EKONOMİ BAKANLIĞI EKONOMİK GÖRÜNÜM

Transkript

1 EKONOMİ BAKANLIĞI EKONOMİK GÖRÜNÜM NİSAN 2014 Ekonomik Görünüm sunumu, her ayın 1. ve 3. haftasında güncellenmektedir. Güncelleme Tarihi: 16/04/2014

2 A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ 1) MAL TİCARETİ 2) HİZMETLER TİCARETİ C- YATIRIM ORTAMI, YABANCI SERMAYE ve TEŞVİK D- SERBEST BÖLGELER E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI TİCARET 2

3 A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM 3

4 Bazı Ekonomilere İlişkin Büyüme Tahminleri IMF OECD DB Dünya Türkiye Avro Bölgesi ABD Brezilya Rusya* Hindistan ÇHC ,6 2,3 1,2 2,8 1,8 1,3 5,4 7, ,9 3,1 1,5 3,0 2,7 2,3 6,4 7, ,6 3,8 1,0 2,9 2,2 2,3 4,7 8, ,9 4,1 1,6 3,4 2,5 2,9 5,7 7, ,2 2,4 1,1 2,8 2,4 1,1 6,2 7, ,4 3,5 1,4 2,9 2,7 1,3 6,6 7,5 *Dünya Bankası yüksek risk senaryosunda 2014: -%1,8, 2015:%2,1 (8 ) Kaynak: IMF, OECD, Dünya Bankası Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%) 2013 yılında Türkiye %4 oranında büyümüştür. IMF, Türkiye nin 2014 yılında %2,3 oranında büyüyeceğini tahmin etmektedir. Türkiye ekonomisi 2013 yılında Orta Vadeli Program da ( ) belirtilen %3,6 lık gerçekleşme tahminin üstünde %4 oranında büyümüştür. 4

5 Dünya Ticaretine İlişkin Tahminler IMF DTÖ Mal ve Hizmetler Ticaretine İlişkin Tahminler (%) İhracat İthalat Dünya Gelişmiş Yükselen Gelişmiş Yükselen Ticaret Yıllar Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler Hacmi ,2 5,0 3,5 5,2 4, ,8 6,2 4,5 6,3 5, ,6 6,4 3,4 6,3 4, ,3 6,8 3,9 7,1 5,3 Kaynak: IMF ve DTÖ IMF tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %4,3 ve %5,3 oranında artacaktır. DTÖ tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %4,7 ve %5,3 oranında artacaktır. 5

6 Orta Vadeli Program Hedefleri 2013* GSYH (Milyar $, Cari Fiyatlarla) Kişi Başına Milli Gelir (GSYH, $) GSYH Büyümesi (1) 4,0 4,0 5,0 5,0 İşsizlik Oranı (%) 9,7 9,4 9,2 8,9 Turizm Gelirleri (Milyar $) 32,8 31,0 32,0 34,5 Cari İşlemler Dengesi (Milyar $) -65,0-55,5-55,0-55,0 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -7,9-6,4-5,9-5,5 *Gerçekleşme Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı 08/10/2013) (1) Sabit fiyatlarla yüzde değişimi göstermektedir dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel amacı; potansiyel büyüme hızına ulaşmak, cari işlemler açığını daha da azaltmak, enflasyonu düşürmek, kamu mali dengelerini iyileştirmek ve böylece makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirmektir. 6

7 Başlıca Bölgeler ve Ülkeler İtibariyle GSYH Gelişmeleri (2013) Kaynak: TÜİK ve IMF 2013 yılında Türkiye ekonomisi %4 oranında büyümüştür. 7

8 Yıllık Büyüme Oranları Kaynak: TÜİK Türkiye, küresel ekonomik krizden en hızlı çıkan ve son dönemlerdeki küresel ekonomik belirsizlikten göreli olarak az etkilenen ülkelerdendir döneminde yıllık ortalama büyüme oranı %5 olmuştur yılında Türkiye ekonomisi %4 oranında büyümüştür. 8

9 Kişi Başına Düşen GSYH Kaynak: Dolar değeri TÜİK ve OVP, SGP Dolar değeri Dünya Bankası Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla, 2013 yılında, 2002 yılına göre 3 kattan fazla artarak dolardan dolara yükselmiştir. Satın alma gücü paritesine göre ise kişi başına gayri safi milli gelir, doları aşmıştır. 9

