İlgili Tebliğ ve Yönetmelik Taslaklarına İlişkin Görüş ve Değerlendirmeler Hususunda Kurul Görüşü

Transkript

1 Türkiye Muhasebe Standartları Kurulundan: İlgili Tebliğ ve Yönetmelik Taslaklarına İlişkin Görüş ve Değerlendirmeler Hususunda Kurul Görüşü Kurul Toplantı Sayısı:71 Görüş Tarihi:05/10/2006 İlgide kayıtlı yazınızda özetle, bankacılık düzenlemeleri kapsamında muhasebe standartları uygulamaları ile ilgili olarak 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerinden bahisle; bankalar tarafından alacaklarından dolayı edinilen elden çıkarılacak varlıkların amortismana tabi tutulup tutulmayacağı hususunda Kurulumuz görüşleri talep edilmektedir. Bilindiği üzere, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek 1 inci maddesi uyarınca kurulan Kurulumuz; 2005 yılı içerisinde teşkilatlanma çalışmalarını hızla sürdürmenin yanında, bir taraftan da Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile tam uyumlu Türkiye Muhasebe Standartlarını (TMS) yayımlama çalışmalarını sürdürmektedir. 5 nolu "Satış Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler" başlıklı Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) taslak aşamasında olup, henüz Kurulumuzca kabul edilerek Resmi Gazetede yayımlanmamıştır. İlgi yazınıza konu hususun "satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılma koşulları" başta olmak üzere TFRS 5 hükümleri ile -özel olaylara bağlı olarak- varsa ilgili tüm Türkiye Muhasebe Standartları Türkiye Finansal Raporlama Standartları kapsamında bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Kurulumuz iş planı kapsamında, UFRS setine tam uyumlu diğer Türkiye Muhasebe Standartlarının (TMS/TFRS) da 2006 Mart ayı sonuna kadar yayımlanması hedeflenmektedir. Bu çerçevede, Kurulumuzca TMS/TFRS setinin henüz tamamlanmadığı dikkate alınarak; bu aşamada konunun bankacılık sektörü için geçerli ola n mevcut düzenlemeler kapsamında Kurumunuzca yönlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. 1

2 İlgili Tebliğ ve Yönetmelik Taslakları üzerinde Kurulumuzca yapılan değerlendirmeler neticesinde; 1) Anılan düzenlemelerin TMS lere yapılan yollamalar açısından yerinde olduğu değerlendirilmekle birlikte, bazı hükümlerin TMS lerle tam olarak uyumlu olmadığı görüş ve kanaatine varılmıştır. Örneğin: ve Usuller Hakkında Yönetmelik Taslağının 3 (e) maddesi; Türkiye Muhasebe Standardı: Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları veya Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını ifade eder. hükmünü amirdir. Ancak, TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardında açıklandığı üzere Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları anılan Standartların yanı sıra bunlara ilişkin Ek ve Yorumları da ihtiva etmektedir. - Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ Taslağının 5 (1) inci maddesinde Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarına yapılan yollamaların, yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde Standartlara ilişkin Ek ve Yorumları da içeren bir niteliğe kavuşturulmasının yararlı olacağı ve Usuller Hakkında Yönetmelik Taslağının 5 ila 20 nci maddeleri arasında yer alan ilkelerin, TMSK tarafından yayımlanmış bulunan Finansal Tabloların Hazırlanma ve Sunulma Esaslarına İlişkin Kavramsal Çerçeve ve TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı nda yer almakta olmaları nedeniyle bunlara Taslakta yer verilmemesinin uygun olacağı düşünülmektedir. ve Usuller Hakkında Yönetmelik Taslağının 4 (1) inci maddesinde ilgili Yönetmelik yerine doğrudan TMS lerde belirlenen ilke ve esaslara yollama yapılmasının, hazırlanacak finansal tabloların Türkiye Muhasebe Standartlarına tam uyumlu sayılabilmesi açısından yerinde olacağı 2

