülfet, kalıp değil kalp işidir. Zira geçimlilik vasfı, kalıpların bir araya gelişi ile değil, gönüllerin bütünleşmesi, ısınması ve kaynaması neticesinde oluşan bir ilahî ikramdır. İçinde ülfet eden bir gönlün bulunmadığı bir insanın tebessümü, yapmacık bir gülümsemeden ibarettir. Sözü zehir, davranışları kırıcıdır. Yunus Emre bunu ne güzel ifade eder: 14 AİLE 2015 OCAK

17 İşitin ey yârenler aşk bir güneşe benzer Aşkı olmaya Âdem, misâli taşa benzer Taş gönülde ne biter, dilinde ağu tüter Nice yumuşak söylese sözü savaşa benzer Kalbinde kibir olan, kendisinden başkasını beğenmeyen, cimri ve bencil tiplerde ülfet etme ve ülfet edilme nimetinin tezahürü mümkün değildir. Çünkü kibir, muhataba saygıyı ortadan kaldıran ve hatta onu küçülten nazar ve davranışların nedeni olan ciddi bir hastalıktır. Kendisinde bu illet bulunan bir kimsenin muhatapları tarafından sevilmesi, onlardan saygı ve sıcak ilgi görmesi düşünülemez. Cimri ve bencil tipler de sadece kendi menfaatlerine kilitlenmiş, herkesi kendine çalışması gereken bir uşak haline getirme hedefi güden, insaniyet fukarası zavallılardır. Böylelerinin de ülfetten nasibi yoktur. Paylaşma ve ikram duygusundan mahrum çölleşmiş yüreklerde kimse yer almak istemez. Böyleleri, samimi dost ve arkadaş çevresinden oluşan kardeşlik ikliminin bereket ve hu- Mümin, ülfet eden ve kendisiyle ülfet edilen kimsedir. Ülfet edemeyen ve kendisiyle ülfet edilemeyen kimse de hayır namına bir şey yoktur. zurundan nasiplenemezler. Kendi kuru benliklerinin sahrasında, zevksiz ve tatsız bir hayatı, acı acı yudumlamak zorunda kalırlar. Ülfetin en büyük engeli ve huzursuzluğun kaynağı -ister fert ister grup için olsun- nefsaniyet yani bencillik ve kendini beğenme duygusudur. Ebu Abdillah Dasitani anlatır: Bir yolculuğa çıkmıştık. Yol üzerinde bir köye uğradık. Köy halkına: Burada ziyaret edebileceğimiz büyüklerden kimse var mı? diye sorduk: Burada büyüklerden Dâr isminde biri vardı, fakat vefat etti dediler. Peki, onu gören kimse var mıdır? diye sorduk. Dediler ki: Yaşlı bir zat var, o onu görmüştür. Kendilerinden, bizi onunla görüştürmelerini talep ettik. Yanına varınca dedik ki: Efendim, Dâr hazretlerini gördüğünüzü işittik. Onun hikmetlerinden bize biraz bahsetseniz de istifade etsek! Ben de o kuvvet yoktu ki, onun sözünü bileyim. Ancak hatırımda bir söz kaldı, o da şu: Bir gün üzerinde yamalı bir elbise bulunan bir derviş yanına gelip selam verdi. Uzun bir yolculuktan geldiği belli oluyordu. Dâr hazretlerine dedi ki: Ey şeyh! Ayakkabılarımı çıkarayım da rahat edeyim. Bütün âlemi dolaştım. Ne rahatlık buldum, ne de rahatlık bulan birini gördüm. Bunu dinleyen Dâr şöyle dedi: Neden kendinden el çekmedin? Hem rahat olurdun hem de halkı rahat bulurdun. Bunun üzerine Ebu Abdillah Dasitani ihtiyara dedi ki: Amca bu söz bize yeter. Mademki o pir böyle buyurmuştur, bundan üstün söz olamaz. Ülfetin temelinde hüsnüzan vardır. Nefsaniyetin karanlığından kurtulamayan kimselerde bu hal tecelli etmez. Ülfet nimetine mazhar olanlarda sevgi, merhamet, OCAK 2015 AİLE 15

18 biz bize Ülfet nimetine mazhar olanlarda sevgi, merhamet, cömertlik, hakşinaslık, tevazu ve fedakârlık gibi vasıflar öne çıkmıştır. Böyle bir karakter sergileyebilen kimseler, daha dünyada iken gönül âlemleri ile cennetin kokusunu hisseden bahtiyarlardır. cömertlik, hakşinaslık, tevazu ve fedakârlık gibi vasıflar öne çıkmıştır. Böyle bir karakter sergileyebilen kimseler, daha dünyada iken gönül âlemleri ile cennetin kokusunu hisseden bahtiyarlardır. Böyleleri hem sever, hem sevilir, hem ikram eder, hem de ikram görürler. Ülfeti sağlayan en güzel vasıflardan biri de hilm ehli olmaktır. Hilm, yumuşak huylu ve uysal olmak anlamındadır. Ehlullâhın beyanına göre; harama girmemek şartıyla hilm ehli olmak, rıza makamından da üstün bir haldir. Ülfet ehli kimse bir liderse zorba bir lider değil, hizmetkâr bir liderdir. Bir işçi ise horlanan bir işçi değil; sevgi, saygı ve takdir gören bir işçidir. Bir baba ise kendisinden nefret edilen bir baba değil, özlenen ve yolu gözlenen bir babadır. Başarılı bir iş hayatı için ekip çalışmasının zarureti açıktır. İyi bir ekibin oluşması ise ancak ülfet ehli kimselerle gerçekleşebilecektir. Ülfetten nasibi olmayan kimseleri, maddi imkânlar ekip haline dönüştüremez. Bu sebeple eleman seçmede dikkat edilmesi gereken en önemli özelliklerden birincisi ehliyet ise ikincisi de geçimli olma yani ülfet ehli olma özelliği olmalıdır. Allah Rasulü (s.a.s.) nün Mümin ülfet eden ve ülfet edilen kimsedir ifadesinden hareketle denilebilir ki, ülfetle iman arasında ciddi bir ilişki söz konusudur. İmandaki keyfiyet, ülfetteki ufku ve kaliteyi belirler diyebiliriz. Müminin ülfeti, sadece insanlarla da sınırlı değildir. İman öyle bir bağdır ki, kişiyi önce Allah a sonra da O nun adına tüm varlığa bağlar. Mümin her şeyden önce, 16 AİLE 2015 OCAK

