KAYMA Merdane ayarlarının bozulması, klişenin kayması, mürekkebin ve kağıt yüzeyinin değişmesi kaymalara sebep olur.

Transkript

1 MÜREKKEP a. Basılacak işe göre mürekkebin seçimi b. Mürekkebin hazırlanması ve karıştırılması c. Mürekkebin makine ve merdanedeki ayarı KALIP a. Dizgi veya klişe hatasız olmalı. Basılacak kağıda göre klişe tramı seçilmeli ve buna göre klişe yapılmalı b. Dizgi kalıbı, el dizgi ise kalıp oynamamalı ve baskıda harfler mürekkebin yapışması sebebiyle çıkıp kırılmamalı Makine a. Kağıdın özelliklerine göre makinenin ayarları yapılmalı b. Kalıp konmadan, ayar için boş baskı yapılmalı c. Ayarlı baskı için itici ve çekici poza ayarı yapılmalı d. Makas, poza ayarları düzgün hale getirilmeli e. Kağıt emicisi ve istifleyicisi ayarlanmalı 4.7. TİPO BASKI PROBLEMLERİ AŞIRI FORSA BASINCI Görüntünün bozulması, kazan kağıdının ayarsız olması, tabaka yüzeyinin deforme olmasına sebep olur YETERSİZ FORSA BASINCI Baskıda zayıf zeminler ve görüntünün silikliği ile belli olur KAYMA Merdane ayarlarının bozulması, klişenin kayması, mürekkebin ve kağıt yüzeyinin değişmesi kaymalara sebep olur RENK DEĞİŞİKLİKLERİ Baskı işlemi en son durumda eldeki orijinal baskı ile karşılaştırılarak kontrol edilmelidir. Göz ile kontrol genellikle yeterlidir. Fakat çok ufak renk (Nüans) farklarının önemli olduğu hallerde "Densitometre" kullanılmalıdır. Renk farkları, hız ve ısı değişmesi sonucu ortaya çıkabilir SİLME Görüntünün kenarlarında mürekkep birikmesi ve baskı yüzeyinde renk zayıflığı ile kendini belli eder. Merdanelerin uyumsuz hareketleri ve iyi çalışmaması, gevşek merdane yatakları, baskı sırasında ısı değişikliği gibi sebeplerden oluşabilir KİRLETME Çok mürekkep verilmesi gereken işlerde ve parlak satıhlı kağıtlarda, basılan kağıdın arkasını, bir evvel basılan kağıdın kirletmesi sorunudur. Çabuk kuruyan mürekkeplerin veya püskürtme tozlarının kullanılması teması biraz olsun önleyebilir. 41

2 DOLDURMA Tramlı baskılarda, mürekkebin tramları doldurması şeklinde ortaya çıkar. Nedeni iyi ezilmemiş, tramlar arasında akacak kadar inceltilmiş veya çok yapışkan bir mürekkebe karışan toz veya elyaf parçaları olabilir TOZ TOPLAMA Özellikle zemin baskılarda, baskı yüzeyinin düzgün görüntüsünün kağıt elyaflarının birikmesi sonucu bozulması veya tramların dolması olarak belirlenir. Gevşek yüzeyli baskı kağıdı veya mürekkebin çok yapışkan olmasından ileri gelir YOLMA Çok yapışkan mürekkeplerin kağıdı yolması olayıdır. Sert elyaflı kağıt kullanılması veya mürekkebin incelticilerle yumuşatılması gerekir BENEKLEME Baskının benekli, dalgalı ve hoş olmayan bir görüntü vermesi halidir. Kağıt yüzeyinin hatalı olması ve bazı yerlerde mürekkebi fazla alması bu duruma yol açabilir. Yumuşak mürekkepler de ve transparan renklerde daha belirgin görülürler. 42

3 5. OFSET BASKI TEKNİĞİ Ofset baskı dünyada en fazla kullanılan baskı tekniğidir. Yağ bazlı ofset mürekkebiyle nemlendirme suyunun birbirini kabul etmemesi prensibine dayanır. Bu sistemde baskı kalıbında mürekkebi alan görüntülü kısım (iş olan yerler) ile mürekkebi kabul etmeyen (iş olmayan yerler) arasında gözle tespit edilecek bir yükseklik farkı yoktur. Kalıp üzerinde mürekkeplenecek kısımlarla mürekkep almaması gereken kısımlar yağ su tepkimesi ile ayrılırlar. Bu sisteme endirekt baskı sistemi de denir. Çünkü baskı altı malzemesi görüntüyü direkt baskı kalıbından değil blanket kazanında bulunan blanketten alır. Şekil 40. Ofset Baskı Makinesinin Kesiti Kalıp üzerindeki iş olmayan yerler suyla beslendiğinde suyu tutacaktır. Su tutunan bu bölgeler, mürekkebi içindeki yağdan dolayı iteceği için buralarda baskı gerçekleşmeyecektir. Emülsiyonun kalıp üzerinde kaldığı iş alanında ise grenler emülsiyon tarafından kapatıldığı için buralar su tutamayacak, mürekkep tutunacak ve böylece iş olan yerlerle iş olmayan yerler birbirinden ayrılarak baskı gerçekleşecektir. Şekil 41. Ofset Baskı Ünitesi 43

4 Şekil 42. Ofset Baskı Ünitesinin Kesiti Şekil 43. Ofset Baskıda Su ve Mürekkep Merdanelerinin Kalıp Merdanesine Teması 5.1. OFSET BASKI KALIBI Ofset baskı, bir düz baskı tekniğidir. Baskının gerçekleşmesi su ve mürekkep ilişkisine dayanmaktadır. Ofset baskı tekniğinde manuel (elle) olarak kalıp hazırlandığı gibi fabrikasyon olarak da kalıp hazırlanmaktadır. Fabrikasyon olarak hazırlanan kalıplar pahalı olmakla birlikte baskı kalitesi açısından daha uygundur. Resim 36. Ofset Baskı Kalıbı 44

