Yeterlilik Vergi Hukuku Notlarý Gönderen : abana - 15/09/ :00

Transkript

1 Yeterlilik Vergi Hukuku Notlarý Gönderen : abana - 15/09/ :00 A- VERGÝ ÖDEVÝ 1- MÜKELLEF (YÜKÜMLÜ) Mükellef, vergi kanunlarýna göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzel kiþidir (VUK, m. 8/1). Tanýmdan anlaþýlac gibi, verginin kanuniliði ilkesi gereði kimin verginin mükellefi olduðunu kanun belirler. Mükellefin vergi borcunu ödemenin yaný sýr bildirimde bulunma, defter tutma, belge düzenine uyma gibi ödevleri de bulunmaktadýr. Mükellefin vergiyi ödeme ödevine maddi ödev(maddi mükellefiyet), diðer ödevlerine ise þekli ödevler (þekli mükellefiyet) denir. 2- VERGÝ SORUMLUSU Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakýmýndan alacaklý vergi dairesine karþý muhatap olan kiþidir VUK, m.8/2). Vergi sorumlusu verginin asýl borçlusu deðildir. Mükellefe ait olan verginin ödenmesi ve þekli ödevlerin yerine getirilmesi bakýmýndan sorumlu olan bir üçüncü kiþidir. Vergi Usul Kanununda geçen mükellef deyimi, vergi sorumlularýný da kapsamaktadýr 3- EHLÝYET VE TEMSÝL Vergi hukukunda, mükellefiyet ve vergi sorumluluðu için kanuni ehliyet aranmaz (VUK, m. 9/1). Medeni hukuktaki fiil ehliyetine sahip olmayanlar da vergi mükellefi ve vergi sorumlusu (kanuni temsilci hariç) olabilirler. Ýþte, kanuni ehliyeti olmayanlarýn vergi mükellefi ve vergi sorumlusu olabilmeleri, vergi hukukunda vergi ehliyeti kavramýyla açýklanýr. Ancak, tüzel kiþilerin, küçüklerin, kýsýtlýlarýn ve tüzel kiþiliði olmayan kuruluþlarýn mükelef veya vergi sorumlusu olmalarý halinde, bunlara dü kanuni temsilcileri tarafýndan yerine getirilir. 4- VERGÝ SORUMLULUÐU TÜRLERÝ a- Kanuni Temsilcilerin Sorumluluðu Vergi hukukunda kanuni temsilcilerin sorumluluðu iki ayrý kanunda dözenlenmiþtir. Ýlk düzenleme, Vergi Usul Kanununun kanuni temsilcilerin ödevi kenar baþlýklý 10uncu maddesinde; diðer düzenleme ise, 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil U Hakkýnda Kanunun kanuni temsilcilerin sorumluluðu kenar baþlýklý mükerrer 35inci maddesinde yer almaktadýr. aa- Vergi Usul Kanununun 10uncu Maddesine Göre Kanuni Temsilcilerin Sorumluluðu Vergi Usul Kanununun 10uncu maddesi uyarýnca, kanuni temsilci, ancak, kendisine düþen ödevleri yerine getirmemesi nedeniyle, vergi ve vergiye baðlý alacaklarýn mükellef veya vergi sorumlularýnýn varlýðýndan alýnamamasý halinde, kendi mal varlýðýndan ödemekle sorumlu tutulmaktadýr. Bu durumda d kendisi verginin asýl borçlusu olmadýðýndan, asýl borçlu olan mükellefe rücu edebilmektedir. Vergi Usul Kanununun 10uncu maddesine göre, tüzel kiþilerle küçüklerin ve kýsýtlýlarýn, tüzel kiþiliði olmayan kuruluþlarýn mük vergi sorumlusu olmalarý halinde bunlara düþen ödevler kanuni temsilcileri tarafýndan yerine getirilir. Gerçek kiþilerin kanuni temsilcileri, küçüklerde veliler, kýsýtlýlarda vasiler, bazý durumlarda da belirli iþleri görmek ve mal varlýðý yönetmek için atanan kayyýmlardýr. Tüzel kiþilerin kanuni temsilcileri ise yönetim kurulu baþkan ve üyeleri, müdürler vb.dir. Kanuni temsilcilerin kendilerine düþen ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularýnýn varlýðýnd tamamen veya kýsmen alýnamayan vergi ve buna baðlý alacaklar, kanuni ödevleri yerine getirmeyenlerin varlýklarýndan alýnýr. durum, Türkiyede bulunmayan mükelleflerin Türkiyedeki temsilcileri için de geçerlidir. Tüzel kiþilerin tasfiye haline girmiþ veya tasfiye edilmiþ olmalarý, kanuni temsilcilerin tasfiyeye giriþ tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarýný da kaldýrmaz. ab- Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunuun Mükerrer 35inci Maddesine Göre Kanuni Temsilcilerin Sorumluluðu Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun mükerrer 35inci maddesi maddesi uyarýnca kanuni temsilci, kendisine düþen ödevleri yerine getirsin veya getirmesin, mükellefin mal varlýðýndan alýnamayan kamu alacaklarýný kendi mal varlýðýnda ödemekle sorumludur. Kanuni temsilci, burada da, ödediði kamu borcu bakýmýndan asýl kamu borçlusuna rücu etme hakkýna sahiptir. Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunuun mükerrer 35inci maddesine göre, tüzel kiþilerle küçüklerin ve kýsýtlýlarý kiþiliði olmayan kuruluþlarýn mal varlýðýndan tamamen veya kýsmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceði anlaþýlan kam alacaklarý, kanuni temsilcilerin ve tüzel kiþiliði olmayan kuruluþu idare edenlerin kiþisel mal varlýklarýndan tasil edilir. Bu durum, yabancý kiþi veya kurumlarýn Türkiyedeki temsilcileri için de geçerlidir. Tüzel kiþilerin tasfiye haline girmiþ veya tasfiye edilmiþ olmalarý, kanuni temsilcilerin tasfiyeye giriþ tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarýný kaldýrmaz. Görüldüðü gibi, VUK 10 ile AATUHK mükerrer m. 35 hükümleri arasýnda farklýlýk bulunmaktadýr. VUK 10da, kanuni temsilci bakýmýndan kusur sorumluluðu, AATUHK mükerrer 35de ise, kusursuz sorumluluk halleri kabul edilmiþtir. Vergi ve baðlý alacaklar için hangi hükümlerin uygulanacaðý konusunda bazý tereddütler ortaya çýkmýþtýr. Bu konuda, Danýþtayýn görüþü, Ve