3 ve Usuller Hakkında Yönetmelik Taslağının 4 (1) inci maddesinde yer alan ve bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık ve iştiraklerin muhasebeleştirilmesi ile düzenlenecek konsolide tablolara ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde Kurumunuzca yapılacak düzenlemelerin esas alınacağı hükmünün, doğrudan TMS lere yollamada bulunan ve sadece ayrıntıya ilişkin düzenlemelerin Kurumunuzca yapılacağına yönelik bir belirlemede bulunan bir yapıya kavuşturulmasının yerinde olacağı - Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ Taslağının 7 nci maddesinin TMS 27 ile uyumlu bir yapıya kavuşturulması ve hazırlanacak konsolide finansal tabloların Türkiye Muhasebe Standartlarına tam uyumlu sayılabilmesi açısından, bankaların kredi kuruluşu veya finansal kuruluş niteliğinde olmayan bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık ve iştiraklerinin de TMS lerle belirlenen ilkelere göre muhasebeleştirilmesinin gerekli olduğu ve Usuller Hakkında Yönetmelik Taslağının 4 (2) nci maddesi; Bu Yönetmelikte ve Türkiye Muhasebe Standartlarında açıklık olmayan hallerde Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarında benimsenen uygulama esaslarına ve mevzuata aykırı olmamak kaydıyla mali piyasalarda yaygın olarak kullanılan esaslara uyulur. hükmünü amirdir. Anılan Taslak madde metninden de anlaşılacağı üzere uygulamacılar, Türkiye Muhasebe Standartlarında (TMS) açıklık olmayan hallerde Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS lere) yönlendirilmekte ve konunun UFRS lerdeki uygulama usul ve esaslarını dikkate almaları öngörülmektedir. Ancak, bilindiği üzere TMS ler (veya TFRS ler), Standartlar, Standartlara ilişkin Ek ve Yorumlar ile Uygulama Rehberi ve Açıklayıcı Örneklerden oluşan ve tamamı UFRS lerle tam uyumlu bir düzenleme setini ifade etmektedir. Diğer bir ifadeyle, UFRS lerde yer almakta olup, TMS lerde yer almayan veya almayacak olan hiçbir düzenleme bulunmamaktadır. Öte yandan, anılan madde taslağında yer alan hüküm, Kurulumuzun kuruluş amaç ve görevleri konusunda muhasebe ilgi gruplarında farklı izlenimlere de yol açabilecek niteliktedir. Oysa ki, Kurulumuzun faaliyetindeki temel amaç, UFRS lerde yer alan tüm düzenlemelerin ülkemiz mevzuatına tam ve eksiksiz olarak kazandırılması ve TMS lerin anılan düzenlemelerde meydana gelen yenilik ve değişikliklerle eş zamanlı olarak güncellenmesidir. 3

4 2) Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ ile Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de, halihazırda bankalarca uygulanmakta olan hesap planı ile karşılaştırıldığında, TMS lerin uygulanması açısından gerekli olan bazı hesapların açılmış veya açıklamaların değiştirilmiş olduğu görülmekle birlikte, bazı hesapların açılmadığı veya açıldığı görülen hesaplardan bazılarının isimleri ya da içeriklerinin veya işleyişine ilişkin açıklamaların TMS lerle uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Örneğin: Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ den Olağanüstü Gelirlere ve Olağanüstü Giderlere ilişkin ayrı hesapların belirlendiği anlaşılmaktadır. Ancak TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı, olağandışı kalemler e ilişkin ayrı bir hesap açılmamasını ve bunlara ilişkin gelir ve giderlerin işletmenin faaliyet sürecinin olağan bir sonucu olarak değerlendirilmesini gerektirmektedir. Bu itibarla, bankaların kullanması öngörülen gelir tablosu şekil ve unsurlarının yeniden gözden geçirilmesinde fayda olacağı Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de 038- Menkul Değerler Değer Düşüş Karşılığı (-) TP ve 039- Menkul Değerler Değer Düşüş Karşılığı (-) YP hesaplarında yer alan alım satım amaçlı menkul kıymetler için değer düşüklüğü karşılığı ayrılacağı anlaşılmaktadır. Ancak TMS lere göre, alım satım amaçlı menkul kıymetler için gerçeğe uygun değerdeki tüm değişikliklerin borsa değer artışı veya azalışı olarak işlem görmesi gerekmekte olup, bu hesabın işleyişinin tekrar gözden geçirilmesinde fayda olacağı - Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ ile Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de yer alan Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler Hesabı nın, uluslararası standartlarda ve dolayısıyla ilgili TMS lerde yapılan ifade değişikliğini yansıtmak amacıyla Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Menkul Değerler olarak isimlendirilmesinin yerinde olacağı 4

