İŞ MAHKEMELERİ KANUNU ve İLGİLİ DİĞER MEVZUATA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK TALEPLERİ

Transkript

1 İŞ MAHKEMELERİ KANUNU ve İLGİLİ DİĞER MEVZUATA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK TALEPLERİ GENEL OLARAK sayılı Kanunun 5 inci maddesine; 5510 sayılı Kanundan kaynaklanan davalara işçinin sigortalılık işlerini yürüten Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinin bulunduğu yer iş mahkemelerinde bakılır hükmünün eklenmesinin, (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17/02/2012 tarihli yazıyla gönderilen talep) 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Görevli ve yetkili mahkeme MADDE 79 (1) Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar iş davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. 2- Davaya cevap verme ve delil ibraz etme konusundaki kesin sürelerin, sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda uygulanmayacağı, tarafların davanın her aşamasında delil ibraz edebileceği ve beyanda bulunabileceğinin 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununda açıkça düzenlenmesinin, düzenleme yapılırken sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların kamu düzenine ilişkin ve re sen araştırma ilkesine tabi olduğunun açıkça yazılmasının uygun olacağı, (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17/02/2012 tarihli yazıyla gönderilen talep) sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasındaki parasal sınırın düşürülmesi, ikinci fıkrasının tamamen kaldırılarak İstinaf yoluna başvurma süresi gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftadır. şeklinde düzenlenmesi, üçüncü fıkrasındaki sekiz gün ibaresinin iki hafta olarak değiştirilmesinin uygun olacağı, (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17/02/2012 tarihli yazıyla gönderilen talep) 4- İşçilerle işverenler arasında iş sözleşmesinden, toplu iş sözleşmesinden veya İş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan uyuşmazlıklarda, yargı yoluna başvurmak zorunda kalan ve işverene göre ekonomik bakımdan daha zayıf olan işçilerin, peşin alınan dava harcı nedeniyle dava açamadıkları ve haklarını arayamadıkları gözlemlenmektedir. Bu nedenle çalışanların açacakları davalarda harçların peşin alınmaması, yargılama sonucuna göre tahsili yoluna gidilmesinin uygun olacağı (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17/02/2012 tarihli yazıyla gönderilen talep) yönünde talepler gelmiştir. 1

2 5521 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNU TEKLİF EDEN KANUN METNİ TEKLİF GÖRÜŞLER Yargıtay 1. Başkanlı ğı Madde 1 İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle (o kanunun değiştirilen ikinci maddesinin Ç, D ve E fıkralarında istisna edilen işlerde çalışanlar hariç) işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevli olarak lüzum görülen yerlerde iş mahkemeleri kurulur. Bu mahkemeler: A) (Mülga: 18/10/ /81 md.) B) İşçi Sigortaları Kurumu ile sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahipleri arasındaki uyuşmazlıklardan doğan itiraz 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 1 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 1 İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle (o kanunun değiştirilen ikinci maddesinin Ç, D ve E fıkralarında istisna edilen işlerde çalışanlar hariç) işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevli olarak lüzum görülen yerlerde iş mahkemeleri ile İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetleri kurulur. Bu mahkemeler: A) (Mülga: 18/10/ /81 md.) B) İşçi Sigortaları Kurumu ile sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahipleri arasındaki uyuşmazlıklardan doğan itiraz ve davalara da bakarlar. İş mahkemesi kurulmamış olan yerlerdeki bu davalara o yerde görevlendirilecek 2

