Birleşmiş Milletler. Genel Sekreter in Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Operasyonu Hakkında Raporu I. Giriş

Transkript

1 Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi S/2008/353 Dağıtım: Genel 2 Haziran 2008 Orijinal: İngilizce Genel Sekreter in Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Operasyonu Hakkında Raporu I. Giriş 1. Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler operasyonu hakkındaki bu rapor 16 Kasım 2007 ile 23 Mayıs 2008 arasındaki gelişmeleri kapsamakta ve 186 sayılı Güvenlik Konseyi kararı (1964) ve en sonuncusu 1789 sayılı karar (2007) olmak üzere sonraki Güvenlik Konseyi kararları uyarınca Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü tarafından yürütülen faaliyetlerin güncel bir kaydını sunmaktadır Mayıs 2008 itibarıyla, askeri bileşenin gücü, tüm rütbeler dahil olmak üzere 853 ve polis bileşeninin gücü 69 seviyesindedir (bkz. ek I). II. İyi niyet misyonu ve diğer gelişmeler 3. Önceki raporumdan (S/2007/699 ve düzeltme 1) bu yana, bazı önemli gelişmeler olmuştur. Kıbrıs Cumhuriyeti'nde Şubat 2008 seçimleri sonucunda iktidara Dimitris Hristofyas geldi ve kendisi görev aldıktan hemen sonra, Kıbrıslı Türkler ve liderliğine ulaşma niyetini ifade etti. Kıbrıs Türk lideri Mehmet Ali Talat da Sayın Hristofyas ı tebrik ederek Kıbrıs'ta yeni bir dönemin başlamasına ilişkin umudunu ifade etti Mart ta, Sayın Hristofyas'ın göreve başlamasından sadece üç hafta sonra, iki lider o zamanki Özel Temsilcimin de katılımıyla bir araya gelerek kapsamlı bir çözüme doğru bir yol üzerinde anlaşmaya vardılar (bkz. ek II). Anlaşma bir çözüm planı ile ilgili temel sorunları incelemek için bazı çalışma grupları ve adanın bölünmesinden kaynaklanan gündelik sorunlara acil çözümler arayacak teknik komiteler kurulmasını içeriyordu. Ayrıca, çalışma gruplarının ve teknik komitelerin işlerini incelemek için üç ay içinde tekrar buluşmaya ve onların sonuçlarını kullanarak, Birleşmiş Milletler gözetiminde tam teşekküllü müzakereleri başlatmayı kabul ettiler. Buna ek olarak, liderler tam teşekküllü müzakerelerin başlamasından önce gerektiğinde toplanmaya karar verdiler. Ayrıca liderler uzun yıllardır Kıbrıs taki bölünmüşlüğün simgesi olan eski Lefkoşa şehrinin merkezindeki Ledra (Lokmacı) kapısının açılması yönünde mutabık kalmışlardı Mart ta, liderlerin temsilcileri yönetim ve güç paylaşımı, Avrupa Birliği konuları, güvenlik ve garantiler, toprak, mülkiyet ve ekonomik konular ile suç ve suça ilişkin konularda altı çalışma grubu ve ekonomik ve ticari konular, kültür mirası, kriz yönetimi, insani konular, sağlık ve çevre alanlarında yedi teknik komite kurulmasını kararlaştırmıştır. Takip eden ay boyunca, temsilciler gruplar ve komiteler tarafından ele alınacak sorunları belirlemek için, Özel Temsilcimin katılımıyla, neredeyse günlük bazda bir araya geldi. 14 Nisan da, Birleşmiş Milletler e yazarak kapsamlı bir çözüm yolunda tarafların süreci ileriye taşımalarına destek için gerekli altyapı ve personeli sağlaması talebinde bulunmuşlardır. 22 Nisan da, gruplar ve komiteler toplanmaya başlamışlardır. O zamandan bu yana liderleri tarafından öngörülen şekilde düzenli olarak, Birleşmiş Milletler in kolaylaştırıcılı ile toplanmışlardır.

