TÜRKİYE DE DOĞALGAZ SATIŞINDA TÜKETİM KADEMESİ UYGULAMASI

Transkript

1 TÜRKİYE DE DOĞALGAZ SATIŞINDA TÜKETİM KADEMESİ UYGULAMASI Doğalgaz satışında Ekim 2000 tarihine kadar dört ayrı tüketim kademesi uygulaması mevcuttu. Bunlar; (1) m 3 (2) m 3 (3) m 3 (4) m 3 Ekim 2000 tarihine kadar devam eden 4 ayrı tüketim kademesi için belirlenen fiyat politikası ve tüketim kademeleri arasındaki fiyat farkı ise aşağıdaki tablodadır. Tablo III. Tüketim Kademelerine Göre Fiyatlar (TL/m 3 ) Tüketim Kademeleri Fiyat* Fark% (1) (2) ,96% (3) ,88% (4) ,80% Kaynak: BOTAŞ Verileri (*) Ekim 1999-Ekim 2000 Tarihleri arasındaki ortalama fiyattır. Tablodan da görüleceği gibi 1. tüketim kademesi Doğalgazı TL den kullanırken, 2. tüketim kademesi TL den, 3. tüketim kademesi TL den 4. tüketim kademesi TL den kullanmaktadır. Oran olarak karşılaştırma yaptığımızda 1 nci tüketim kademesine göre; 2. tüketim kademesi %1,96 3. tüketim kademesi %3,88 4. tüketim kademesi %5,80 ucuz kullanmaktadır. Kasım 2000 tarihine geldiğimizde BOTAŞ tüketim kademesini kaldırmıştır. Geriye kalan 3 tüketim kademesi arasındaki fiyat ilişkisi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Seramik Federasyonu 1

2 Tablo IV. Tüketim Kademelerine Göre Fiyatlar (TL/m 3 ) Tüketim Kademeleri Fiyat* Fark% (1) (2) ,96 % (3) ve Üzeri ,88 % Kaynak:BOTAŞ Verileri (*) Tabloda verilen fiyat Kasım 2000 Doğalgaz fiyatıdır Aralık 2000 tarihine geldiğimizde ise BOTAŞ ve üzeri tüketim kademesini kaldırmıştır. Geriye kalan ve ve üzeri tüketim kademeleri arasındaki fiyat ilişkisi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo V. Tüketim Kademelerine Göre Fiyatlar (TL/m 3 ) Tüketim Kademeleri Fiyat* Fark% (1) (2) ve Üzeri ,96% Kaynak:BOTAŞ Verileri (*) Tabloda verilen fiyat Aralık 2000 Doğalgaz fiyatıdır 16 Aralık 2000 tarihinde BOTAŞ tarafından açıklanan fiyat tarifesine göre tüm tarifeler kaldırılmıştır ve sanayide kullanılan doğalgaz için BOTAŞ tüm miktarlar için tek tarife uygulamaktadır. DÜNYA DA DURUM Şimdi bu konuda gelişmiş ülkelerde özellikle seramik kaplama malzemeleri sektöründe rakip ülkeler olan İtalya ve İspanya da geçerli olan uygulamalara değineceğiz. Bahsi geçen ülkelerdeki tüketim kademelerine göre doğalgaz fiyatları Energy Intelligence Grubuna bağlı olarak çalışan WGI-World Gas Intelligence yayınından alınmıştır. WGI verileri, BOTAŞ tarafından Türkiye deki doğalgaz fiyatları ile dünya ülkelerindeki doğalgaz fiyatlarının karşılaştırmasını yaparken kullanılmaktadır. Seramik Federasyonu 2

3 1- İNGİLTERE İNGİLTERE Mar.2001 Fark % Index (1) cm/yr (2) 1 million cm/yr 174-7% 93 (3) 10 million cm/yr % 85 (4) 50 million cm/yr % 80 İngiltere de mevcut olan tüketim kademesine göre fiyatlandırma uygulamasına göre 1. tüketim kademesine göre, 2. tüketim kademesi % 7 3. tüketim kademesi % tüketim kademesi % 20 ucuz kullanmaktadır. 2- İTALYA Seramik sektöründe en büyük rakiplerimizden biri olan İtalya da mevcut olan tüketim kademesine göre fiyatlandırma uygulamasına göre 1. tüketim kademesine göre, 2. tüketim kademesi % tüketim kademesi % tüketim kademesi % 44 ucuz kullanmaktadır. İTALYA Mar.2001 Fark % Index (1) cm/yr (2) 1 million cm/yr % 70 (3) 10 million m/yr % 61 (4) 50 million cm/yr % 56 Seramik Federasyonu 3

4 3- İSPANYA Seramik sektöründe en büyük rakiplerimizden biri olan İspanya da tüketim kademeleri arasındaki fiyat farkı diğer ülkelere oranla daha düşüktür. Mevcut olan tüketim kademesine göre fiyatlandırma uygulamasına göre 1. tüketim kademesine göre, 2. tüketim kademesi % 7,1 3. tüketim kademesi % 8,3 4. tüketim kademesi % 8,3 ucuz kullanmaktadır. İSPANYA (USD/10 7 kcal) Mar.2001 Fark % Değer (1) cm/yr (2) 1 million cm/yr 234-7,1% 93 (3) 10 million m/yr 231-8,3% 92 (4) 50 million cm/yr 231-8,3% ALMANYA ALMANYA (USD/10 7 kcal) Mar.2001 Fark % Değer (1) cm/yr (2) 1 million cm/yr 371-5% 95 (3) 10 million m/yr % 80 (4) 50 million cm/yr % 61 Almanya da mevcut olan tüketim kademesine göre fiyatlandırma uygulamasına göre 1. tüketim kademesine göre, 2. tüketim kademesi % 5 3. tüketim kademesi % tüketim kademesi % 39 ucuz kullanmaktadır. Seramik Federasyonu 4