3 Yargıtay Birinci Başkanlığ ı ve davalara da bakarlar. İş mahkemesi kurulmamış olan yerlerdeki bu davalara o yerde görevlendirilecek mahkeme tarafından, temsilci üyeler alınmaksızın, bu kanundaki esas ve usullere göre bakılır. Fiili ve hukuki imkansızlıklar olayısıyla iş mahkemesinin toplu olarak görevini yapamadığı hallerde de yukarki fıkra hükmü uygulanır. (Ek fıkra: 2/7/ /39 md.) Birden fazla iş mahkemesi bulunan yerlerde, sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan davaların görüleceği iş mahkemeleri, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenebilir. Madde 7 İş mahkemelerinde şifahi yargılama usulü uygulanır. İlk oturumda mahkeme tarafları sulha teşvik eder. Uzlaşamadıkları ve taraflar mahkeme tarafından, temsilci üyeler alınmaksızın, bu kanundaki esas ve usullere göre bakılır. Fiili ve hukuki imkansızlıklar olayısıyla iş mahkemesinin toplu olarak görevini yapamadığı hallerde de yukarki fıkra hükmü uygulanır. (Ek fıkra: 2/7/ /39 md.) Birden fazla iş mahkemesi bulunan yerlerde, sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan davaların görüleceği iş mahkemeleri, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenebilir sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının ikinci ve üçüncü cümleleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 7 İş mahkemelerinde şifahi yargılama usulü uygulanır. İlk oturumda mahkeme tarafları sulha ve arabuluculuğa teşvik eder. Uzlaşamadıkları veya 3

4 veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm verilir. İş Kanununun 79 uncu maddesinde yazılı uzlaşma teşebbüsünün yapılmamış olması davanın kabulüne ve görülmesine mani teşkil etmez. arabulucuya başvurmayı kabul etmedikleri ya da taraflar veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm verilir. İş Kanununun 79 uncu maddesinde yazılı uzlaşma teşebbüsünün yapılmamış olması davanın kabulüne ve görülmesine mani teşkil etmez. Başbakan Yardımcı lığı Madde 7 İş mahkemelerinde şifahi yargılama usulü uygulanır. İlk oturumda mahkeme tarafları sulha ve arabulucuya başvurmaya teşvik eder. Uzlaşamadıkları veya arabulucuya başvurmayı kabul etmedikleri, ya da taraflar veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm verilir. Yargıtay ilgili daireleri Madde 8 (Değişik madde: S.K./l.mad) İş mahkemelerince verilen nihaî kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Şu kadar ki, para Madde 8 (Değişik madde: S.K./l.mad) İş mahkemelerince verilen nihaî kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Şu kadar ki, para ile değerlendirilemeyen dava ve işler 4

5 ile değerlendirilemeyen dava ve işler hakkındaki kararlar hariç, miktar veya değeri bin lirayı geçmeyen davalar hakkındaki nihaî kararlar kesindir. İstinaf yoluna başvurma süresi, karar yüze karşı verilmişse nihaî kararın taraflara tefhimi, yokluklarında verilmiş ise tebliği tarihinden itibaren sekiz gündür. Bölge adliye mahkemesinin para ile değerlendirilemeyen dava ve işler hakkındaki kararları ile miktar veya değeri beşbin lirayı geçen davalar hakkındaki nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden başlayarak sekiz gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulan kararlar, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtayca iki ay içinde karara bağlanır. Yargılayın kararlarına karşı karar düzeltme yoluna başvurulamaz. Halen yürürlükte olan 5308 hakkındaki kararlar hariç, miktar veya değeri bin lirayı geçmeyen davalar hakkındaki nihaî kararlar kesindir. İstinaf yoluna başvurma süresi, karar yüze karşı verilmişse nihaî kararın taraflara tefhimi, yokluklarında verilmiş ise tebliği tarihinden itibaren sekiz gündür. Bölge adliye mahkemesinin para ile değerlendirilemeyen dava ve işler hakkındaki kararları ile miktar veya değeri beşbin lirayı geçen davalar hakkındaki nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden başlayarak sekiz gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulan kararlar, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtayca iki ay içinde karara bağlanır. Yargıtayın kararlarına karşı karar düzeltme yoluna başvurulamaz sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasındaki parasal sınırın düşürülmesi, ikinci fıkrasının tamamen kaldırılarak İstinaf yoluna başvurma süresi gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftadır. Şeklinde düzenlenmesi, üçüncü fıkrasındaki sekiz gün ibaresinin iki hafta olarak değiştirilmesinin uygun 5