2 6. Mart ayı sonlarında, Siyasi İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Lynn Pascoe yu durumu değerlendirmek ve Birleşmiş Milletler in 21 Mart'ta kabul edilen süreci en iyi nasıl destekleyeceğini belirlemek için Kıbrıs a ve bir hafta sonra da Yunanistan ve Türkiye'ye gönderdim. Kıbrıs ta, Sayın Hristofyas ve Sayın Talat ile üç kez bir araya geldi. Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk siyasi parti liderleri ve sivil toplum temsilcileri ile de bir araya geldi. Yunanistan ve Türkiye de Dışişleri Bakanları ve üst düzey Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ile toplantılar yaptı. Bütün taraflar benim gözetimimde Kıbrıs sorununda kapsamlı bir çözüme ulaşmak için taahhütlerini ve bu hedefe ulaşmak için iyi niyetle ve tam olarak destek ve katılıma istekli olduklarını altında teyit etmişlerdir. 7. Nisan ayı ortasında, Genel Sekreter Yardımcısı görevin sonucu hakkında Güvenlik Konseyi'ne bir brifing vermiştir. Konsey Başkanı daha sonra bir bildiri yayınlamış (S/PRST/2008/9) ive Konsey in 21 Mart antlaşmasını memnuniyetle karşıladığını belirterek, hazırlık döneminin sonuçlarının adil ve kalıcı bir çözüm arayışında güven, ivme ve ortak çıkar duygusu inşa edeceğine dair umduğunu belirtmiştir. Konsey Kıbrıs'ta taraflara yardımcı olma konusunda hazır olmamı ve ilerleme gerektirdiği takdirde, ilk hazırlık aşamasından sonra bir Özel Danışman atanması da desteklemiştir Mayıs ta kararlaştırıldığı gibi (bkz. paragraf 26 aşağıda), liderleri 23 Mayıs tarihinde, 13 Mayıs ta bu göreve başlayan yeni Özel Temsilcim Tayé-Brook Zerihoun un ev sahipliğinde resmi bir toplantı düzenlemiştir. Toplantıdan sonra, ortak bir açıklama yayınlayarak (bkz. ek III) ilgili Güvenlik Konseyi kararlarında tanımlandığı şekliyle siyasi eşitliğe sahip iki bölgeli, iki toplumlu federasyona bağlılıklarını yeniden teyit etmişlerdir. Açıklamada ayrıca, bu ortaklığın, tek bir uluslararası kimliğe sahip bir Federal Hükümeti ve, eşit statüye sahip bir Kıbrıs Türk Kurucu Devleti ve bir Kıbrıs Rum Kurucu Devleti olacağını da söylemişlerdir. Liderlerin talimatıyla, temsilciler resmi toplantıdan 15 gün sonra teknik komitelerin sonuçlarını inceleyecek ve Limnitis/Yeşilırmak ve diğer geçiş noktaları da dahil olmak üzere sivil ve askeri güven artırıcı önlemleri değerlendireceklerdir. Liderler ayrıca, yeni bir değerlendirme yapmak üzere Haziran ayının ikinci yarısında yeniden bir araya gelme kararı almıştır. 9. Ocak başlarında, Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile bir araya geldim, kendisi Birleşmiş Milletler himayesinde kapsamlı bir çözüm için Türkiye'nin desteğini ifade etti. Ocak ayında, Türkiye'nin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştüm, kendisi Kıbrıs Cumhuriyeti nde Şubat seçimleri sonrasına kadar herhangi bir önemli gelişme beklemiyordu. Kıbrıs'ta güven kurmak için uygun bir ortam oluşturmanın önemini her ikisine de vurguladım. 13 Mart ta, Dakar da toplanan İslam Konferansı Örgütü zirvesine yakın bir zamanda, Sayın Talat ile görüştüm; kendisi Kıbrıs sorununun "umut verici yeni bir döneme" girmekte olduğunu ve yeni seçilmiş olan Sayın Hristofyas ile toplantıyı sabırsızlıkla beklediğini ifade etti (bkz. paragraf 3 aşağıda). III. Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü nün Faaliyetleri A. Çatışmaların tekrarının önlenmesi ve askeri statükonun korunması 10. Son rapor döneminde karşıt güçler arasında önemli güven artırıcı önlemler üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Aralık ayında, Maraş ın güneyinde bölgesinin tek bir alan dışında, kendilerine verilen kalan alanlardaki mayınların temizlenmesi için Türk Güçleri ile esaslar üzerinde anlaşma varılmıştır. Ledra Caddesi (Lokmacı) sınır kapısının açılması Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü nün taraflar arasında önemli bir anlaşmaya destek olduğu başka bir örnektir (bkz. paragraf 13 aşağıda). Ateşkes hatlarında birliklerin disiplinsizliği ve karşı tarafı düşük seviyede yıldırma ve kışkırtma amaçlı girişimler ile ilişkili küçük çaplı

3 ihlaller sürmekle birlikte, genel güvenlik durumu istikrarını korumuştur. Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü karşıt güçler ile daha yakın bağlantılar kurmak için uyumlu çabaları sürdürmektedir; şu anda, ortaya çıkan sorunların hızlı biçimde ve uygun düzeyde çözümünü sağlamak için tüm kesimlerde sağlam mekanizmalar mevcuttur. 11. Bu rapor dönemi boyunca bildirilen ihlaller ve diğer olayların toplam sayısı 354 olmuştur. Bu rakam son rapor dönemine göre 11 ve 2007 yılının aynı rapor dönemine göre 97 azalmayı temsil etmektedir. Tipik ihlaller önemsiz mahiyettedir ve ateşkes hatlarında istikrar üzerinde çok az etkisi olmuştur. Bu ihlaller arasında askeri pozisyonları geliştirmek veya onarmak için yetkisiz girişimler, tampon bölgeye küçük çaplı saldırılar, gözetleme noktalarının fazla asker doldurulması ve karşı tarafın pozisyonlarının fotoğrafını çekme yer almaktadır. 