2 Kanunu kapsamýndaki kamu alacaklarý için VUK 10 hükümlerinin, diðer kamu alacaklarý için ise, AATUHK mükerrer 35 hükümle uygulanmasý gerektiði yönündedir. b- Vergi Kesenlerin Sorumluluðu Vergi sorumluluðunun bir türü de vergi kesenlerin sorumluluðudur. Vergi Usul Kanununun 11inci maddesi uyarýnca, yaptýklarý veya yapacaklarý ödemelerden vergi kesmek zorunda olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diðer ödevlerin yerine getirilmesinden sorumludurlar. Bu sorumluluk, bunlarýn ödedikleri vergilerden dolayý asýl mükelleflere rücu etmek haklarýný kaldýrmaz. Kanunda ayrýca müteselsil sorumluluða da yer verilmiþtir. Buna göre, mal alým ve satýmý ve hizmet ifasý dolayýsýyla vergi kesin yapmak ve vergi dairesine yatýrmak zorunda olanlarýn, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alým satýma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarýnda doðrudan veya hýsýmlýk nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katýlmak veya menfaat saðlamak suretiyle dolaylý olarak iliþkide bulunduðu tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar (VUK, m 11/3). Ancak, mal üreten çiftçiler ile nihai tüketiciler, müteselsil sorumluluðun kapsamý dýþýn býrakýlmýþlardýr. c- Mirasçýlarýn Sorumluluðu Ölüm halinde mükelleflerin ödevleri ortadan kalkmamakta, mirasý reddetmemiþ kanuni ve mansup (atanmýþ) mirasçýlara geçme Ancak, her bir mirasçý, ölen mükellefin vergi borçlarýndan miras paylarý oranýnda sorumlu olur (VUK, m. 10). Bununla birlikte, cezalarýn kiþiselliði ilkesi gereði, ölüm halinde vergi cezalarý mirasçýlara geçmeyerek düþmektedir (VUK, m. 372). d- Karnesiz Hizmet Erbabý Çalýþtýranlarýn Sorumluluðu Vegi Usul Kanununun 251inci maddesi uyarýnca, kazançlarý basit usulde tespit edilen ticaret erbabý ile götürü gider usulünü ka eden gayrimenkul sermaye iradý sahipleri, yanlarýnda çalýþan hizmet erbabýnýn, kanunun tayin ettiði süre içinde vergi karnesi almalarýný ve karnelerinde yazýlý vergilerini ödemelerini saðlamaya mecburdurlar. Aksi takdirde; a)zamanýnda karne almamýþ veya vergisini tarh ettirmemiþ olan hizmet erbabýnýn vergisi iþveren adýna tarh edilir, cezasý da iþveren adýna kesilir. b)karnesini zamanýnda almýþ ve vergisini tarh ettirmiþ olan hizmet erbabýnýn zamanýnda ödenmemiþ olan vergisi ve gecikme zammý, yanýnda çalýþtýðý tespit edilen iþverenden tahsil olunur. Ýþverenler, bu þekilde ödedikleri vergiler için asýl mükelleflere rücu edebilirler. e- Tasfiye Memurlarýnýn Sorumluluðu Bu vergi sorumluluðu hali, Kurumlar Vergisi Kanunu ile Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunda düzenlenmiþtir. Kurumlar Vergisi Kanununa tabi kurumlar bakýmýndan Kurumlar Vergisi Kanunu, diðer kurum ve iþletmeler bakýmýndan ise Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uygulanýr. Esasen, bu konuda her iki kanunda yer alan hükümler büyük ölçüde birbirine paraleldir. Kurumlar Vergisi Kanununun 34üncü maddesi uyarýnca, tasfiye memurlarý, kurumun tahakkuk etmiþ vergileri ile tasfiye beyannamelerine göre hesaplanan vergileri ödemeden veya bu vergilerle dava konusu yapýlmýþ tarhiyat için karþýlýk ayýrmadan Ýcra ve Ýflâs Kanununun 206ncý maddesinin 6ncý sýrasýnda yazýlý alacaklýlara ödeme, ortaklara paylaþtýrma yapamazlar. A takdirde, bu vergilerin asýl ve zamlarýndan ve vergi cezalarýndan þahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar. Amme AlacaklarýnýnTahsil Usulü Hakýnda Kanunun 32nci maddesi uyarýnca, tüzel kiþiklerin tasfiyesinde, bunlarýn borçlu bulunduklarý kamu alacaklarýný ödeme ödevi ve diðer ödevleri tasfiye memurlarýna, tüzel kiþiliði olmayan ortaklýklarla yabancý kurumlarýn Türkiyedeki þube, ajans ve temsilciliklerinin tasfiyesinde bunlarýn ödevleri tasfiyeyi yürütenlere geçer. Ayný kanunun 33üncü maddesine göre ise, tasfiye memurlarý veya tasfiyeyi yürütenler, tasfiyenin baþladýðýný üç gün içinde ilgili tahsil daireler bildirmek mecburiyetindedirler. Tasfiye memurlarý veya tasfiyeyi yürütenler, kamu idarelerinin her türlü alacaklarýný ödemeden veya ödemek üzere ayýrmadan önce tasfiye sonucunda elde edileni daðýtamazlar veya bunlar üzerinde herhangi bir þekilde tasarrufta bulunamazlar. Aksi halde, tasfiye memurlarý veya tasfiyeyi yürütenler, tahakkuk etmiþ ve edecek kamu alacaklarýndan þahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar. Ancak, bu sorumluluk yapýlan tasarruflarýn ifade ettiði para miktarýný geçemediði gibi, bunlarýn, ödedikleri borçlar için, kamu alacaðý ödenmeden kendilerine daðýtým yapýlmýþ olanlara rücu haklarý f- Katma Deðer Vergisinde Vergi Sorumluluðu Katma Deðer Vergisi Kanununun 9uncu maddesi uyarýnca, katma deðer vergisinde vergi sorumluluðu, iki durumda söz konusu olmaktadýr. Buna göre; 1-Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhýnýn, iþyerinin, kanuni merkezinin ve iþ merkezinin bulunmamasý hallerinde ve gerekli görü diðer hallerde, Maliye Bakanlýðý, vergi alacaðýnýn güven altýna alýnmasý amacýyla, vergiye tabi iþlemlere taraf olanlarý verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. 2-Fiili ya da kaydi envanter sýrasýnda, belgesiz mal bulundurulduðu veya belgesiz hizmet satýn alýndaýðýnýn tespiti halinde, bu alýþlar nedeniyle ziyaa uðratýlan katma deðer vergisi, belgesiz mal bulunduran veya hizmet satýn alan mükelleften aranýr.

3 B- VERGÝ ALACAÐININ DOÐMASI VE VERGÝLENDÝRME SÜRECÝ 1- VERGÝYÝ DOÐURAN OLAY Vergiyi doðuran olay, devletin vergi alacaðýnýn doðmasý için, verginin konusu ile mükellefi arasýnda, kanunun aradýðý þartlarýn iliþkinin oluþmasýný ifade etmektedir. Türk vergi hukukunda, vergi alacaðýnýn vergiyi doðuran olayýn meydana gelmesiyle doðac kabul edilmiþtir. Vergi Usul Kanununun 19uncu maddesi uyarýnca, vergi alacaðý, vergi kanunlarýnýn vergiyi baðladýklarý olayý vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doðar. Vergiyi doðuran olay, çeþitli vergilerde farklý þekillerde tanýmlanmýþtýr. Gelir vergisinde, gerçek kiþilerce kazanç ve irat elde edilmesi; kurumlar vergisinde, vergiye tabi kurumlarca kurum kazancýnýn elde edilmesi; katma deðer vergisinde, ticari, sýnai, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde, Türkiyede mal teslim edilmesi, hizmet ifa edilmesi, mal ve hizmet ithal edilmesi ve kanunda sayýlan diðer iþlemlerin yapýlmasý, vb.dir. 2- TARH a- Taným Verginin tarhý, vergi alacaðýnýn, kanunlarýnda gösterilen matrah ve oranlar üzerinden vergi dairesince hesaplanarak, bu alacaðý miktar olarak tespit eden idari iþlemdir (VUK, m.20). Tarh iþlemi, hukuki niteliði itibariyle, bireysel (subjektif (öznel)), belirtici ve yürütülmesi zorunlu bir idari iþlemdir. Tarh iþlemi çeþitli þekilerde uygulanýr. Ýlk usul, Türk Vergi Hukukunun ana yöntemi olan beyannameye dayanan tarh usulüdür. usul, olaðan tarh usulü olup, aksine hüküm olmadýkça geçerlidir. Bazý özel durumlarda ise, olaðan dýþý tarh usullerine baþvurul Bunlar, ikmalen vergi tarhý, resen vergi tarhý ve verginin idarece tarhý usulleridir. b-tarh Türleri ba- Olaðan Tarh Usulü: Beyanameye Dayanan Tarh Vergi kanunlarýna göre beyan üzerinden alýnan vergiler tahakkuk fiþi ile tarh ve tahakkuk ettirilir. Tahakkuk fiþi esasýna göre,