6 Yargıtay Birinci Başkanlığ ı sayılı kanundan önceki metin Madde 8- İş mahkemesinin nihai kararları tefhimi tarihinden itibaren sekiz gün içinde temyiz olunabilir. İş mahkemelerinden verilen kararlar, Yargıtayca iki ay içinde tetkik olunarak karara bağlanır. Madde 10 İş Kanununun uygulanması ile görevli olan idari merciler, kendilerine yapılan müracaatları 15 gün içinde idari yoldan neticelendiremedikleri ve iş mahkemelerinin görevi içinde gördükleri takdirde bu hususa dair olan evrak ve belgeleri yetkili iş mahkemesine tevdi ederler. Mahkeme, re sen gün tayin ederek tarafları davet ve müracaat sahibinin davacı olduğunu tesbitten ve zabıtnameye imzasını aldıktan sonra bu kanundaki esas ve usullere göre davayı görerek kararını verir. İdari merciin bu olacağı, (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17/02/2012 tarihli yazıyla gönderilen talep) 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 10 ncu maddesine birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki şekilde ikinci fıkra eklenmiştir. Madde 10 İş Kanununun uygulanması ile görevli olan idari merciler, kendilerine yapılan müracaatları 15 gün içinde idari yoldan neticelendiremedikleri ve iş mahkemelerinin görevi içinde gördükleri takdirde bu hususa dair olan evrak ve belgeleri yetkili iş mahkemesine tevdi ederler. Mahkeme, re sen gün tayin ederek tarafları davet ve müracaat sahibinin davacı olduğunu tesbitten ve zabıtnameye imzasını aldıktan sonra bu kanundaki esas ve usullere göre davayı görerek kararını verir. İdari merciin bu yoldaki tevdii mahkemenin göreve mütaallik kararını takyit etmez. Sigortalılar veya hak sahipleri ile diğer ilgililer, sosyal güvenlik uyuşmazlıkları ile 6

7 yoldaki tevdii mahkemenin göreve mütaallik kararını takyit etmez. ilgili olarak dava açmadan ya da İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyeti hakem heyetine başvurmadan önce, Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat etmek zorundadırlar. Yapılan müracaata altmış gün içinde Kurumca cevap verilmezse talep reddedilmiş sayılır. Sigortalılar veya hak sahipleri ile diğer ilgililerin Kuruma yönelik taleplerinin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde, dava açmakta ya da hakem heyetine başvurmakta hukuki yararlarının bulunduğu kabul edilir. Başbakan Yardımcı lığı 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 10 ncu maddesine birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki şekilde ikinci fıkra eklenmiştir. Madde 10 İş Kanununun uygulanması ile görevli olan idari merciler, kendilerine yapılan müracaatları 15 gün içinde idari yoldan neticelendiremedikleri ve iş mahkemelerinin görevi içinde gördükleri takdirde bu hususa dair olan evrak ve belgeleri yetkili iş mahkemesine tevdi ederler. Mahkeme, re sen gün tayin ederek tarafları davet ve müracaat sahibinin davacı olduğunu tespitten ve zabıtnameye imzasını aldıktan sonra bu kanundaki esas ve usullere göre davayı görerek kararını verir. İdari merciin bu yoldaki tevdii mahkemenin 7

8 Başbakan Yardımcı lığı ve Yargıtay karşılaştır ma Başbakan Yardımcılığından teklif gelen Başkanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik İl Müdürü veya görevlendireceği bir uzman tarafından yürütülen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem göreve müteallik kararını takyit etmez. Sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahipleri ise talepleri ile ilgili dava açmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurmak zorundadır. Otuz gün içinde bu talepleriyle ilgili bîr cevap verilmezse istekleri reddedilmiş sayılır. Sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahiplerinin isteklerinin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açmakta hukuki yararlan var kabul edilir sayılı Kanuna 16 ıncı maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir. Madde 16/A Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, il ve ilçe merkezlerinde, iş (çalışma) ve sosyal güvenlik mevzuatının uygulamasından doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla ihtiyaç durumuna göre bir veya birden fazla İş (Çalışma) ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyeti oluşturmakla görevlidir. Başkanlığı o yer mülkî idare amirinin, Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ile ilçe teşkilâtı personeli arasından görevlendireceği konunun uzmanı bir kişi 8