5 Ofset baskı tekniği su mürekkep ilişkisine dayanmakla birlikte kalıpların üzerinde bulunan gren dediğimiz çukurcukların olmaması halinde su ve mürekkebin birbirine göstermiş olduğu tepki, baskıyı gerçekleştirmeye yetmez. Çünkü kalıbın üzerinde grenin 2 görevi vardır: 1) SUYU TUTMAK Bu pozlandırma sonrası görevidir. Yani pozlandırma sonrası iş alanı dışındaki yerlerde gren çukurcukları banyoda emülsiyonu bırakacağı için baskıda buraları suyla beslendiğinde suyu tutacaktır. Su tutunan bu bölgeler, mürekkebi içindeki yağdan dolayı iteceği için buralarda baskı gerçekleşmeyecektir. 2) EMÜLSİYONU TUTMAK Bu pozlandırma öncesi görevidir. Pozlandırma sonrasında emülsiyonun kalıp üzerinde kaldığı iş alanında ise grenler emülsiyon tarafından kapatıldığı için buralar su tutmayacak, mürekkep tutunacak ve böylece iş olan yerlerle iş olmayan yerler birbirinden ayrılarak baskı gerçekleşecektir. a = Suyu kabul eden, baskı yapmayan grenli bölgeler b = Mürekkebi kabul eden, baskı yapan emülsiyonlu bölge c = Nemlendirme suyu d = Mürekkep e = Baskı kalıbı f = Kalıbın üzerinde sıvıların tutunmasına olanak veren gren çukurcukları Şekil 44. Kalıbın Hazırlanması 5.2. OFSET BASKI KALIPLARINDA GRENAJ VE ÖNEMİ Alüminyum ofset baskı kalıplarının yüzeyleri ışığa duyarlı emülsiyon katmanının ve baskı anında nem filminin iyi bir şekilde tutunabilmesi için grenlenir. Grenaj, kalıpların ışığa duyarlı hale getirilecek yüzeylerinde 45

6 mikro gözenekler şeklinde çukurcuklar oluşturulmasıdır. Bu çukurcuklara gren denir. Ortalama gren derinliği 2 ile 6 mikron arasındadır. Gren derinlikleri az olan kalıpları ince gren kalıplar, gren derinliği fazla olan kalıplara kaba gren gren kalıplar denir. İnce gren kalıplarla yüksek tram sıklığına sahip, yumuşak ton geçişlerine sahip işler daha iyi basılır. Ofset baskıda kalıp ve kalıbın hazırlanması baskıya direkt eder. Bundan dolayı ofset baskı kalıplarında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: 1. Kalıplar ışık almayan ve kuru bir ortamda saklanmalıdır. 2. Baskıya hazır hale getirilmiş kalıplar üzerinde çizik, toz vs. bulunmamalıdır. 3. Baskıya başlamadan önce kalıp üzerindeki istenmeyen kısımlar(toz, çapak, bant izi vs.) korrektör ile silinmelidir. 4. Kalıplar hemen kullanılmayacak ise zamklanmalıdır. 5. Baskısı yapılan kalıplar fikser ile temizlenmeli, kurutulduktan sonra mutlaka zamklanmalıdır. Bu kalıplar ışık almayan bir yerde muhafaza edilmelidir. Şekil 45. Ofset Baskı Ünitesi Resim 37. Ofset Baskı Makinesi 46

7 Şekil 46. Ofset Baskı Makinesi Kesiti 5.3. OFSET BASKI ALTI MALZEMELERİ 1. Selüloz Esaslı (Kağıt, karton) 2. Teneke (Teneke Ofset Mürekkebi ile) 3. Kalın Plastik (PVC, Asetat) UV Mürekkep ile 5.4. HAZNE SUYUNUN ÖZELLİKLERİ HAZNE SUYUNUN BASKIYA ETKİSİ HAZNE SUYUNUN ph DEĞERİ HAZNE SUYUNUN SERTLİK DEĞERİ HAZNE SUYUNA ALKOL EKLENMESİ Şekil 47. Alkolün nemlendirme suyu yüzey gerilimine etkisi 5.5. PÜSKÜRTME TOZU KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER Ofset baskıda kurumayı hızlandırmak için baskı ünitesinin sonunda (baskı makinesinin çıkış ünitesinde) püskürtme tozu (pudra) kullanılmaktadır. Bu tozun amacı tabakalar arasında mesafe oluşturarak hava ile kurumayı artırmak ve tabakaların kirletmesini önlemektir. 47

8 Şekil 48. Püskürtme tozu Özellikle baskı sonrasında selofan uygulaması yapılacak ise püskürtme tozu kullanılmamalı, kullanımı zorunlu ise bu durumda da selofan uygulaması öncesi baskılı kağıt baskı makinesinden boş geçirilerek kağıt yüzeyindeki tozlar blankete yapışması sağlanarak kağıt selofan yapılmalıdır. 48