10 Kapasite Kullanım Oranı (%) Kaynak: TÜİK 2014 Mart ayında kapasite kullanım oranı %73,1 olarak gerçekleşmiştir. 10

11 Sanayi Üretim Endeksi (2010=100) Kaynak: TÜİK Sanayi üretim endeksi, 2014 Şubat ayında 109,5 (2010=100) olmuş, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,9 oranında artış kaydetmiştir. 11

12 Enflasyon (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre) Kaynak: TÜİK 2014 Mart ayında, önceki yılın aynı ayına göre, TÜFE de %8,39 oranında, Yİ-ÜFE de ise %12,31 oranında artış gerçekleşmiştir. 12

13 Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100) Kaynak: TCMB 2013 Nisan ayından bu yana TÜFE bazlı endekse göre; TL reel olarak %15,8 değer kaybetmiştir yılının Mart ayında, bir önceki aya göre, TL reel olarak TÜFE bazlı endekse göre %0,11 oranında değer kazanırken, ÜFE bazlı endekse göre ise %0,27 oranında değer kaybetmiştir. 13

14 Kredilerin ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi (Milyar TL) Kaynak: BDDK Toplam krediler, 2014 Şubat ayında, bir önceki aya kıyasla %0,09 artış sergileyerek 1,1 trilyon TL seviyesine ulaşmıştır. Tüketici kredileri ise 250,2 milyar TL ye ulaşmıştır. 14

15 CDS Primleri ( ) Kaynak: DB Research * CDS primi yükseldikçe, algılanan risk düzeyi artmaktadır. Türkiye nin CDS primleri orta düzeyde bir risk seviyesine işaret etmektedir. 15

16 Mali Piyasalar Bankacılık Sektörü Verileri 2013 Şubat 2014 Şubat Banka Sayısı Yurt İçi Şube Sayısı Yurt Dışı Şube Sayısı Toplam Yurtiçi Personel Sayısı Toplam Aktifler (Milyon TL) Toplam Özkaynaklar (Milyon TL) Dönem Net Karı/Zararı (Milyon TL) Takipteki Alacaklar (Brüt) / Toplam Nakdi Krediler (%) 2,95 2,78 Dönem Net Kârı (Zararı) / Ortalama Özkaynaklar (%) 2,37 1,64 12 Ay Vadeli Likit Varlıklar/Toplam Aktifler (%) 71,42 75,52 Sermaye Yeterlilik Oranı (%) 17,61 15,5 Kaynak: BDDK Bankacılık sektörü aktifleri, bir önceki yıla kıyasla 2014 Şubat ayı itibariyle %28,1 artarak 1,8 trilyon TL büyüklüğüne ulaşmıştır. Bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik oranı %15,5 düzeyindedir. 16

17 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) Kaynak:Eurostat,T.C. Maliye Bakanlığı Türkiye nin merkezi yönetim bütçe açığının GSYH ye oranı 2013 yılında %1,2 olarak 23 AB ülkesinden daha iyi konumda gerçekleşmiş ve %3 olan Maastricht kriterini gerçekleştirmiştir yılında merkezi bütçe açığının GSYH ye oranı %2 olmuştur yılı Ocak-Şubat döneminde, merkezi yönetim bütçe fazlası 3.5 milyar TL olmuştur. 17

18 AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH (%) Kaynak: Eurostat, T.C. Hazine Müsteşarlığı Türkiye nin AB tanımlı borç oranı, 2013 yılında, Maastricht kriteri olan %60 ın oldukça altında, %36,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. Güncel verilere göre (AB verileri 2012 yılına ait); Türkiye, 25 AB ülkesinden daha iyi performans göstermiştir. 18

19 Ödemeler Dengesi Kaynak: TCMB, *Ocak-Şubat 19

20 İşsizlik Oranları (%) Kaynak: TÜİK 2014 Ocak döneminde işsizlik oranı %10,1, mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise %9,1 düzeyinde gerçekleşmiştir yılında işsizlik oranı %9,7 olarak gerçekleşmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, 2014 Şubat ayında Avro Bölgesi nde %11,9 ve AB(28) ülkelerinde %10,6 olarak gerçekleşmiştir. Güncel verilere göre, Türkiye 14 AB ülkesinden daha iyi durumdadır. Türkiye; Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa dan sonra Avrupa daki 5. büyük işgücüne sahip ülkedir. (2012, Dünya Bankası) 20