5 5- FRANSA Fransa da mevcut olan tüketim kademesine göre fiyatlandırma uygulamasına göre 1. tüketim kademesine göre, 2. tüketim kademesi % 4 3. tüketim kademesi % tüketim kademesi % 14 ucuz kullanmaktadır. FRANSA (USD/10 7 kcal) Mar.2001 Fark % Değer (1) cm/yr (2) 1 million cm/yr 265-4% 96 (3) 10 million cm/yr % 90 (4) 50 million cm/yr % 86 GENEL DEĞERLENDİRME TÜKETİM KADEMELERİNE GÖRE FİYAT FARKLARI Tüketim Kad. İNGİLTERE İSPANYA ALMANYA İTALYA FRANSA cm/yr 1 million cm/yr 7% 7% 5% 30% 4% 10 million cm/yr 15% 8% 20% 39% 10% 50 million cm/yr 20% 8% 39% 44% 14% Tablodan da görüleceği gibi söz konusu ülkelerde en düşük tüketim kademesi ile en yüksek tüketim kademesi arasında fiyat farkı %8 ile %44 arasında değişmektedir. Bu ülkeler enerji politikalarını rekabette üstünlük sağlayacak bir model üzerine oturtmuşlardır ve bu ülkeler özellikle elindeki hammadde ve enerji girdilerini fiyatlandırırken, üretimi teşvik edici bir politika izlemektedirler. Seramik Federasyonu 5

6 Türkiye de doğalgaz fiyatları geçtiğimiz dönemlerde OECD ülkeleri ortalamasının %30-40 üzerinde seyretmiştir. Seramik sektöründe rakibimiz olan İspanya ile karşılaştırdığımızda son üç yılda ortalama olarak Türk sanayicisinin doğalgazı, İspanyol rakiplerine oranla %26 daha pahalı kullandığını söyleyebiliriz. Ancak konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatlarını karşılaştırdığımızda durum bunun tam tersidir. Türkiye de konutlarda kullanılan enerjinin fiyatı, birçok ülkeye göre ucuzdur. Genelde görünen gelişmiş ülkelerin üretime yani sanayiye yönelik enerji tüketimini ucuz tuttuğu, buna karşın, tüketime yönelik enerji fiyatlarının sanayiye oranla 2-3 misli pahalı kullandırdığıdır. Türkiye de ise bu oran %35 ler seviyesinde kalmaktadır. Sanayide ve Konutlarda Kullanılan Doğalgaz Fiyatları, 1998 ($/10 7 kcal) İNGİLTERE HOLLANDA İSPANYA ALMANYA İTALYA FRANSA BELÇİKA TÜRKİYE KONUT SANAYİ FARK % 206% 190% 289% 118% 304% 199% 192% 37% Kaynak: Energy Prices & Taxes Uluslararası piyasalar için üretim yapan kuruluşlar, üretim girdilerinin uluslararası piyasalardan düşük olmasını beklerler. İşçilik ücreti, enerji fiyatı, hammadde fiyatları, üretim üzerindeki vergi yükleri eğer kendileriyle aynı üretimi yapanlardan ucuz olursa ya da hiç değilse bazı alanlarda ucuz, bazı alanlarda eşit olursa, üretim maliyetlerini rekabetçi tutabilirler.o nedenle sanayicilerin en haklı talepleri üretim girdilerinin uluslararası rekabete uygun tutulabilmesidir. Bunun yolu da özellikle kamu denetiminde bulunan üretim girdilerinin rekabet edilebilir seviyelerde kalmasının sağlanmasından geçer. Bu nedenle tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de üretime yani sanayiye yönelik enerji tüketimi ucuz tutulmalı buna karşın, tüketime yönelik, konutlarda kullanılan enerji fiyatlarının sanayiye oranla pahalı kullandırılmalıdır. Seramik Federasyonu 6

7 Konut Sanayi Fiyat ($/m 3 ) 0,182 0,155 Tüketim (milyon m 3 ) Kaynak:Botaş Verileri 2000 yılında konutlarda tüketilen doğalgaz miktarı milyon m 3 sanayide tüketilen doğalgaz miktarı is milyon m 3. BOTAŞ tarafından ilan edilen ortalama fiyatlar ile hesaplandığında Türkiye de konutlarda kullanılan doğalgazın fiyatını %10 artırmak suretiyle- ki bu durumda bile gelişmiş ülkelerde sanayide ve konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatları arasındaki rasyo Türkiye nin çok üstünde olmaya devam edecektir- sanayiye doğalgaz %17 daha ucuz verilebilir. Ayrıca çok genel ticari kurallar çerçevesinde satın alınan mal miktarının artması ile ürün bedelinin düşmesi gereğinden hareketle ülkemizde sanayide kullanılan doğalgaz fiyatları belirlenirken, 2000 yılında Botaş tarafından uygulanan tüketim kademeleri gözden geçirilerek bu uygulamaya tekrar geçilmelidir. Avrupa Birliği normlarına göre tüm AB ülkelerinde yeknesak olarak uygulanan doğalgazda tüketim kademelerine göre fiyatlandırma modeli, ülkemizin genel sanayi üretim miktarları da göz önüne alınarak aşağıdaki şekilde uygulanmalıdır. KADEME MİKTAR TENZİLAT 1. Kademe 0-1 milyon m 3 % 0 2. Kademe 1-10 milyon m 3 %10 3. Kademe milyon m 3 %15 4. Kademe 25 milyon m 3 ve üzeri %20 Seramik Federasyonu 7