9 6. WEB OFSET Bobinden yapılan ofset baskıya web ofset denir. Web ofset baskıya bobinden baskı olduğu için rotasyon yada rotatif de denilmektedir. Ofset baskı; Sheet-fed (tabaka beslemeli), Heat-set (ısı kurutmalı), Cold-set (gazete baskısı) olarak 3 e ayrılır. Heat-set ile cold-set baskı makinesi arasındaki en önemli fark heat-set makinede kurutma fırınının ve soğutma ünitesinin bulunmasıdır. Web ofset; Gazete ve heat-set olarak ikiye ayrılır. Heat-set baskıda gazetelerin magazin ekleri, market insertleri, yüksek tirajlı ( ve üstü) dergiler, kitaplar, kataloglar basılır. Şekil 49. Web ofset baskı ünitesi 6.1. GAZETE BASAN (COLD-SET) VE MAGAZİN BASAN (HEAT-SET) BASKI MAKİNALARI ARASINDAKİ FARKLAR 1. Gazete ve magazin basan makinelerde kullanılan baskı altı malzemesi farklı olduğundan (kuşelenmiş düzgün yüzeyli ve düşük gramajlı kağıtlar ile üçüncü hamur yüzeyi pürüzlü kağıtlar), bu makinelerde kullanılan mürekkeplerin kimyasal yapıları faklıdır. 2. Baskı altı malzemesi olarak kullanılan kağıtların yüzey yapıları farklı olduğundan mürekkebin kağıt yüzeyinde kuruma süresi de farklı olmaktadır. Bu yüzden magazin basan makinelerde kurutma sistemi tertibatı bulunduğu halde gazete basan makinelerde kurutma sistemi tertibatına ihtiyaç olmamaktadır. 3. Magazin basan baskı makinelerinde çıkış aparatları olarak kurutma fırını, soğutma istasyonu, katlama, yapıştırma ünitesi ve kesim ünitesi bulunurken, gazete basan baskı makinelerinde sadece katlama ve kesim üniteleri bulunmaktadır. 4. Heat-set makinelerde kurutma ünitesi bulunduğundan bu makinelerde gazete kağıdına baskı gerçekleştirilebilirken cold set makinelerde kurutuma ünitesi olmadığından kuşe, LWC ve 1. Hamur kağıda baskı gerçekleştirilemez, daha doğrusu kurutulamaz. 5. Gazete üretiminde kullanılan mürekkeplerin kuruması kimyasal kuruma şeklinde iken magazin baskısında kullanılan mürekkepler fiziksel olarak kurumaktadırlar. Fiziksel kuruma ve kimyevi kurumaların özellikleri şu şekildedir: Gazete üretiminde kullanılan mürekkeplerin kuruması kimyevi kuruma şeklinde iken magazin baskısında kullanılan mürekkepler fiziksel olarak kurumaktadırlar. Fiziksel kuruma ve kimyevi kurumaların özellikleri şu şekildedir: 49

10 FİZİKSEL KURUMA Mürekkep kâğıda basılır basılmaz, inceltici uçarak veya buharlaşarak mürekkebi yalnız bırakır ve böylece onu kurutmuş olur. Sıvı mürekkep, kâğıt, karton ve mukavva gibi higroskopik baskı malzemelerinin derinliğine nüfuz eder ve kurur. Sıvı incelticiler kâğıda nüfuz eder. Geriye kalan reçine, mürekkep pigmentini kâğıda bağlar ve kuruma gerçekleşir KİMYASAL KURUMA 1. Polimerizasyon 2. Oksijenle birleşme (Oksidatif kuruma) Magazin basan makinelerde heat-set mürekkepler kullanılırken, gazete basan makinelerde cold-set mürekkepler kullanılmaktadır. Heat-set mürekkepler fiziksel olarak kururken, cold-set mürekkepler kimyasal yollarla kurumaktadır. Heat-set mürekkeplerin kuruma şekilleri ise şu şekilde olmaktadır: Gaz alevi ile kurutma (en iyi sonucu verir) Sıcak hava ile kurutma Gaz alevi-sıcak hava sirkülasyonu ile kurutma Ultraviyole ışınları - Gaz alevi ile kurutma Ultraviyole ışınları ile kurutma Şekil 38. Kule tipi web ofset baskı makinesi Şekil 50. Web ofset makinesinde kağıdın yönlendirilmesi 50

11 6.2. WEB OFSET BASKI MAKİNESİNİN BÖLÜMLERİ Şekil 51. Web ofset baskı makinesinin bölümleri OTOMATİK BOBİN BESLEME Bu bölümde baskısı yapılacak bobin makineye verilir. Kağıdı biten bobinin yerine yeni bobinin makine durmadan takılabilmesi için 2. bobinin otomatik olarak makineye beslenmesini sağlayan sistem bulunmaktadır. 1. Bobinin kağıdı bitmeden 2. Bobinin kağıdı makineye verilerek makinenin durmadan baskıya devam etmesi sağlanır. Ayrıca bu bölümde kağıdın makineye hep aynı gerginlikte (tansiyonda) girmesini sağlayacak tansiyon merdaneleri bulunur. Bunun sayesinde bobinin gerginliği hep aynı kalır, kağıdın makinede ilerlemesinde herhangi bir sorun yaşanmaz BOBİN TANSİYONLAMA BASKI ÜNİTESİ Bu ünitede kağıdın ön yüzüne ve arka yüzüne baskı gerçekleştirilir. Kağıt 1. Ünite grubunun arasından geçerken ön yüz baskısı için üst ünitedeki kalıptan üst ünitenin blanketine görüntü transfer edilir. Alt ünitenin blanket silindiri, üst ünitenin baskı silindiri görevini görür. Bu şekilde üst ünitenin blanketi ile alt ünitenin blanketi (üst ünite için baskı silindiri görevi görür) arasından geçen kağıdın ön yüzüne baskı gerçekleşir. Aynı şekilde alt ünitenin kalıbından alt ünitenin blanketine görüntü aktarılır. Üst ünitenin blanketi, alt ünitenin baskı silindiri görevini görür. Bu şekilde kağıdın arka yüzüne de baskı yapılmış olur. Web ofsette buna blanketten blankete baskı denir. Şekil 52. Blanketten blankete baskı 51