21 Nüfus Potansiyeli (2012) Kaynak: Dünya Bankası ve TÜİK (Türkiye verileri 2013 yılına aittir.) Türkiye de nüfus 76,7 milyon kişi olup, bunun yarısı 30,4 yaşın altındadır. Nüfus artış hızı; Türkiye de %1,4, AB Ülkelerinde ortalama %0,2 ve Almanya da %0,1 dir. 21

22 Büyüyen Pazar Dinamiği Hanelerde cep telefonu bulunma oranı: %93,7 (2013) İnternete erişim imkanı olan hane oranı: %49,1 (2013) İnternete erişim imkanı olan girişimler: %90,8 (2013) Hanelerde masaüstü bilgisayar bulunma oranı: %30,5 (2013) Hanelerde taşınabilir bilgisayar bulunma oranı: %31,4 (2013) Hanelerde dijital kamera/fotoğraf makinesi bulunma oranı: %28,1 (2013) Hanelerde yazıcı bulunma oranı: %14,0 (2011) 22

23 B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ 23

24 I) MAL TİCARETİ 24

25 Mal Ticaret Hedefleri (Milyar Dolar) 2012* 2013* 2013** 2014** 2015** 2016** İhracat 152,5 151,9 153,5 166,5 184,0 202,5 İthalat 236,5 251,7 251, ,0 305,0 D.T. Hacmi , ,5 466,0 507,5 D.T. Dengesi -84,1-99, ,5-98,0-102,5 İhracat/İthalat (%) 64,5 60,3 61,0 63,5 65,2 66,4 *Gerçekleşme (Kaynak: TÜİK) **Beklenti (Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı ) 25

26 Türkiye'nin Küresel Mal İhracatındaki Payı Türkiye nin dünya mal ihracatındaki payı 2013 yılında %0,81 düzeyindedir. 26

27 Dış Ticaret Hacmi/GSYH (%) Türkiye nin dış ticaret hacminin GSYH ye oranı 2013 yılında %49,2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye, uluslararası ticarette dünya ile entegrasyonu büyük ölçüde sağlamıştır. 27

28 Dış Ticaretin Gelişimi / Ocak- Şubat * Enerji, 27. fasıla karşılık gelmektedir. Kaynak: Yıllık (Milyar $) Dönemsel (Milyar $) Değişim (%) / (OCAK - ŞUBAT) 2014 / (OCAK - ŞUBAT) 2013/2014 İhracat 152,5 151,8 23,9 25,6 7,2 Enerji İhracatı 7,7 6,7 1,1 1,0-10,4 Altın İhracatı 13,3 3,3 1,0 1,0-0,8 İthalat 236,5 251,7 38,2 37,5-1,7 Enerji İthalatı 60,1 55,9 9,1 9,4 3,5 Altın İthalatı 7,6 15,1 1,7 0,6-65,8 Dış Ticaret Hacmi 389,0 403,5 62,1 63,1 1,7 Dış Ticaret Dengesi -84,1-99,8-14,3-11,9-16,6 Enerji Dışı Denge -31,7-50,7-6,3-3,5-44,6 İhracat / İthalat (%) 64,5 60,3 62,5 68,2 * 2014 yılının Ocak-Şubat döneminde, 2013 e kıyasla; İhracat %7,2 artış, ithalat ise %1,7 oranında azalış kaydetmiştir. Dış ticaret açığı %16,6 lık azalışla 11,9 milyar dolara gerilemiştir. 28

29 Aylara Göre İhracat ve İthalat, Milyar Dolar İhracatın Aylık Gelişimi 2014 Şubat ayında, 2013 Şubat ayına göre, ihracat %6,2 oranında artarak 13,2 milyar dolar, ithalat ise %5,9 oranında artarak 18,3 milyar dolar olmuştur. 29