12. Rapor döneminde bazı hava sahası ihlalleri de bildirilmiştir. Aralık ayında, bir C-130 Hercules uçağı tampon bölge üzerinde görülmüştür; uçaktan iki paraşütçü atlamış ve Ulusal Muhafız ateşkes hattının güneyine inmiştir. Bir Ulusal Muhafız Mi-35P (Hind) saldırı helikopteri Ocak ayında tampon bölge üzerinde, görünüşe göre bir eğitim veya keşif göreviyle uçarken bildirilmiştir. Ayrıca,Türk Kuvvetleri Erenköy cebinde pozisyonlara ikmal ve birlik göndermek için rutin olarak tampon bölgeye çok yakın helikopterler uçurmaktadır. 13. Liderlerin 21 Mart kararının uygulanması ve Ledra Caddesi'nde geçiş noktasının açılması için hazırlık olarak, Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü askeri-teknik şartlar üzerinde anlaşmaya varmak için karşıt güçlerin üst düzey komutanları ile yoğun irtibatı sürdürmüştür. Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü ve Türk Kuvvetlerinin üst düzey subayları arasında bir dizi toplantının ardından, 25 Mart ta Ledra (Lokmacı) Caddesinde mayın ve patlayıcıların temizlenmesi, Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek İçin Ortaklık programı tarafından yürütülen şekilde cadde boyunca binaların cephe güvenliğinin sağlanması ve sınır kapısından geçişler için teknik şartlar hakkında bir anlaşmaya varılmıştır. 3 Nisan da, Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü geçiş noktasının açılmasını desteklemek için büyük bir güvenlik operasyonu uygulamıştır. Üstlenilen başlıca görevler sınır kapısının her iki tarafında Ulusal Muhafız ve Türk Kuvvetleri/Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri askerlerinin pozisyonlarından çekilmesini izleme, açılış töreni için tampon bölgeye gelen siyasi ve diplomatik toplumun üyelerine eskortluk yapma ve basının çalışmasını kolaylaştırma vardır Ledra (Lokmacı) Caddesi geçiş noktasının açılmasının ardından, 3 Nisan akşamı bölgede geçiş noktasının kısa bir kapanması ile sonuçlanan bir olay meydana gelmiştir. Durumun Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü tarafından hızla çözüme kavuşturulmasına ve sınır kapısının o gece daha sonra tekrar açılmasına rağmen, bu olay sınır kapılarının yönetiminde iki tarafın işbirliği ve itidal göstermesi gerektiğini ortaya koymuştur. 15. O tarihten bu yana, geçiş noktası sorunsuz çalışmıştır ve günlük olarak her iki taraftan binlerce kişi tarafından kullanılmaktadır. Bu son derece sembolik açılış iki toplum arasındaki ilişkilerde önemli bir güven artırıcı faktöre dönüşmüş, adanın her iki tarafındaki vatandaşların devam eden müzakerelerin somut sonuçlar verebileceğine dair güvenini arttırmıştır. 16. Türk Kuvvetleri Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün dolaşımına ilişkin sınırlamalar uygulamaya devam etmiştir. Önlemler arasında Karpaz yarımadasında yolların kullanılmasına izin verilmemesi ve daha önceki raporumda da belirtildiği Maraş ta çevrili alan sıkı erişim kontrolleri ve operasyonların yürütülmesi de vardır. Bir keresinde, kesim 4 Birleşmiş Milletler Barış Gücü Komutanının çevrili bölgede konuşlandırılan emrindeki askerlerini denetlemek üzere Maraş a girmesine izin verilmemiştir. Birleşmiş Milletler Maraş taki durum için Türkiye Hükümetini sorumlu tutmaya devam etmektedir. Önceki uygulamadan beklenmedik bir değişiklikle, Türk Kuvvetleri tarafından tampon bölge üzerinde kurulan sivil geçiş noktalarının sivil giysilerle veya dışı Birleşmiş Milletler işaretli araçlarda görev dışı yolculuk yapan Birleşmiş Milletler personeli tarafından kullanımını kısıtlayan kontroller uygulanmıştır. Başka bir seferinde de,

4 Türk Kuvvetleri Pile platosu üzerinde kendi gözlem noktaları üzerinde uçuş yapan Birleşmiş Milletler helikopterlerini defalarca protesto etmiştir. 17. Karşıt muhalif güçlerin gözlem noktalarında ve tampon bölge yakınında düşük seviye eğitimler yapmış ama büyük tatbikat veya manevralar yapmaktan kaçınmıştır. Aralık ayında, Türk Kuvvetleri kendi ateşkes hatlarının yakınında havan aydınlatma mermileri ve işaret fişekleri kullanılan bir eğitim yapmıştır. Her iki taraf da gözlem noktalarında yedek güçleri seferber ederek arazi brifinglerini tamamlamış ve bunun sonucunda bu pozisyonlarda asker sayısı artmıştır. Her iki tarafın daha önce yaptıkları gibi bu tür büyük tatbikatlar (Nikiforos Tatbikatı ve Toros Tatbikatı) yapmaktan gelecekte kaçınacakları umulmaktadır, zira böyle bir itidal güvenin daha da artmasına yardımcı olacaktır. 18. Her iki güç tarafından Derinköy de (Dherinia) oluşturulan ve bölgede statükoyu ihlal eden, son raporumda ve 1 Aralık 2006 (S/2006/931) ve 4 Haziran 2007 (S/2007/328) tarihli raporlarımda sözü edilen pozisyonlar aynen devam etmektedir. Türk Kuvvetleri Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü ile müzakere edilen yerel anlaşmaya aykırı biçimde, son raporumda ve 23 Mayıs 2006 (S/2006/315) tarihli raporumda sözü edilen, Akıncılar (Laroujina) cebinde kontrol noktasında tutmaktadır. Türk Kuvvetleri Akyar da (Strovilia) irtibat noktasının düzenli kontrolünü tamamlamış ve bölgedeki askeri statükoyu tekrar tekrar ihlal ederek asker sayısını arttırmıştır. B. Tampon bölgede mayın temizleme faaliyeti yılının Ekim ayında başlayan uzun süren bir dizi toplantının ardından, Türk Kuvvetlerine ait olduğu söylenen 16 şüpheli mayın sahasının temizlenmesi için esaslar üzerinde resmen anlaşmaya varılmıştır. Türk Kuvvetleri kökeni bilinmeyen birkaç ek mayınlı alanın ve Maraş'ın güneyinde Derinköy (Dherinia) bölgesindeki kalan son mayın sahasının temizlenmesini henüz kabul etmemiştir. 