9 Heyetleri; mülkî idare amirinin konunun uzmanı mülkî idare personeli arasından görevlendireceği bir asıl bir yedek üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir asıl bir yedek üye, programlarında iş ve sosyal güvenlik hukuku bilgisine yeterince yer veren siyasal bilgiler, İdarî bilimler, iktisat, maliye ve çalışma ekonomisi alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun, mesleği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarında ya da özel sektörde en az beş yıl çalışmış bulunan kişiler arasından görevlendirecek iki asıl iki yedek üye olmak üzere başkan dâhil toplam beş ası! Dört yedek üyeden oluşur. Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi dolan üyeler yeniden seçilebilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerinin yetki alanı, bulundukları il veya ilçenin mülkî hudutları ile sınırlıdır. tarafından yürütülen İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyeti; yine o yer mülkî idare amirinin görevlendireceği, iş ve sosyal güvenlik konularında uzman ilgili idare personeli arasından iki asıl iki yedek, hukuk ya da programlarında iş ve sosyal güvenlik hukuku bilgisine yeterince yer veren siyasal bilgiler veya iktisadi ve idari bilimler fakültelerinin iktisat, işletme, maliye, kamu yönetimi veya çalışma ekonomisi bölümlerinden lisans diploması sahibi olan veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun ve işçi ve işveren sendikalarında temsilci sıfatıyla ya da kamu yahut özel sektörde mesleği ile ilgili konularda en az üç yıl fiilen çalışmış bulunan kişiler arasından bir asıl bir yedek ve o yer Baro Yönetim Kurulunun, mensupları arasından bildireceği bir asıl bir yedek üye olmak üzere başkan dâhil toplam beş asıl dört yedek üyeden oluşur. Üyelerin çalışma süresi dört yıldır. Süresi dolan üyeler yeniden görevlendirilebilir. Üyeliği herhangi bir sebeple sona erenin kalan süresini ilgili yedek üye tamamlar. Heyet; en az 4/5 çoğunlukla toplanır ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile karar alır. Üyeler çekimser oy kullanamaz. 9

10 Oyların eşit olması halinde başkanın oy kullandığı taraf çoğunlukta sayılır. En kıdemli üye başkana yokluğunda vekâlet eder. Bakanlık taşra teşkilâtının bulunmadığı il ve ilçelerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerinin başkanlığı en büyük mülkî amir ya da en az diğer üyelerle aynı nitelikleri haiz kişiler arasından mülkî amirin görevlendireceği bir uzman tarafından yürütülür. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, mülkî amirce programlarında iş ve sosyal güvenlik hukuku bilgisine yeterince yer veren siyasal bilgiler, İdarî bilimler, iktisat, maliye ve çalışma ekonomisi alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin yetki alanı, bulundukları il veya bir ya da belirlenen birden fazla ilçenin mülkî hudutları ile sınırlıdır. Gerektiğinde ilçe hakem heyetinin yetki alanı, bulunduğu il sınırları içindeki diğer ilçeleri kapsayacak şekilde ilgili Bakanlıkça genişletilebilir veya daraltılabilir. Bakanlık taşra teşkilâtının bulunmadığı ilçelerde İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin başkanlığı o yer mülkî idare amiri ya da en az diğer üyelerle aynı nitelikleri haiz kişiler arasından görevlendireceği bir uzman tarafından yürütülür. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, yine o yer mülkî idare amiri tarafından en az diğer üyelerle aynı nitelikleri haiz kişiler arasından istek alınmak suretiyle re sen doldurulur. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetleri, görevlerini yerine 10