30 Geniş Ekonomik Grupların Sınıflaması (BEC) İHRACAT (Milyon $) Yıllık 2012/2013 Dönemsel (Ocak-Şubat) 2014 Şubat % Pay 2013/ Değ.% Değ.% Yatırım malları , ,2 0,6 Ara mallar , ,5 6,9 Tüketim malları , ,9 9,3 Diğerleri , ,4 13,9 TOPLAM , ,0 7,2 İTHALAT (Milyon $) Yıllık 2012/2013 Dönemsel (Ocak-Şubat) 2014 Şubat % Pay 2013/ Değ.% Değ.% Yatırım malları , ,7-5,2 Ara mallar , ,9-1,3 Tüketim malları , ,3 3,2 Diğerleri , ,2-68,6 TOPLAM , ,0-1,7 30

31 Başlıca İhraç Ürünleri Dönemsel (Ocak-Şubat) Milyon Dolar İHRACAT İTHALAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı / MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖRLER, BISIKLETLER VB , ELEKTRİKSİZ MAKİNELER , KIYMETLI VEYA YARI KIYMETLI TAŞLAR, KIYMETLI METALLER, , DEMIR VE ÇELIK , ÖRME GIYIM EŞYASI VE AKSESUARI , ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR, , ÖRÜLMEMIŞ GIYIM EŞYASI VE AKSESUARI , DEMIR VEYA ÇELIKTEN EŞYA , MINERAL YAKITLAR, MINERAL YAĞLAR , PLASTIKLER VE MAMULLERI ,2 LİSTE TOPLAMI ,2 TOPLAM ,2 * Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK 31

32 Başlıca İthal Ürünleri Dönemsel (Ocak-Şubat) Milyon Dolar İTHALAT İHRACAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı / MINERAL YAKITLAR, MINERAL YAĞLAR VB , ELEKRTİKSİZ MAKİNALAR , DEMIR VE ÇELIK , ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR, , PLASTIKLER VE MAMULLERI , MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖRLER, BISIKLETLER , ORGANIK KIMYASAL ÜRÜNLER , KIYMETLI VEYA YARI KIYMETLI TAŞLAR, KIYMETLI METALLER, , OPTIK, FOTOĞRAF, SINEMA, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR, TIBBI, CERRAHI ALET , ECZACILIK ÜRÜNLERI ,7 LİSTE TOPLAMI ,7 TOPLAM ,7 * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK 32

33 Başlıca İhraç Ürünleri (Yıllık) Yıllık (Milyon Dolar) İHRACAT İTHALAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı / MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER , NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI , DEMİR VE ÇELİK , ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI , ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI , İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR , MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI,MUMLAR , DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA , ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI , PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA ,9 LİSTE TOPLAMI ,2 TOPLAM ,4 Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK 33

34 Başlıca İthal Ürünleri (Yıllık) Yıllık (Milyon Dolar) İTHALAT İHRACAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı / MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI,MUMLAR , NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI , DEMİR VE ÇELİK , ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI , MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER , İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR , PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA , ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR , OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,KONTROL,AYAR CİHAZLARI,TIBBİ ALET , ECZACILIK ÜRÜNLERİ ,9 LİSTE TOPLAMI ,3 TOPLAM ,4 * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK 34

35 İhracat ve İthalatta İlk Beş Ülke (Ocak-Şubat 2014) İhracatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) İthalatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) Kaynak: TÜİK 35

36 (Milyon Dolar) Kaynak: TÜİK Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) İhracatın Bölgesel Dağılımı Değişim (%) Ocak-Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) A- AB (28) , ,6 7, , ,8 10,4 B- SERBEST BÖLGELER 208 1, ,4-11, , ,4-9,3 C- DİĞER ÜLKELER , ,0 5, , ,8 5,4 1- DİĞER AVRUPA , ,9 41, , ,5 28,1 2- AFRİKA , ,7 6, , ,5 7,0 Kuzey Afrika 894 7, ,1 4, , ,9 10,2 Diğer Afrika 312 2, ,6 10, , ,6-0,7 3- AMERİKA 822 6, ,7-8, , ,8-2,2 Kuzey Amerika 519 4, ,1 4, , ,3 11,5 Orta Amerika ve Karayip 84 0,7 66 0,5-21, , ,5 2,7 Güney Amerika 218 1, ,1-35, , ,0-36,4 4- ASYA , ,3-0, , ,6 0,4 Yakın ve Ortadoğu , ,6 1, , ,6 3,2 Diğer Asya 962 7, ,7-8, , ,0-7,6 5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA 40 0,3 41 0,3 3,0 81 0,3 80 0,3-1,9 6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER 27 0,2 14 0,1-47,7 32 0,1 18 0,1-43,9 TOPLAM , ,2 Değişim (%) 36