20. Şimdiki esaslar üzerinde anlaşmaya varılmasından bu yana, Türk Kuvvetleri kendilerine ait olduğu söylenen 16 şüpheli mayınlı alan için mayın sahası kayıtları ve haritalarını sağlamıştır. Kayıtlar şu anda 16 şüpheli alan içinde 26 ayrı mayın sahası göstermektedir; bu, programın başlangıcından bu yana yeni rapor edilen alanlarda yüzde 67 oranında bir artışı göstermektedir. Toplam olarak, mayın sahalarında tahmini kara mayını (5.000 anti-tank mayını, antipersonel mayını ve 81 bubi tuzağı) bulunmaktadır; bu rakam önceki tahminlerin üzerindedir. Bu alanlarda çalışma devam etmektedir. 21. UNDP Gelecek İçin Ortaklık programı kapsamında kurulan Mayın Eylem Merkezi, şu anda Aralık 2008 tarihine kadar Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir. Mevcut kurallar altında tamamlanması konusunda Türk Kuvvetleri ile anlaşmaya varılan operasyonların bu donemden sonraya da uzaması olasıdır. Dolayısıyla 26 mayın sahsının temizlenmesini tamamlamak için ek finansman gerekli olacaktır Mart ta, bir mayın temizleyici bir mayın patlaması sonucu travmatik biçimde yaralanmış ve bir bacağını kaybetmiştir. Mozambik uyruklu mayın temizleyici tedavi ve protez için Johannesburg, Güney Afrika ya götürülmüştür. Bu trajik olaydan tampon bölgedeki kara mayınlarının yarattığı kalıcı bir tehdidin hatırlanmasını sağlamaktadır. C. Normal koşulların ve insani işlevlerin yeniden sağlanması 23. Her iki taraftan Kıbrıslılar çeşitli konularda Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü nün kolaylaştırıcılığından yararlanmaya devam etmektedir. Kolaylaştır istekleri dini ve eğitsel sorunlar, anma törenleri ve sosyo-kültürel etkinlikler, hastaların tahliyesi, ölülerin nakli ve emniyet konularını kapsamaktadır. Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü ada çapında toplumlararası girişimleri

5 desteklemeye ve karşı tarafta yaşayan topluluklara insani yardım sağlamaya devam etmiştir. 24. Rapor döneminde, Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü tampon bölgeden yaklaşık 1 milyon geçiş kaydetmiştir. 28. Ledra (Lokmacı) Caddesi'nin açılmasını takip eden ay için toplam geçiş sayısı 2007 yılının aynı döneminde kaydedilen geçiş sayısını yüzde 50 oranında aşmıştır. Bu rakam Ledra Caddesi'nin açılmasının iki toplum arasındaki temaslar üzerinde yaptığı önemli olumlu etkiyi göstermektedir. Rapor döneminde, güneyden kuzeye yaklaşık değerinde mal geçişi olmuş, aksi yönde de yaklaşık 2 milyon değerinde mal geçmiştir. 25. Gene rapor öneminde, Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü her iki toplumdan 4117 kişiyi bir araya getire 77 iki toplumlu etkinliği kolaylaştırmıştır. Bu etkinlikler her iki tarafça iki toplumun mensuplarının ortak menfaatlerine olan konuları birlikte tartışabileceği tarafsız bir alan olarak kabul edilen ve bölgedeki Ledra Palace Hotel'de düzenlenmiştir. 26. Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk siyasi parti liderleri arasında % düzenli aylık toplantılar Slovakya Büyükelçiliği'nin himayesinde Ledra Palace Hotel'de devam etmiştir. Son raporumda belirttiğim gibi, bir dizi iki toplumlu güven artırıcı önlemler üzerinde varılan anlaşmaya uygun olarak, 6 Aralık 207 tarihinde Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü nün kolaylaştırıcılığı ile siyasi parti liderleri, gelecekteki açılmasına destek jesti olarak Ledra Caddesi'ndeki geçiş noktasına ortak bir ziyaret yapmıştır. 7 Mayıs 2008 tarihinde, iki toplumun liderleri Kıbrıs'taki mevcut durum hakkında gayrı resmi görüş alışverişi için siyasi parti liderleriyle birlikte bir sosyal etkinliğe katılmıştır. 27. Rapor döneminde, Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü Adanın kuzey kesiminde yaşayan 375 Kıbrıslı Rum ve 136 Maruni ye destek amacıyla 62 insani yardım konvoyu ve ziyaret gerçekleştirmiştir. Kıbrıs taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü güney kesiminde Kıbrıslı Türklere de kimlik belgeleri, konut, sosyal yardım hizmetleri, tıbbi bakım, istihdam ve eğitim sağlanmasında yardımcı olmaya devam etmiştir. Misyon, son raporda açıklandığı gibi, kuzeydeki Kıbrıs Rum evlerinin yıkılması hakkında kaygı verici raporları ile almaya devam etmiştir. Buna Kıbrıs Rum mal sahiplerinin izni olmadan Girne nin Kondemenos köyünde yürütülen yıkımlar da dahildir ten bu yana, BM Barış Gücü yurt içinde yerinden edilmiş Kıbrıs Rumları ve Marunilerden ve geri dönmek ve kuzeyde kalıcı olarak ikamet etmek isteyen mülteci ailelerden 54 talep almıştır. Bu istekler sürekli geri dönüş için uygunluk kriterleri konusunda iki taraf arasındaki farklılıklardan ötürü beklemededir. 28. Son raporumda belirttiğim gibi, Limasol da Türkçe eğitim yapan bir ilkokuldan hala faal değildir. 