12 Rotasyon ofset baskı makinelerinde yaşanan gelişmeler, konvansiyonel ofset sisteminden (kalıp kazanı, blanket kazanı, baskı kazanı) daha ergonomik biçime dönüşmesini sağlamıştır. Bunun sonucunda baskı kazanı devre dışı bırakılarak, karşılıklı iki blanket kazanın çift taraflı baskı imkanı sağladığı teknolojiler ve tek bir baskı kazanı ile dört renge kadar baskı imkanı sağlayan teknolojiler geliştirilmiştir. Web ofset makinelerinin dizaynı bu şekildedir. Kağıdın önüne ve arkasına aynı anda baskı gerçekleştirilir. Bu sayede kağıdın iki yüzüne de ilk rengin (siyahın) baskısı bitirilmiş olur. Aynı şekilde 2. Ünitede kağıda cyan basılır. 3. Ve 4. Ünitelerde baskı gerçekleşir. Web ofset baskı makineleri hitap ettikleri müşteri ve ürün grubuna uygun olarak 4 renk olarak üretilir. Extra renk kullanımı için ünite bulunmamaktadır KURUTMA ÜNİTESİ (COLD-SET TE BULUNMAZ) Kurutma Ünitesi, cold-set makinede bulunmaz. Baskısı biten heat-set kağıdının (kuşe, LWC, I.Hamur) kurutulması için fırından geçirilmesi gerekir. Fırın yüksek sıcaklıkta (180 C civarında), doğalgaz yada farklı enerji kaynaklarıyla ısıtılır. Baskısı biten kağıt fırından birkaç saniyede geçerken mürekkebin içerisindeki çözücüler buharlaşır ve kuruma gerçekleşir. Fırından geçirilerek kurutma, kağıdın yapısının deforme olmaması için istenilmeyen bir durumken kağıdın kuruması için zorunludur ve gereklidir SOĞUTUCU BÖLÜM (COLD-SET TE BULUNMAZ) Soğutucu bölüm, kurutma fırınından çıkan gevretilmiş kağıdın tekrar eski haline döndürülmesi için zorunluluktur. Burada içerisinden soğuk suyun geçtiği soğutucu merdanele gruplarının arasından geçen sıcak kağıt soğutularak eski haline getirilir. Kağıdın yüksek sıcaklıktan dolayı deforme olması en aza indirilir TUTKALLAMA ÜNİTESİ (COLD-SET TE BULUNMAZ) Soğutucu bölümden çıkan kağıt eğer katlanacaksa (katalog haline gelecekse) bu aşamada ortaya eklenecek bıçak vasıtasıyla enden ikiye bölünür, çevirici çubuklar vasıtasıyla takla attırılır (iç içe üst üste getirilir) ve tutkallanır. Şekil 53. Baskı sonrası takla attırma (çevirme) çubukları Basılan ürün web ofset makinesinden çıktığından nihai halini alacaksa ve üzerinde tutkal bulunuyorsa (genelde 8 sayfa veya 16 sayfalıksa) bu durumda huni ünitesi öncesinde iç sayfaların dış sayfalara (kapak sayfasına) birleştiği kısım çok ince bir şekilde tutkallanır. Eğer Buradaki tutkalın miktarı çok iyi ayarlanmalıdır. Az tutkal yapışmama problemine neden olurken fazla tutkal da tutkalın taşmasına ve sayfaların sırt taraflarının birkaç cm genişliğinde birbirine yapışmasına neden olur. Baskı işlemi sonrasında bazı durumlarda (birden çok formalı kitap yada dergi formaları) tutkallama işlemi uygulanmaz. Bu durumda tutkallama işlemi sırttan tutkallı dergi ve kitapların kapak takması sırasında uygulanır. Bu aşama ve sonrası makinenin baskı sonrası ünitesidir. 52

13 A. HUNİ ÜNİTESİ Baskısı biten kağıdın katlanması bu aşamada gerçekleşir. Huniye geniş ende giren bobin kağıt, hunide ilelerken ikiye (tutkallama öncesi aşamada katlandıysa tekrar ikiye) katlanır ve katlama-tekleme ünitesine aktarılır. Baskısı biten ürün katlama işlemi yapılmayıp tabakalanacaksa bobin kağıt bu ünite ve bundan sonraki ünitelere girmeden direkt tabakalama ünitesine aktarılır. Şekil 54. Web Ofset Baskı Makinesinin Huni ve katlama-tekleme ünitesi B. TABAKALAMA ÜNİTESİ Soğutucu bölümden çıkan ve tutkallanmayan bobin eğer tabakalanacaksa huni ünitesine girmeden direkt tabakalama ünitesine girer. Tabakalama ünitesine giren bobin kağıt bıçaklar vasıtasıyla kesilir ve tabakalanır. Daha sonraki işlemleri için isteniyorsa giyotin makasta kesim işlemi yapılır WEB OFSETTE TABAKALAMA Şekil 55. Web Ofset bobininin baskı sonrası tabakalanması KATLAMA-TEKLEME ÜNİTESİ Huni ünitesinde katlanmaya başlanan bobin kağıt, katlama merdanelerinden geçerek katlanır ve kesicitekleyici bıçaklar vasıtasıyla teklenir. Artık bu aşamadan sonra kağıt bir bütün (bobin) halinde değil tekli katalog, forma şeklindedir. Bu aşamadan sonra dönen çark tarafından konveyöre teklenmiş olarak aktarılır. 53