37 İthalatın Bölgesel Dağılımı (Milyon Dolar) Kaynak: TÜİK Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) Değişim (%) Ocak-Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) A- AB (28) , ,9-7, , ,9-4,6 B- SERBEST BÖLGELER 107 0, ,8 31, , ,6 12,5 C- DİĞER ÜLKELER , ,4-5, , ,5-0,2 1- DİĞER AVRUPA , ,4-15, , ,8-3,4 2- AFRİKA 430 2, ,6 11, , ,5 3,8 Kuzey Afrika 214 1, ,6 32, , ,5 5,6 Diğer Afrika 215 1, ,1-8, , ,0 1,2 3- AMERİKA , ,6-12, , ,6-10,2 Kuzey Amerika , ,0 2, , ,9-4,0 Orta Amerika ve Karayip 233 1,2 53 0,3-77, , ,3-62,2 Güney Amerika 286 1, ,3-17, , ,4-6,3 4- ASYA , ,0 1, , ,0 2,1 Yakın ve Ortadoğu , ,6-18, , ,5-16,2 Diğer Asya , ,4 10, , ,5 10,8 5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA 21 0,1 25 0,1 17,3 96 0,3 81 0,2-16,1 6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER , ,6-5, , ,4 9,9 TOPLAM , ,7 Değişim (%) 37

38 Tarife Oranları Kaynak: DTÖ Tarife Profilleri

39 2) HİZMETLER TİCARETİ 39

40 Hizmetler Sektörüne İlişkin Hedefler Turizm: Ülkeye gelen turist sayısının artırılması yanında, hizmet kalitesini artıran, pazarlama kanallarını çeşitlendirerek üst gelir gruplarını hedef alan, doğal sermayeyi koruyan ve sürdürülebilir kılan, ülkemiz turizminin karşılaştırmalı rekabet üstünlüğüne uygun turizm çeşitlerini öne çıkaran bir yapının oluşturulması İnşaat, Mühendislik-Mimarlık, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Hizmetleri: Ülke ekonomisi ve sosyal gereksinimlere uygun, ileri teknoloji ve uluslararası kurallara uyumlu, çevreye duyarlı, katma değeri, döviz girdisi ve istihdamı yüksek ve bu doğrultuda hizmet kalitesi, beşeri ve fiziki sermayesi gelişmiş bir sektör yapısının oluşturulması Ticaret Hizmetleri: Rekabetçi bir ortamda verimlilik artışının sağlanması, faaliyet hacminin büyütülmesi, teknoloji ve yenilikçiliğin özendirilmesi 40

41 Türkiye'nin Küresel Hizmet İhracatındaki Payı (%) Kaynak: DTÖ Türkiye nin 2013 yılı küresel hizmet ihracatındaki payı %0,95 düzeyindedir. 41

42 Ödemeler Dengesi-Hizmet Kalemleri Milyon $ * 2014* 2013*-2014* Değişim (%) HİZMETLER DENGESİ ,8 Toplam Hizmet İhracatı ,2 Toplam Hizmet İthalatı ,2 1.Taşımacılık ,5 Gelir ,7 Gider ,7 2.Turizm ,3 Gelir ,7 Gider ,5 3.İnşaat Hizmetleri ,9 4.Sigorta Hizmetleri ,0 5.Finansal Hizmetler ,6 6.Diğer Ticari Hizmetler ,6 7.Resmi Hizmetler ,9 8.Diğer Hizmetler ,8 *Ocak-Şubat dönemi Kaynak: TCMB 42

43 Çeyrek Dönemler İtibariyle Turizm İstatistikleri Kaynak: TÜİK 2012 yılında 36,5 milyon turistin çıkışı kaydedilmiş, turist başına ortalama 795 $ gelir elde edilmiştir yılında çıkış yapan turist sayısı 39,2 kişiye, turist başına ortalama gelir ise 824 dolara yükselmiştir. 43