26 Mart ta, Kıbrıs Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkçe konuşan vatandaşlarının anadillerinde eğitim alma anayasal hakları için Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası tarafından açılan bir davaya ilgili karar vermiştir. Yüksek Mahkeme kararında,davayı reddetmiş, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin mevcut okul sistemi ile Türkçe konuşan çocukların eğitimi için yeterli imkanlar sağladığını ve Limasol'da Türkçe konuşan toplumun ilgi göstermediğini söylemiştir. 29. BM Barış Gücü tampon bölgede, sivil kullanım alanları dışında, karşıt güçler arasındaki statükoyu bozmadan sivil faaliyetlerin yönetimi konusunda ilgili taraflar ile görüşmeleri sürdürmüştür. Bu amaçla, özellikle Kıbrıs Rum toplumundan kişiler tarafından tampon bölgede gerginlik potansiyeli olan büyük ölçekli ticari projeler de dahil olmak üzere izinsiz inşaat trendini çözmek için ilgili makamlarla koordinasyon düzenlemeleri yapılmıştır. Rapor döneminde, misyon tarımsal sulama altyapısı, kırsal yolların bakımı ve konut projeleri dahil olmak üzere, tampon bölgede sivil kullanım alanı dışında 27 projeye yetki vermiştir. 30. Tampon bölgedeki Pile karma köyünde, BM Barış Gücü aralarında iyi ilişkilerin korunmasına yardımcı olmak ve sivil kullanım alanı dışında sivil teşebbüsleri kolaylaştırmak için iki toplum ile irtibatı sürdürmüştür. Maalesef,

6 rapor döneminde, bilinmeyen kişiler birçok kez iki Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türk ilköğretim okulunda vandalizm eylemleri gerçekleştirmiştir. 1 Nisan da, Kıbrıs Rum tarafı Kıbrıs Rum Spor Kulübü nde aynı anda Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ulusal bayraklarını asarak Pile içinde statükoyu ihlal etmiştir. BM Barış Gücü tarafından izlenen düzenlemelere göre, bir yılın belirlenen üç gününde bu bayraklardan sadece biri asılmalıdır. Pile de Kıbrıs Türk binaları için de benzer düzenlemeler vardır. BM Barış Gücü olası bir gerginliği önlemek için iki toplum arasında arabuluculuk yapmıştır. İki Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk köyünün muhtarları ortak bir konseyde bir araya gelmiş ve diğer konuların yanı sıra, olayları çözüme kavuşturmayı ve iki toplumlu inisiyatifler üzerinde birlikte çalışmayı kabul etmişlerdir. 6 Aralık, 19 Mart ve 9 Mayıs ta, iki toplumdan ilköğretim ve ortaöğretim öğrencileri BM Barış Gücü kolaylaştırıcılığında, Pile de spor faaliyetlerine katılmıştır. 31. BM Barış Gücü nün çabalarına rağmen, son raporumda belirtildiği gibi, iki tarafın adanın her iki yanında dini ve kültürel önemi simgeler ve yerlerin korunması, yenilenmesi ve bunlara erişim sorununu ele almak için yöntemler üzerinde henüz anlaşmaya varmamıştır. Rapor döneminde, BM Barış Gücü dört dini ve anma amaçlı etkinlikte kolaylaştırıcılık yapmıştır. 1 Aralık 1 ve 8 Mart ta, Yaklaşık 50 Kıbrıslı Rum kulları kuzeyde Havari Barnabas Tapınağı'nda ibadete katılmıştır. 18 Nisan da, 250 Kıbrıslı Rum öğrenci uluslararası anıtlar ve ören yerleri gününü kutlamak için tampon bölgede Troulli alanında Ayios Neophytos Kilisesi'nde toplanmıştır. 28 Nisan da, 200 Kıbrıslı Rumlar Lefkoşa nın batısında tampon bölgede Varisha Kilisesi ne yıllık hac ziyareti düzenlenmiştir. 1 Mayıs ta, 250'den fazla Kıbrıslı Rum tampon bölgede Ayios Georgios Soleas Kilisesi'nde ayine katılmıştır. 32. BM Barış Gücü emniyet ve tampon bölgeden geçişler ile ilgili konularda taraf arasında irtibatı sürdürmüştür. Son raporumdan bu yana, misyon kuzeyde Karpaz bölgesinde, 29 tıbbi tahliyeyi ve köylerinde defin için 5 Kıbrıs Rum cenazesinin kuzeye naklini kolaylaştırmıştır. Olağan cezaevi ziyaretleri ve mahkûmlar ve ilgili yetkililer ile görüşmeler devam etmiştir. Halen güneyde gözaltında yedi Kıbrıslı Türk ve kuzeyde gözaltında iki Kıbrıslı Rumlar vardır. 33. Lefkoşa Merkez Cezaevi'nde iki mahkumun kaçışı hakkında bilgi verdiğim son raporumda da belirtildiği gibi, kuzeydeki yetkililerin Kıbrıslı kaçakları iade etmeyi reddetmesi sorun olmaya devam etmektedir. BM Barış Gücü gelecekte bu tür olaylar için bir taslak protokol hazırlamaktadır. 34. BM Barış Gücü tampon bölgenin her iki tarafında polis güçleri ile çalışma ilişkileri geliştirmeye devam etmiştir. Kıbrıs polis ile ilişkileri olumlu ve yapıcı olmuştur. Kıbrıs polisi, operasyon bilgilerini BM Barış Gücü ile paylaşarak, adada suçla mücadelede işbirliğini geliştirme yönünde bir adım atmıştır. Birleşmiş Milletler polisi ve Kıbrıs Türk polisi arasındaki ilişkiler daha yavaş bir hızda gelişmektedir. BM Barış Gücü nün çabalarına rağmen, Kıbrıs Türk tarafı Birleşmiş Milletler polis ile doğrudan işbirliği içine girme konusunda genellikle isteksiz olmuştur. 35. Tampon bölgede yaygın biçimde yasadışı atık dökme çevresel ve ekolojik hasara yol açma devam etmektedir. BM Barış Gücü devriyeleri günlük olarak, yasadışı atık malzeme döken kişilerle karşılaşmıştır. Misyonun girişimi ile, bazıları asbest ve diğer zehirli atıkları içeren,tampon bölgede yasadışı atık sahalarını kapsayan bir araştırma Nisan ayında yapılmıştır. Bu ilk araştırma bölgedeki çok sayıda atık sahasından atıkları giderme yönünde önemli bir adımdır.