14 Şekil 56. Web ofset bobininin katlama-teklemeden sonra konveyöre (banda) transferi KONVEYÖR, KESME-TRAŞLAMA ÜNİTESİ Teklenen formalar yada kataloglar konveyörde ilerleyerek teslimat kısmına ulaştırılır. Bütün kesme ve traşlama işlemleri ürünler konveyörde ilelerken gerçekleşir. Konveyörde ilerleyen formalar isteniyorsa karşılıklı pozalar tarafından düzeltildikten sonra kayışların arasında sabitlenir ve önce ağız tarafından daha sonra da başetek tarafından traşlanarak nihai ürün haline getirilir. Bu üniteden çıkan ürün web ofset makinesindeki işlemlerini tamamlamıştır. Resim 39. Baskı sonrası konveyör, kesme-traşlama ünitesi Baskı işlemi sonrasında bazı durumlarda (birden çok formalı kitap yada dergi formaları) kesme-traşlama işlemi de uygulanmaz. Baskı işlemi sonrasında bazı durumlarda (birden çok formalı kitap yada dergi formaları) katlama işlemi sonrasında herhangi bir kesme (traş alma) işlemi uygulanmaz. Traş alma işlemi dergi ve kitapların kapak takma veya tel dikiş işlemleri sonrasında üç ağız kesim yapan (genelde kapak takma ve tel dikiş makinelerinin son bölümüne ilave edilir) makinede alınır KUMANDA MASASI Tüm ayarların tek bir yerden dijital olarak yapılmasını sağlayan kumanda masası son üretilen tabaka veya rotasyon baskı makinelerinin temel birimini oluşturmaktadır. En üst kalite düzeyine ulaşıldığında tüm ayarlar kilitlenerek baskı sonuna kadar aynı kalitede baskı yapılması sağlanmış olur. Gerektiğinde bu ayarlar hafızaya kaydedilerek aynı işin ileride gelmesi durumunda ayar işlemi ile uğraşmadan önceki kalite düzeyinde baskı sağlanmaktadır WEB OFSETTE KULLANILAN HAMMADDELER Web ofsette kullanılan kağıtlar düşük gramajlıdır. Kuşe kağıt, LWC (düşük beyazlıktaki kuşe) kağıt, 1. Hamur kağıt ve Gazete Kağıdı (cold set) kullanılır. Yaygın gramaj kullanımı max g/m2 dir. Web ofsette kullanılan mürekkepler kolay emilen türden mürekkeplerdir. 54

15 7. DİJİTAL BASKI Bilgisayarda yapılan çalışmaları (Resim, Grafik) başka bir işlem gerektirmeksizin bilgisayardan direkt basılan işlere dijital baskı denir DİJİTAL BASKININ DİĞER BASKI TEKNİKLERİNDEN FARKI Dijital baskının diğer baskı tekniklerinden farkı ilk olarak bilgisayarda hazırlanan bir işi kalıp çekimsiz, montajsız, banyosuz doğrudan almasıdır. Bu hem zaman hem de ekonomik olarak kazanç sağlar DİJİTAL BASKININ AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI DİJİTAL BASKININ AVANTAJLARI Hız: Ofset ve serigrafi gibi baskı teknolojilerinin ön hazırlıktan baskı aşamasına gelene kadar geçen süre tam anlamıyla bir zaman kaybıdır. Dijital baskı bu dezavantajı tamamen ortadan kaldırır ve en kısa sürede baskılarınızı kullanmaya başlayabilirsiniz. Kalite: Dijital baskı makinaları diğer baskı teknolojilerine kıyasla daha foto-gerçekçi görseller elde etmenizi sağlar. Boyut: Küçük etiketlerden büyük boy branda afişlere ve bina giydirmelerine kadar geniş yelpazede ölçü seçenekleri sunar. Diğer baskı tekniklerinin basamadığı genişliklerde ve uzunluklarda baskı yapabilir. 5 m lik bir alana baskı yapabiliriz. Bilgisayardan makineye direkt baskı yapabilmesidir. Kişiye özel ve farklı uygulamalara imkan vermesidir. Uzun yıllar Kötü hava koşullarında bozulmadan kalabilmektedir DİJİTAL BASKININ DEZAVANTAJLARI Baskı hızı düşüktür. Bir ofset baskı makinesinde dakikada 100 adet iş basarken dijital baskıda 2 m lik iş basılır. Baskı anında makineden doğacak veya dış etkenlerden doğacak objedeki kirlenme neticesinde baskı çöpe gider büyük metrajlı işlerde maliyet unsuru oluşur. Adetli kağıt baskılarında maliyet yükselir MÜREKKEP SİSTEMİ Mürekkep çeşitleri 4 tanedir. 1. Su bazlı mürekkep: Az maliyetli olduğundan iç mekanda ve fuarlarda kullanılır. 2. Su bazlı kumaş mürekkebi: Düşük maliyete her türlü kumaş basılır. 3. Solvent bazlı mürekkep: Maliyeti yüksek uzun ömürlü dış cephe baskı işlerinde kullanılır. Kullanım ömrü 2-3 yıldır. 4. UV Mürekkep: Çok pahalı fakat çok daha uzun ömürlü en az 5 yıl güneş ışınlarından etkilenmeden solmadan kalabilme özelliği UV mürekkep solvent mürekkep gibi baskı malzemesine nüfuz etmeyip yüzeyde kaldığından çok daha çeşitli baskı malzemesine baskı yapılmasına olanak sağlar. UV mürekkeple yapılan baskılar, solvent ile yapılan baskıların aksine suya tamamen ve ışığa büyük oranda daha dayanıklıdır. Solvent mürekkepler UV mürekkeplerle karşılaştırıldığında daha ucuz olup, özellikle esnek malzemede daha iyi yapışma özelliği gösterir ve uzun dayanıklılığa sahiptir. Eğer operasyonda yapılan isin çoğu vinil gibi esnek malzemeye yapılacaksa uygulama için solvent mürekkep kullanan printerlar tercih edilmelidir BASKI ALTI MATERYALLERİ UV bazlı mürekkeple çalışan dijital baskı makineleri, çok amaçlı kullanımda etkin baskı makineleridir. 40 mm kalınlığına kadar sert veya esnek malzemeye baskı yapılabilmektedir. UV boya kullanımı sayesinde PVC, seramik, cam, ahşap, deri, suni deri, girintili yüzeyli malzeme, alüminyum, tahta branda, kağıt, foto blok gibi çok çeşitli malzemede mükemmel baskı elde edilebilir. 55