44 Yurtdışında Müteahhitlik Hizmetleri Yıl Proje Sayısı Ülke Sayısı Proje Bedeli (Milyon $) Kümülatif Proje Bedeli (Milyon $) Ort. Proje Bedeli (Milyon $) itibarıyla Dünyanın en büyük 250 müteahhitlik şirketinden 38 i Türk firmasıdır. Türkiye, bu bakımdan Çin den sonra 2. sırada yer almaktadır. Sektörün ekonomiye katkıları: Döviz girdisi, ihracata katkı, istihdama katkı, teknoloji transferi, makina parkına etki, dışa açılma sürecine etki 44

45 Lojistik 2013 Avrupa nın en büyük kamyon filosu (45 bin adet kamyon ve şirket) 2013 yılında yaklaşık 1,2 milyon uçuş Taşınan 2,6 milyon ton yük ve 149,5 milyon kişi Dünyadaki 25. büyük deniz filosu 52 havaalanı ve 76 liman Bölünmüş yolların toplam uzunluğu 15 bin km ye çıkarılacaktır. Hızlı Tren Projeleri süratle devam etmektedir. 45

46 Türkiye nin Enerji Perspektifi Uzun vadede, Türkiye nin 2023 yılı enerji alanındaki hedefleri şu şekildedir: Kömür ve hidro enerji gibi yurtiçi enerji kaynaklarının tamamını kullanabilir duruma gelmek, Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını maksimum düzeye çıkarmak, Nükleer enerji kaynaklarını faaliyete geçirmek, Hızlı ve sürdürülebilir enerji verimliliği artışı sağlamak. Türkiye nin Enerji Koridoru Konsepti Türkiye nin güvenli ve ticari olarak verimli projeler için geçiş ülkesi olması ve bir enerji terminali haline gelmesi stratejisi. Örn. TANAP (Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline) Projesi Türkiye nin Enerji Arz Güvenliği için planlanan bazı önemli projeler: Mersin Akkuyu Nükleer Reaktör-Rusya Sinop Nükleer Reaktörü - Japonya 46

47 C- YATIRIM ORTAMI, YABANCI SERMAYE ve TEŞVİK 47

48 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması 93 ülke ile imzalanan ve 75 adedi yürürlüğe giren YKTK Anlaşmaları ile; Taraf ülkeler arasındaki uluslararası doğrudan yatırımların artmasını teşvik etmek; Karşılıklılık ilkesi çerçevesinde; uluslararası doğrudan yatırımların doğrudan ve dolaylı kamulaştırmalara karşı uluslararası hukuk çerçevesinde korunmasını sağlamak; Ev sahibi ülkenin yabancı yatırımcılara ve bunların yatırımlarına milli muamele ve en çok kayırılan ulus muamelesi ne tabi olarak adil ve eşit bir muamelede bulunmasını güvence altına almak; Yabancı yatırımcıların elde ettiği karların ve diğer gelirlerin gecikme olmaksızın transfer edilmesini güvence altına almak; Yabancı yatırımcı ile ev sahibi devlet arasında çıkan uyuşmazlıklarda uluslararası tahkim seçeneğini çözüm yolu olarak sunmaktır. 48

49 Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları ABD; Almanya; Arnavutluk; Avusturya; Avusturya (Revize); Azerbaycan; BAE; Bahreyn; Bangladeş; Belçika; Beyaz Rusya; Bosna Hersek; Bulgaristan; Cezayir; Çek Cumhuriyeti; Çin Halk Cumhuriyeti; Danimarka; Endonezya; Estonya; Etiyopya; Fas; Finlandiya; Fransa; Güney Afrika; Güney Kore; Gürcistan; Hindistan; Hırvatistan; Hollanda; İngiltere; İran; İrlanda; İspanya; İsrail; İsveç; İtalya; Japonya; Katar; Kazakistan; Kırgızistan; Kuveyt; K.K.T.C.; Letonya; Litvanya; Lübnan; Lüksemburg; Macaristan; Makedonya; Malezya; Mısır; Moğolistan; Moldova; Norveç; Özbekistan; Pakistan; Polonya; Portekiz; Romanya; Rusya; S. Arabistan; S. Arabistan (Hava Taşıma); Sırbistan-Karadağ; Singapur; Slovakya; Slovenya; Suriye; Sudan; Tacikistan; Tayland; Tunus; Türkmenistan; Ukrayna; Umman; Ürdün; Yemen; Yunanistan 49