7 IV. Kıbrıs'taki Kayıp Şahıslar Komitesi 36. Rapor döneminde, Kayıp Şahıslar Komitesi feth-i kabir, kayıp şahısların cesetlerinin kimlik tespiti ve iadesine ilişkin iki toplumlu projesini sürdürmüştür. Bu tarihe kadar, yaklaşık 400 kişinin cesedi Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türk bilim adamlarından oluşan ekipler tarafından tampon bölgenin her iki tarafında mezarlardan çıkarılmıştır. Ocak ayında, 18 ay eğitimden sonra, Arjantin Adli Tıp Antropoloji Ekibi feth-i kabir işlemleri için operasyonel sorumluluğun tamamını Kıbrıslı bilim adamlarına devretmiştir. 265 ten fazla ceset Lefkoşa'da Birleşmiş Milletler Koruma Alanında Komite'nin iki toplumlu antropoloji laboratuarında incelenmiştir. 40. DNA genetik analizinin ardından, 91 aile kimliği tespit kayıp yakınlarının cenazesini almıştır. 37. Kayıp Şahıslar Komitesi geniş siyasal ve kamusal destekten yararlanmaya devam etmiştir. Ancak, ilgili tüm tarafları feth-i kabir sürecini hızlandırmak için gereğini yapmaya çağırıyorum. V. Mali ve idari hususlar 38. Son raporumda belirtildiği gibi, Genel Kurul 61/280 sayılı kararı ile, BM Barış Gücü nün idamesi amacıyla, 1 Temmuz 2007 ile 30 Haziran 2008 arasındaki dönem için brüt $46,6 milyon bir tutar tahsis etmiştir; buna Kıbrıs Hükümeti nin Gücün maliyetinin üçte biri oranında, $15.5 milyon eşdeğerinde gönüllü katkısı Yunanistan Hükümeti nin $6.5 milyon eşdeğerinde gönüllü katkısı dahildir. BM Barış Gücü nün maliyetinin gönüllü katkılarla karşılanan kısmını azaltmak amacıyla, diğer ülkeleri ve kuruluşları da aynı şeyi yapmaya davet ediyorum. 39. BM Barış Gücü nün bakımı amacıyla, 1 Temmuz 2008 ile 30 Haziran 2009 arasındaki dönem için önerdiğim bütçe yaklaşık $54,9 milyon olup, halen devam eden atmış ikinci oturumunda Genel Kurul tarafından görüşülmektedir. Güvenlik Konseyi Barış Gücü'nün görev süresinin, aşağıda 50. paragrafta belirtildiği gibi, 15 Haziran 2008 sonrasında uzatılmasına karar verdiği takdirde, Barış Gücü'nün idame maliyeti Genel Kurul tarafından onaylanan miktar ile sınırlı olacaktır Mart 2008 itibarıyla, 16 Haziran 1993 ile 15 Haziran 2008 arası dönem için, BM Barış Gücü özel hesabına toplam ödenmemiş takdir edilen katkı tutarı $19,1 milyondur. Aynı tarih itibarıyla, tüm barış gücü operasyonları için toplam ödenmemiş takdir edilen katkıların tutarı $ dür Mart 2008 itibarıyla, birliklere katkıda bulunanlara borçlu olunan miktar toplam $20,3 milyondur. Takdir edilen katkıların tahsilindeki gecikmenin bir sonucu olarak, birlikler ve şarta bağlı sahip olunan ekipman maliyetleri için ödemeler sadece sırasıyla 30 Eylül 2006 ve 31 Mart 2006 ya kadar olan dönemler için gerçekleşmiştir. VI. Gözlemler 42. Rapor döneminde, Kıbrıs'ta durum sakin ve istikrarlı olarak sürmüş, ateşkes hatları boyunca herhangi bir önemli olay meydana gelmemiştir. Her iki karşıt güç de genellikle BM Barış Gücü ile iyi işbirliği ve çalışma ilişkilerini sürdürmüştür. BM Barış Gücü ve her iki taraftaki yetkililer arasında belirli alanlarda geliştirilmiş işbirliği tampon bölgede sivil faaliyetlerin daha iyi kontrol edilebilmesi sonucunu doğurmuştur; ancak her iki taraf da bölgede faaliyetleri düzenlemek amacıyla Birleşmiş Milletler tarafından kullanılan 1989 tarihli muhtırayı henüz kabul etmemiştir. Siyasi sürecin hassas dengesi nedeniyle, her iki tarafı tampon bölgede istikrarsızlığa yol açabilecek eylemlerden kaçınmaya çağırıyorum. 43. Açıktır ki Kıbrıslıların Kıbrıs sorununu çözmek için bir fırsat penceresi açılmıştır. Son aylarda, iki liderin kapsamlı bir çözüme yönelik müzakereleri sürdürme şeklindeki ortak hedefleri doğrultusunda kararlı adımlar atmış olması

8 özellikle umut vericidir. Özelikle cesaret verici olan liderlerin 23 Mayıs'taki toplantıda, ilgili kararlarında Güvenlik Konseyi tarafından tanımlanan şekilde siyasi eşitliğe sahip, ki bölgeli, iki toplumlu bir federasyona ve tek bir uluslararası kimliğe sahip bir Federal Hükümet ve eşit statüye sahip bir Kıbrıs Türk Kurucu Devleti ve bir Kıbrıs Rum Kurucu Devletinden oluşan bir ortaklığa dayalı bir çözümün genel ana hatlarını tekrar teyit etmiş olmalarıdır. 21 Mart tarihli anlaşma ve ardından aktif katılım ve 23 Mayıs tarihli ortak açıklama Kıbrıs sorununa bir çözüm arama yönünde yenilenmiş siyasi iradenin açık göstergeleridir. Vizyon ve kararlılıklarını takdir ettiğim her iki lideri süreci sahiplendiğini ve tüm sorumluluğu üstlendiğini görmekten dolayı memnunum. 