5 Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de yer alan 252 Gayrimenkuller hesabının yeniden gözden geçirilerek TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı kapsamında sınıflandırılmasının yerinde olacağı Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de, TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Standardının uygulanacağı gayrimenkuller için ayrı bir hesap açılmasının yerinde olacağı Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de, 258- Maddi Olmayan Duran Varlıklar-TP ve 259- Maddi Olmayan Duran Varlıklar-YP hesaplarında yer alan alt hesapların TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı çerçevesinde yeniden sınıflandırılması ve 254- Özel Maliyet Bedelleri-TP ve 255- Özel Maliyet Bedelleri-YP hesaplarının da Maddi Olmayan Duran Varlıklar hesabı altında sunulmalarının yerinde olacağı Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de, TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler Standardı çerçevesinde bu türden varlıklara ilişkin ayrı bir hesap açılmasının yerinde olacağı Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de yer alan 0- Dönen Değerler hesabının 0- Hazır Değerler ve Menkul Kıymetler olarak isimlendirilmesi gerektiği Nitekim, TMS ler toplu olarak incelendiğinde, Dönen Değerler ifadesinin ilgili Taslakta yer alan anlamından çok daha geniş bir anlamda kullanıldığı görülmektedir. Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ de yer alan Bilanço Dışı Hesaplar ifadesinin Nazım Hesaplar olarak değiştirilmesi gerektiği 5

6 Nitekim, anılan hesaplar sadece bilanço değil aynı zamanda, örneğin gelir tablosu gibi diğer finansal tablolarda sunulan kalemlere ilişkin bilgileri de içerirler. 3) İlgili Tebliğ ve Yönetmelik Taslaklarında yer alan muhasebe terim ve kavramlarının, TMS lerin yayımlanması öncesinde kavram birliği oluşturulması amacıyla muhasebe ilgi gruplarının ve bu bağlamda BDDK nın da görüşlerine sunulmuş bulunan Birleştirilmiş Muhasebe Terimleri ile uyumlu hale getirilmesinde yarar görülmektedir (rayiç değer ifadesinin gerçeğe uygun değer olarak değiştirilmesi gibi). Nitekim, anılan düzenleme Taslaklarında yer alan muhasebe terim ve ifadeleriyle Türkiye Muhasebe Standartlarında kullanılan terim ve ifadelerin mümkün olduğunca birbiriyle tutarlı olmalarının gerek uygulamada doğabilecek karışıklık ve tereddütlerin giderilmesi gerekse ulusal muhasebe dilinin yerleştirilmesi bakımından faydalı olacağı 4) Yukarıda örnekleri yer alan tespit ve değerlendirmelere ek olarak; bankaların muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarını ilgilendiren her türlü düzenlemede, TMS lere göre olabilecek eksiklik ve farklılıklardan kaçınılması açısından güvence oluşturmak üzere aşağıdaki şekilde bir hükmün bulunmasının gerekli olduğu Bu düzenlemelerde yer almayan veya Türkiye Muhasebe Standartları ile farklılık arz ettiği anlaşılan hususlarda, Türkiye Muhasebe Standartlarında yer alan hükümler uygulanır. 6