50 Türkiye de Yatırım Ortamı TÜRKİYE'YE YATIRIM YAPMAK İÇİN 10 SEBEP 1- BAŞARILI EKONOMİ 6- MERKEZİ KONUM 2- GENÇ VE DİNAMİK 7- AVRUPA'NIN ENERJİ NÜFUS KORİDORU VE TERMİNALİ 3- NİTELİKLİ VE REKABETÇİ 8- DÜŞÜK VERGİLER VE İŞ GÜCÜ TEŞVİK OLANAKLARI 4- LİBERAL VE YENİLİKLERE 9- AB İLE 1996'DAN BU YANA AÇIK BİR YATIRIM ORTAMI GÜMRÜK BİRLİĞİ 5- ALTYAPI 10- BÜYÜK İÇ PAZAR 50

51 İşletme Açma Süresi Kaynak: Invest In Turkey Bir işletme açma süresi, Türkiye de sadece 6 gün sürmektedir. 51

52 Kalifiye İşgücüne Erişme İmkanı Kaynak: Invest In Turkey Puanlama, 0 ile 10 arasında yapılmaktadır. 52

53 Yabancı Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı (Milyon $) * 2014* TARIM SEKTÖRÜ SINAÎ SEKTÖRLER Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Hizmetler Sektörü TOPLAM *Ocak-Şubat Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri 53

54 Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı Milyon $ * 2014* 1 Hollanda ABD Almanya Fransa Suudi Arabistan Hong Kong İngiltere Japonya Azerbaycan Bir. Arap Emir İspanya Çin İtalya İrlanda Norveç Avusturya Bahreyn Lüksemburg Kuveyt Yunanistan LİSTE TOPLAMI TOPLAM Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri, * Ocak- Şubat 54

55 Teşvik Sistemi Mevcut teşvik sistemimiz dört ayaklı bir yapıya sahiptir: Genel teşvik sistemi Bölgesel teşvik sistemi Büyük ölçekli projelere dönük teşvik sistemi Stratejik yatırımların teşviki 55

56 YENİ TEŞVİK SİSTEMİ Yeni Teşvik Sistemi Genel Teşvik Uygulamaları Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Stratejik Yatırımların Teşviki KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İadesi 56

57 Teşvik Belge Adedi Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Öngörülen İstihdam (Kişi) * * BELGE ADEDİ 1. Bölge 2. Bölge 3. Bölge 4. Bölge 5. Bölge 6. Bölge Muhtelif TOPLAM * * Kaynak: Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, * Ocak 57

58 D- SERBEST BÖLGELER 58

59 Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı Orta ve Uzun Vadede Geleceği Planlayabilme İmkânı Kâr Transferi İmkânı Ticaret Kolaylığı İmkânı Gümrük Vergisi Prosedüründen Arındırılmış Ticari Faaliyet İmkânı AB ve Gümrük Birliği Kriterlerinin Gerektirdiği Serbest Dolaşım Belgelerinin Temini İmkânı Eşitlik Prensibi Zaman Kısıtlaması Bulunmaması Pazar İhtiyaçlarına ve Şartlarına Göre Serbestçe Belirlenecek Ticari Faaliyet İmkânı Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı Yerli ve Yabancı Tüm Pazarlara Erişim İmkânı Azaltılmış Bürokratik Prosedür ve Dinamik İşletme Yönetimi Stratejik Avantaj Her Türlü Ticari ve Sınai Faaliyete Uygun ve Ucuz Altyapı İmkânı Tedarik Zinciri İmkânlarından Yararlanma Kolaylığı 59

60 Serbest Bölgeler 19 Serbest Bölgede 2013 yılında toplam kişi istihdam edilmiştir. 60

61 Serbest Bölgelerin Ticaret Hareketleri Milyon $ Yurtiçinden Bölgelere Bölgelerden Yurtdışına Yurtdışından Bölgelere Bölgelerden Yurtiçine TOPLAM TİCARET HACMİ Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü 2013 yılında Serbest Bölgelerdeki toplam ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %0.8 oranında artarak 23,2 milyar dolar gerçekleşmiştir. 61

