ULUSLARARASI MEDENİYET VE DEĞERLER SEMPOZYUMU. İstanbul Yaklaşımı

Transkript

1 ULUSLARARASI MEDENİYET VE DEĞERLER SEMPOZYUMU INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON CIVILIZATION AND VALUES İstanbul Yaklaşımı İstanbul Approach 18 Aralık 2010 Cumartesi, İstanbul Ticaret Odası 18 December 2010, Saturday, İstanbul Chamber of Commerce

2

3 TERTiP HEYETi Mehmet Develioğlu, İTO Yönetim Kurulu Üyesi İsrafil Kuralay, UTESAV Başkanı Prof. Dr. Recep Şentürk, Tertip Heyeti Başkanı Dr. Nihat Alayoğlu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Faruk Yazar, UTESAV Hüseyin Gündoğdu, Fatih Üniversitesi BiLiM KURULU Doç. Dr. Adnan Aslan, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Alparslan Açıkgenç, Fatih Üniversitesi Prof. Dr. Bedri Gencer, Yıldız Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Macid Kenanoğlu, Fatih Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet Bayraktar, Ankara Üniversitesi Dr. Nihat Alayoğlu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay, Gazi Üniversitesi (emekli) Prof. Dr. Turan Koç, Erciyes Üniversitesi ORGANIZATION COMMITTEE Mehmet Develioğlu, Member of the Executive Board, ICOC İsrafil Kuralay, The President of UTESAV Prof. Recep Şentürk, The Chairman of the Organization Board Dr. Nihat Alayoğlu, İstanbul Trade University Faruk Yazar, UTESAV Hüseyin Gündoğdu Fatih University ACADEMIC ADVISORS Associate Prof. Adnan Aslan, İstanbul 29 Mayıs University Prof. Dr. Alparslan Açıkgenç, Fatih University Prof. Dr. Bedri Gencer, Yıldız Technical University Associate Prof. Macid Kenanoğlu, Fatih University Prof. Dr. Mehmet Bayraktar, Ankara University Dr. Nihat Alayoğlu, İstanbul Commerce University Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay, Gazi University (retired) Prof. Dr. Turan Koç, Erciyes University

4 İSTANBUL TİCARET ODASI İstanbul un Gelişimine Adanmış Bir Kurum 1882 yılında kurulan İstanbul Ticaret Odası, Türkiye nin en eski ve en önemli mesleki kuruluşlarından biri olarak yaklaşık 400,000 üyesi ile Türk iş dünyasının büyük bir kısmını temsil etmektedir. İstanbul Ticaret Odası nın görev ve yetkileri 5174 Sayılı Yasa ile belirlenmiştir. Buna göre İstanbul Ticaret Odası, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde bir mesleki kuruluş olup görevleri kısaca; özel sektörün yapısal ve güncel sorunlarını çözümlemek, uluslararası rekabet gücünü geliştirmek, ekonomide güvenli ve istikrarlı bir gelişim ortamını sağlamak, vizyonunu sürekli genişleterek ülke için gerekli her alanda çalışmalar yapmaktır. Büyüklüğü ve etkinlikleri ile dünyadaki en büyük 5 Odadan biri olan ve ticari ilişkileri uluslararası ilişkilerin en önemli parçası olarak gören İstanbul Ticaret Odası, uluslararası ticareti hem nicelik hem de nitelik olarak geliştirmeyi ve başta İstanbul olmak üzere Türkiye yi ilgi çeken bir ticaret ve yatırım merkezi haline getirmeyi amaçlamaktadır. Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi ni de imzalayan İstanbul Ticaret Odası çevre, sürdürülebilir kalkınma ve insan hakları gibi küresel değerlere saygılı bir kurumdur. Ayrıntılı bilgi için lütfen web sitemizi ziyaret edin: İSTANBUL CHAMBER OF COMMERCE (ICOC) An institution dedicated to the development of İstanbul ICOC, established in 1882 and being one of the oldest and foremost professional organizations of Turkey with its nearly members, represents a large part of the Turkish business world. ICOC duties and powers are defined by Law No of Chamber and Commodity Exchanges. According to the law, ICOC is a professional organization having legal entity in the capacity of a public body and has the following duties briefly; to resolve structural and actual problems of the private sector, to increase international competitiveness, to ensure a consistent and secure economical development environment, to improve continuously its vision to conduct work in all areas needed for the country. ICOC, being one of the five largest and influential Chambers of the world with respect to its size and activities, and considering commercial relations the most significant constituent of international relations, aims at developing international trade both in terms of quality and quantity and turning Turkey and particularly İstanbul into a highly attractive center for commerce and investment. Having signed the UN Global Compact Agreement, ICOC is an institution highly respectful to global values such as environment, sustainable development and human rights. For further information, please visit our web-site: 4 Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu

5 UTESAV Uluslararası Teknolojik Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı UTESAV, Türkiye nin teknolojik, ekonomik ve sosyal alanlarda gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla, sanayici ve işadamlarının bir araya gelerek 1995 yılında kurduğu bir Sivil Toplum Kuruluşudur. Türkiye nin tarihi ve kültürel derinliği çerçevesinde, bir ayağı değerlerine sıkı bir şekilde bağlı, diğer ayağı ile bütün ufukları dolaşan bir anlayışla UTESAV; teknoloji, ekonomi ve toplum alanlarında, Türkiye nin ihtiyaç duyduğu bilginin üretilmesi ve yönetilmesi için bir düşünce forumu olarak çalışmaktadır. UTESAV, öncü ve inisiyatif alan yapısı ile Türkiye nin geleceğine ışık tutacak projelerin geliştirilmesi için çalışmaktadır. Vakfımız, insanımızın hak ettiği refah seviyesini yakalaması için, ekonomik ve sosyal konularda araştırmalar yapmakta, geleceğe ışık tutacak projeler tasarlamakta ve araştırmacıları desteklemektedir. UTESAV, Türkiye nin gelişmesine katkı sağlamak amacı ile ortak aklı kullanarak; dış politika, eğitim, teknoloji, ekonomi ve kültür alanlarında çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar için çeşitli konularda, eğitim programları, araştırma raporları, kitaplar, yuvarlak masa toplantıları, beyin fırtınası toplantıları, sempozyumlar, paneller ve medya platformu toplantıları gerçekleştirmektedir. Ayrıntılı bilgi için lütfen web sitemizi ziyaret edin: UTESAV International Foundation for Technology, Economic and Social Research UTESAV is an international civil society organization which was established in order to contribute to the technological, economic and social development of Turkey. In line with Turkey s historical and cultural depth, UTESAV, as an institution dedicated to the traditional values on the one hand and in search of new horizons on the other, functions as a think tank platform so as to discuss the ways of producing and managing information required by Turkey in the areas of technology, economy and society. UTESAV, with its pioneering and initiative-taking structure, endeavors to develop projects that will light the way to Turkey s future. Our foundation carries out researches on economic and social issues, designs projects that will enlighten our future and supports researchers so that our people can achieve the welfare levels they deserve. By utilizing the common reason in order to develop a big vision which will shape Turkey s future, UTESAV conducts pioneering researches in the fields of foreign policy, education, technology, economy and culture. UTESAV works as a thought forum for producing the strategic information required by Turkey. Educational programs, research reports, books, roundtable discussions, brainstorming sessions, symposiums, panels and media platform meetings are among the activities in various subjects and areas undertaken by UTESAV to make a contribution to our country s development. For further information, please visit our web-site: Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu 5