16 1. Branda Vinil Kağıt - Kumaş UV Baskı ile; 2. Foto blok Paslanmaz çelik Girintili sac levha Girintili çıkıntılı yüzey - Tahta Sunta lam PVC Deri Suni deri Cam Seramik gibi materyallere baskı yapabilir NE ZAMAN DİJİTAL? Eğer uygulamalar; Sık sık içerik olarak güncelleniyorsa, (hukuk ve tıp kitapları, servis ve kullanım kitapçıkları vs.) Kısa tirajlıysa ( siyah beyazda in; renklide nin altında) Versiyonlar varsa (çok lisanlı veya bölgesel farklılıklar gösteren dokümanlar) 7.6. DİJİTALİN MÜŞTERİYE FAYDALARI Zaman, işçilik ve kaynak kullanımı açılarından tasarruf sağlar, Fireyi önler, En son ve güncel bilgi kullanılabilir, Kişiselleştirme, Pazara çıkış süresi kısalır. Son yıllarda hızlı teknolojik gelişmeler matbaacılık sektöründe de kendini göstermiştir. Artık dijital ortamda hazırlanan işler A4, A3 ve 50x70 e varan boyutlarda ofset kalitesi ve süratinde basılabilmektedir. Bunun yanında çeşitli dijital baskı teknolojileriyle özel kağıt, branda, folyo, asetat, glossy gibi çok çeşitli malzemelere büyük reklam amaçlı (indoor/outdoor) afişler basılabilmektedir. Şu anda bu tip makineler beş metre ende ve sonsuz boyda baskı yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır. Görüntüleme sistemi (kalıp), mürekkep çeşidi, mürekkep verme sistemi bakımından dijital baskı sistemlerini sınıflandıracak olursak 1. Inkjet (mürekkep püskürtmeli) 2. Lazer yazıcılar 3. Indigo E-Print 4. Elektrostatik 5. Elektrofotograf 6. Termograf (termal baskı) 7. Dijital Ofset Indigo E-Print sistem olarak elektrofotograf sistemine benzemesine rağmen, kullandığı özel elektroink mürekkebi ve mürekkep sistemindeki değişikliğinden dolayı bu gruptan ayrılmaktadır DİJİTAL BASKI TÜRLERİ INKJET TEKNOLOJİSİ Ink-jet yazıcılarda continuous-ink-jet ve drop-on-demand olarak iki ayrı sistem kullanılır. Continuous-inkjet sisteminde baskı kafasından sürekli mürekkep akmaktadır. Basılacak sayfanın belirli bir yerinde bir nokta basılmayacak ise mürekkep bir yüksek gerilim alanı ile saptırılmakta ve bir toplama kabına yönlendirilmektedir. Basılacak noktalarda ise mürekkep yüksek gerilim alanı aktive etmeden kağıt yüzeyine ulaşmaktadır. Sürekli mürekkep akışından dolayı işletim maliyeti yüksek ve yavaş baskı yapmaktadır. Drop-on-demand (Inkjet-demand) metodu Bubble-Jet ve Piezo yazıcılar tarafından faydalanmaktadır. Bu metotta basılacak sayfa üzerinde bir baskı noktası aktarılacağı zaman mürekkep akmaktadır. Bubble-Jet metodunda (bir başka adı Termik InkJet) mürekkebin baskı kafasından çıkması şöyle gerçekleşmektedir: Baskı kafasındaki mürekkep, üfleç açılmadan kısa bir süre önce yüksek derecede ısıtılmaktadır. Bunun neticesinde oluşan gaz balonu sıvı mürekkebin üfleçten çıkmasını sağlar. Sonra balon tekrar sönmekte ve oluşan vakumla mürekkebin deposundan yeniden mürekkep çekilmektedir. Bu işlem bir baskı noktası basılacağı zaman her seferinde tekrarlanmaktadır. Piezo metodunda mürekkebin üfleçten çıkışı bir Piezo kristal vasıtasıyla sağlanmaktadır. Bu kristale elektrik verildiğinde genleşmektedir. Bu metot daha yüksek rezülasyon sağladığı gibi dış mekan (outdoor) uygulamaları için pigmentli mürekkep kullanımını mümkün kılıyor. 56

17 Büro ihtiyaçları ve ön prova amacıyla kullanılabilirler. Profesyonel dijital prova makinelerinde de bu sistem kullanılır. Ayrıca az tirajlı büyük ebatlı (baskı eni 60 cm 5 m) iç ve dış mekan reklam afişleri de basılabilmektedir. Örneğin ColorSpan firmasının ürettiği Displaymaker serisi inkjet yazıcılar 1200 dpi da 137 cm eninde ve 8 renk baskı yapabilmektedir. InkJet teknolojisinde mürekkep çok akışkan olduğundan mürekkep kağıt yüzeyinde çabuk dağılır ve kalite düşer. İstenilen kalite asetat, glossy ve folyo malzemelerde elde edilir LAZER YAZICILAR Lazer yazıcıların çalışma sistemi şöyledir: Foto iletken malzeme ile kaplı bir tambur (dram) ilk önce elektrostatik yüklenmekte, sonra tamburu tarayan bir lazer baskı yapmayacak alanları deşarj etmektedir. Sonraki işlemde tambur üzerine kuru toner transfer edilmekte ve tambur üzerinde kağıda aktarılmaktadır. Son olarak toner yüksek ısıda kağıt üzerine sabitleştirilmektedir. Renkli lazer yazıcılarda bu işlem dört defa yapılmaktadır. 57