4 vergi dairesi tarafýndan beyannamenin alýnmasý üzerine bir tahakkuk fiþi düzenlenir ve bunun bir nüshasý mükellefe veya beyannameyi mükellef namýna vergi dairesine getirene verilir. Vergi böylece tahakkuk etmiþ olur. Tahakkuk fiþinin mükellefe verilen nüshasý, ayný zamanda, beyannamenin makbuzu yerine geçer (VUK, m. 25/1, 2). Vergi beyannamesini ilgili vergi dairesine tevdi eden kimsenin, kendisine verilen tahakkuk fiþini almamasý, beyannamede yazýlý matrah üzerinden tarhý gereken verginin tahakkukuna engel olamaz. Bu takdirde, tahakkuk fiþinin mükellefe verilecek nüshasý posta ile mükellefe gönderilir (VUK, m. 27). Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde de tahakkuk fiþi düzenlenir. Bu takdirde, tahakkuk fiþinin mükellefe veriklecek nüshasý, kapalý bir zarf içinde, mükellefin beyannamede gösterdiði adrese gönderilir ve fiþin dairede kalan nüshasýna posta zim defterinin tarih ve numarasý iþaretlenir (VUK, m. 28). Beyannameye dayanan tarh usulünün önemli bir sonucu, mükelleflerin beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karþý dava açamamalarýdýr. Ancak, ihtirazi kayýtla verilen beyannameler ve vergi hatalarýna ait hükümler saklýdýr (VUK, m 378/2).. bb- Olaðan Dýþý Tarh Usulleri: Ýkmalen Vergi Tarhý, Resen Vergi Tarhý ve Verginin Ýdarece Tarhý bba- Ýkmalen Vergi Tarhý Ýkmalen vergi tarhý, her ne þekilde olursa olsun bir vergi tarh edildikten sonra, bu vergiye iliþkin olarak meydana çýkan ve defter, kayýt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanýlarak miktarý tespit olunan bir matrah veya matrah farký üzerinden alýnaca verginin tarh edilmesidir (VUK, m. 29). bbb- Resen Vergi Tarhý Resen vergi tarhý, vergi matrahýnýn tamamen veya kýsmen defter, kayýt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanýlarak tespitin imkân bulunmayan hallerde, takdir komisyonlarý tarafýndan takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiþ vergi inceleme raporlarýnda belirtilen matrah veya matrah kýsmý üzerinden vergi tarh olunmasýdýr. Ýnceleme raporunda belirtilen matrah veya matrah farký resen takdir olunmuþ sayýlmaktadýr (VUK, m. 30/1) Aþaðýdaki halerden herhangi birinin bulunmasý durumunda, vergi matrahýnýn tamamen veya kýsmen defter, kayýt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanýlarak tespitinin mümkün olmadýðý kabul edilir (VUK, m. 30/2): 1-Vergi beyannamesi kanuni süresi geçtiði halde verilmemiþse, 2-Vergi beyannamesi, kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber, beyannamede vergi matrahýna iliþkin bilgiler gösterilmemiþse, 3-Tutulmasý zorunlu olan defterler tutulmamýþ veya tasdik ettirilmemiþ olursa veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse, 4-Defter kayýtlarý ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahýnýn doðru ve kesin olarak tespitine imkân vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karýþýk olmasý dolayýsýyla ihticaca salih bulunmazsa, 5-Tutulmasý zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansýtmadýðýna dair delil bulunursa, 6-Maliye müfettiþleri, hesap uzmanlarý ve gelirler kontrolörlerince yapýlan incelemeler sýrasýnda, mükellefler, her türlü harcama tasarruflarýný vergisi ödenmiþ veya vergiye tabi olmayan kazançlardan saðladýklarýný kanýtlayamazlarsa, Harcama veya tasarruflarýn vergiye tabi tutulmuþ veya vergiye tabi olmayan kazançlardan saðlandýðý kanýtlanamayan kýsmý, harcama ve tasarrufun varlýðýnýn tespit edildiði dönemden bir önceki dönemde elde edilmiþ ve vergisi ödenmemiþ kazanç olarak dönem matrahýnýn takdirinde dikkate alýnýr sayýlý Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müþavirlik ve Yeminli Mali Müþavirlik Kanununa göre yetki alm meslek mensuplarýna imzalattýrýlmasý zorunlu olan beyanname ve ekleri imzalattýrýlmazsa veya tasdik kapsamýna alýnan konularda, yeminli mali müþavir tasdik raporu zamanýnda ibraz edilmezse. Resen vergi tarhýnda bazý özel durumlar da söz konusudur. Þöyle ki; i- Vergi beyannamesini kanuni süresi geçtikten sonra vermiþ olanlara, bu beyannamede gösterdikleri matrah üzerinden resen gerekli tarhiyat yapýlýr ve beyannameler resen takdir için takdir komisyonuna sevk edilmez. Ancak, vergi incelemesine baþlanýlmasýndan veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra kendiliðinden verilen beyannameler için bu hüküm uygulanmaz. ii- Süresi içinde verilen vergi beyannamelerinde vergi matrahýna iliþkin bilgilerin gösterilmemiþ olmasý halinde, mükellefe, takdir komisyonu tarafýndan 15 günden az olmamak üzere bir süre verilerek vergi matrahýna iliþkin bilgileri vermeya ve kanuni defterlerini ibraz etmeye davet olunur. Bu davet üzerine, mükellef istenilen bilgileri verir ve kanuni defterlerini ibraz ederse, defter ve belgeler ihticaca salih bulunmak þartýyla, mükellefe takdir olunacak matrah, defter ve belgelere dayanýlarak tespit olunacak miktardan fazla olamaz. iii- Resen vergi tarhý yanýnda ikmalen vergi tarhýný da gerektiren bir sebep bulunduðu takdirde, resen takdir sonucu beklenmeksizin ikmalen tarhiyat yapýlýr. Resen takdir sýrasýnda, ikmalen tarhiyata dayanak olan matrah farký dikkate alýnmýþs vergi tarhý sýrasýnda daha önce tarh edilmiþ olan vergi indirilir. bbc- Verginin Ýdarece Tarhý Verginin idarece tarhý, ikmalen ve resen vergi tarhý sebepleri dýþýnda kalan hallerde, mükelleflerin verginin tarhý için vergi kanunlarýnda belirtilen zamanlarda baþvurmamalarý veya ayný kanunlarla kendilerine yüklenen ödevleri yerine getirmemeleri

5 sebebiyle zamanýnda tarh edilemeyen verginin kanuna göre belirlenen matrahlar üzerinden idarece tarh edilmesidir. Örneðin, yukarýda da belirtildiði gibi, kazançlarý basit usulde tespit edilen ticari kazanç sahipleri ile götürü gider usulünü seçen gayrimenkul sermaye iradý sahipleri, yanlarýnda çalýþtýrdýklarý hizmet erbabýnýn, kanunda belirtilen süre içinde karne almalarý karnelerinde yazýlý olan vergilerini ödemelerini saðlamak zorundadýrlar. Bu zorunluluklara uyulmamasý halinde, hizmet erbabýnýn vergisi, iþveren namýna idarece tarh olunur. Verginin idarece tarhýna bir baþka örnek de damga vergisinden verilebilir. Damga Vergisi Kanununun 26ncý maddesi uyarýnca, resmi dairelerin ilgili memurlarý, kendilerine verilen kâðýtlarýn damga vergisini aramak ve vergisi ödenmemiþ veya noksan ödenmiþ olanlarý tespit ederek, damga vergileri idarece tarh edilmek üzere, vergi dairesine bildirmek zorundadýr. 3- TEBLÝÐ a- Taným Teblið, vergilendirmeyi ilgilendiren ve hüküm ifade eden hususlarýn, yetkili makamlar tarafýndan mükellefe veya ceza sorumlusuna yazý ile bildirilmesidir (VUK, m. 21). b- Teblið Konularý Tahakkuk fiþi dýþýnda, vergilendirme ile ilgili olup, hüküm ifade eden her türlü belgeler ve yazýlar, adresleri bilinen gerçek ve tüz kiþilere posta aracýlýðý ile iadeli taahhütlü olarak, adresleri bilinmeyenlere ise ilân yolu ile teblið edilir (VUK, m. 93/1). c- Teblið Yapýlacak Kimseler Teblið mükelleflere (ve vergi sorumlularýna), bunlarýn kanuni temsilcilerine, umumi vekillerine veya vergi cezasý kesilenlere yapýlýr (VUK, m. 94/1). d- Teblið Usulleri Teblið, posta ile teblið, memur aracýlýðý ile teblið, dairede veya komisyonda teblið ve ilân yoluyla teblið usullerinden birine göre y 3- TAHAKKUK Verginin tahakkuku, tarh ve teblið edilen bir verginin ödenmesi gereken bir safhaya gelmesidir (VUK, m. 22). 4-TAHSÝL a- Taným Verginin tahsili, kanuna uygun surette ödenmesidir (VUK, m. 23). Vergi borcu, mükellefin bu bakýmdan baðlý olduðu vergi dairesine (VUK, m. 110/1), kanunlarýnda gösterilen süreler içinde (VUK, m. 111/1) ödenir. Ödeme süresinin son günü verginin vadesi tarihidir (VUK, m. 111/2). Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde, ödeme, beyan edilen matrahla ilgili verginin tahakkuk iþleminin tamamlanmasý beklenmeksizin vadesinde yapýlýr. Vergi Usul Kanununda özel ödeme zamanlarý da yer almaktadýr (VUK, m. 112). b- Özel Ödeme Zamanlarý ba- Ýkmalen, Resen ve Ýdarece Tarh Edilen Vergilerde Ödeme Zamaný Bu vergiler, taksit zamanlarýndan önce tahakkuk etmiþse, taksit süreleri içinde; taksit süreleri kýsmen veya tamamen geçtikten sonra tahakkuk etmiþse, geçmiþ taksitler, tahakkuk tarihinden baþlayarak bir ay içinde ödenir. bb- Memleketi Terk ve Ölüm Gibi Mükellefiyetin Kalkmasýný Gerektiren Hallerde Ödeme Zamaný Bu gibi hallerde, beyan üzerine tarh olunan vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenir. Mükellefin vadeleri bu sürelerden sonra gelen vergileri de ayný süreler içinde alýnýr. Memleketi terk edenlerin, ölen mükelleflerin veya benzeri haller dolayýsyla mükellefiyeti kalkanlarýn ikmalen, resen veya idarece tarh olunan vergileri, tahakkuk tarihinden baþlayarak bir ay içinde ödenir. bc- Vergi Mahkemesinde Dava Açma Dolayýsýyla Tahsili Durdurulan Vergilerde Ödeme Zamaný Bu vergilerden taksit süreleri geçmiþ olanlar, vergi mahkemesi kararýna göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliði tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir.