6 NİÇİN MEDENİYET VE DEĞERLER? Günümüzde ilerleyen iletişim ve ulaşım teknolojileri sayesinde medeniyetler arası ilişkilerin yoğunluğu giderek artmaktadır. Ancak medeniyetler arası ilişkileri düzenleyecek normatif zemin ve değerler sistemi hakkında henüz küresel bir uzlaşma sağlanamamıştır. Diğer yandan giderek daha sıkı bir şekilde organize olan küresel sivil toplum, ilişkilerinde üzerinde uzlaşılan küresel bir değerler sistemine ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden tarih boyunca sürekli tartışılan medeniyet ve medeniyetler arası ilişkiler günümüzde her zamankinden daha önemli ve yaygın bir gündem maddesi haline gelmiştir; eskiden sadece İbn Haldun ve Toynbee gibi üst düzey düşünürler tarafından ele alınırken, artık siyasetçi, işadamı ve gazetecilerin bile katıldığı hararetli bir tartışmaya dönüşmüştür. Medeniyetler çatışması tezi artık küresel jeopolitiğin ekseninin ulus devletten medeniyete kaydığı iddiasını ortaya atarak, medeniyetin ne olduğu ve medeniyetler arası ilişkiler konusunu hiç kimse tarafından göz ardı edilemeyecek bir şekilde insanlığın gündemine oturtmuştur. Uluslararası Medeniyetler ve Değerler Sempozyumu bu dönemeçte konuya İstanbul yaklaşımı yla yeniden bakmak ve katkı yapmak için düzenlenmiştir. Medeniyete İstanbul yaklaşımından maksadımız, İstanbul un 1453 te Müslümanların fethetmesi ile birlikte uygulamaya konulan Açık Medeniyet yaklaşımıdır. Bu sayede, dünya Müslümanlarının lideri olan Halife, Ortodoksların ruhani lideri olan Ortodoks patriği, Ermenilerin ruhani lideri olan Ermeni patriği ve Yahudilerin lideri olan Haham Başı asırlarca İstanbul da birlikte yaşamışlardır. Yine bu sayede, İstanbul dini çoğulculuk ve din hürriyeti açısından, daha Orta çağda, günümüzdeki Londra, New York, San Francisco ve Paris gibi bir çok din mensubunu barındıran kozmopolit bir kültür merkezi haline gelmiştir. Açık Medeniyet yaklaşımının arkasında İslam medeniyetinin benimsediği ve Mevlana Celaleddin Rumi gibi düşünürlerin dile getirdiği evrensel insani değerler yatmaktadır. Bu yüzden Sempozyum, medeniyet ve değerler ilişkisine dikkat çekmeyi ve medeniyetin kurucu değerlerine vurgu yapmayı amaçlamaktadır. Medeniyetin kurucu değerleri hayatın tüm alanlarını olduğu gibi özellikle iktisat alanını şekillendirir. Bu yüzden Sempozyumda medeniyet ve iktisat ilişkisine özel bir yer verilmiştir. İktisadi hayatı yönlendiren bir takım değerler her zaman mutlaka vardır; insanların çoğu iktisadi hayatın kanunlarından haberdar olmadıkları gibi, bu hayata yön veren değerlerin de farkında olmayabilirler. Bu yüzden biz bu Sempozyumla, ekonomik hayatın başarısının, sosyal hayatın üzerine kurulduğu değerler sistemi ile ilişkisine bağlı olduğunu bir kere daha gündeme getirmek istedik. Sempozyum, ülkemizin kıymetli aydınlarına, siyaset, kültür ve iş dünyasının mensuplarına ve öğrencilerimize özellikle küreselleşme ve AB sürecinden geçen ülkemizde medeniyetin değerlerle ilişkisinin boyutlarını, disiplinler arası bir perspektifle, dünyanın farklı yerlerinden gelen saygın uzmanlardan dinleme fırsatı sağlayacaktır. Böylece Türkiye de halen devam etmekte olan medeniyet konulu tartışmalar uluslararası bir düzleme taşınmış olacaktır. İstanbul yaklaşımı olarak isimlendirdiğimiz Açık Medeniyet anlayışı, farklı disiplinlere mensup uzmanlarca yapılacak tartışmalara yeni bir kuramsal ve kavramsal zemin sağlayacaktır. 6 Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu

7 WHY CIVILIZATION AND VALUES? In today s world, the intensity of the relations between civilizations increases through the advancing communication and transportation technologies. However, there has not yet been a global consensus on a normative ground and a system of values which would regulate the inter-civilizational relations. On the other hand, the global civil society, which is increasingly organized more closely, needs a system of global values with a consensus on it. Therefore, the concepts of civilization and the intercivilizational relations, which have been constantly discussed throughout history, has now become a more crucial and common topic of our agenda. The issue had been tackled only by eminent philosophers such as Ibn Khaldun and Toynbee in the past. However, currently it has turned into a vehement debate in which politicians, businessmen, journalists and even ordinary people participate. It seems that the axis of global geo-politics is now shifting from nation-states to civilizations. The commonly known prediction about the clash of civilizations has put the issues of what a civilization is and the nature of inter-civilizational relations on the agenda of humanity in such a way that no one can ignore them anymore. At this point, International Symposium on Civilization and Values has been organized with the purpose of exploring and contributing to the issue from a particular angle which I name as Istanbul approach. What I mean by Istanbul approach to the concept of civilization is the notion which may be characterized as Open Civilization. This notion of civilization and the model of intercivilizational relations became prevalent in Istanbul after its conquest by Turkish Muslims in In this way the Caliph, the leader of all Muslims, the Orthodox Patriarch, the spiritual leader of the Orthodox Church, the Armenian Patriarch, the spiritual leader of all Armenians and the Chief Rabbi of the Jews as well their respective communities lived together for centuries in Istanbul. Similarly, in terms of religious pluralism and freedom of religion, during Middle Ages, Istanbul became a cosmopolitan cultural centre like today s cities of London, New York, San Francisco and Paris consisting of people from numerous different religions. Beneath the notion of Open Civilization lie the universal human values adopted by Islamic Civilization and articulated by philosophers such as Mawlana Jalaladdin Rumi. Hence, this Symposium aims at drawing attention to the correlation between civilization and values and emphasizing the founding values of civilizations. The founding values of civilizations shape many areas in our life, particularly the economy proper. Therefore, in the Symposium, the relationship between civilization and economy has been given a special place. There are always some values driving the economic life; however, people might not be aware of the laws of the economy as well as these underlying values directing it. Thus, with this symposium, we have aimed at emphasizing once more that the success of the economy and social justice is heavily dependent on their relationship with the system of values on which our social life is founded. The Symposium will provide our country s esteemed intellectuals, politicians, the prominent members of culture and business world and students with the opportunity of listening speeches about the different aspects of the relationship between civilization and values, with an interdisciplinary perspective, from distinguished scholars from around the world. This effort is particularly significant at such a turning period in which our country is going through globalization and the EU candidacy processes. In this context, with the help of this symposium, the ongoing discussions in Turkey about civilizations and their relations will be carried to an international platform. The Open Civilization perspective which we name as Istanbul Approach will provide the discussions of the experts from different disciplines with a new theoretical and conceptual ground. Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu 7

8 SEMPOZYUM PROGRAMI Açılış ve Protokol Konuşmaları Prof. Dr. Recep ŞENTÜRK (Tertip Heyeti Başkanı) İsrafil KURALAY (UTESAV Mütevelli Heyeti Başkanı) Dr. Murat YALÇINTAŞ (İTO Yönetim Kurulu Başkanı) Açılış Konferansı Prof. Dr. Ali MAZRUİ Ara I. OTURUM: MEDENİYETİMİZİN GELECEĞİ VE KURUCU DEĞERLERİN ROLÜ Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mehmet BAYRAKTAR Prof. Dr. Alparslan AÇIKGENÇ Prof. Dr. Yılmaz ÖZAKPINAR Prof. Dr. Turan KOÇ Prof. Dr. Süleyman Hayri BOLAY Öğle Arası II. OTURUM: İKTİSAT, TOPLUM VE MEDENİYET Oturum Başkanı: Erhan ERKEN Prof. Dr. Mehmet ASUTAY Prof. Dr. Stephen B. YOUNG Prof. Dr. İbrahim ÖZTÜRK Ara III. OTURUM: MEDENİYETLER ARASI İLİŞKİLER: ETKİLEŞİM, ÇATIŞMA, İTTİFAK Oturum Başkanı: Prof. Dr. Murteza BEDİR Prof. Dr. James FRANKEL Dr. Sarah SAYEED Dr. Ahmed YOUNİS 8 ULUSLARARASI MEDENİYET VE DEĞERLER SEMPOZYUMU

9 SYMPOSIUM PROGRAM Opening Remarks and Protocol Speeches Prof. Dr. Recep ŞENTÜRK (The Chairman of the Organization Board) İsrafil KURALAY (The President of UTESAV) Dr. Murat YALÇINTAŞ (The President of ICOC) The Opening Conference Prof. Ali MAZRUİ Coffee Breake SESSION I: THE FUTURE OF OUR CIVILIZATION AND THE ROLE OF THE FOUNDING VALUES Chairman: Prof. Dr. Mehmet BAYRAKTAR Prof. Dr. Alparslan AÇIKGENÇ Prof. Dr. Yılmaz ÖZAKPINAR Prof. Dr. Turan KOÇ Prof. Dr. Süleyman Hayri BOLAY Lunch Break SESSION II: ECONOMY, SOCIETY AND CIVILIZATION Chairman: Erhan ERKEN Prof. Dr. Mehmet ASUTAY Prof. Dr. Stephen B. YOUNG Prof. Dr. İbrahim ÖZTÜRK Coffee Breake SESSION III: INTERCIVILIZATIONAL RELATIONS: INTERACTION, CLASH AND ALLIANCE Chairman: Prof. Dr. Murteza BEDİR Prof. Dr. James FRANKEL Dr. Sarah SAYEED Dr. Ahmed YOUNİS Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu 9