44. Tarafların halen mevcut olan ivmeyi geliştirmelerini ve bu hazırlık dönemini kullanarak gerek yakınlaşma gerek anlaşmazlık alanların mümkün olan en geniş biçimde tespit etmelerini ve bir yandan da uygulanabilir olan durumlarda iki liderin resmi müzakereler başladığında ele almaları için daha hassas konularda seçenekler hazırlamalarını diliyorum. 23 Mayıs ta liderler tarafından oluşturulan ivmenin ışığında, çalışma grupları ve teknik komiteler toplantılarını hızını arttırmak isteyebilir, bunun en önemli sebeplerinden biri de sonuçların Haziran ayı başlarında liderlerin temsilcileri tarafından incelenecek olmasıdır. Tarafların bu aşamada, liderlerin tam teşekküllü müzakerelere başlamak amacıyla kullanmak için önemli sonuçlar kaydedeceğini umuyorum. Bu itibarla, Haziran ayının ikinci yarısında liderler arasında planlanan toplantının çok önemli olabilir. Resmi müzakereleri mümkün olduğunca süratli ve sorunsuz biçimde ilerletmelerine yardım etmekte kararlıyım ve uygun bir zamanda bir Özel Danışmanı atamayı düşünüyorum. Bu konuda yeni gelişme ve ilerlemelerden Konsey i haberdar edeceğim. 45. Ekonomik, sosyal, kültürel, sportif ve benzeri bağların ve temasların kurulması Kıbrıs Türk toplumu tarafından hissedilen yalıtılmışlık duygusunu hafifletecek ve güveni arttırmaya yardımcı olarak tüm Kıbrıslıların yararına olacaktır. Devam etmekte olan çabalar üzerinde de olumlu etkide bulunacaktır. Son raporumda belirttiğim gibi, taraflar arasında daha fazla ekonomik ve sosyal eşitlik süratle sağlandığı takdirde adanın yeniden birleşmesi daha muhtemel ve daha sorunsuz bir şekilde gerçekleşebilir. 46. Önümüzdeki dönem kolay olmayacaktır ve büyük uzlaşmalar gerektirebilir. Bu nedenle tüm tarafların süreci ileri götürmeye elverişli bir ortam sağlaması önemlidir. Gelişen ve katılımcı bir sivil toplum ve bilinçli yurttaşlar bu çabanın önemli unsurlardır. Bu unsurlar gelecekte herhangi bir çözümün sürdürülebilir olması için Kıbrıslılardan neleri kabul etmeleri isteneceğini anlamalarına yardımcı olacaktır. Tarafları Kıbrıs sivil toplumunun ülkenin geleceği ile ilgili tartışmalara aktif katılımını kolaylaştırmak için en iyi yöntemi bulmaları için teşvik ediyorum. 47. Ledra (lokmacı) Caddesi'ndeki geçiş noktasının açılması gerekli olan siyasi ile ne elde edilebileceğinin sembolüdür. 23 Mayıs tarihli ortak açıklama uyarınca, liderlerin temsilcileri Limnitis / Yeşilırmak ve ek geçiş noktalarının açılması da dahil olmak üzere, diğer sivil ve askeri güven artırıcı önlemleri ele alacaktır. Kıbrıslıların günlük yaşamlarını iyileştirmeyi hedefleyen bu ve benzeri güven artırıcı önlemlerin uygulanması memnuniyetle karşılanacaktır. 48. Mayın temizleme sürecinin yeniden başladığını memnuniyetle no ediyor, bunun sonunda tampon bölgenin tamamen mayınlardan temizlenmesini sağlayacağını umuyorum. Aynı zamanda, Mozambikli bir Birleşmiş Milletler mayın temizleyicisinin başsına gelen kaza nedeniyle de üzüntümü ifade ediyorum; bu iki toplum için tampon bölgede tehlikelerin ve bu önemli bir alanda BM Barış Gücü ile işbirliği ihtiyacının bir hatırlatmasıdır. 49. Kayıp Şahıslar Komitesi nin insani çalışmalarına engellenmeden ve siyasetten arındırılmış bir şekilde devam ettiği için memnuniyet duyuyorum. Bir itidal ve saygı atmosferinin bu önemli iki toplumlu etkinliğin toplumlar arasında daha fazla anlayış ve uzlaşmaya katkı sağlayacağına eminim. 50. Yukarıda söylenenler ışığında, kapsamlı bir çözümün yokluğunda, ilgili

9 tarafların kararlılığı sayesinde son aylarda çözüm ihtimali artmakla birlikte, Ben BM Barış Gücü nün adada hayati bir rol oynamaya devam ettiğine inanıyorum. Bu nedenle, Güvenlik Konseyi'nin BM Barış Gücü'nün görev süresini 15 Aralık 2008 yılına kadar, altı ay daha uzatmasını öneriyorum. 51. Sonuç olarak, iki taraf arasında güven ve diyalogu yeniden inşa çabaları koşullar uygun olduğunda tekrar ileri hamle yapmayı mümkün kılan Michael Moller a Özel Temsilcim ve Misyon Şefi olarak iki yıldır yaptığı özverili hizmet için ve Barış Gücü ne komuta eden Tümgeneral Rafael Barni ye ifade etmek istiyorum. Ayrıca, 2008 yılı Nisan ayında Özel Temsilcim olarak görev yapan Elizabeth Spehar a, yeni Özel Temsilcim ve Misyon Şefi Tayé-Brook Zerihoun a ve yeni Barış Gücü komutanı Amiral Mario Sanchez Debernardi ye ve Barış Gücü nde görev yapan erkek ve kadınlara Güvenlik Konseyi tarafından kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirilen gösterdikleri verimlilik ve bağlılık için teşekkürlerimi ifade etmek istiyorum.