6 bd- Uzlaþma Konusu Yapýlan Vergi ve Cezalarda Ödeme Zamaný -Uzlaþma vaki olduðu takdirde, uzlaþma tutanaðý vergi ve cezalarýn ödeme zamanlarýndan önce ilgiliye teblið edilmiþse, kanuni ödeme zamanlarýnda; ödeme zamanlarý kýsmen veya tamamen geçtikten sonra teblið edilmiþse, ödeme süreleri geçmiþ olanlar uzlaþma tutanaðýnýn tebliðinden itibaren bir ay içinde; -Uzlaþma vaki olmadýðý takdirde, Vergi Usul Kanununun 112 ve 368inci maddeleri hükümleri ile 2577 sayýlý Ýdari Yargýlama U Kanununun 27nci maddesinin 8 numaralý bendi hükmü çerçevesinde; ödenir. be- Gecikme Faizi ve Tecil Faizi Uygulamasý i- Dava konusu yapýlmaksýzýn kesinleþen vergilere, kendi vergi kanunlarýnda belirtilen ve tarhiyatýn ilgili bulunduðu döneme iliþ normal vade tarihinden itibaren, son yapýlan tarhiyatýn tahakkuk tarihine kadar; ii- Dava konusu yapýlan vergilerin ödeme yapýlmamýþ kýsmýna, kendi vergi kanunlarýnda belirtilen ve tarhiyatýn ilgili bulunduðu döneme iliþkin normal vade tarihinden itibaren, yargý organý kararýnýn teblið tarihine kadar; iii- Uzlaþýlan vergilerde, uzlaþýlan vergi miktarýna, verginin kendi kanununda belirtilen ve tarhiyatýn ilgili bulunduðu döneme iliþk normal vade tarihinden itibaren, uzlaþma tutanaðýnýn imzalandýðý tarihe kadar; geçen süreler için, 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre tespit edilen gecikme zammý oranýnd gecikme faizi uygulanýr. Gecikme faizinin hesaplanmasýnda ay kesirleri dikkate alýnmaz. iv- Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen veya vergi kanunlarý uyarýnca iadesi gereken vergilerin, ilgili mevzuatý gereðince, mükellef tarafýndan tamamlanmasý gereken bilgi ve belgelerin tamamlandýðý tarihi takip eden üç ay içinde iade edilmemesi halinde, bu tutarlara üç aylýk sürenin sonundan itibaren düzeltme fiþinin mükellefe teblið edildiði tarihe kadar geçen süre için, ayn dönemde 6183 sayýlý kanuna göre belirlenen tecil faizi oranýnda hesaplanan faiz, iade edilecek vergi ile birlikte mükellefe ödenir v- Ýhtirazi kayýtla beyan edilip ödendikten sonra yargý kararýna göre iade edilip yine yargý kararý uyarýnca tahsili gereken vergilere, iade tarihinden yargý kararýnýn vergi dairesine tebliði tarihine kadar geçen süre için, 6183 sayýlý kanuna göre belirlene tecil faizi oranýnda gecikme faizi hesaplanýr. C- VERGÝ HUKUNDA SÜRELER Vergi hukukunda, vergi alacaklýsýnýn yetkileri ile vergi mükellef ve sorumlularýnýn hak ve ödevleri konusunda, süreler ile ilgili çe kurallara yer verilmiþtir. 1- SÜRE TÜRLERÝ Süreler organik sýnýflandýrmaya göre üçe ayrýlýr: i- Kanuni Süreler: Vergi kanunlarý ile belirlenen sürelerdir.

7 ii- Ýdari Süreler: Kanunda süre belirtilmeyen hallerde, 15 günden aþaðý olmamak üzere vergi idaresince verilen sürelerdir. iii- Yargýsal Süreler: Kanunda süre belirtilmeyen hallerde, yargý mercilerince verilen sürelerdir. 2- SÜRELERÝN UZAMASI VE SÜRELERÝ UZATAN SEBEPLER Bazý olay ve durumlar sürelerin uzamasýna neden olmaktadýr. Bunlarýn baþlýcalarý, mücbir sebepler, ölüm ve zor durumdur. a- Mücbir Sebeplerle Gecikme Mücbir sebepler, mükellefin iradesi dýþýndaki, kendisi tarafýndan kontrol edilemeyen ve vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engelleyen olay ve durumlardýr. Vergi Usul Kanununun 13üncü maddesine göre, mücbir sebepler; 1- Vergi ödevlerinden herhengi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede aðýr kaza, aðýr hastalýk ve tutukluluk; 2- Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangýn, yer sarsýntýsý ve su basmasý gibi afetler; 3- Kiþinin iradesi dýþýnda meydana gelen mecburi gaybubetler; 4- Sahibinin iradesi dýþýndaki sebepler dolayýsýyla defter ve vesikalarýn elinden çýkmýþ bulunmasý ; gibi hallerdir. Mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunmasý halinde, bu sebep ortadan kalkýncaya kadar süreler iþlemez. Bu takdirde, tarh zaman aþýmý da iþlemeyen süreler kadar uzar. Mücbir sebep sonucunda sürelerin iþlememesi için, mücbir sebebin malûm olma (herkesçe bilinmesi) veya ilgililer tarafýndan ispat edilmesi ve belgelenmesi gerekir (VUK, m.15/2). Maliye Bakanlýðý, mücbir sebep sayýlan haller nedeniyle, mükellefler için il, ilçe veya bölgeler itibariyle mücbir sebep hali ilân etm ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanlarý tespit etmeye yetkilidir (VUK, m. 15/3). b- Ölüm Halinde Sürenin Uzamasý Vergi kanunlarýnda hüküm bulunmayan halerde, ölüm dolayýsýyla mirasçýlara geçen ödevlerin yerine getirilmesinde bildirme ve beyanname verme sürelerine üç ay eklenir. c- Zor Durumda Süre Verilmesi Zor durumda bulunmalarý nedeniyle vergi ödevlerini süresi içinde yerine getiremeyecek olanlara, kanuni sürenin bir katýný geçmemek üzere, Maliye Bakanlýðýnca uygun bir süre verilebilir. Bu sürenin verilebilmesi için; 1-Süre isteyen sürenin bitmesinden önce yazý ile istemde bulunmalýdýr. 2-Ýstemde gösterilen mazeret, süre verecek makam tarafýndan kabule lâyýk görülmelidir. 3-Sürenin verilmesi halinde, verginin alýnmasý tehlikeye girmemelidir. 3- SÜRELERÝN HESAPLANMASI Vergi kanunlarýnda yer alan süreler aþaðýdaki þekilde hesaplanýr: a- Gün Olarak Belirtilen Sürelerin Hesabý Bu durumda, sürenin baþladýðý gün hesaba katýlmaz ve süre son günün tatil saatinde biter. b- Hafta veya Ay Olarak Belirtilen Sürelerin Hesabý Bu durumda, süre baþladýðý güne son hafta veya ayda tekabül eden günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiði ayda, baþladýðý g eden bir gün yoksa, süre o ayýn son gününün tatil saatinde biter. c- Sonu Belli Bir Gün ile Tayin Edilen Sürelerin Hesabý Bu durumda, süre o günün tatil saatinde biter. d- Resmi Tatil Günlerinin Sürelere Etkisi Resmi tatil günleri süreye dahildir. Þu kadar ki, son günü resmi tatile rastlayan süre, tatili takibeden ilk iþ gününün tatil saatinde b