11 veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun, mesleği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarında ya da özel sektörde en az beş yıl çalışmış bulunan kişiler arasından istek alınmak suretiyle re sen doldurulur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetleri, görevlerini yerine getirirken ve yetkilerini kullanırken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, Hakem Heyetine emir ve talimat veremez. Görevini adalet, tarafsızlık, doğruluk ve dürüstlük, tutarlılık, eşitlik, ehliyet ve liyakat ilkeleri çerçevesinde Kanun, Tüzük, Yönetmelik ve genelgelerle belirlenen esaslara uygun şekilde ifa eder. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu getirirken ve yetkilerini kullanırken bağımsızdır. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinde, çalışmalara ve kararlara esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlıklara ilişkin raporları sunmak üzere heyet başkanı tarafından hukuk ya da programlarında iş ve sosyal güvenlik hukuku bilgisine yeterince yer veren siyasal bilgiler veya iktisadi ve idari bilimler fakültelerinin iktisat, işletme, maliye, kamu yönetimi veya çalışma ekonomisi bölümlerinden lisans diploması sahibi olan veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun ilgili idare personeli arasından en az bir raportör görevlendirilir. Heyetin, çalışmaları için uygun hizmet binası o yer mülkî idare amirince tahsis edilir. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık 11

12 sunmak üzere en az bir raportör görevlendirilir. Çalışmaları için de ilgili mülkî idarenin bulunduğu hizmet binasında uygun ve yeterli bir yer ayrılır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak ilgili Bakanlıkça belirlenir. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetleri, görülmekte olan uyuşmazlık konusuna ilişkin olmak kaydıyla her türlü bilgi ve belgeyi adli veya idari mercilerden isteyebilir, ilgili dosyaları ya da örneklerini inceleyebilir. Miktar veya değeri beşbin Türk Lirasını geçmeyen malvarlığına ilişkin uyuşmazlıklarda, İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerine müracaat zorunludur. Heyet, başvuruyla ilgili kararını başvuru tarih ve sırasına göre en geç üç ay içerisinde verir. Heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun ilamların icrası hakkındaki hükümlerine tabidir. Taraflar bu kararlara karşı tebliğinden itibaren iki hafta içinde o yer için yetkili iş mahkemesine veya bu sıfatla görev yapan diğer mahkemelere itiraz edebilirler. İtiraz, kararın icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hâkim, kararın icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. İtirazı inceleyen mahkeme, duruşma yapılmasına gerek olup olmadığını takdir eder; duruşma 12

13 bir yönetmelikte düzenlenir. Miktar veya değeri binbesvüz Türk Lirasını geçmeyen uyuşmazlıklarda ise, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakem Heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı on beş gün içinde o yer iş mahkemesine veya bu sıfatla görev yapan diğer mahkemelere itiraz edebilirler. İtiraz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Heyetleri kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hâkim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Heyetleri kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Heyetleri kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine iş mahkemesinin veya bu sıfatla görev yapan diğer mahkemelerin vereceği karar yapılmasını gerekli gördüğü takdirde ilgilileri en kısa sürede duruşmaya çağırır ve gelmeseler bile itirazla ilgili gereken kararı verir. Duruşma yapılmasına gerek görülmeyen hallerde mahkeme, işin kendisine geldiği tarihten itibaren en geç iki hafta içinde kararını verir. İtiraz üzerine mahkemenin vereceği karar kesindir. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerine başvuru, yazılı olarak şahsen ya da avukat aracılığıyla yapılabilir. Miktar veya değeri beşbin Türk Lirasının üstündeki malvarlığına ilişkin uyuşmazlıklar ile iş sözleşmesi feshedilen işçilerin feshin geçersizliğine yönelik başvuruları ile ilgili olarak İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin verecekleri kararlar, ilgili mahkemelerde delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Türkiye İstatistik Kurumunun Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum, ilgili Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilân edilir. 13

14 kesindir. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerinin, kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca, Adalet Bakanlığının uygun görüşü ile çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir. Miktar veya değeri binbeşvüz Türk Lirası ve üstündeki uyuşmazlıklarda Sigortalı Hakem Heyetlerinin verecekleri kararlar, ilgili mahkemelerde delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum, ilgili Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilan edilir. 14

15 TEKLİF EDEN Yargıtay 1. Başkanlığ ı 4857 SAYILI İŞ KANUNU KANUN METNİ TEKLİF GÖRÜŞLER 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme veya İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerine götürülür. Fesih bildirimine itiraz ve usulü Madde 20 İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. ( ) taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla Fesih bildirimine itiraz ve usulü Madde 20 İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. ( ) taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme veya İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Hakem Heyetlerine götürülür. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla 15