10 Prof. Ali A. Mazrui Açılış Konferansı: Yaratıcı Sentezin Arayışı Olarak Uygarlık: Küresel Bir Dr. Jekyll Ve Mr. Hyde Arasında Özet Asya, Hinduizm den İslamiyet e, bütün büyük dünya dinlerinin kaynağıdır. Avrupa, liberalizm, sosyalizm, kapitalizm ve milliyetçilik dahil, bütün büyük dünya ideolojilerinin beşiğidir. Türkiye de, Asya nın manevi değerleriyle, Avrupa nın maddi arzuları arasındaki mücadele devam etmektedir. Sanatsal meselelerde uygarlık zarafetin arayışı olmuştur. Entelektüel meselelerde ise uygarlık aydınlanmanın arayışı olmuştur. Zarafet, muhteşem heykel, müzik ve mimari eser üretir. Aydınlanma, yüksek felsefe ve yazı üretir. En iyi zamanlarında, Osmanlı İmparatorluğu, zarafetin güzelliği ile aydınlanmanın hikmeti arasında bir denge tutturmuştur. Ancak her medeniyetin kendi Dr. Jekyll ı (kültürün iyi yüzü) ve Mr. Hyde ı (kültürün olumsuz yüzü) vardır. Bugün hem İslam, hem Batı medeniyeti, aşırı militarizm (küresel Mr. Hyde) ve diğerlerinden öğrenmeye hazır olmak (küresel Dr. Jeykll) arasında bir yol ayrımındadır. Hem İslam, hem Batı en iyi dönemlerini birbirlerinden bir şeyler öğrenmeye hazır vaziyette olduklarında yaşadı (yaratıcı sentez). Daha sonra karşılıklı aktarım kapıları kapandı. Yaratıcı sentezin kapılarını yeniden açmanın zamanı geldi mi? Biyografi Ali A. Mazrui, New York Devlet Üniversitesi Kültürel Araştırmalar Enstitüsü Profesörü dür ve aynı zamanda Enstitü nün Direktörlüğünü yürütmektedir. Cornell Üniversitesi Afrika Araştırmaları Merkezi nde Senior Scholar ve Georgetown Üniversitesi Müslümanlar-Hıristiyanlar Arası Karşılıklı Anlayış İçin Prince Alwaleed Bin Talal Merkezi nde Senior Fellow statüsünde görev yapmakta olan Ali A. Mazrui, halen Kuzey Amerika Müslüman Sosyal Bilimciler Birliği nin de Başkanlığını yapmaktadır. Prof. Dr. Mazrui daha önce Birleşik Devletler Afrika Çalışmaları Birliği Başkanlığı, Uluslararası Siyaset Bilimi Birliği Başkan Yardımcılığı ve Kenya Jomo Kenyatta Tarım ve Teknoloji Üniversitesi Rektörlüğü görevlerini üstlenmiştir. Oxford Üniversitesi nden Doktora derecesi bulunan Prof. Dr. Mazrui nin çeşitli akademik alanlarda birçok fahri doktora ünvanı da bulunmaktadır. Kendisine ayrıca Güney Afrika ve Kenya Devlet Başkanları tarafından Devlet Nişanı verilmiştir. Prof. Dr. Mazrui nin 30 dan fazla kitabı bulunmakla birlikte yüzlerce de makalesi yayımlanmıştır. Dünya Kültürleri Federasyonu (New York, 1976), Dünya Siyasetinde Kültürel Güçler (Oxford, 1990) ve Avrupa-Yahudileri ve Afrika-Arapları: Dünya Tarihinde Büyük Semitik Iraksama (Washington, DC, 2008) en önemli kitapları arasında sayılmaktadır. Prof. Dr. Mazrui nin en tanınmış ve etkili televizyon çalışması olan ve ilk kez 1986 yılında BBC ve PBS kanalları tarafından yayımlanan dokuz bölümlük ödüllü televizyon dizisi The Africans: A Triple Heritage, o tarihten bu yana birçok farklı ülkede gösterilmiş ve çeşitli dillere çevrilmiştir. Prof. Dr. Mazrui, American Journal Foreign Policy ve British Journal Prospect dergileri tarafından 2005 yılında, halen yaşamakta olan dünyanın ilk 100 entelektüeli arasında gösterilmiştir. 10 Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu

11 Prof. Ali A. Mazrui The Opening Conference: Civilization As The Pursuit Of Creative Synthesis Between A Global Dr Jekyll And A Global Mr Hyde Abstract Asia is the genesis of all great world religions from Hinduism to Islam. Europe is the cradle of all great global ideologies including liberalism, socialism, capitalism, and nationalism. In Turkey there continues to be a struggle between the spiritual values of Asia and the material aspirations of Europe. In artistic matters civilization has been the pursuit of elegance. In intellectual matters, civilization has been the pursuit of enlightenment. Elegance produces great sculpture, music and architecture. Enlightenment produces great philosophy and scripture. At its best the Ottoman Empire struck a balance between the beauty of elegance and the profundity of enlightenment. But every civilization has its own Dr. Jekyll (the good face of the culture) and its own Mr. Hyde (the negative visage of the culture). Both Islam and the Western civilization today are at the crossroads between excessive militarism (the global Mr. Hyde) and a readiness to learn from others (the global Dr. Jekyll). Both Islam and the West were at their best when they were prepared to learn from each other (creative synthesis). The gates of mutual borrowing were then closed. Is it time to reopen the gates of creative synthesis? Biography Ali A. Mazrui is Professor and Director of the Institute of Global Cultural Studies, State University of New York at Binghamton, a Senior Scholar in Africana Studies at Cornell University in Ithaca, New York, and Senior Fellow of the Prince Alwaleed Bin Talal Center for Muslim-Christian Understanding at Georgetown University in Washington, DC. Currently, he is also the President of the Association of Muslim Social Scientists of North America. Dr. Mazrui has served in the past as President of the African Studies Association of the United States, Vice-President of the International Political Science Association, and Chancellor of Jomo Kenyatta University of Agriculture and Technology in Kenya. With a D.Phil. from Oxford University, U.K., Professor Mazrui has received multiple honorary doctorates in diverse academic fields, and holds national decorations awarded by the Heads of State of South Africa and Kenya. Professor Mazrui has published more than thirty books, and hundreds of articles. His most ambitious books over the years have included A World Federation of Cultures (New York, 1976); Cultural Forces in World Politics (Oxford, 1990); and Euro-Jews and Afro-Arabs: The Great Semitic Divergence in World History (Washington, DC, 2008). Dr. Mazrui s most influential television work was his awardwinning TV series The Africans: A Triple Heritage in nine episodes, first broadcast by the BBC and PBS in 1986, and since shown in diverse countries and translated into several languages. A Companion book with the same title was published simultaneously. In 2005 the American Journal Foreign Policy, and the British Journal, Prospect, nominated Ali Mazrui among the top 100 public intellectuals alive in the world as a whole. Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu 11