10 Ek I Askeri ve sivil polis personeli sağlayan ülkeler (16 Mayıs 2008 itibarıyla) Ülke Askeri personel Arjantin* 291 Avusturya 5 Kanada 1 Macaristan 84 Slovakya** 200 Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı 272 Toplam 853 Ülke Birleşmiş Milletler polisi Arjantin 4 Avustralya 15 Bosna-Hersek 2 Hırvatistan 4 El Salvador 7 Hindistan 7 İrlanda 19 İtalya 4 Hollanda 7 Toplam 69 * Arjantin güçlerine şu ülkelerden askerler dahildir: Brezilya (1), Şili (14) ve Paraguay (14). ** Slovakya güçlerine Hırvatistan dan askerler dahildir (4)

11 Ek II İki liderin 21 Mart 2008 tarihindeki toplantı sonrasında, Genel Sekreter Özel Temsilcisi ve Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü Misyon Şefi Michael Moller tarafından okunan açıklaması İki lider adına aşağıdaki açıklamayın duyurmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Liderler bugün çok olumlu ve samimi bir ortamda bir araya gelmiş ve bazı konularda görüş alışverişinde bulunarak büyük ölçüde yakınlaşma sağlamışlardır. Danışmanlarından çeşitli çalışma grupları ve teknik komiteler oluşturmak, gündemlerini belirlemek ve mümkün olan en süratli şekilde yapmak için bu hafta bir araya gelmelerini istemeye karar vermişlerdir. Liderler, gelecekteki görüşmelerin yürütülmesi için tüm sorumluluğu üstlenerek, çalışma gruplarının ve teknik komitelerin çalışmalarını gözden geçirmek için üç ay sonra bir araya gelmeye ve bu sonuçları kullanarak Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin gözetiminde tam teşekkülü müzakereleri başlatmaya karar vermişlerdir. Liderler ayrıca, önce resmi müzakerelerin başlamasından önce de, gereken şekilde ve zamanda bir araya gelmeye karar vermişlerdir. Liderler ayrıca, Ledra (Lokmacı) Caddesi nin teknik olarak mümkün olan en kısa sürede açılmasına ve diğer geçiş noktalarında oluşturulan teamüllere göre işlemesine karar vermişlerdir. Limnitis (Yeşilırmak) geçiş noktası ve diğer geçişlerin açılması konusu da danışmanlarının gelecek toplantısının gündemindedir.

12 Ek III Kıbrıs Rum lider Dimitris Hristofyas ve Kıbrıs Türk lider Mehmet Ali Talat tarafından 23 Mayıs 2008 tarihinde yapılan ortak açıklama Liderler bugün samimi ve verimli tartışmalar yapmış ve 21 Mart anlaşması uyarınca elde edilen sonuçları gözden geçirmişlerdir. Güvenlik Konseyi'nin ilgili kararlarında tanımlanan şekilde, siyasi eşitliğe sahip iki bölgeli, iki toplumlu federasyona bağlılıklarını yeniden teyit etmişlerdir. Bu ortaklığın, tek bir uluslararası kimliğe sahip bir Federal Hükümeti ve, eşit statüye sahip bir Kıbrıs Türk Kurucu Devleti ve bir Kıbrıs Rum Kurucu Devleti olacaktır. Temsilcilerine 15 gün içinde teknik komitelerin sonuçlarını inceleme talimatı vermişlerdir. Temsilciler, sivil ve askeri güven arttırıcı önlemleri inceleyeceklerdir. Ayrıca, Limnitis/Yeşilırmak ve diğer geçiş noktalarının açılması konusunu da takip edeceklerdir. Liderler yeni bir değerlendirme yapmak için Haziran ayının ikinci yarısında yeniden bir araya gelmeye karar vermişlerdir.

13 BM BARIŞ GÜCÜ KONUŞLANDIRMASI Bu haritada gösterilen İlçe Sınırı Türk Kuvvetleri ateşkes Kıbrıs Ulusal Muhafızı BM Barıl Gücü sınırlar ve adlar Birleşmiş hatları ateşkes hatları operasyonel sınırları Milletler tarafından resmen onay veya kabul anlamına gelmez.