62 Serbest Bölgelerde Sektörel Yoğunlaşma İstanbul AHL Hizmetler ve yazılım Antalya Yat inşası, medikal aletler Kocaeli Gemi inşası Avrupa Hazır giyim Mersin Hazır giyim Bursa Otomotiv alt endüstrileri İzmir Deri TÜBİTAK-MAM Ar-Ge faaliyetleri Adana-Yumurtalık Gemi tamir ve bakımı Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü 62

63 E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI TİCARET 63

64 Ticari İlişkiler İkili Ticari İlişkiler Avrupa, Asya-Pasifik, Avrasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Sahra Altı Afrika, Amerika Bölgesel ve Çoklu Ticari İlişkiler AB, EİT, D8, KEİ, İİT, İSEDAK Çok Taraflı Ticari İlişkiler DTÖ, OECD, G20 64

65 İhracatın Ülke Gruplarına Göre Dağılımı (Milyon $) * Ocak- Şubat ** Henüz STA ları yürürlüğe girmeyen Lübnan ve Kosova hariç Kaynak: TÜİK % Değişim % Pay (2012) 2013* 2014* % Değişim % Pay (2013) Bağımsız Devletler Topluluğu ,3 11, ,3 9,5 Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi ,1 1, ,8 3,7 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ,1 7, ,8 6,2 İslam Konferansı Teşkilatı ,6 32, ,8 31,3 Karadeniz Ekonomik İşbirliğiTeşkilatı ,4 13, ,6 11,8 Serbest Ticaret Anlaşması Yapılan Ülkeler** ,3 9, ,2 13,1 OECD Ülkeleri ,6 45, ,1 49,0 Türk Cumhuriyetleri ,3 4, ,7 4,0 GENEL TOPLAM , ,2 100, yılının Ocak-Şubat döneminde 2013 yılının aynı dönemine göre, EFTA Ülkelerine ihracat seçilen özel bölgeler içerisinde yıllık bazda en hızlı artışı yaşayarak %301,8 oranında artmıştır. 65

66 AB ile İlişkilerin Kronolojik Gelişimi 12 Eylül 1963: Ankara Anlaşması 23 Kasım 1970: Katma Protokol ün imzalanması 1 Ocak 1973: Katma Protokol ün yürürlüğe girmesi 14 Nisan 1987: Tam üyelik başvurusu 6 Mart 1995: Gümrük Birliğini tesis eden Ortaklık Konseyi Kararı Aralık 1999: Helsinki Zirvesinde resmi adaylık statüsü tanınması 8 Mart 2001: İlk Katılım Ortaklığı Belgesi 17 Aralık 2004: Brüksel Zirvesinde tam üyelik müzakerelerine başlama kararı 3 Ekim 2005: Müzakerelere başlanması 20 Ekim 2005: Tarama sürecinin başlaması 13 Ekim 2006: Tarama sürecinin bitimi 66

67 Müzakere Süreci Cari Durum Müzakere sürecinde, bugüne kadar toplam 13 Fasıl açılmış, 1 Fasıl Geçici olarak kapatılmıştır. Geçici Olarak Kapatılan Fasıl (25) Bilim ve Araştırma (12 Haziran 2006) Açılan Fasıllar (13 Fasıl) (4) Sermayenin Serbest Dolaşımı (18 Aralık 2008) (6) Şirketler Hukuku (12 Haziran 2008) (7) Fikri Mülkiyet Hukuku (12 Haziran 2008) (10) Bilgi Toplumu ve Medya (18 Aralık 2008) (12) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı (30 Haziran 2010) (16) Vergilendirme (30 Haziran 2009) (18) İstatistik (26 Haziran 2007) (20) İşletme ve Sanayi Politikası (28 Şubat 2007) (21) Trans Avrupa Şebekeleri (19 Aralık 2007) (27) Çevre (21 Aralık 2009) (28) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması (19 Aralık 2007) (32) Mali Kontrol (26 Haziran 2007) (22) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu (5 Kasım 2013) Müzakere Pozisyonu Vermeye Davet Edildiğimiz Fasıllar (17) Ekonomik ve Parasal Politika (26) Eğitim ve Kültür 67