8 D- VERGÝ ALACAÐININ ORTADAN KALKMASI 1- GENEL AÇIKLAMA Vergi alacaðýný ortadan kaldýran üç temel yol bulunmaktadýr. Bunlar, ödeme, zamanaþýmý ve terkindir. Her ne kadar, bunlarýn vergi hatalarýnýn düzeltilmesi, uzlaþma, yargý kararlarý gibi yollarla da vergi alacaðýnýn sona erdiði düþünülebilirse de, bu son ü gerçek bir vergi alacaðýný deðil, hata, hukuka aykýrý iþlem vb. durumlar sonucunda, ortaya çýkan bir tür sözde alacaðý ortadan kaldýrdýklarýndan, temel yollardan ayrý olarak ele alýnmalarý gerekir. 2- VERGÝ ALACAÐININ ORTADAN KALKMASI YOLLARI a- Ödeme Vergi alacaðýný ve mükellefin vergi borcunu ortadan kaldýran olaðan yol ödemedir. Vergi ve buna baðlý alacaklar kanuna uygun olarak ödenmekle sona ererler. Bu konuya, yukarýda B-4de ayrýntýlý olarak yer verildiðinden, burada tekrar açýklanmayacaktýr. Ancak, konunun, vergi icra hukuku ile iliþkili olan kýsmý ileride ayrýca ele alýnacaktýr. b- Zamanaþýmý Vergi alacaðýný ortadan kaldýran bir baþka yol zamanaþýmýdýr. Vergi hukukunda zamanaþýmý, süre geçmesi suretiyle vergi ala kalkmasýdýr (VUK, m. 113). Zamanaþýmý, mükellefin bu hususta bir baþvurusu olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn hüküm ifade e m. 113). ba- Zamanaþýmý Türleri Vergi hukukundaki zamanaþýmý, özel hukukun hak düþürücü sürelerine benzetilebilir. Zamanaþýmýnýn iki ayrý türü bulunmaktadýr. Ýlki, Vergi Usul Kanununda düzenlenen tarh zamanaþýmý veya tahakkuk zamana olarak nitelendirilen zamanaþýmýdýr. Ýkincisi ise, Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunda düzenlenen tahsil zamanaþýmýdýr. baa- Tarh Zamanaþýmý (Tahakkuk Zamanaþýmý) Tarh zamanaþýmý (tahakkuk zamanaþýmý), vergiyi doðuran olayýn üzerinden kanunda belirtilen sürenin geçmesine raðmen, ve tarh edilerek mükellefe teblið edilmemesi, bir baþka deyiþle, tahakkuk ettirilmemesi halinde söz konusu olan zamanaþýmý türüdü Vergi alacaðýnýn doðduðu takvim yýlýný takip eden yýlýn baþýndan baþlayarak beþ yýl içinde tarh ve mükellefe teblið edilmeyen zamanaþýmýna uðrar (VUK, m. 114/1). Ceza kesmede zamanaþýmý da (VUK, m. 374) tarh zamanaþýmý (tahakkuk zamanaþýmý) kapsamýnda yer almaktadýr. Buna g vergi ziyaý cezasýnda, cezanýn baðlý olduðu vergi alacaðýnýn doðduðu takvim yýlýný takip eden yýlýn birinci gününden baþlaya usulsüzlük cezalarýnda, usulsüzlüðün yapýldýðý yýlý takip eden yýlýn birinci gününden baþlayarak beþ yýl; usulsüzlükte, usulsüz eden yýlýn birinci gününden baþlayarak iki yýl olarak belirlenmiþtir. Ancak, vergi ziyaý ile usulsüzlüðün birleþmesi halinde, ceza, ziyaý cezasýnýn zamanaþýmý süresi içinde kesilir. bab- Tahsil Zamanaþýmý Tahsil zamanaþýmý, vadesinin üzerinden kanunda belirtilen sürenin geçmesine raðmen, kamu alacaðýnýn tahsil edilmemesi hali söz konusu olan zamanaþýmý türüdür. Kamu alacaðý, vadesinin rastladýðý takvim yýlýný takip eden yýlýn baþýndan itibaren beþ yýl içinde tahsil edilmezse, zamanaþý (AATUHK, m. 102). bb- Zamanaþýmýnýn Durmasý ve Kesilmesi Zamanaþýmý kurumu mükellefin yararýna sonuçlar doðurduðundan, vergi alacaklýsýnýn da yararýnýn gözetilmesi ve böylece bir

9 saðlanmasý amacýyla vergi hukukunda zamanaþýmýný durduran ve kesen hallere yer verilmiþtir. Zamanaþýmýnýn durmasý hal süreler iþlemez. Durma sebebi ortadan kalktýktan sonra, kaldýðý yerden iþlemeye devam eder. Zamanaþýmýnýn kesilmesi halin ise, daha önce iþlemiþ bulunan süreler ortadan kalkar ve zamanaþýmý baþtan itibaren, yeniden iþlemeye baþlar. bba- Tarh Zamanaþýmýný (Tahakkuk Zamanaþýmýný) Durduran ve Kesen Sebepler Vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna baþvurulmasý zamanaþýmýný durdurur. Duran zamanaþýmý, takdir komisyonu kararýnýn vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren iþlemeye devam eder. Kanunlarda, vergi dairelerinin, takdir komisyonu kararlarýna karþý vergi mahkemesinde dava açmalarý durumunda (VUK, m. 377/2 uyarýnca) tarh zamanaþýmýnýn duracaðýna dair herhangi bir hüküm yoktur. Bununla birlikte, Danýþtay Ýçtihatlarý Birleþti Kurulu, bu durumda zamanaþýmýnýn durmasý gerektiðini kabul etmiþtir. Tarh zamanaþýmýný durduran bir baþka sebep, mücbir sebeplerden herhangi birinin varlýðýdýr. Yukarýda da belirtildiði gibi, bu durumda, tarh zamanaþýmý iþlemeyen süreler kadar uzamaktadýr (VUK, m. 15/1). Mükellefe ceza ihbarnamesi tebliði tarh zamanaþýmýný (tahakkuk zamanaþýmýný) keser (VUK, m. 374/3). bbb- Tahsil Zamanaþýmýný Durduran ve Kesen Sebepler Borçlunun yabancý ülkede bulunmasý, hileli iflâs etmesi veya terekesinin tasfiyesi dolayýsýyla hakkýnda takibat yapýlmasýna im yoksa, bu hallerin devamý süresince zamanaþýmý iþlemez (durur) (AATUHK, m. 104/1). Zamanaþýmý, iþlememesi (durmasý) sebeplerinin kalktýðý günün bitmesinden itibaren baþlar (AATUHK, m. 104/2). Tahsil zamanaþýmýný kesen sebepler ise þunlardýr: 1- Ödeme, 2- Haciz uygulanmasý, 3- Cebren tahsil ve takip iþlemleri sonucunda yapýlan her çeþit tahsilât, 4- Ödeme emri tebliði, 5- Mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarýnýn bildirilmesi, 6- Yukarýdaki iþlemlerden herhangi birinin kefile veya yabancý kiþi ve kurumlarýn temsilcilerine uygulanmasý veya bunlar tarafýndan yapýlmasý, 7- Ýhtilâflý kamu alacaklarýnda, yargý mercilerince bozma kararý verilmesi, 8- Kamu alacaðýnýn teminata baðlanmasý, 9- Yargý mercilerince yürütmenin durdurulmasýna karar verilmesi, 10- Ýki kamu idaresi arasýnda mevcut bir borç için, alacaklý kamu idaresi tarafýndan borçlu kamu idaresine borcun ödenmesi için yazý ile baþvurulmasý. Zamanaþýmý, kesilmenin rastladýðý takvim yýlýný takip eden takvim yýlý baþýndan itibaren yeniden iþlemeye baþlar. bc- Zamanaþýmýnýn Sonuçlarý Tarh zamanaþýmý (tahakkuk zamanaþýmý) süresinin dolmasýndan sonra, alacaklý vergi dairesinin vergiyi tarh ve teblið etme, bi baþka deyiþle, tahakkuk ettirme yetkisi ortadan kalkmýþ olur. Zamanaþýmýndan sonra, mükellefe ihbarname veya ödeme emri te edilemez, vergi incelemesi yapýlamaz (VUK, m. 138/2). Zamanaþýmý süresi dolduktan sonra, ancak, mükellefin isteðe baðlý olar yaptýðý baþvurusu dikkate alýnýr. Tahsil zamanaþýmýnýn sonuçlarý da tarh zamanaþýmýnýn sonuçlarýna benzemektedir. Süre dolduktan sonra, alacaklý kamu id alacaðýný tahsil etme yetkisi kalkar. Sadece, borçlunun kendi rýzasý ile yapacaðý ödemeler kabul edilir (AATUHK, m 102/2). bd- Tarh Zamanaþýmýnda (Tahakkuk Zamanaþýmýnda) Özel Hükümler Vergi Usul Kanununda yer alan tarh zamanaþýmý (tahakkuk zamanaþýmý) ile ilgili hükümler, bazý vergilerin kendi özel kanunlarýndaki aksi yöndeki hükümler nedeniyle, bu vergiler bakýmýndan ya geçerli deðildir ya da farklý þekilde uygulanmaktadý vergiler, motorlu taþýtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi, bina vergisi ve arazi vergileri ile damga vergisidir. bda- Motorlu Taþýtlar Vergisinde Tarh Zamanaþýmý (Tahakkuk Zamanaþýmý) Motorlu Taþýtlar Vergisi Kanununun 9uncu maddesi uyarýnca, motorlu taþýtlar vergisi, taþýtlarýn kayýt ve tescilinin yapýldýðý y vergi dairesi tarafýndanher yýl Ocak ayýnýn baþýnda yýllýk olarak tahakkuk ettirilmiþ sayýlýr. Bu hüküm dolayýsýyla, motorlu taþ vergisinde tarh zamanaþýmý (tahakkuk zamanaþýmý) söz konusu olmamaktadýr. bdb- Veraset ve Ýntikal Vergisinde Tarh Zamanaþýmý (Tahakkuk Zamanaþýmý) Veraset ve Ýntikal Vergisi Kanununun 20/b maddesi hükmü uyarýnca, veraset ve intikal vergisi mükellefiyeti, verilen beyannamede gösterilmeyen mallar ile beyanname verilmeyen hallerde, intikal eden mallarýn idarece tespit olunduðu tarihte baþlamaktadýr. Bu durumda, veraset ve intikal vergisinde zamanaþýmý süresi, vergi alacaðýnýn doðduðu takvim yýlýný takip ed takvim yýlýnýn baþýndan itibaren baþlamamakta, sürenin baþlangýcý idarenin intikali öðrenmesine baðlanmaktadýr. bdc- Bina Vergisi ve Arazi Vergisinde Tarh Zamanaþýmý (Tahakkuk Zamanaþýmý)