18 Inkjetlere göre daha hızlıdır. Baskı ebadı A4 A3+ arasındadır. 1. Hamur, özel kağıtlar, folyolar, etiketler ve zarfa baskı yapabilir INDIGO E-PRINT TEKNOLOJİSİ Tek cümle ile Hp Indigo ürünleri ofsetin yapabildiği her türlü baskıyı yapar. Eş değer baskı kalitesi ile ve hayal gücünüz doğrultusunda ofsetin yapamadığı değişken data, kişiselleştirme, kısa tiraj, foto aplikasyonları gibi bir çok uygulamayı ofsetin esnek olmadığı alanları da içine alarak ürün çeşitliliğini ve farklılığı destekler. Indigo E-Print de SunSparc iş istasyonu kullanılır. Sun, Unix işletim sistemi ile çalışmaktadır. Basılması istenen iş, üretildiği programdan EPS veya TIFF formatında kaydedilerek QuarkXPress e alınır. Buradan da Sun a PostScript dosya olarak kaydeder. İşin Sun a gelmesiyle, baskıya başlayabiliriz. Sun, burada hem E-Print i kontrol eder, hem de RIP görevi yapar. RIP, PostScript Level 2 yi kullanılır. İşler istenirse Scitex sayfa tanımlama sisteminden de gelebilir. Unix sisteminin özelliği, birçok işi aynı anda ve çok hızlı yapabilmesidir. Sun a gelen iş RlP lenerek lazer Imager e gönderilir. Burada her renk için ayrı ayrı olmak üzere baskıda iş olan noktalar için, PIP Silindire yüksek voltajda (+) yüklü alan oluşturulur. İşin bir rengi PIP üzerinde tamamen oluşunca, bu yükü Developer Silindirine iletir. Developer Silindiri üzerindeki özel kauçuk bu elektrik yükü sayesinde Catch Trays denilen mürekkep ileticilerinden mürekkebi alır ve gelen kağıda aktarır. Böylece bir rengin baskısı tamamlanır. PIP ve Developer silindirinin yüzeyi her gelen görüntünün basımından sonra, diğer baskıya geçmeden temizlenir. Çok renkli baskılarda, örneğin CMYK da kağıt dört defa aynı işlemden geçerek bu dört rengi yüzeyine alır. Developer üzerindeki mürekkep yüzeyi ince ve pasta kıvamındadır. Indigo E-Print te ElektroInk denilen özel bir mürekkep kullanılır. Indigo ya göre ElektroInk kağıtla temas ettiğinde katı özellikleri gösteriyor. Herhangi bir elektrostatik güç gerektirmeden blanket üzerinden etiket gibi sıyrılarak tamamen kağıt üzerine transfer ediliyor. Kağıda ise 1 mikron kalınlığında bir film olarak yapışıyor ve kağıdın dokusunu kaplıyor. Burada sıvanma, bulaşma, akma, kenarlardan kağıdın dokusunda kılcallanma ve dağılma olmuyor. Sıvı özelliklerinden çok katı özellikler göstermesi ElektroInk in başka bir avantajını da gözler önüne seriyor. Standart baskı makinesinde çok renkli baskıda ardarda basılan mürekkeplerde eklenen ikinci, üçüncü ve dördüncü mürekkepte mürekkebin bir kısmı baskı silindirine geri çekilir ve giderek ek renklerin kağıda aktarılması güçleşir. Bu özelliğe karşı mürekkebin viskozitesi (akma ve yoğunluk), yapışkanlığı (tack), kağıdın emiciliği ve dokusu gibi özelliklerle savaşılmaya çalışılır. ElektroInk ise katı gibi davrandığından daha henüz temas halinde iken kağıda geçer ve bir cisim üzerine geçmek söz konusu olduğundan istendiği kadar renk herhangi bir zorluk olmadan kağıda % 100 aktarılır ELEKTROSTATİK TEKNOLOJİ 58