16 yükümlüdür. Dava seri muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi halinde, Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir. (İptal dördüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi nin 19/10/2005 tarihli ve E.:2003/66, K.:2005/72 sayılı Kararı ile.) yükümlüdür. Dava seri muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi halinde, Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir. (İptal dördüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi nin 19/10/2005 tarihli ve E.:2003/66, K.:2005/72 sayılı Kararı ile.) 4077 sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN KANUN METNİ Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Madde 22- (Değişik: 6/3/ /29 md.) Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturmakla görevlidir. Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dahil beş üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve TASARI TASLAĞI Tüketici sorunları hakem heyetleri MADDE 40- (1) Bakanlık, tüketici ile müteşebbis arasında bu Kanunun uygulamasından doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il merkezlerinde ve yönetmelik ile belirlenen ilçe merkezlerinde, en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturmakla görevlidir. (2) Değeri TL nin altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetinin vereceği kararlar tarafları bağlar. Tüketici sorunları hakem heyeti kararları 11/02/1959 tarih ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre taraflara tebliğ edilir. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. (3) Değeri TL ve üzerindeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici 16

17 sanatkar olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir. Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür. Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler, tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re sen doldurulur. Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak üzere en az bir raportör görevlendirilir. Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir. Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilân edilir. mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir. (4) Tüketici sorunları hakem heyetlerine yalnızca tüketiciler başvurabilir. Tüketici sorunları hakem heyetleri kendilerine yapılan başvuruları gereğini yapmak üzere kabul etmek zorundadır. (5) Başvurunun yapılmasından sonra ön inceleme yapılır. Tüketici sorunları hakem heyetleri ön incelemede; uyuşmazlık şartlarını ve ilk itirazları inceler, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği uyuşmazlıklarda onları sulhe teşvik edebilir ve bu hususları tutanağa geçirir. Taraflar arasında uzlaşma sağlanması durumunda uyuşmazlık konusu ayrıca gündeme alınmaz. (6) Taraflar, tüketici sorunları hakem heyetinin bağlayıcı kararlarına karşı on beş gün içinde kararın verildiği tüketici sorunları hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. İtiraz olunan kararın, kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından dolayı bozulması gerektiği ve kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde tüketici mahkemesi, kararı değiştirerek ve düzelterek onayabilir. Tarafların kimliklerine ait yanlışlıklarla, yazı, hesap veya diğer açık ifade yanlışlıkları hakkında da bu hüküm uygulanır. Karar, usule ve kanuna uygun olup da gösterilen gerekçe doğru bulunmazsa, gerekçe değiştirilerek ve düzeltilerek onanır. Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir. Tüketici sorunları hakem 17

18 25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar, tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri kapsamındadır. heyetlerinin tüketici lehine verdiği kararlara karşı açılan itiraz davalarında, kararın iptali durumunda tüketici aleyhine vekalet ücretine hükmedilmez. (7) Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici sorunları hakem heyetine yapılır. Tüketici sorunları hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde ise başvuruların nerelere yapılacağı ve bu başvuruların hangi tüketici sorunları hakem heyetince karara bağlanacağı yönetmelikle belirlenir. (8) Bu maddede belirtilen parasal sınırlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 04/01/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu artışların hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. (9) Tüketici sorunları hakem heyeti başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ve bilirkişi ücretlerine ilişkin usul ve esaslar, bir ayda ödenecek tutar gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. (10) Tüketici sorunları hakem heyeti raportörleri, tüketici sorunları hakem heyetinin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmakla görevlidir. Bakanlık taşra teşkilatının bulunduğu il ve ilçelerde en az bir raportör kadrosu ihdas edilir. Raportörler il ve ilçe merkezlerinde kurulu bulunan tüketici sorunları hakem heyetlerinde istihdam edilir. 18

19 (11) Tüketici sorunları hakem heyetleri uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kurum ve kuruluşlardan isteyebilir. Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir. (12) Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları, raportörlerin nitelikleri ile diğer hususlar yönetmelik ile belirlenir. 19