10 Emlâk Vergisi Kanununun 40ýncý maddesi uyarýnca, bildirim dýþý kalan bina ve arazinin vergi ve cezalarýnda zamanaþýmý, bu ve arazinin bildirim dýþý býrakýldýðýnýn idarece öðrenildiði tarihi takip eden yýlýn baþýndan itibaren baþlamaktadýr. Burada da v intikal vergisindeki duruma benzer bir durum söz konusu olup, zamanaþýmý süresinin baþlamasý idarenin öðrenmesine baðlanm bdd- Damga Vergisinde Tarh Zamanaþýmý (Tahakkuk Zamanaþýmý) Damga vergisinde zamanaþýmý ile ilgili özel hüküm, Vergi Usul Kanununun 114üncü maddesinin dördüncü fýkrasýnda yer alma Buna göre, damga vergisine tabi olup vergi ve cezasý zamanaþýmýna uðrayan evrakýn hükmünden tarh zamanaþýmý süresi do sonra faydalanýldýðý takdirde, o evraka ait vergi alacaðý yeniden doðar. c- Terkin ca- Taným Terkin, vergi alacaklýsýnýn alacaðýný silmesi, alacaðýndan vazgeçmesi olarak tanýmlanabilir. Terkin sonucunda, vergi alacaðý b hukuki sonuçlarý ile birlikte ortadan kalkar. Terkinin zamanaþýmýndan temel farký, zamanaþýmýnda sadece vergi alacaðý ortada kalktýðý, vergi borcu ise, borçlar hukukundaki tabii borç ya da eksik borç þeklinde varlýðýný koruduðu halde, terkinin, alacakla borcu da ortadan kaldýrmasýdýr. Bu durumun bir sonucu olarak da, zamanaþýmýna uðramýþ alacaðýn aksine, terkin edilmiþ ala sonradan borçlu tarafýndan ödenmesi mümkün deðildir. cb- Terkin Sebepleri ve Terkin Türleri Terkin, niteliklerine göre ve düzenlendiði kanunlara göre sýnýflandýrýlabilir. Nitelikleri bakýmýndan, doðal afetler sebebiyle terkin tahsil imkânsýzlýðý sebebiyle terkin ve tahakkuktan vazgeçme þeklinde sýnýflandýrýlýrken; düzenlendiði kanunlara göre de, Ver Kanununa göre terkin, Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre terkin ve özel kanunlara göre terkin þeklinde sýnýflandýrýlabilir. cba- Doðal Afetler Sebebiyle Terkin Çeþitli doðal afetler sonucunda, mükelleflerin varlýklarýnýn belli bir oranýný kaybetmeleri halinde terkin uygulanýr. Bu konuda, Ve Usul Kanunu ve Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun ile sadece Marmara Depremleri ile ilgili olan 4731 sayýlý kanunda hükümler yer almaktadýr. Vergi Usul Kanununun verginin terkini kenar baþlýklý 115inci maddesinin birinci maddesine göre, yangýn, yer sarsýntýsý, yer kaymasý, su basmasý, kuraklýk, don, muzýr hayvan ve haþarat istilâsý ve bunlara benzer afetler yüzünden, varlýklarýnýn en az ü birini kaybeden mükelleflerin bu afetlerin zarar verdiði gelir kaynaklarý ile ilgili bulunan vergi borçlarý ve vergi cezalarý ilemahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, afete maruz arazi için zararýn tahakkuk ettiði hasat ve devþirme zamanýna tesadüf eden yýla ait olarak tahakkuk ettirilen arazi vergisi borçlarý ve cezalarý, Maliye Bakanlýðýnca zararla mütena olmak üzere, kýsmen veya tamamen terkin olunur. Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun tabii afetler sebebiyle terkin kenar baþlýklý 105inci maddesine göre, ya yer sarsýntýsý, yer kaymasý, su basmasý, kuraklýk, don, zararlý hayvan ve haþarat istilâsý ve bunlara benzeyen afetler yüzünde zarara maruz kalan varlýklarýnýn ve mahsullerinin en az üçte birini kaybedenler adýna tahakkuk ettirilmiþ ve afetlerin zarar verdið gelir kaynaklarý ile ilgili kamu alacaklarý, Bakanlar Kurulu kararýyla kýsmen veya tamamen terkin olunur (AATUHK, m. 105/1). Görüldüðü gibi, her iki kanunda yer alan hükümler büyük ölçüde paraleldir. Bununla birlikte, Vergi Usul Kanunu konusuna giren k alacaklarý için, adý geçen kanunun 115inci maddesi hükümleri uygulanýr (AATUHK, m. 105/4). cbb- Tahsil Ýmkânsýzlýðý Sebebiyle Terkin Vergi alacaðýnýn tahsilinin imkânsýz olmasý veya ekonomik görülmemesi de bir terkin sebebi olarak kabul edilmiþtir. Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun 106ncý maddesinin birinci fýkrasýna göre, yapýlacak takip sonunda, tah imkânsýz veya tahsili için yapýlacak giderlerin alacaktan fazla bulunduðu anlaþýlan 5 milyon liraya kadar (5 milyon lira dahil) kamu alacaklarý, kamu idarelerinde terkin yetkisini haiz olanlar tarafýndan tahsil zamanaþýmý süresi beklenilmeksizin terkin olunabilir (AATUHK, m. 106/1). Maliye Bakaný, terkin edilecek kamu alacaðýnýn miktarýný belirlemeye yetkilidir (AATUHK, m. 106/2). Terkin yetkisine sahip olanlar, bu yetkilerinin tamamýný veya bir kýsmýný yerel makamlara býrakabilirler (AATUHK, m. 106/3). cbc- Tahakkuktan Vazgeçme Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun tahsil imkânsýzlýðý sebebiyle terkin kenar baþlýklý 106ncý maddesinde hükümlerine benzer bir düzenleme, Vergi Usul Kanununda tahakkuktan vazgeçme adýyla yer almaktadýr. Vergi Usul Kanununun mükerrer 115inci maddesine göre, ikmalen, resen veya idarece tarh edilen vergi ve bunlara iliþkin cezalarýn toplam miktarýnýn 6 milyon lirayý aþmamasý (6 milyon lira dahil) ve tahakkuklarý için yapýlacak giderlerin bu miktardan fazla

11 olacaðýnýn tespiti halinde, Maliye Bakanlýðýnca belirlenecek usul ve esaslar dahilinde bunlarýn tahakkuklarýndan vazgeçilebilir Görüldüðü gibi, tahakkuktan vazgeçme, sadece, ikmalen, resen ve idarece tarh edilen vergilerde, söz konusu olmakta, beyannameye dayanýlarak tarh edilen vergilerde uygulanmamaktadýr. E- VERGÝ ALACAÐININ KORUNMASI VE CEBREN TAHSÝLÝ (VERGÝ ÝCRA HUKUKU) 1- GENEL AÇIKLAMA Kamu alacaklarýnýn tahsil usulü hukuku çerçevesinde, vergi alacaðýnýn güvenliðini saðlayýcý kurumlara ve gerektiðinde bu alac gücünün kullanýlmasý yolu ile cebren takip ve tahsiline iliþkin hükümlere yer verilmiþtir. A- KAMU ALACAÐININ KORUNMASI a- Kamu Alacaðý Kavramý Kamu alacaðý, devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait yargýlama gideri, vergi cezasý, para cezasý gibi asli, gecikme zammý, faiz gibi feri kamu alacaklarý ve ayný idarelerin sözleþmeden, haksýz fiil ve haksýz iktisaptan doðanlar dýþýnda kalan ve kamu hizmetleri uygulamasýndan doðan diðer alacaklarý ile, bunlarýn takip masraflarýndan oluþmaktadýr (AATUHK, m. 1). Görüldüðü gibi, yukarýdaki idarelerin özel hukuk iliþkilerinden doðan alacaklarý, A Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanuna göre kamu alacaðý deðildir. b- Kamu Alacaðýnýn Korunmasý Kamu alacaðýnýn tahsil imkânýnýn ortadan kaldýrýlmasýný ya da en azýndan zorlaþmasýný engellemek üzere bir dizi güvenlik k geliþtirilmiþtir. Bu kurumlar, Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun ikinci bölümünde, kamu alacaklarýnýn korun baþlýðý altýnda, teminat hükümleri, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk ve diðer korunma hükümleri olmak üzere dört grupta yer almak ba- Teminat Hükümleri baa- Teminat Vergi Usul Kanununda tanýmlanan vergi ziyaý cezasýnýn kesilmesini gerektiren sebepler bulunduðu veya kaçakçýlýk fiilleri dolayýsýyla bir kamu alacaðýnýn salýnmasý için gerekli iþlemlere baþlanmýþ olduðu takdirde, vergi incelemesine yetkili memurla yapýlacak ilk hesaplara göre belirtilen miktar üzerinden tahsil dairelerince borçludan teminat istenir (AATUHK, m. 9/1). Þu deðerler teminat olarak kabul edilmektedir (AATUHK, m.10/1): 1- Para, 2- Bankalar tarafýndan verilen teminat mektuplarý, 3- Hazine tahvil ve bonolarý, 4- Hükûmetçe belli edilecek milli hisse senedi ve tahviller. Bu hisse senedi ve tahviller, teminatýn kabul edilmesine en yakýn