19 Baskı sistemi lazer yazıcılarla aynıdır. Tek farkı tambur yerine baskı malzemesi üzerine elektrostatik yüklenmektedir ELEKTROFOTOĞRAF TEKNOLOJİSİ Elektrofotoğraf teknolojisi bilinen fotokopi sisteminin dijitalleşmiş halidir. Sistemde baskı onayı alınmış sayfalar baskı makinesinin RlP ine gönderilir. Burada RlP lenen iş, baskı makinesinin lazer yazıcısına gönderilir. Her renk için ayrı ünitesi vardır. Ön-arka baskı yapabilen makinelerde ise sekiz ünite bulunur. İşin görüntülendiği yer drumdır. Drum üzerinde pre-charge denilen, bir önceki işten kalan (eğer varsa) elektron yüklerini nötralize eder. Daha sonra gelen işin lazer yazıcı kafa tarafından drum üzerine aktarılmasına gelinir. Lazer yazıcı kafa, gelen işe göre nokta olan yerlere elektrik yükler. Developer tarafından taşınan toner parçacıkları drum üzerinde artı yükün eksiyi çekme prensibiyle iş olan yerlere yapışır. Buradan da kağıt üzerine aktarılır. Bu işlem her gelen görüntü için devam eder. Yani 200 adet basılacak bir iş için aynı işlem 200 defa tekrarlanır. Bu sayede her sayfada başka bir görüntü basmak mümkündür. Baskıya girecek kağıt çeşitli merdanelerde ısıtılıp soğutularak nemi istenen düzeye getirilir. Drumlar tarafından baskı yapılan kağıt tekrar fırından geçer. Burada ısı yoluyla kağıt üzerindeki toner parçacıkları kağıt tekrar fırından geçer. Burada ısı yoluyla kağıt üzerindeki toner parçacıkları kağıt üzerine sabitlenir. Son olarak soğutucudan geçerek kağıt normal ısıya gelir ve buradan çıkış ünitesine gider. Elektrofotoğraf yönteminde iki cins toner kullanılır: Kuru ve yaş toner. Genellikle kuru toner kullanılmasına rağmen yaş tonerin de avantajı vardır. Yaş tonerin formülasyonunda pigment veya karbon partikülleri büyüklüğü yaklaşık 2 mikrondur ve renkli trikromi baskı normuna uygundur. Böylece yüksek rezülasyona ulaşılabilir. Sıvı tonerli dijital baskı makinelerini sadece Stork ve 3M gibi firmalar üretmektedir TERMAL TRANSFER TEKNOLOJİSİ Termal yazıcılarda, üzerinde boya bulunan bir bandın rulo halinde sarıldığı kasetler kullanılır. Bu boya bandı, ısıtıcı (termal) kafalar ve baskı malzemesi arasındadır. Baskı malzemesi hareket ederken, termal kafaya g/m 2 lik bir basınç uygular. İşteki noktaya karşılık gelen ısıtıcı kafa ısınarak bant üzerinde boyayı eriterek malzeme üzerine transfer eder. Baskı makinesinde boydan boya bu ısıtıcı kafalardan vardır. 1 mm de 8 ısıtıcı kafa bulunur. Baskı sırasında iş olan yerlerdeki kafa ısınırken, bir uçtan harekete başlayan kaset, baştan sona gidip gelmesiyle bir satır baskıyı gerçekleştirir. Bu ayrı renkler için satır satır gerçekleşir. 4 renk bir kasette bir şerit üzerinde bulunabildiği gibi, 4 ayrı renk için ayrı kasetler de mevcuttur. Makineye göre altın, yaldız, fosforlu renkler de beşinci ve altıncı renk olarak kullanılabilir. 1. Hamur, etiket ve folyo üzerine baskı yapılabilir. Genelde reklam sektöründe az tirajlı, orta boy afişlerin, etiketlerin baskısında kullanılır. Bazı modellerde baskı anında yarım kesim de yapılabilmektedir. Yarım kesim gerektiren küçük ebatlı, az-orta tirajlı etiket baskılarında serigrafi baskıya göre daha hızlı, kaliteli ve ekonomiktir. 59

20 DİJİTAL OFSET BASKI Dijital Ofset, baskı tekniği bakımından susuz ofsettir. Susuz ofset (waterless) kalıpları kullanılır. Ofset sisteminde suyun kullanılmaması, kalitenin önemli derecede artmasını sağlar. Dijital Ofset, konvansiyonel ofset gibi endirekt baskı sistemidir. Yani pozlandırılan kalıp mürekkebi alır, görüntüyü ters olarak kauçuğa aktarır. Kauçuk da görüntüyü baskı kazanı üzerindeki malzemeye düz olarak basar. Heidelberg Quick Master DI da bir baskı kazanı etrafında dört ayrı kalıp kauçuk sistemi vardır. 74 Karat ta ise yine bir baskı kazanı vardır. Baskı kazanı etrafında ise iki ayrı kalıp-kauçuk sistemi vardır. Yalnız burada bir kalıp kazanında iki ayrı rengin kalıbı buna bağlı olarak bir kauçuk kazanında yine iki kauçuk vardır. Her iki makine de trikromi baskı yapılabilir. Dörtten fazla extra renk seçenekleri yoktur. Omni-Adast ın 705C DI modeli, konvansiyonel sistemdeki gibi üniteler ayrı ayrıdır. 2, 4 veya istenirse 5 e kadar çıkabilen ünitelerden oluşur. Dijital Ofset Sistemi; RIP, Baskı Kontrol Merkezi ve Baskı Makinesi üçlüsünden oluşmaktadır. Baskısı yapılacak işlerin bilgisayar ortamında hazırlanmış olması gerekmektedir. İşlerin Baskı öncesinde bilgisayarda hazırlanması aşaması film çıkış a hazırlıkla aynıdır. Baskı onayı alınmış sayfalar çalışılan programlardan RlP e gönderilir. RIP e gönderilir. RIP, bu gelen sayfayı tanımlar ve baskı makinesinin ilgili kalıbını pozlandırır. Aynı zamanda basılacak iş makinenin kontrol sistemine de gelir. Bu sistemde operatör hem işi görür hem de baskı ayarları ve baskı makinesinin kontrolünü yapabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta basılması gereken sayfaların mutlaka dijital provasının alınmasının gerektiğidir. Aksi takdirde baskısı başlamış bir işte problem çıkması halinde pozlandırılan kalıplar kullanılmayacak, malzeme ve zaman kaybı yaşanacaktır. Dijital ofsette film tamamen ortadan kaldırılmıştır. Kalıp pozlandırma makinesi içine adepte edilmiştir. Pozlandırmada imagesetter teknolojisindeki gibi lazer diyotlarla elektronik yolla yapılmaktadır. Bu da sisteme birçok avantaj getirmiştir. 60