19 Allah a karşı ülfet ve ünsiyetin derdine düşen bir gönüle sahiptir. O nunla ülfeti dostluk kıvamına ulaştırmak, müminin hayatının gayelerindendir. Allah ile kurulan ülfetin akabinde tüm varlıkla ülfet etme ve ülfet edilme özelliği de gelişir. Sonunda öyle bir noktaya erişilir ki, Allah düşmanları dışında tüm varlıklarla; meleklerle, insanlarla, hayvanatla, bitkilerle ve hatta dağlar ve taşlar ile ülfet kurulmaya başlanılır. Bu sevgi ve dostluk çemberine sahip bir ülfet erinin duyacağı haz ve lezzet, herhalde her türlü vasıflandırmanın üzerinde olacaktır. İşte bu hâl, daha dünyada iken cennetin neşe ve huzurundan gönül iklimine rayihalar esmesine vesile olacaktır. İslam, işte böyle bir darüsselam davetidir. Niyazi Mısri nefsaniyet (ben merkezli bir hayata odaklanma) illetinden kurtulan kimsenin bütün varlıkla ülfet edebileceğini bir beytinde şöyle ifade eder: Ben sanırdım âlem içre bana hiç yâr kalmadı Ben beni terk eyledim gördüm ki ağyâr kalmadı Her nimetin yegane kaynağı Mevla olduğu gibi ülfet etme ve edilme nimetinin kaynağı da yine O dur. Bu gerçek ayet-i kerimede şöyle bildirilir: (Ey Habibim) Sen yeryüzünde bulunan her şeyi verseydin, yine onların gönüllerini ülfet ettiremezdin; fakat Allah, onların aralarını bulup kaynaştırdı. (Enfal, 8/63.) Ülfetin ilahî ikram olduğuna yakinen inanan Allah Rasulü (s.a.s.) dualarında sık sık: Ey Allah ım! Kalplerimizin arasına ülfet ver. Aramızı düzelt. Bizi selâmete çıkaracak yollara ilet! niyazında bulunmuştur. OCAK 2015 AİLE 17

20 serbest kürsü biz serbest bize kürsü Esra Kaya (20) Kişilerin kendine özel her şeyi yayınlamalarını doğru bulmuyorum. Birçok insan maddi durumu kendisinden daha iyi olanları gördüğünde psikolojik olarak kendini kötü hissedebiliyor. Ailem bu tarz siteler kullanmadığı için bizi de sık sık uyarıyor ve internet paketini sınırlı alıyorlar. Necati Saka (22) Sosyal çevresine fazla vakit ayıramayan kişiler için nerede olduğunu bildirmek, neler yaptığını fotoğraflarla paylaşmak, ölçüsü dâhilinde güzel bir uygulama. Sosyal ağlarda yaptığım bu tür paylaşımlar konusunda, annem ve babam mahremiyeti gözettiğimi düşünmedikleri için bazen uyarıyorlar. Onların bu dikkati, benim de dikkatli olmamı sağlıyor. Sevde Nur Özkan Emine Kaya (19) Sosyal ağlarda her şey paylaşılmamalı. Özel hayata saygı olmalı. Herkes paylaşımda bulunabilir fakat belirli bir ölçü olmalı. Ailem dikkat etse de benim ihmalim sonucu adıma açtığım sosyal ağımın şifresini kırdılar ve bütün resimlerime ulaştılar. Bu benim için çok kötü oldu. Yakup Uysal (19) Ben sosyal paylaşım sitelerinde istediğim zamanlarda paylaşımlarda bulunuyorum. Bayanların paylaşım yapması hoşuma gitmiyor. Ailemde de babam bu siteleri kullansa da annemin sosyal ağlarda paylaşım yaptığına şahit olmadım. Gençlere sorduk... Sosyal ağlarda kişisel bilgilerin paylaşılmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz? Bu konuda ailenizde mahremiyetle ilgili olumlu bulduğunuz özellikleri anlatabilir misiniz? UZMANINA SORDUK... Nazlı Özburun Uzman Aile Terapisti İnsanın en temel ihtiyaçlarından birisi varoluşunun onaylanmasıdır. Bugün sosyal ağlarda bu temel ihtiyacın yanlış bir şeklide doyurulmaya çalışıldığını görüyoruz. İnsanlar, yaşamlarının mahrem alanını kamusal alana kendi istek ve arzularıyla açmış durumdalar. Ölüm, hastalık, mutluluk, yediğimiz yemek, buluştuğumuz insan ve daha onlarca konu; görünüyorum o hâlde varım düsturunca başka insanların tüketimine açılmış durumda. Mahremiyet hakkımızdan kendi isteğimizle feragat ediyoruz. İzlenmek, görülmek ve beğenilmek kendi rızamızla olduğu sürece, bir tehdit olarak değil, arzulanan bir hâl olarak görülüyor. Çünkü bunun yerini şimdide var olmanın hazzı ve fark edilme çabasının sarhoşluğu almış durumda. 18 AİLE 2015 OCAK