12 borsa cetvelleri üzerinden % 15 noksanýyla deðerlendirilir. (Bkz sayýlý kanun, geçici madde 1). 5- Ýlgililer veya ilgililer lehine üçüncü þahýslar tarafýndan gösterilen ve alacaklý kamu idaresince haciz varakasýna dayanýlarak haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar, Teminat sonradan tamamen veya kýsmen deðerini kaybeder veya borç miktarý artarsa, teminatýn tamamlanmasý veya yerine baþka teminat gösterilmesi istenir (AATUHK, m. 10/2). Borçlu verdiði teminatý kýsmen veya tamamen ayný deðerde baþkalarýyla deðiþtirebilir (AATUHK, m. 10/3). bab- Þahsi Kefalet Teminat saðlayamayan mükelefler, muteber bir þahsý müteselsil kefil ve müþterek borçlu gösterebilirler. Þahsi kefalet, tespit edile þartlara uygun olarak, noterden tasdikli sözleþme ile tesis olunur. Alacaklý tahsil dairesi, þahsi kefaleti ve kefil gösterilen kimseyi kabul edip etmemekte serbesttir (AATUHK, m. 11). bb- Ýhtiyati Haciz bba- Tanýmý ve Ýhtiyati Haciz Sebepleri Ýhtiyati haciz, alacaðýn zamanýnda ödenmesini saðlamak üzere, borçlunun mallarýna geçici olarak el konulmasýdýr. Baðýmsýz Daireleri Ýþlem Yönergesine göre ise, ilerde tahakkuk edecek olan veya henüz vadesi gelmemiþ bulunan ya da vadesi geçtiði halde ödeme emri teblið edilmemiþ bulunan amme alacaðýnýn tahsil güvenliðini saðlamak üzere yapýlan hacze, ihtiyati haciz de Ýhtiyati haciz, aþaðýdaki sebeplerden herhangi birinin varlýðý halinde, hiçbir süreyle kayýtlý olmaksýzýn, alacaklý kamu idaresin mahalli en büyük memurunun kararýyla, haciz usulüne dair hükümlere göre derhal uygulanýr (AATUHK, m. 13): 1- Teminat istenmesini gerektiren haller varsa, 2- Borçlunun beli bir ikametgâhý yoksa, 3- Borçlu kaçmýþsa veya kaçmasý, mallarýný kaçýrmasý ve hileli yollara sapmasý ihtimalleri varsa, 4- Borçludan teminat göstermesi istendiði halde, belli bir süre geçtiði halde teminat veya kefil göstermemiþ ya da þahsi kefalet tek veya gösterdiði kefil kabul edilmemiþse, 5- Mal bildirimine çaðrýlan borçlu belli bir süre içinde mal bildiriminde bulunmamýþ veya noksan bildirimde bulunmuþsa, 6- Hüküm verilmiþ olsun olmasýn, para cezasýný gerektiren bir fiil dolayýsýyla kamu davasý açýlmýþ ise, 7- Ýptali istenen iþlem ve tasarrufun konusunu oluþturan mallar hakkýnda; bu mallar elden çýkarýlmýþsa, elden çýkaranýn diðer hakkýnda uygulanmak üzere, Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun, ivazsýz tasarruflar ve hükümsüz sayýlan d tasarruflarla kamu alacaðýnýn tahsiline imkân býrakmamak maksadýyla yapýlan tasarruflara iliþkin hükümleri (AATUHK, m. 27, 2 30) kapsamýna giren haller varsa. bbb- Ýhtiyati Hacze Ýtiraz (Dava Açma) Haklarýnda ihtiyati haciz uygulananlar haczin uygulanmasý, gýyapta yapýlan hacizlerde haczin tebliði tarihinden itibaren 7 gün içinde, vergi mahkemesinde dava açabilirler (AATUHK, m. 15; BÝMÝMVMK, m. 6/b). Ýhtiyati haciz uygulamasýna karþý açýlaca davalarda, usul bakýmýndan, ihtiyati haciz uygulamasýnýn usule aykýrý olduðu; esas bakýmýndan ise, sadece, ihtiyati haciz sebeplerinin bulunmadýðý ileri sürülebilir. Bunlarýn dýþýndaki iddialar mahkemece dikkate alýnmaz. bbc- Ýhtiyati Haczin Kaldýrýlmasý Borçlu, Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun 10uncu maddesinin beþinci bendinde belirtilen, ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü þahýslar tarafýndan gösterilen ve alacaklý amme idaresince haciz varakasýna dayanýlarak haczedilen men mallar dýþýnda, mezkûr madde uyarýnca teminat gösterdiði takdirde, ihtiyati haciz, haczi koyan merci tarafýndan kaldýrýlýr (AATUHK, m. 16). bc- Ýhtiyati Tahakkuk bca- Tanýmý ve Ýhtiyati Tahakkuk Sebepleri Ýhtiyati tahakkuk, kamu alacaðýnýn güvenliðinin saðlanmasý amacýyla, mükelleflerin henüz tahakkuk etmemiþ vergilerinin olaða izlenmeksizin tahakkuk ettirilmesini ifade etmektedir. Ýhtiyati tahakkuk, kanunda belirtilen sebeplerden birinin varlýðý halinde, vergi dairesi müdürünün yazýlý isteði üzerine, defterdarý mükellefin henüz tahakkuk etmemiþ vergi ve resimlerinden Maliye Bakanlýðýnca tespit ve ilân edilecek olanlarla bunlarýn zam v cezalarýnýn derhal tahakkuk ettirilmesi için verdiði yazýlý emir uyarýnca uygulanýr (AATUHK, m. 17/1). Vergi dairesi müdürü bu gereðini derhal yerine getirir (AATUHK, m. 17/2). Ýhtiyati tahakkuk sebepleri þunlardýr (AATUHK, m 17/2): 1- Teminat istenmesini gerektiren hallerin varlýðý, 2- Mükellefin (borçlunun) belli bir ikametgâhýnýn bulunmamasý, 3- Mükellefin (borçlunun) kaçmýþ olmasý veya kaçmasý, mallarýný kaçýrmasý ve hileli yolara sapmasý ihtimallerinin