12 I. OTURUM MEDENİYETİMİZİN GELECEĞİ VE KURUCU DEĞERLERİN ROLÜ OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. MEHMET BAYRAKTAR Prof. Dr. Alparslan Açıkgenç Medeniyetlerin Kavramsal Temelleri Özet Medeniyetler umumiyetle insanlık etkinliklerinin derinlik kazanması ile toplumda tezahür eden yönleri ile incelenmektedir. Dolayısıyla medeniyet derken karşımıza sadece somut yönleri ile insan ve insan etkinlikleri çıkmaktadır. Ancak insan etkinliklerinin medeniyet özelliklerini kazanması için nasıl temeller olduğu tamamen gizli kalmaktadır. Özellikle insan etkinliklerine derinlik kazandırarak onları küllileştiren bazı temel kavramlar sadece aklımıza görünebildiğinden medeniyet tahlillerinde ihmal edilmektedirler. Bu çalışmamızda önce medeniyet kavramının kendisi tanımlandıktan sonra çok önemli bir olgu olarak hangi kavramsal temel üzerine kurulduğu ele alınacaktır. Bu tartışmada ayrıca örenek medeniyet olarak İslam medeniyeti seçilecek ve bu medeniyetin üzerine kurulduğu temel kavramlar tahlil edilmeye çalışılacaktır. Tahlilde ulaştığımız temel kavramlara örnek olarak İslam medeniyetinde şu kavramları verebiliriz: tevhid, nübüvvet, haşir, adalet, ilim (bununla irtibatlı ayrıca kelam, irfan, hikmet ve marifet), fıkıh, emanet ve halife. Bu inceleme neticesinde ortaya çıkan sonucu şöyle ifade edebiliriz: medeniyetlere belirgin özelliklerini kazandıran en önemli unsur, kavramsal temel olarak ifade edebileceğimiz öğretisel kavramlardır. Biyografi 1952 yılında Erzurum un Şenkaya ilçesinde doğdu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden 1974 yılında mezun oldu. Milli Eğitim Bakanlığı bursu kazanarak Amerika ya doktora için gitti. Wisconsin Üniversitesinde (Milwaukee) Yüksek lisansını Eskiçağ Yunan felsefesi üzerine 1978 de tamamladı. Chicago Üniversitesinde 1983 yılında Sadra ve Heidegger ontolojilerinin karşılaştırması üzerine yazdığı bir tezle doktora yaptı. Yurda döndükten sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Felsefe Bölümü nde öğretim görevlisi olarak ders vermeye başladı yılında doçent, 1994 yılında ise profesör oldu. Kısa bir süre Gaziosmanpaşa Üniversitesi nde görev yaptıktan sonra Malezya da Uluslararası İslam Düşüncesi ve Medeniyeti Enstitüsünde yılları arası ders verdi yılından itibaren Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı ve yılları arasında Rektör Yardımcılığı görevlerinde bulunduktan sonra Ekim 2010 tarihinden sonra halen çalışmakta olduğu Yıldız Teknik Üniversitesi Felsefe Bölümü nde öğretim üyesi olarak göreve başladı. Sahasında otorite olan ülkemizin tanınmış tarihçileri ve ilim adamları ile birlikte geniş kapsamlı ve 10 cilt olacak olan bir Dünya Tarihi nin Genel Editörlüğünü yürüten Açıkgenç in bilimsel dergilerde yayınlamış bir çok İngilizce ve Türkçe makaleleri yanında İnsan Yayınları tarafından 3. baskısı yapılan Bilgi Felsefesi yanında şu kitapları bulunmaktadır: Being and Existence in Sadra and Heidegger: A Comparative Ontology (Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization, 1993); Kavram ve Süreç Olarak Bilginin İslamileştirilmesi (İstanbul: Nesil Yayınları, 1998); Scientific Thought and its Burdens (Istanbul: Fatih University Publications, 2000). İslam Medeniyetinde Bilgi ve Bilim (İstanbul: İSAM, 2006). Islamic Scientific Tradition in History (Kuala Lumpur: IKIM, 2011 de basılacak). 12 Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu

13 SESSION I THE FUTURE OF OUR CIVILIZATION AND THE ROLE OF THE FOUNDING VALUES CHAIRMAN: PROF. MEHMET BAYRAKTAR Prof. Dr. Alparslan Açıkgenç Conceptual Foundations Of Civilizations Abstract Civilizations are generally examined with regard to human activities gaining depth and their aspects becoming manifest in society. Therefore, what we encounter when we say civilization are human with its concrete features and human activities. Nevertheless, which fundamentals are required for human activities to acquire characteristics of a civilization remains completely secret. Especially, since some basic concepts that totalize human activities by enabling them to gain depth appear only to our mind, these concepts are usually ignored in analyses of civilizations. In this paper, first, the concept of civilization will be defined and the conceptual basis on which civilization as an important phenomenon is constituted will be discussed. In this discussion, Islamic Civilization will be chosen as an exemplary case of civilization and the main underlying principles on which this civilization is established will be analyzed. Some of the major concepts pertaining to Islamic Civilization which we obtained through this analysis are: the unity of Allah (tevhit), prophethood (peygamberlik), Judgement Day (haşir), justice, science (related with this concept, also utterance, intuition, wisdom and mastery), Islamic law, trust and caliph. We can summarize the result of this study as follows: the most important components which enable civilizations to gain their evident characteristics are doctrinal concepts. Biography He was born at Senkaya district of Erzurum in He graduated from Faculty of Theology of Ankara University in He went to the USA with a scholarship from Ministry of Education for his Ph. D. Degree. At the University of Wisconsin (Milwaukee), he completed his masters degree on Ancient Greek Philosophy in At the University of Chicago he obtained his Ph. D. with his thesis on a comparison between the ontologies of Sadra and Heidegger in After returning to Turkey, he started to lecture at the Philosophy Department of Middle East Technical University. He became Associate Professor in 1988 and Professor in After serving at Gaziosmanpaşa University for a short while, he gave lectures at Malaysia International Islamic Thought and Civilization Institute between As of 1999, he served as the Dean of Faculty of Science and Literature, and as the Deputy Rector between at Yıldız Technical University, and up to date, he has been a lecturer at the Philosophy Department. Currently working with distinguished historians and scientists of Turkey and conducting the general editorship of a comprehensive project called World History consisting of 10 volumes, Prof. Açıkgenç has numerous articles published in scientific reviews both in Turkish and English, and besides the 3rd edition of Epistemology published by İnsan Yayınları, he has the following books: Being and Existence in Sadra and Heidegger: A Comparative Ontology (Kuala Lumpur: International Institute of Islamic Thought and Civilization, 1993); Islamicisation of Knowledge as Concept and Process. (İstanbul: Nesil Publications, 1998); Scientific Thought and its Burdens (Istanbul: Fatih University Publications, 2000). Knowledge and Science in Islamic Civilization (İstanbul: İSAM, 2006). Islamic Scientific Tradition in History (Kuala Lumpur: IKIM, it will be published in 2011). Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu 13

14 Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar İnsanlığın Geleceği Açısından İslâm Medeniyeti Özet Rasyonel bir inanç ve ona bağlı bir ahlâk nizamı medeniyet kavramının özüdür. Tarihte ve bugün, değişen ve çeşitlenen büyük kültür yaratışları, bu nitelikte bir medeniyeti hayata geçiren toplumların eseri olmuştur. Hiçbir toplumun izole yaşayamayacağı ve başkalarının sefaletine rağmen huzurlu bir hayat sürdüremeyeceği bugünkü insanlık aşamasında, bir medeniyetten ne beklendiğini sorgulamak gerekir. Bu bağlamda, İslâm medeniyetini oluşturan temel değerleri taze bir bakışla belirlemeye ve medeniyetimizin yaşanış biçimine eleştirel bir yaklaşım geliştirmeye ihtiyaç vardır. İnsanlığın geleceği bakımından dünya, karamsarlık doğuran tablolorla doludur. Tebliğde, karamsarlığı ümit ışığına çevirmek için, sözü edilen eleştirel yaklaşımla ön plana çıkarılacak değerlerle yaşayan insanların, insanlığın geleceğine nasıl katkı yapabileceği incelenecektir. Biyografi 1934 te Boyabat ta doğdu de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü nden, 1960 da Cambridge Üniversitesi Biyoloji Fakültesi Psikoloji Bölümü nden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsü nde 1964 de doktorasını verdi; 1978 de profesör oldu. Alexander von Humboldt bursu ile de Köln Üniversitesi Sosyoloji Araştırma Enstitüsü nde, aynı bursla 1978 de Bern Üniversitesi Pedagojik Psikolojik Bölümü nde ve Fulbright bursu ile de Oregon Üniversitesi Kognitif Psikoloji Laboratuarı nda araştırma yaptı de Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı. Psikolojinin Temel Mefhumları, Öğrenmede Dikkat Problemi, Hafıza Yanılmalarının Doğuşu, Hafıza, Kültür ve Medeniyet Anlayışları ve Bir Medeniyet Teorisi, İslâm Medeniyeti ve Türk Kültürü, Batılılaşma Meselesi ve Mümtaz Turhan Kültür ve Medeniyet Üzerine Denemeler, İnsan İnanan Bir Varlık adlı eserlerin müellifidir. 14 Uluslararası Medeniyet ve Değerler Sempozyumu