13 bulunmasý, 4- Mal bildirimine çaðrýlan mükellefin (borçlunun) belli bir süre içinde mal bildiriminde bulunmamýþ veya noksan bildirimde bulunm olmasý, 5- Mükellef hakkýnda, kamu alacaðýnýn tahsiline engel olmasý nedeniyle, AATUHKun 110uncu maddesi uyarýnca, takibata giriþilmiþse, 6- Teþebbüsün muvazaalý olduðu ve gerçekte baþkasýna ait bulunduðu hakkýnda deliller elde edilmiþse. Görüldüðü gibi, ihtiyati tahakkuk sebeplerinden ilk dördü, ayný zamanda, ihtiyati haczin de sebeplerindendir. bcb- Ýhtiyati Tahakkukun Sonuçlarý Haklarýnda ihtiyati tahakkuk iþlemi uygulanan mükelleflerin, vergi, resim ve cezalarýndan matrahý belli olanlar, hesap edilen miktar üzerinden derhal tahakkuk ettirilir (AATUHK, m. 18/1). Geçmiþ yýllara ve cari yýlýn geçen aylarýna ait matrahý henüz belli olmayan vergi, resim ve cezalarý geçici olarak ve harici karinelere göre takdir yolu ile tespit ettirilen matrahlar üzerinden hesaplanýr. Böylece hesaplanan vergi, resim ve bunlarýn zam ve cezalarý derhal tahakkuk ettirilir (AATUHK, m. 18/2). Bu esasa göre tahakkuk eden vergi ve resimler ve bunlarýn zam ve cezalarý, kanunlarýna göre ödeme zamanlarý gelmeden tahsil olunmaz. Ancak, bunlar için derhal ihtiyati haciz uygulanýr. Teþebbüsün muvazaalý olduðu ve gerçekte baþkasýna ait bulunduðu hakkýnda deliller elde edilmesi halinde, ihtiyati haciz, muvazaalý teþebbüsten vergi ve resim bakýmýndan faydalananlarýn mallar hakkýnda uygulanýr (AATUHK, m. 18/3). Ýhtiyati tahakkuk uygulamasý ile ilgili geçici takdirler, talep tarihinden itibaren en geç bir hafta içinde, takdir komisyonlarý tarafýndan yapýlýr (AATUHK, m. 18/4). bcc- Ýhtiyati Tahakkuka Ýtiraz (Dava Açma) Haklarýnda ihtiyati tahakkuk üzerine ihtiyati haciz uygulananlar, ihtiyati tahakkuk sebeplerine ve miktarýna karþý 7 gün içinde, vergi mahkemesinde dava açabilirler. Açýlacak davanýn sadece ihtiyati hacze karþý deðil, ihtiyati tahakkuka da karþý olduðunu, dava dilekçesinde belirtmek gerekir. Aksi takdirde, mahkeme ihtiyati tahakkuku dikate almayabilir ve ihtiyati tahakkuk kesinleþebilir.nitekim, Danýþtayýn bu yönde bir kararý bulunmaktadýr. bcd- Ýhtiyati Tahakkukun Düzeltilmesi Alacaðýn özel kanuna (vergi kanununa) göre tahakkukundan sonra, ihtiyati tahakkukla özel kanuna dayanan tahakkuk arasýndaki fark, özel kanuna dayanan tahakkuka göre düzeltilir (AATUHK, m. 19/1). Düzeltmenin yapýlabilmesi için; 1- Beyannameye dayanan tarhiyatta, verilen beyannamenin incelenerek kabul edilmiþ olmasý, 2- Dava konusu yapýlmýþ tarhiyatta, kesinleþmenin vukuu, 3- Danýþtaya baþvurulan hallerde, Danýþtayýn nihai kararý vermiþ olmasý, gerekmektedir. bd- Diðer Korunma Hükümleri Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunda, yukarýdakilere ek olarak çeþitli koruma hükümlerine yer verilerek, kamu alacaðýnýn güvenliðinin farklý koþullar altýnda tam olarak saðlanmasý amaçlanmýþtýr. bda- Kamu Alacaklarýnda Rüçhan Hakký Üçümcü þahýslar tarafýndan haczedilen mallar paraya çevrilmeden önce, o mal üzeride kamu alacaðý için de haciz konulursa, b da hacze iþtirak eder ve satýþ bedeli aralarýnda garameten (alacaklarý oranýnda) paylaþtýrýlýr (AATUHK, m. 21/1). Rehinli alacaklarýn haklarý saklýdýr. Ancak, gümrük vergisi, bina ve arazi vergisi gibi eþya ve gayrimenkule baðlý kamu alacakla eþya ve gayrimenkul bedelinden tahsilinde rehinli alacaklardan önce gelir (AATUHK, m. 21/2). bdb- Kamu Alacaðýnýn Kesilip Ödenmesi Zorunluluðu Kamu alacaðýný borçlusundan keserek tahsil dairesine ödemek zorunda olan gerçek ve tüzel kiþiler, bu görevlerini kanuni sürele içinde yerine getirmedikleri takdirde, ödenmeyen alacak bu gerçek ve tüzel kiþilerden tahsil edilir (AATUHK, m.22). bdc- Tahsil Edilen Kamu Alacaklarýndan Yapýlacak Reddiyat Sebebiyle Mahsuplar Tahsil edilip de kanuni sebeplerle reddi (iadesi) gereken kamu alacaklarý, hak sahiplerinin reddiyatý (iadeyi) yapacak kamu dairesine olan muaccel borçlarýna mahsup edilerek reddolunur (iade edilir) (AATUHK, m. 23/1). bdd- Hükümsüz Tasarruflar Kamu alacaðýnýn güvenliðinin saðlanmasý için, borçlunun yaptýðý bazý tasarruflar geçersiz sayýlmýþtýr. Bunlar, Amme Alacakla Usulü Hakkýnda Kanunda, 1- Ývazsýz tasarruflar (AATUHK, m. 27),

14 2- Kamu alacaðýnýn tahsiline imkân býrakmamak amacýyla yapýlan tasarruflar (AATUHK, m. 30), 3- Hükümsüz sayýlan düðer tasarruflar (AATUHK, m. 29), olarak belirtilmiþlerdir. 1- Ývazsýz tasarruflar Kamu alacaðýný ödememiþ borçlulardan, süresinde veya hapsen tazyikine raðmen mal beyanýnda bulunmayanlarla, malý bulunmadýðýný bildiren ya da beyan ettiði mallarýn borcuna yetersizliði anlaþýlanlarýn, ödeme süresinin baþladýðý tarihten geriy yýl içinde veya ödeme süresinin baþlamasýndan sonra yaptýklarý baðýþlamalar ve ivazsýz tasarruflar hükümsüzdür (AATUHK, m Kanunun 28inci maddesinde, aþaðýdaki tasarruflarýn baðýþlama hükmünde olduðu belirtilmiþtir: i- Üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan hýsýmlarýyla, eþler ve ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) sýhri hýsýmlar (ka hýsýmlarý) arasýnda yapýlan ivazlý tasarruflar, ii- Kendi verdiði malýn, sözleþmenin yapýldýðý sýradaki deðerine göre borçlunun ivaz olarak çok düþük bir fiyat kabul etiði sözleþ iii- Borçlunun kendisine ya da üçüncü kiþiler menfaatine, kaydý hayat þartýyla irat ve intifa hakký tesis ettiði sözleþmeler. 2- Kamu alacaðýnýn tahsiline imkân býrakmamak amacýyla yapýlan tasarruflar Borçlunun malý bulunmadýðý veya borca yetmediði takdirde, kamu alacaðýnýn bir kýsmýnýn veya tamamýnýn tahsiline imkân býrakmamak maksadýyla borçlu tarafýndan yapýlan tek taraflý iþlemlerle borçlunun maksadýný bilen veya bilmesi gereken kimselerle yapýlan bütün iþlemler tarihleri ne olursa olsun hükümsüzdür (AATUHK, m.30). 3- Hükümsüz sayýlan diðer tasarruflar Kamu alacaðýný ödemeyen borçlulardan süresinde veya hapsen tazyikine raðmen mal beyanýnda bulunmayanlarla, malý bulunmadýðýný bildiren ya da beyan ettiði mallarýn borcuna yetersizliði anlaþýlanlarýn, ödeme süresinin baþladýðý tarihten geriy yýl içinde veya ödeme süresinin baþlamasýndan sonra yaptýklarý tasarruflardan aþaðýda belirtilenler hükümsüzdür: i- Borçlunun teminat göstermeyi önceden taahhüt etmiþ olduðu haller müstesna olmak üzere, borçlu tarafýndan mevcut bir borcu temin için yapýlan rehinler, ii- Borca karþýlýk para veya mutad ödeme araçlarýndan baþka bir suretle yapýlan ödemeler, iii- Vadesi gelmemiþ bir borç için yapýlan ödemeler. Hükümsüz tasarruf ve iþlemlerden yararlananlar, elde ettiklerini vermeye, bunlarý elden çýkarmýþlarsa, takdir edilecek bedelini vermeye mecburdurlar. Bu kiþiler, alacaklý kamu idaresinden, verdiklerinden dolayý bir talepte bulunamazlar. bde- Ýptal Davasý Açýlmasý Kamu borçlusunun hükümsüz tasarruf ve iþlemlerinin iptali için genel mahkemelerde dava açýlýr ve bu davalara diðer iþlerden ön genel hükümlere göre bakýlýr (AATUHK, m. 24). Ýptal talebinin muhatabý, borçlu ile hukuki iþlem yapan veya borçlu tarafýndan kendilerine ödeme yapýlan kimselerle, bunlarýn mirasçýlarý ve suiniyet sahibi diðer üçüncü kiþilerdir (AATUHK, m. 25). Dava zamanaþýmý süresi, hükümsüz tasarruflarýn vukuu tarihinden itibaren beþ yýldýr (AATUHK, m. 26). bdf- Tasfiye Halinde Görevliler ve Sorumluluk Tüzel kiþilerin tasfiyesinde, bunlarýn borçlu bulunduklarý kamu alacaklarýný ödenmesi ve Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hak Kanun hükümlerinin uygulanmasýyla ilgili ödevleri tasfiye memurlarýna, tüzel kiþiliði olmayan ortaklýklarla yabancý kurumlarýn Türkiyedeki þube, ajans ve temsilciliklerinin tasfiyesinde, bunlarýn ödevleri tasfiyeyi yürütenlere geçer (AATUHK, m. 32). Tasfiye memurlarý veya tasfiyeyi yürütenler, tasfiyenin baþladýðýný üç gün içinde ilgili tahsil dairelerine bildirmek zorundadýrlar (AATUHK, m. 33/1). Tasfiye memurlarý veya tasfiyeyi yürütenler, kamu idarelerinin her türlü alacaklarýný ödemeden veya ödeme üzere ayýrmadan önce, tasfiye sonucunda elde edileni daðýtamazlar veya bunlar üzerinde herhangi bir þekilde tasarrufta bulunamazlar. Aksi halde, tahakkuk etmiþ ve edecek kamu alacaklarýndan þahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar (AATUHK, m. 33/2). bdg- Ortaklýðýn Feshinin Ýstenmesi Borçluya ait mal bulunmadýðý veya kamu alacaðýný karþýlamaya yetmediði ya da borçlu veya ortaklýk tarafýndan teminat göste takdirde, borçlunun sermayesi paylara bölünmüþ olmayan ortaklýklardaki hisselerinden kamu alacaðýnýn tahsili için, genel hüküm çerçevesinde ortaklýðýn feshi istenebilir (AATUHK, m. 34). bdh- Limited Þirketlerin Kamu Borçlarý Limited þirket ortaklarý, þirketten tahsil imkâný bulunmayan kamu alacaðýndan sermaye paylarý oranýnda doðrudan doðruya sor olurlar (AATUHK, m. 35).